DENENCELERĠN TEST EDĠLMESĠ

AraĢtırmanın temel denencesi; ÇOKSPD temelli TükenmiĢlikle BaĢa Çıkma Programı (TBP) uygulamasına katılan deneklerin kontrol grubunda yer alan deneklere göre, anlamlı düzeyde bir azalma olacak, bu azalma uygulamaların tamamlanmasından iki ay sonra yapılacak izleme ölçümünde de devam edecektir.” Ģeklinde ifade edilmiĢtir. Bu denence test edilmeden önce deney ve kontrol gruplarında yer alan bireylerin uygulama öncesi, uygulama sonrası ve uygulama bitiminden 2 ay sonra Maslach TükenmiĢlik Envanteri-Öğrenci Formu (MTE-ÖF) ile elde ettikleri öğrenci tükenmiĢlik puanlarının, aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıĢtır. Bulgular Tablo 8’de verilmiĢtir.

Tablo 8. Deney ve Kontrol Gruplarının MTE-ÖF Ön-test, Son-test ve Ġzleme Testi Puanlarına ĠliĢkin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Değerleri

Ölçümler Ön-test Son-test Ġzleme testi

Gruplar

X S X S X S

Deney N=12 37,91 4,85 29,08 4,46 27,33 5,19

Kontrol N=12 38,75 5,39 39,66 5,22 39,25 4,39

Tablo 8’da deney ve kontrol gruplarının MTE-ÖF ile elde edilen öğrenci tükenmiĢliği ön-test, son-test ve izleme testi puanlarına iliĢkin aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri görülmektedir. Buna göre TBP uygulamalarının üniversite öğrencilerinin MTE-ÖF ile elde edilen öğrenci tükenmiĢlik düzeyleri üzerindeki etkisinin kontrol grubunda yer alan bireylere göre anlamlı düzeyde bir azalma söz konusu olmuĢ. Bu durum ÇOKSPD temelli TBP uygulamalarının tamamlanmasından iki ay sonra yapılan izleme ölçümünde de azalma korunmuĢtur.

115

ġekil 1.Deney ve Kontrol Gruplarının Öğrenci TükenmiĢliği Ön-test, Son-test ve Ġzleme Testi Puanlarının Aritmetik Ortalamarının DeğiĢim Grafiği

ġekil 1’de göre deney ve kontrol gruplarının MTE-ÖF ile elde edilen öğrenci tükenmiĢliği ön-test, son-test ve izleme testi puanlarına iliĢkin aritmetik ortalama değerlerine göre hazırlanmıĢ değiĢim grafiği görülmektedir. Buna göre TBP uygulamalarının üniversite öğrencilerinin MTE-ÖF ile elde edilen öğrenci tükenmiĢlik düzeyleri üzerindeki etkisinin kontrol grubunda yer alan bireylere göre aritmetik ortalama değerlerinde bir azalma söz konusu olmuĢ. Bu durum çözüm odaklı kısa süreli grupla psikolojik danıĢmaya dayalı TBP uygulamalarının tamamlanmasından iki ay sonra yapılan izleme ölçümünde de azalma korunmuĢur. AraĢtırmanın temel denencesini test etmek amacıyla, deney ve kontrol gruplarında bulunan bireylerin, MTE-ÖF ile ölçeği ön-test, son-test ve izleme ölçümlerinden elde ettikleri öğrenci tükenmiĢliği puanların ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olup olmadığı tek faktör üzerinden tekrarlı ölçümler için iki faktörlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıĢtır. Tablo 9’da iki faktörlü varyans analizine iliĢkin elde edilen bulgular verilmiĢtir.

