Darulmuallimin Öğrenci İstatistiği

1912-1913 ders yılında darulmuallimin öğrencileri ile ilgili sayısal veriler verilirken cemaatlere göre Müslim, Rum, Ermeni ve Musevi olarak ayrılmıştır250. Musevi başlığı altında Keldani öğrencilerle ilgili istatistikî veriler mevcuttur. Sayının az olması hasebiyle ayrı bir sütun başlığa gerek duyulmadığı anlaşılmaktadır. Ayrıca öğrencilerin yatılı ya da gündüzlü olanlara dair her cemaat başlığının altında ayrı ayrı sütunlarda istatistikî veri sunulmuştur.

1912-1913 ders yılında darulmualliminlere kayıt olan öğrenci sayısı 562 olarak belirtilmiştir. Bu öğrencilerin 418’i (% 74,38) yatılı kısma, 144’ü ( % 25,62) ise gündüzlü kısma kaydı gerçekleşmiştir. Kaydı olan 562 öğrenciden 543’ü Müslim, 13’ü Ermeni’dir. Keldani 4, Rum 1 ve Musevi 1 öğrenci kayıt olmuştur²⁵¹.

       2491328-1329M.U.N.İhs.M.s.12-14. 

250 Osmanlı Etnik/dinsel cemaatlerine baktığımızda 1914 nüfus sayımına göre Müslüman tebaanın dışında, en çok nüfusa sahip üç cemaat vardır. Bu cemaatler; Rum Ortadoks (1.729.738 kişi), Ermeni Gregoryen (1.162.109 kişi) ve Yahudi (187.073) cemaatleridir. 3.475.170 kişilik gayrimüslim cemaat mensubunun % 88,6’sı bu üç cemaate mensuptur. Diğer cemaatler Rum ve Ermeni Katolik, Protestan, Latin, Marunî’dir. Bkz. Cem Behar, Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye’nin Nüfusu (1500-1927), Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara, 1996, s.46.

Şekil 15. Mensup Olduğu Cemaate Göre Darulmualliminlere Kayıt Olan

Öğrencilerin Dağılımı

Şekil 15’e bakıldığında Müslim öğrenciler % 96,62’lik bir orandadır. Genel olarak Müslim öğrencilerin öğretmen okullarına gittiği söylenebilir. Bu durum, öğretmen yetiştiren okullara Müslüman toplumun teveccühünü göstermektedir. Gayrimüslim öğrencilerin tamamı 19 kişi ile % 3,38’lik orana denk gelmektedir.

En fazla öğrenci kaydı 72 öğrenciyle Adana Darulmuallimini’ndedir. Adana Darulmuallimini’ni 56 öğrenciyle İzmir, 49 öğrenciyle Konya Darulmuallimini takip etmektedir. En az öğrenci kaydeden okul ise 15 öğrenciyle Ankara Darulmuallimini’dir. Ankara Darulmuallimini’ni 16 öğrenciyle Diyarbekir Darulmuallimini ve 17 öğrenciyle Hüdavendigar Darulmuallimini takip etmektedir. Ortalama 37,47 öğrenci kaydı yapılmıştır.

1912-1913 ders yılında darulmuallimini terk eden öğrenci sayısı 131 olarak belirtilmiştir. Bu öğrencilerin 76’sı (% 58,02) yatılı kısım, 55’i (% 41,98) ise gündüzlü kısım öğrencisidir. Okulu terk eden 131 öğrencinin mensup olduğu cemaate göre dağılımına bakıldığında 120 öğrenci Müslim, 1 öğrenci Rum, 8 öğrenci Ermeni ve 2 öğrenci Musevi olarak görülmektedir. Okulu terk eden öğrenci sayılarının oranları Şekil 16‘da gösterilmiştir²⁵².

       2521328-1329M.U.N.İhs.M.s.12.  Müslim 96,62% Rum 0,18% Ermeni 2,31% Musevi 0,18% Keldani 0,71% Cemaatlere Göre Darulmualliminlere Kayıt

Şekil 16. Mensup Olduğu Cemaate Göre Darulmualliminleri Terk Eden Öğrencilerin

Dağılımı

En fazla öğrencinin terk ettiği darulmuallimin, 29 öğrenciyle Musul Darulmuallimini’dir. 28 öğrenciyle Adana Darulmuallimini takip etmektedir. İzmir, Adana, Ankara, Bağdad ve Sivas Darulmuallimini öğrencilerinden hiçbir terk durumu olmadığı görülmektedir. Ortalama olarak 8,73 öğrenci okulu terk etmiştir.

