İç Denetim Faaliyetinde İlgili Birimler

Bakanlar ile iç denetçiler arasında doğrudan bir ilişki bulunmamakla birlikte(Milli Savunma Bakanı hariç) KMYKK uyarınca kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması konusunda Başbakana ve TBMM’ye karşı sorumlu olan bakanların bu sorumluluklarının bir gereği olarak bakanı oldukları idarelerde iç denetim sisteminin kurulması ve iç denetim faaliyetinin yürütülmesi konusunda da sorumlulukları bulunmaktadır. Bu sorumluluk doğrudan bir sorumluluk olmamakla birlikte daha çok gözetim sorumluluğu olarak değerlendirilebilir.

Diğer taraftan bakanlıklar ile bakanlıklara bağlı kamu idarelerine atanacak iç denetçiler bu idarelerdeki üst yöneticilerin teklifi üzerine bakan onayı ile atanabilecek ve yine aynı usulle iç denetçilik görevinden alınabilecektir.

4.2.3.11.2. Üst Yönetici

KMYKK’nın 11. maddesine göre üst yönetici, bakanlıklarda müsteşar (Milli Savunma Bakanlığında Bakan), diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel

120 ARCAGÖK M.Sait; Ertan ERÜZ; a.g.e., s. 200.

idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı olarak belirlenmiştir. Üst yöneticilerin kanunla kendilerine verilen sorumlulukların gereklerini harcama yet-kilileri, mali hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirecekleri öngörülmüştür.

İç denetçiler üst yöneticiye bağlı olarak görev yapacaklardır. İç denetçiler tarafından üst yöneticinin önerileri de dikkate alınarak hazırlanan yıllık iç denetim programı üst yöneticiler tarafından onaylanacaktır. Ayrıca iç denetçiler, denetim sonucunda yazdıkları raporlarını doğrudan idarenin üst yöneticisine sunacaklardır. Üst yöneticiler, kendilerine sunulan iç denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemleri İDKK’ya göndereceklerdir.

İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 12. maddesin-de üst yöneticilerin iç maddesin-denetim alanındaki sorumlulukları belirtilmiştir. Buna göre üst yönetici;

-İç denetçilerin görevlerini bağımsız bir şekilde yerine getirmeleri için gereken tüm önlemleri alır.

-İç denetçilere, idarenin faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek risklerin be-lirlenmesi çalışmalarında gerekli imkanı sağlar.

-İç denetim kapsamına giren konularda, iç denetçilere gerekli bilgi ve belgelerin sağlanması amacıyla, birimler arasında etkili iletişim kurulmasını sağlar.

-İç denetim raporlarında düzeltilmesi ve iyileştirilmesi önerilen konuları değerlendirir ve gerekli önlemleri alır.

-İç kontrol sürecinden elde ettiği bilgilerle, iç denetimden elde edilen bilgileri karşılaştırır ve kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanımına ilişkin tedbirleri gerektiğinde iç denetçilerle görüşerek belirler.

-İç denetçilerin mesleki yeterliliğinin geliştirilmesi için gerekli tedbirleri alır.

-İç denetçilerin görevlerini yaparken bağımsızlık veya tarafsızlığının tehlikeye girdiği veya ihlal edildiği durumlarda gerekli tedbirleri alır.

-İç denetim faaliyetinin kalitesini gözetir ve bu amaçla kalite kontrol ve gelişim programı oluşturur, iç denetçilerin görevlerindeki performanslarını takip eder.

-İç denetim kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanılmasını sağlar.

-Birimin bütçesine ilişkin işlemlerin yerine getirilmesi ve personelinin ihtiyacı olan mesleki araç, gereç ve malzemenin temin edilmesine ilişkin tedbirleri alır.

4.2.3.11.3. İç Denetim Birim Başkanlığı

KMYKK’nın 63. maddesine istinaden kamu idarelerinin yapısı ve personel sayısı dikkate alınmak suretiyle, İDKK’nın uygun görüşü üzerine, beşten fazla iç denetçi atanan idarelerde doğrudan üst yöneticiye bağlı iç denetim birim başkanlıklarının kurulmasına imkân tanınmıştır. Bu kapsamda özellikle genel bütçeli idarelerde 2007 yılı sonu itibariyle iç denetim birim başkanlıkları kurulmuştur. Kurulan iç denetim birim başkanlıklarında görev yapan iç denetçiler, öncesinde kendi kurumlarında müfettiş ve kontrolör olarak çalışan denetim elemanlarından oluşmaktadır. Birçok bakanlıkta doğrudan bakana bağlı olarak görev yapan müfettişlerden iç denetçiliği tercih edenler olmasına karşın, başta Maliye ve İçişleri gibi birkaç bakanlılıkta hiçbir müfettiş iç denetçiliği tercih etmemiştir. Bu kurumlarda sadece kontrolörler iç denetçiliği tercih etmişlerdir.

Kuşkusuz bu durumun en önemli nedeni, doğrudan bakana bağlı olarak görev yapan müfettişlerin iç denetçi olmaları halinde müsteşara bağlı olarak görev yapacak olmalarıdır.

İç denetim birim başkanlığı kurulmayan ve iç denetçi sayısı beşten fazla olan idarelerde üst yönetici ile iç denetçiler arasında koordinasyonu sağlamak üzere iç denetçilerden biri üst yönetici tarafından görevlendirilecektir.

