DENEY MALZEMELERİNİ VE ARAÇ-GEREÇLERİNİ TANIMA VE

Bu temada öğrencilerin öğretmen gözetiminde basit araştırmalarda gerekli malzeme ve araç-gereçleri seçerek; becerikli, emniyetli ve etkin bir şekilde kullanması beklenmektedir (MEB, 2005: 48). Bu becerinin odak grup görüşmesi ve gözlem yoluyla daha iyi incelenebileceği düşünüldüğünden etkinlik yapraklarında bu beceri incelenmemiştir.

2.7.1. Odak Grup Görüşmesinde Elde Edilen Veriler

1. etkinlikle ilgili odak grup görüşmesinde öğrenciler etkinlik araç-gereçlerinin kullanımında dikkat edilmesi gereken durumları belirtmişlerdir. Öğrencilerin ifadeleri aşağıda verilmiştir.

“Sıcak suyu kullanırken dikkatli olmalıyız (Yasemin).”

“Aslında sıcak suyu sizin kavanoza koymanız iyi oldu (Okan).”

“Cam şişe yere düşerse kırılabilir. Bizim de bir yerimiz kanayabilir (Yusuf).” “Çakmak var. Onu da dikkatli kullanmak gerekli (Oya).”

84

“Hocam termometre de camdan yapılmış. Kırılabilir (Dilek).”

Yukarıdaki ifadelerde görüldüğü gibi öğrenciler daha çok güvenlik önlemlerine odaklanmaktadır. Bu durum öğrencilerin ders araç-gereçlerini emniyetli şekilde kullanabilecek bilinçte olduklarını göstermektedir. Merak edilen bu farkındalıklarını pratiğe ne kadar yansıtabildikleridir. Bu sorunun cevabı sonraki alt temada aranacaktır.

2.7.2. Gözlemde Elde Edilen Veriler

1. etkinliğin videosunda ve saha notlarında bazı katılımcıların (Yasemin, Yusuf) termometreyi yeterince dikkatli kullanmadıkları belirlenmiştir. Etkinlikte klasik bir cam termometre kullanılmıştır. Bu termometreyle cam kavanozun içindeki suyun sıcaklığı ölçülürken daha dikkatli olunması beklenir. Ancak özellikle Yusuf’un termometreyi kullanırken ve sonrasında masaya bırakırken oldukça dikkatsiz davrandığı gözlenmiştir. Önceki bölümlerde vurgulandığı gibi bu ilk etkinlikte öğrencilerin heyecanlı olması normaldir. Ancak yine de bu durum öğrencilerin termometreyi ne kadar kullandıkları ve termometre ve yapımında kullanılan sıvının özellikleri konusunda ne kadar bilgiye sahip oldukları sorusunu akla getirmektedir. Çünkü aynı öğrencilerin araştırmacı kavanoza sıcak su koyarken dikkatli davrandıkları ve araştırmacıdan uzaklaştıkları gözlenmiştir. Diğer yandan termometreyi dikkatli kullanan bazı öğrencilerin (Oya, Okan) de ölçümden önce “Alabilir miyim?” ya da “Yakından bakabilir miyim?” soruları dikkat çekmektedir. Çünkü bu durum öğrencilerin termometreyi rahat kullanamadıklarının göstergesi olabilir. Dolayısıyla öğrencilerin bir kısmının (Yasemin, Yusuf) termometreyi kullanırken güvenlik önlemlerini yeterince dikkate almadıkları, yine bir kısım öğrencinin (Oya, Okan) de termometreyi çekinerek kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Aynı etkinlikte şişenin dumanla doldurulmasında Doğan’ın maharetli ve rahat davranışları dikkat çekmiştir. Adı geçen öğrencinin odak grup görüşmelerinde ve etkinlik formlarında çoğunlukla kısa cevaplar verdiği düşünüldüğünde öğrencinin etkinliklere aktif katılımı önemli bir durumdur. Ayrıca öğrenci 6. etkinlikte de sık sık görev almak istemiştir. Bu durum başarı düzeyi düşük veya derse ilgisiz gibi görünen öğrencilerin etkinliklere keyif alarak katılabileceğinin göstergesi olabilir.