Darulmualliminleri terk sebepleri sütunlarında beş başlık halinde veriler gösterilmiştir. Hastalık sebebiyle 5 öğrenci, vefat sebebiyle 8 öğrenci, ihraç sebebiyle 32 öğrenci, nakil sebebiyle 5 öğrenci okullarını terk etmişlerdir. 81 öğrencinin terk sebebi “Esbabı saire” olarak gösterilmiştir²⁵³.

Şekil 17. Darulmualliminleri Terk Eden Öğrencilerin Terk Sebepleri

Levha 5’de Darulmualliminlerde sene sonu imtihanları öncesi mevcut öğrenci sayıları, mensup olunan cemaate göre sütunlar halinde yatılı ve gündüzlü sütun

       2531328-1329M.U.N.İhs.M.s.12.  Müslim 91,60% Rum 0,76% Ermeni 6,11% Musevi 1,53%

Mensup Olduğu Cemaate Göre Darulmuallimini Terk Eden Öğrencilerin

Dağılımı Hastalık 3,82% Vefat 6,11% İhraç 24,43% Nakil 3,82% Farklı Sebepler 61,83%

Darulmuallimini Terk Eden Öğrencilerin Terk Sebepleri

başlıklarının altında ayrı ayrı istatistikî veri olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca öğrencilerin sınıflarına taksimleri de ilgili sütunların altında verilmiştir.

İstatistikî verisi olan 15 darulmuallimin, toplam 1.518 öğrenci mevcuduna sahiptir²⁵⁴. Bu öğrencilerin 1.110’u (% 73,12) yatılı öğrenci, 408’i (% 26,88) gündüzlü öğrenci olarak çıkmaktadır²⁵⁵.

Şekil 18. Darulmuallimin Yatılı-Gündüzlü Öğrenci Oranları

Öğrenci sayılarına cemaat bazlı bakıldığında 1.464’ü (% 96,44) Müslim; 17’si (% 1,12) Rum; 27’si (%1,78) Ermeni; 2’si (% 0,13) Musevi ve 8’i (% 0,53) Keldanidir.

Şekil 19. Darulmuallimin Öğrenci Sayılarının Sene Sonu İtibariyle Cemaatlere Göre

Dağılımı

254 1909-1910 ders yılında bu 15 darulmualliminin öğrenci sayısı 1371 olarak çıkmaktadır. 3 yıl içerisinde öğrenci sayısı 147 kişi artmış olduğu görülmektedir. bkz. 1323-1324 kısmen 1325-1326 İst.M.s.5. 2551328-1329M.U.N.İhs.M.s.12.  Yatılı 73,12% Gündüzlü 26,88%

Yatılı-Gündüzlü Öğrenci Oranları

Müslim 96,44% Rum 1,12% Ermeni 1,78% Musevi 0,13% Keldani 0,53% Darulmuallimin Öğrenci Sayılarının Sene Sonu İtibariyle Cemaatlere Göre Dağılımı

121 öğrenci mevcuduyla İzmir Darulmuallimini en çok öğrenciye sahip okul konumundadır. 68 öğrencisiyle Diyarbekir Darulmuallimini en az öğrenciye sahiptir. Ortalama olarak 101,2 öğrenciye sahip darulmualliminlerin öğrenci sayıları Tablo 20’de gösterilmiştir.

Tablo 20. Darulmualliminlerin Öğrenci Sayılarının Sınıflara Taksimi²⁵⁶

Darulmuallimin Adı _Öğrenci ^{Toplam Birinci} _Sınıf ^İkinci _Sınıf ^Üçüncü _Sınıf

Edirne Darulmuallimini İzmir Darulmuallimini 121 56 23 42 Adana Darulmuallimini 108 43 31 34 Ankara Darulmuallimini 101 37 36 28 Bitlis Darulmuallimini Bağdad Darulmuallimini 88 17 27 44 Beyrut Darulmuallimini 94 36 31 27 Haleb Darulmuallimini 106 36 35 35 Hüdavendigar Darulmuallimini 115 45 32 38 Diyarbekir Darulmuallimini 68 19 18 31 Şam Darulmuallimini 95 43 17 35 Sivas Darulmuallimini 112 32 35 45 Trabzon Darulmuallimini 97 26 38 33 Kastamonu Darulmuallimini 110 44 33 33 Konya Darulmuallimini 114 40 36 38 Mamuratülaziz Darulmuallimini 107 45 37 25 Musul Darulmuallimini 82 26 33 23 Genel Toplam ^{1518 545 462 511}

Darulmuallimin öğrencilerinin sınıflara taksiminde birbirine yakın öğrenci sayıları mevcuttur. Şekil 20’de ise Darulmuallimin öğrencilerinin sınıflara taksim oranları gösterilmiştir.

