DENEY TASARLAMA BECERİSİ TEMASINDAKİ BULGULAR

tasarlaması beklenmektedir (MEB, 2005).

3.2.1. Doküman İncelemesinde Elde Edilen Veriler

6. etkinlikte öğrencilerden lambanın parlaklığının hangi değişkenlere bağlı olduğunu test edebilecekleri bir deney tasarlayıp çizmeleri ve deneyi kısaca açıklamaları istenmiştir. Öğrencilerden bazılarının çizim ve açıklamaları aşağıda verilmiştir.

92

Yasemin’in açıklamalarından öğrencinin lambanın parlaklığını incelemeyi amaçladığı anlaşılmaktadır. Yani öğrenci deneyin amacını doğru belirlemiştir. Ancak öğrencinin tasarımına bakıldığında iki ampullü ve dört pilli bir devre oluşturduğu görülmektedir. Öğrencinin tek bir devreyle ampulün parlaklığını incelemesi güç olabilir. Öğrenciden beklenen pil ve ampul sayılarının değiştiği en az iki farklı devre tasarlamasıdır. Yine de öğrencinin bu beceriye önemli ölçüde sahip olduğu söylenebilir. Oya ise bir devre oluşturmayı başarmıştır. Ancak oluşturduğu devreden ve açıklamalarından öğrencinin ampulün parlaklığını incelemeyi amaçlamadığı anlaşılmaktadır. Oya’nın devre oluşturabilmesi olumlu bir durumdur ancak amaca yönelik tasarım yapmaması öğrencinin deney tasarlama becerisine beklenen düzeyde sahip olmadığını göstermektedir. Dilek’in de benzer şekilde tasarımını deney amacına

93

yönelik hazırlamadığı anlaşılmaktadır. Diğer yandan Dilek devresine pil eklemeyi de unutmuştur.

Yusuf ve Oya’nın tasarımının da lambanın parlaklığını incelemeye dönük olmadığı belirlenmiştir. Doğan’ın ise tasarımı anlaşılmamıştır. Bu verilerden hareketle Yusuf dışındaki öğrencilerin adı geçen beceriye beklenen düzeyde sahip olmadığı söylenebilir.

3.2.2. Odak Grup Görüşmesinde Elde Edilen Veriler

1. etkinlikle ilgili odak grup görüşmesinde öğrencilerden benzer bir deney tasarlamaları istenmiştir. Bu konuyla ilgili söyleşi aşağıda verilmiştir.

Oya: Mesela elektrik telleri kışın büzüşür, yazın bollaşır. Yasemin: Bunu nasıl deney yaparız.

Yusuf: Bunları sıcak bir yere koysak.

Yasemin: Bence bunun genleşmeyle ilgisi yok. Bir ipi önce sıcak sonra soğuk suya koyabiliriz.

Görüşmede Okan, Dilek ve Doğan’a fikirleri sorulmuş ancak cevap alınamamıştır. Söyleşiye katılan öğrencilere ise deneyi tamamlamaları için biraz daha süre verilmiştir. Örneğin bu sürede öğrencilerin telin uzunluğunu genleşme öncesi veya sonrası ölçeceklerini söylemeleri beklenmektedir. Ancak öğrenciler beklenen açıklamaları yapmamışlardır. Öğrenciler kullanacakları malzemeleri belirlemişler, deneyin girişini oluşturmuşlardır. Ancak neyi, nasıl gözleyecekleri konusunu tartışmamışlardır. Bu veriden hareketle öğrencilerin deneyi -girişini oluşturmakla birlikte- tamamlayamadıkları söylenebilir.

3. etkinliğin odak grup görüşmesinde öğrencilerden benzer fosil örnekleri oluşturabilecekleri bir deney tasarlamaları istenmiştir. Öğrenciler önce kullanılacak malzemeleri sıralamışlardır. Örneğin Okan “Çam.. ”, Yusuf “Çakıl taşları...” ve Dilek “Kozalak...” gibi malzemeleri kullanmayı önermiştir. Öğrenciler deneyi sürdürmeyince araştırmacı “Peki bu malzemelerden fosil örneklerini nasıl oluşturabiliriz?” sorusunu sormuştur. Öğrencilerin cevapları aşağıda verilmiştir.