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Öntest Sontest İzleme testi

Kontrol Deney

116

Tablo 9. Deney ve Kontrol Gruplarının Öğrenci TükenmiĢliği Ön-Test, Son-Test ve Ġzleme Testi Puanlarına ĠliĢkin Ġki Faktörlü Varyans Analizi Sonuçları

Kaynak Kareler Toplamı sd Kareler Ortalaması F p Eta Kare Gruplar arası Gruplar (Deney-Kontrol) 1088,889 1 1088,889 18,615 .001 .62 Hata 643,444 11 58,495

Gruplar içi (Denekler)

Ölçüm (Ön-Son-Ġzleme) 338,083 2 169,042 18,388 .000 .77

Hata 202,250 22 9,193

Grup*Ölçüm 439,361 2 219,681 28,715 .000 .82

Hata 168,306 22 7,650

Tablo 9’da görüldüğü gibi deney ve kontrol gruplarında bulunan bireylerin, MTE-ÖF ile elde edilen öğrenci tükenmiĢliği ön-test, son-test ve izleme ölçümlerinden aldıkları puanların ortalamaları üzerinde yapılan varyans analizi sonucunda, grup etkisinin anlamlı olduğu bulunmuĢtur (F(1-11)= 18,61; p<.01). Buna göre deney ve

kontrol gruplarının ön-test, son-test ve izleme ölçümleri arasında ayrım yapmaksızın, MTE-ÖF öğrenci tükenmiĢlik ölçeğinden elde ettikleri puanların ortalamaları arasında anlamlı düzeyde bir fark bulunduğu söylenebilir.

Grup ayrımı yapılmaksızın bireylerin, ön-test, son-test ve izleme ölçümlerinden elde ettikleri puanların ortalamaları arasındaki farkın da anlamlı olduğu görülmüĢtür (F(2- 22)= 18,388; p<.01). Bu bulgu grup ayrımı yapılmadığında, bireylerin öğrenci

tükenmiĢlik düzeylerinin deneysel iĢleme bağlı olarak değiĢtiğini göstermektedir. Bu araĢtırma için önemli olan ortak etkinin (grup*ölçüm etkisinin) incelenmesi sonucunda elde edilen değerin anlamlı olduğu görülmüĢtür (F(2-22)= 28,71; p<.01).

117

MTE-ÖF ölçeğinden elde ettikleri öğrenci tükenmiĢliği puanlarının anlamlı düzeyde değiĢtiğini göstermektedir. Tüm bu bulgular dikkate alındığında, öğrenci tükenmiĢliği ile ilgili araĢtırmanın temel denencesinin doğrulandığı söylenebilir. Gruplar arasında ölçümler boyunca öğrenci tükenmiĢliğine iliĢkin olarak gözlenen değiĢimi büyük ölçüde deneysel iĢlem etkisi ile açıklanabilmektedir. (η2=72). Varyans analizinden elde edilen bulgular, gruplar arasında ölçümlere bağlı olarak anlamlı bir farkın olduğunu ortaya koymuĢtur (F(2-22)= 28,71; p<.01). AraĢtırmada

belirlenen bu farklılığın kaynağı Scheffe Testi ile incelenmiĢ ve sonuçlar Tablo 10’da sunulmaktadır.

Tablo 10. Gruplar ve Ölçümler Arası Farklarına ĠliĢkin Scheffe Testi Sonuçları

Deney Grubu Kontrol Grubu

Ön-test Son-test Ġzleme Ön-test Son-test Ġzleme

Deney Ön-test _{─ 8,91** 10,81** -} Son-test ─ 1,90 -9,75** -10,66** -10,25** Ġzleme _─ -11,65** -12,56** -12,15** K o ntr o l Ön-test _{─ -.91 -.50} Son-test _{─ .41} Ġzleme ─ **p<.01

Tablo 10’de verilen Scheffe Testi sonuçları incelendiğinde, deney grubunun MTE- ÖF ön test ortalamasının (X=37,91), son test puan ortalamasından (X =29,08) ve izleme testi puan ortalamasından (X =27.33) olduğu anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmektedir. Bu sonuçlar dorultusunda Ha: TBP uygulamasına katılan öğrencilerin

118

anlamlı düzeyde daha yüksek olacaktır. Hb: TBP uygulamasına katılan öğrencilerin

öğrenci tükenmiĢliği ön-test puan ortalamaları izleme testi puan ortalamalarından anlamlı düzeyde daha yüksek olacaktır Ģeklinde ifade edilen denencelerinin doğrulandığı söylenebilir.