       2561328-1329M.U.N.İhs.M.s.12. 

Şekil 20. Darulmuallimin Öğrencilerinin Sınıflara Taksimi

Darulmuallimin öğrencilerinin başarı durumlarını, şahadetname alan, sınıfını geçen ve sınıf tekrarına kalan öğrencilerin istatistikî verileri Levha 6’da yer almaktadır. 454 öğrenci şahadetname almayı hak etmiştir. Müslim öğrencilerden 338’i, Ermeni öğrencilerden 17’si, Keldani öğrencilerden 1’i şahadetname almıştır. Rum ve musevi öğrencilerden şahadetname alan yoktur.

873 öğrenci sınıflarını geçmiş, 191 öğrenci ise sınıf tekrarına kalmış görünmektedir. Şahadetname alan ve sınıflarını geçen 1327 öğrencinin başarılı olduğu anlaşılmaktadır. Darulmualliminlerdeki öğrenci başarı oranları Şekil 21’de gösterilmiştir²⁵⁷.

Şekil 21. Darulmuallimin Öğrenci Başarı Oranları

       2571328-1329M.U.N.İhs.M.s.12.  Birinci Sınıf 35,90% İkinci Sınıf 30,43% Üçüncü Sınıf 33,66%

Darulmuallimin Öğrencilerinin Sınıflara Taksimi

Şahadetname Alanlar ve Sınıflarını Geçen öğrenciler 87,42% Sınıf Tekrarına Kalan Öğrenciler 12,58%

Başarı durumlarına bakıldığında şahadetname alan ve sınıfını geçen öğrencilerin % 87,42’lik bir oran yakaladıklarını görmek mümkündür. Konya Darulmuallimini en başarılı okul olarak görülmektedir. Konya Darulmuallimini öğrencilerilerinin tamamı başarılı olarak görülmektedir. Toplam beş okul % 90’nın üzerinde başarı göstermiştir. 6 okul ise % 80 ile % 90 arasında başarı göstermiştir. Üç okul % 70 ile % 80 arasında başarı göstermiştir. Musul Darulmuallimini % 60,98 oranıyla en düşük başarıyı yakalayan okul olarak göze çarpmaktadır. Darulmuallimin öğrencileri genel olarak başarılı bir performans göstermiştir.

Tablo 21. Darulmualliminlerin Ayrıntılı Öğrenci Başarı Oranları258 Darulmuallimin Adı Öğrenci Başarı Oranı (%)

Edirne Darulmuallimini İzmir Darulmuallimini 93,39 Adana Darulmuallimini 74,07 Ankara Darulmuallimini 99,01 Bitlis Darulmuallimini Bağdad Darulmuallimini 98,86 Beyrut Darulmuallimini 81,82 Haleb Darulmuallimini 87,74 Hüdavendigar Darulmuallimini 84,35 Diyarbekir Darulmuallimini 75,00 Şam Darulmuallimini 89,47 Sivas Darulmuallimini 76,79 Trabzon Darulmuallimini 89,69 Kastamonu Darulmuallimini 97,27 Konya Darulmuallimini 100,00 Mamuratülaziz Darulmuallimini 89,72 Musul Darulmuallimini 60,98 Ortalama ^87,42

Darulmuallimin öğrenci velilerinin hangi mesleğe mensup oldukları ile ilgili istatistikî bilgilerle Levha 7’de karşılaşılmaktadır. 8 ana meslek grubuna ayrılarak veriler işlenmiştir. Bu meslek grupları Ulema, Ruhani Sınıfı, Memur, Mesalik-i

       2581328-1329M.U.N.İhs.M.s.12. 

Fenniye, Tüccar, Sanatkârane, Zirai ve Diğer Meslek Sınıfları olarak ayrılmaktadır²⁵⁹.