Gerek iç denetim birim başkanı gerekse koordinatör olarak görevlen-dirilen iç denetçi diğer iç denetçilerin amiri konumunda değildir. Bunların görevi üst yönetici ile iç denetim birimi arasında koordinasyonu sağlamaktır. Bununla beraber, koordinasyonu sağlamakla görevli iç denetçinin bazı konularda üst

yöneticiye teklif götürme yetkisi de bulunmaktadır. Örneğin iç denetçi sertifikalarının derecelendirilmesine ilişkin puanlama yapılmasında koordinatör denetçinin üst yöneticiye teklif götürmesi gerekmektedir. Ancak koordinatör denetçinin doğrudan iç denetçiye görev vermesi mümkün değildir. İç denetçiler bizzat üst yönetici tarafından görevlendirilir ve görevlerini yerine getirirken tarafsız ve bağımsız olarak hareket edeceklerdir.

4.2.3.11.4. İç Denetim Koordinasyon Kurulu

KMYKK kamu idarelerinde iç denetim sistemlerini düzenlenmek, izlemek, geliştirmek, uyumlaştırmak ve koordine etmek üzere, idari anlamda Maliye Bakanlığı’na bağlı, fonksiyonel olarak bağımsız ve tarafsız bir organ olarak İç Denetim Koordinasyon Kurulunun kurulmasına imkân sağlamıştır.

4.2.3.11.4.1. İç Denetim Koordinasyon Kurulunun Yapısı

KMYKK’nın 66. maddesinde Maliye Bakanlığı’na bağlı İç Denetim Koordinasyon Kurulu’nun; biri Başbakanın, biri Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu Bakanın, biri Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu Bakanın, biri İçişleri Bakanının, başkanı dâhil üçü Maliye Bakanının önerisi üzerine olmak üzere toplam yedi kişiden oluşması ve beş yıl süre ile Bakanlar Kurulu tarafından atanması öngörülmüştür. Maliye Bakanı tarafından önerilecek adaylardan birinin ekonomi, maliye, muhasebe, işletme alanlarından birinde doktora derecesine sahip öğretim üyeleri arasından olması şartı aranmıştır. Üyelerin görev süresi sonunda yeniden atanmaları da mümkün bulunmaktadır.

Kurul üyeliği asli ve sürekli bir görev değildir. Kurul üyeliğine atananların asli görevleri devam etmekte, dolayısıyla Kurul üyeliği bir tür ikinci görev niteliğindedir.¹²¹ Kurul üyeleri, görevinde bağımsız olup, hiçbir makam, merci ve kişiden Kurul kararlarını etkileyecek emir veya talimat alamazlar.¹²²

121 ARCAGÖK M.Sait; Ertan ERÜZ; a.g.e., s. 209.

122 İç Denetim Koordinasyon Kurulunun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik; Md. 11.

4.2.3.11.4.2. İç Denetim Koordinasyon Kurulunun Görevleri

İç denetim alanına ilişkin olarak merkezi uyumlaştırma birimi fonksiyonunu yerine getirecek olan İDKK’nın görevleri Kanunun 67. maddesinde sayılmıştır. Buna göre; İDKK, kamu idarelerinin iç denetim sistemlerini izlemek, düzenleme yapmak, iç denetim birimleri ile işbirliği yapmak, bağımsız ve tarafsız bir organ olarak hizmet vermek üzere aşağıdaki görevleri yürütür:

-İç denetime ilişkin denetim ve raporlama standartlarını belirlemek, denetim rehberlerini hazırlamak ve geliştirmek.

-Uluslararası uygulamalar ve denetim standartlarıyla uyumlu risk değerlendirme yöntemlerini geliştirmek.

-Kamu idarelerinin denetim birimleri ile işbirliğini sağlamak.

-Yolsuzluk veya usulsüzlüklerin ortadan kaldırılması için gerekli önlemlerin alınması konusunda önerilerde bulunmak.

-Risk içeren alanlarda iç denetçilere program dışı özel denetim yaptırılması için kamu idarelerine önerilerde bulunmak.

-İç denetçilerin eğitim programlarını düzenlemek.

-İç denetçiler ile üst yöneticiler arasında görüş ayrılığı bulunması halinde anlaşmazlığın giderilmesine yardımcı olmak.

-İdarelerin iç denetim raporlarını değerlendirerek sonuçlarını konsolide etmek suretiyle yıllık rapor halinde Maliye Bakanına sunmak ve kamuoyuna açıklamak.

-İşlem hacimleri ve personel sayıları dikkate alınmak suretiyle idareler ile ilçe ve belde belediyeleri için iç denetçi atanıp atanmayacağına karar vermek.

-İç denetçilerin atanmasına ilişkin diğer usulleri belirlemek.

-İç denetçilerin uyacakları etik kuralları belirlemek.

-Kalite güvence ve geliştirme programını düzenlemek ve iç denetim birimlerini bu kapsamda değerlendirmek.

4.2.3.11.5. Mali Hizmetler Birimi

İç denetçiler ile mali hizmetler birimi arasında doğrudan bir ilişki bulunmamaktadır. Ancak, iç denetçi tarafından denetim sonucunda idarenin görüş ve

cevaplarıyla birlikte üst yöneticiye sunulan raporlar, üst yönetici tarafından değerlendirildikten sonra, gereği için ilgili birimler ve mali hizmetler birimine gönderilir. Buna göre, denetim raporunda mali hizmetler birimi tarafından yerine getirilmesi istenen konular üst yöneticinin talimatıyla mali hizmetler birimi tarafından yerine getirilecektir.

4.2.3.11.6. Dış Denetçiler

İç denetçilerle dış denetçiler arasında herhangi bir ilişki bulunmamakla birlikte, KMYKK’nın 68. maddesine göre, dış denetim sırasında, Sayıştay denetçilerince istenmesi halinde, iç denetçiler tarafından düzenlenen raporların kendilerine verilmesi gerekmektedir.