Deney grubunun izleme testi (X =27,33) ile son test puanı (X =29,08) arasında ise anlamlı bir farklılık bulunamamıĢtır (p>.05). Bu sonuca bağlı olarak araĢtırmanın “Hc: TBP uygulamasına katılan öğrencilerin öğrenci tükenmiĢliği son-test puan

ortalamaları ile izleme testi puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olmayacaktır” Ģeklinde ifade edilen denencesinin doğrulandığı söylenebilir.

Deney grubunun son test puan ortalamasının (X=29,08) kontrol grubunun son test puan ortalamasından (X=39,66) anlamlı düzeyde farklılaĢtığı ve daha düĢük olduğu anlaĢılmıĢtır. Bu sonuç doğrulusunda araĢtırmada belirtilen “Hd: TBP uygulamasına

katılan öğrencilerin öğrenci tükenmiĢliği son-test puan ortalamaları, kontrol grubundaki öğrencilerin son-test puan ortalamalarına göre, anlamlı düzeyde daha düĢük olacaktır” denencesinin doğrulandığı söylenebilir.

Deney grubunun izleme testi puan ortalamasının ( X =27.33), kontrol grubunun izleme testi puan ortalamasından (X =39,25) anlamlı düzeyde farklılaĢtığı ve daha düĢük olduğu bulunmuĢtur. Bu sonuca bağlı olarak araĢtırmada belirtilen “He: TBP

uygulamasına katılan deneklerin öğrenci tükenmiĢliği izleme testi puan ortalamaları, kontrol grubundaki deneklerin izleme testi puan ortalamalarına göre anlamlı düzeyde daha düĢük olacaktır” denencesinin doğrulandığı söylenebilir.

Deney grubunun ön test puan ortalaması ile (37,91) kontrol grubunun ön test puan ortalaması ( X =38,75) arasında ise anlamlı bir fark tespit edilememiĢtir. Kontrol grubunun ön test ortalaması (X=38,75) ile son test ortalaması (X =39,66) ve izleme testi (X=39,25) arasında ise anlamlı bir farklılaĢma olmadığı bulunmuĢtur. Bu sonuç doğrultusunda araĢtırmanın “Hf: Kontrol grubunda yer alan deneklerin, öğrenci

tükenmiĢliği ön-test, son-test ve izleme testi puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olmayacaktır” Ģeklinde belirtilen son denencesinin doğrulandığı söylenebilir. Deney ve kontrol gruplarının ön test, son test ve izleme testinden almıĢ oldukları puanlara iliĢkin değiĢimin çizgi grafiği ile gösterilmesi ise ġekil 2’de verilmiĢtir.

119

ġekil 2. Deney ve Kontrol Gruplarının Ön Test, Son Test ve Ġzleme Testinden AlmıĢ Oldukları Puanlara ĠliĢkin DeğiĢimin Çizgi Grafiği

ġekil 2 incelendiğinde kontrol grubuna ait olan grafiğin (YeĢil olan) ön test, son test ve izleme ölçümleri arasında belirgin bir farklılaĢma göstermediği ve yatay bir seyir izlediği görülmektedir. Ancak, deney grubuna ait olan grafiğin ise (Mavi olan) ön test uygulamasından son test uygulamasına doğru belirgin bir Ģekilde düĢüĢ gösterdiği ve izleme testi ile bu yönün devam ettiği anlaĢılmaktadır. Buna bağlı olarak deney grubunda uygulanan kısa süreli psikoterapi etkinliğinin öğrencilerin öğrenci tükenmiĢlik düzeyleri üzerinde anlamlı bir etkiye sebep olduğu ve öğrencilerin öğrenci tükenmiĢlik düzeylerinin düĢtüğü söylenebilir. Grafiklerdeki doğruların birbirine paralel ya da biniĢik olmadığı görülmektedir. Dolayısıyla varyans analizi sonucunda bulunan ortak etkiye ait F değerinin anlamlı farkları yansıttığı söylenebilir.

120