Darulmualliminlerde okuyan öğrencilerin tamamının velisinin hangi mesleğe mensup olduğu bu levhada görülmektedir. 1518 öğrenci velisinden 414’ü “Zirai” Sınıfındandır. 312 öğrenci velisi, “Sunuf Saire” olarak ifade edilmiş diğer meslek gruplarına mensuptur. Memurinden 263, Sanatkâraneden 206, Tüccardan 178, Ulemadan 127, Mesalik-i Fenniye Erbabından 14 ve Ruhani Sınıfından 4 öğrenci velisi bulunmaktadır. Malumatı olan 15 darulmualliminde okuyan öğrenci velilerinin meslek grupları Şekil 22’de gösterilmiştir.

Şekil 22. Darulmuallimin Öğrenci Velilerinin Meslek Sınıflarına Göre Dağılımı

Darulmuallimine öğrencisini gönderen birinci sınıf meslek grubu “Zirai” dir. Bu oran % 27.27’dır. Bu durum ziraatle uğraşan insanların çocuklarını öğretmen olarak yetiştirme eğilimini göstermektedir. Kastamonu Darulmualliminin velileri (79 veli) en çok ziraat ile iştigal eden veli grubudur ki bu oran % 71,82’dir. Diyarbekir Darulmualliminin velileri (3 veli) en az ziraat ile iştigal eden veli grubudur. Oranı ise % 4,41’dir.

“Sunuf Saire” olarak ifade edilmiş, ayrı ayrı gösterilmeyen diğer meslek sınıflarının oranı % 20,55’dir. Adana Darulmualliminin velileri (51 veli) en çok diğer meslek sınıfları ile iştigal eden veli grubudur ki bu oran % 47,22’dir. Kastamonu        2591328-1329M.U.N.İhs.M.s.13.  Ulemadan 8,37% Sınıf Ruhaniyeden 0,26% Memurinden 17,33% Mesalik-i Fenniye Erbabından 0,92% Tüccardan 11,73% Sanatkaraneden 13,57% Ziraiden 27,27% Sunuf Saireden 20,55%

Öğrenci Velilerinin Meslek Sınıflarına Göre Dağılımı

Darulmualliminin velileri (3 veli) en az diğer meslek sınıfları ile iştigal eden veli grubudur. Oranı ise % 2,73’dir.

“Memurin” olarak ifade edilmiş, meslek sınıfının oranı ise 17,33’dür. Diyarbekir Darulmualliminin velileri (25 veli) en çok memur olan veli grubudur. Bu oran % 36,76’dır. Kastamonu Darulmualliminin velileri (3 veli) en az memur olan veli grubudur. Oranı ise % 2,73’dür.

“Sanatkârane” olarak tanımlanan meslek sınıfından velilerin oranı % 13,57’dir. Trabzon Darulmualliminin velileri (22 veli) en çok sanatkârane veli grubudur. Bu oran % 22,68’dir. Diyarbekir Darulmualliminin velileri (2 veli) en az sanatkârane olan veli grubudur. Oranı ise % 2,94’dür.

“Tüccar” olarak tanımlanan meslek sınıfından velilerin oranı % 11,73’dür. Beyrut Darulmuallimini velileri (30 veli) en çok tüccar olan veli grubudur. Bu oran % 31,91’dir. Musul Darulmualliminin velileri (2 veli) en az tüccar olan veli grubudur. Oranı ise % 2,44’dür.

“Ulema” olarak tanımlanan meslek sınıfından velilerin oranı % 8,37’dir. Hüdavendigar Darulmualliminin velileri (20 veli) en çok ulema sınıfından olan veli grubudur. Bu oran % 17,39’dir. Mamuratülaziz Darulmualliminin velileri (2 veli) en az ulema sınıfından olan veli grubudur. Oranı ise % 1,87’dir²⁶⁰.

“Mesalik-i Fenniye Erbabı”, 0,92; “Sunuf Ruhani”, 0,26 oranındadır. Toplam 14 velinin Mesalik-i Fenniyeerbabına mensup olduğunu düşünürsek 9 veli ile İzmir Darulmuallimini öne çıkmaktadır. Ruhani Sınıfından olan veli sayısı sadece 4’dür ki; sadece Haleb (2 veli), İzmir (1 veli) ve Diyarbekir (1 veli) Darulmuallimini velileridir.