85

Bu etkinlikte bazı kız öğrencilerin (Oya, Dilek) görev verildiğinde yapabilmelerine karşın daha çok geri planda kalmak istedikleri (son etkinlikler dışında) belirlenmiştir.

6. etkinlikte ise erkek öğrenciler pil, bağlantı kabloları ve ampul gibi materyalleri görünce hepsini incelemeye başlamışlardır. Yusuf “Kablolar renk renkmiş.” derken, Okan “Hocam deneyi biz mi yapacağız?” diye sormuştur. Yine Yusuf “Hocam elektrik çarpar mı?” diye sorarken Okan arkadaşına “En fazla saçların kalkar.” şeklinde cevap vermiştir. Bu durum özellikle erkek öğrencilerin önce materyalleri tanımaya çalıştıklarını göstermektedir. Ayrıca Oya ve Okan’ın daha heyecanlı oldukları ilk etkinlikte, termometreyi çekinerek kullanmalarına karşın pil ve kablo gibi malzemeleri daha rahat kullanmaları dikkat çekici bir durumdur.

6. etkinlikte aktif olan kız öğrenci Yasemin ve Oya olmuştur. İlk aşamada öğrencilere pil yatağı verilmemiştir. Yasemin, Yusuf, Dilek ve Doğan bağlantı kablolarını ampul yanana kadar farklı şekillerde bağlamışlardır. Ara ara Oya ve Dilek de denemelere müdahil olmuşlardır. Öğrenciler 18 farklı deneme yapmışlardır. Bir ara Yasemin “Pile değirmemiz gerekiyor ama.” diyerek pilin de işe koşulmasını sağlamıştır. Ara ara katılmakla birlikte Oya’nın daha çok gözlem yaptığı fark edilince araştırmacı Oya’nın da denemesini istemiştir. Oya tüm kabloları söktükten sonra yeni bir devre kurup şaşırtıcı bir şekilde ikinci denemesinde pilin yanmasını sağlamıştır. Bu tecrübeden sonra öğrenciler daha az yanılmayla 1, 2, 3, 4, 5 pilli ve 2 ampullü devreleri kurmayı başarmışlardır. Ayrıca Oya ilk devredeki başarısından sonra çalışmada daha etkin rol almıştır. Dilek de benzer şekilde araştırmacının da teşvikiyle etkinliğe önceki etkinliklere göre daha aktif katılmıştır. Çalışma boyunca öğrencilerin malzemeleri en çok kullandıkları ve en çok keyif aldıkları etkinliğin 6. etkinlik olduğu gözlenmiştir. Bu durumun bir sonucu olarak bu etkinlikte araştırmacı ara ara öğrencileri cesaretlendirmekten başka diğerlerine göre çok daha pasif davranmak durumunda kalmıştır. Ayrıca öğrenciler etkinlik bittikten sonra denemelerini sürdürmüşler ve 5’den fazla pil kullanarak 3 ampulün çalışmaz hale gelmesine neden olmuşlardır ve bu durumdan oldukça keyif aldıkları gözlenmiştir.

Bu temada ulaşılan sonuçlar aşağıda özetlenmiştir.

1. Öğrencilerin bu becerideki başarılarının genel olarak ortanın altında olduğu söylenebilir.

86

2. Cinsiyet ve akademik başarı açısından belirgin bir farklılık tespit edilmemiştir. Ancak kız öğrencilerde özgüven eksikliği gözlenmiştir. 3. Odak grup görüşmesinde güvenlik önlemleriyle ilgili beklenen bilgileri

vermekle birlikte bazı öğrencilerin bildiklerini yeterince uygulamadıkları gözlenmiştir.

4. Etkinlikler yapılırken gözlenen öğrenci davranışları ve söylemleri araç- gereçleri emniyetli ve maharetli bir şekilde kullanacak tecrübeye sahip olmayabileceklerini ortaya koymuştur.

5. Araç-gereçleri kız öğrencilerin tedirgin kullandığı ancak cesaretlendirildiğinde daha iyi kullanabildikleri gözlenmiştir.

6. Öğrencilerin cetvel gibi temel bir ölçme aracını kullanırken önemli hatalar yaptıkları gözlenmiştir.

3. ÜST DÜZEY BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİNDEKİ BULGULAR