94 “Çamur yaparız (Okan).”

“Bunları karın içine konabilir (Okan).”

“Buzdolabına suyun içine koyarız şekilleri çıkar (Yusuf).” “Çimento kullanılabilir (Doğan).”

Cevaplar incelendiğinde öğrencilerin deneyde neyi gözlemleyeceklerini tam olarak açıklayamadıkları görülmüştür. Yine de öğrenciler önceki etkinliğe göre daha başarılıdırlar. Bu durumda araştırmacının ipucu vermesi etkili olabilir. Bu veriden hareketle, yardım edildiğinde öğrencilerin deney tasarlama becerisinde daha başarılı olabileceği söylenebilir.

4. etkinlikte öğrencilere “Dördüncü bir kavanozda su kirliğinin oluşumunu gözlemek isteseydiniz, nasıl bir tasarım yapardınız?” sorusu sorulmuştur. Bazı öğrencilerin cevapları aşağıda verilmiştir.

“Toprağa pil eklerdim (Yusuf).” “Küçük çöpler koyardım (Oya).” “Benzin koyardım (Okan).” “Kum koyardım (Doğan).”

Yusuf ve Okan’ın önermelerinin en uygunları olduğu söylenebilir. Çünkü öğrenciler özellikle kimyasal kirliliğe odaklanmaktadırlar. Diğer yandan Oya da biyolojik kirliliğe yer vermiştir. Ancak Doğan’ın bu konuda çok başarılı olduğu söylenemez, Çünkü zaten doğal bir varlık olan kumun etkisini gözlemeyi düşünmektedir. Yasemin ve Dilek’in ise soruya cevap vermedikleri belirlenmiştir. Dolayısıyla bu etkinlikte öğrencilerin yarısının başarılı olduğu söylenebilir.

3.2.3. Gözlemde Elde Edilen Veriler

Odak grup görüşmesinde öğrencilerin deney tasarlamak için bir başlangıca ve desteğe ihtiyaç duydukları gözlenmiştir. Örneğin 1. etkinliğin odak grup görüşmesinde öğrenciler deney tasarlarken ilk etapta çekimser davranmış ve uzun bir sessizlik ve

95

düşünme dönemi yaşanmıştır. Oya yazın ve kışın elektrik tellerinde görülen gerginliği anımsadığında diğer öğrenciler de seri olarak önermeler yapmıştır. Diğer yandan öğrenciler etkinliği tamamlamak için desteğe de ihtiyaç duymaktadırlar. Bu durum öğrencilerin bireysel değil de grup olarak deney tasarlamada daha başarılı olduklarının göstergesi olabilir.

6. etkinlikteki öğrenci davranışları da bu veriyi desteklemektedir. Çünkü Oya’nın oluşturduğu ilk devreden sonra öğrenciler lambanın parlaklığını test edebilecekleri devreleri kurmayı başarmışlardır. Ancak aynı etkinlikte öğrencilerin deneyi yaparken zorlandıkları görülmüştür. Zira öğrenciler çoğunlukla (altı katılımcının dördü) lambanın yanacağı tasarımı çizmelerine karşın etkinlikte lambayı yakmaları uzun sürmüştür.

Bu temada ulaşılan sonuçlar aşağıda özetlenmiştir.

1. Öğrencilerin deney tasarlama becerisindeki başarılarının ortanın altında olduğu söylenebilir.

2. Öğrencilerin deneye giriş yapabilmektedir (örneğin kullanılacak malzemeleri belirlemişlerdir) ancak neyi nasıl gözlemleyeceklerini söylemekte zorlanmaktadırlar. Bu nedenle öğrencilerin bu beceri için beklenen tecrübeye sahip olmadıkları söylenebilir.

3. Öğrencilerin tasarladığı deneyi tamamlamaları için ipucu verildiğinde daha başarılı oldukları söylenebilir.

4. Öğrencilerin grup olarak deney tasarladıklarında daha başarılı oldukları söylenebilir.

5. Cinsiyet ve akademik başarı açısından belirgin bir farklılık gözlenmemiştir.

3.3. YORUMLAMA VE SONUÇ ÇIKARMA TEMASINDAKİ BULGULAR