Yüksek derecede sosyal destek umutsuzluk, karamsarlık duygularını ve gelecekte engelli çocuklanırının yaşamının nasıl devam ettireceği ile ilgili kaygı ve endişelerini azaltmaktadır. Bu nedenle algılanan sosyal destek anne- babanın gelecekte engelli çocuğuna bakamayacak duruma geldikten sonra çocuğunun yaşamının nerede ve nasıl devam ettireceği ile ilgili planlamalarda önemli bir yer tutacaktır (Heller ve Factor,1991,Akt. Gölalmış,2005).
Anne- babanın umutsuzluk, karamsarlık duygulan sosyal destek algısı ve gelecek ile ilgili yaptıkları planlar tek bir nedene göre açıklanamamaktadır. Yapılan çalışmalarda ailenin ve çocuğun kişisel özelliklerine; ailenin gelirine, annenin eğitim durumuna, hala evli olup olmadığına, yasına; çocuğun cinsiyetine, yasma, aldığı özel eğitim suresine, engel derecesine, türüne, devam ettiği okul biçimine göre gelecekle ilgili planların, algılanan sosyal desteğin ve umutsuzluk, karamsarlık düzeylerinin değiştiği belirlenmiştir (Kutlu 1998). Bu değişkenler dikkate alınarak ailelerin özelliklerine uygun nitelikte müdahalelerin belirlenmesi gerekir (Kutlu 1998).
'Umutsuzluk, karamsarlık duygulan ile algılanan sosyal destek ve gelecek planlan birbiriyle ilişkili faktörlerdir. Algılanan sosyal destek fazlaysa umutsuzluk duygusu azalmaktadır (Horton ve Wallender 2001 Akt. Gölalmış,2005).
Bu nedenle engelli çocuklara yetişkin dönemlerinde sürekli bakim sağlayan kurumların varlığı, anne-babaları kendileri yaslandıktan ya da öldükten sonra çocuklarına ne olacağı konusundaki kaygılarını ve endişelerini azaltabilmektedir (Gölalmış,2005).
BÖLÜM III
YÖNTEM
Araştırmanın Modeli
Bu araştırma, tarama (survey) modeline uygun olarak yapılmıştır.
Evren-Örneklem
Çalışmanın evreni Konya il merkez ve ilçelerinde bulunan Şizofreni Gönüllüleri Derneğine üye olan ve SSK, Devlet Hastanesinde ayakta tedavisi süren şizofrenili hastaların ailelerinden seçilmiştir.
Araştırma örneklemi 86’sı kız 66’sı erkek olmak üzere toplam 152 hasta ailesinden oluşmaktadır.
Veri Toplama Araçları
Beck umutsuzluk ölçeği Beck AT (1961) Tarafından oluşturulan ve daha sonra da Seber (1991) tarafından türkçeye uyarlanmış ve gözden geçirilmiş olan Durak ve Palabıyıkoğlu ( 2000) tarafından geçerlilik çalışması yapılan “Beck Umutsuzuluk Ölçeği” ve Eker ve Arkar (1995) tarafından gözden geçirilmiş olan “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal destek Ölçeği” kullanılmıştır.
Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği
Eker, Arkar ve Yaldız tarafından geliştirilen “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal destek Ölçeği” Ölçeği (Multidimensional Scale of Perceived Social Support) üç farklı kaynaktan alınan sosyal desteğin yeterliliğini öznel olarak değerlendiren, kullanımı kolay, kısa bir ölçektir (Zimet ve ark. 1988). Önerilen alt ölçek yapısı; aile, arkadaş ve özel bir insandan alınan desteği içermektedir( Eker,ark.,2001).
“Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği” 12 maddeden oluşan bir ölçektir. Her biri 4 maddeden oluşan desteğin kaynağına ilişkin 3 grubu içerir. Bunlar; aile, arkadaş ve özel bir insandır. Ölçeğin gözden geçirilmiş formunun bir örneği ek’te verilmiştir. Her madde 7-Aralıklı bir ölçek kullanılarak derecelendirilmiştir. Bu çalışmada, her alt ölçekteki dört maddenin puanlarının
toplanması ile alt ölçek puanı elde edilmiş ve bütün alt ölçek puanlarının toplanması ile de ölçeğin toplam puanı elde edilmiştir. Elde edilen puanın yüksek olması algılanan sosyal desteğin yüksek olduğunu ifade etmektedir( Eker,ark.,2001).
Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (PSS-Fa, PSS-Fr): Procidona ve Heller (1983) tarafından geliştirilen bu aracın önemli özelliği algılanan arkadaş ve aile desteğini birbirinden ayrı olarak değerlendirmesidir. Testin, doğru/yanlış olarak yanıtlanan, 20’si arkadaş (PSS-Fr), 20’si aile (PSS-Fa) desteğini ölçen 40 maddesi vardır. Güvenirlik ve geçerliği Eskin (1993) tarafından çalışılmıştır( Eker,ark.,2001)
Sonuç olarak, yapı geçerliliği açısından, bulgular özellikle psikiyatri örnekleminde ve ikincil olarak cerrahi örnekleminde destek sağladılar( Eker,ark.,2001).
Tüm örneklem (N=150), denekler bölümünde izah edilen birleştirilmiş demografik kategoriler kullanılarak, “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği” puanlarında eğitim durumu, medeni durum ve yerleşim yeri açısından karşılaştırılmıştır. T-testi ile çok sayıda karşılaştırma yapılınca şans eseri olarak anlamlı fark bulma olasılığı arttığı için, üç örneklem ayrı ayrı olarak analiz edilmiştir. Analizler, demografik değişkenler açısından, herhangi bir anlamlı farklılık göstermemiştir ( Eker,ark.,2001).
Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ)
Beck, Lester ve Trexler tarafından 1974 yılında geliştirilmiş olan Beck Umutsuzluk Ölçeği 11 doğru 9 yanlış yanıtı olan 20 soruluk evet-hayır önermelerinden oluşan bir kendini değerlendirme ölçeğidir.
Beck ve arkadaşları ölçeği geliştirirken iki tür kaynaktan yararlanmışlardır: gelecek ili ilgili tutumlar çizelgesi ve psikiyatrik hastaların kötümserlik ifadeleri. Bu kaynaklardan elde edilen ifadeler incelenmiş ve depresif olmayan hastalara uygulanmıştır. Bu araç, intihar girişiminde bulunan
294 hasta üzerinde denenmiş ve Cronbach Alpha güvenirlik katsayısının 0,93 olduğu saptanmıştır. Madde toplam puan korelâsyonları 0,39 ve 0,76 arasında değişmektedir. Beck Umutsuzluk ölçeğinin bir klinisyen tarafından değerlendirme formu ile ilişkisi incelenmiş korelasyon katsayısı 0,62 olarak bulunmuştur. Elli dokuz depresif hasta üzerinde Beck Depresyon Envanterinin 2. maddesi (umutsuzluk) ile klinisyen değerlendirme formu arasındaki korelasyonu 0,63 olarak saptanmıştır (Akt., Öner 1996; Savaşır ve Şahin 1997).
Ülkemizde Beck Umutsuzluk Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması Seber, Dilbaz, Kaptanoğlu veTekin (1991) ve Durak (1994) tarafından yapılmıştır. Seber ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada ölçek DSM III- R tanı kriterlerine göre majör depresyon, distimik bozukluk tanısı alan intihar girişiminde bulunan 37 hasta grubuna ve 70 kontrol grubuna uygulanmıştır. Ölçeğin tümü için Cronbach alpha katsayısı 0,86 olarak bulunmuştur. Ölçeğin madde-toplam korelasyonuna bakıldığında elde edilen en düşük madde-toplam korelasyon katsayısı 0,07 en yüksek madde-toplam korelasyon sayısı 0,72 bulunmuştur. Beck Umutsuzluk Ölçeğinin hasta ve kontrol grubundaki olgulara uygulanması sonucunda elde edilen puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olduğu ve ölçeğin iki grubu ayırt edebildiği ortaya çıkmıştır (Seber ve arkadaşları 1991)
Durak’ın yaptığı geçerlik güvenirlik çalışmasında da 373 kişilik psikiyatri hastalarıyla ve hiçbir tanısı olmayan grup üzerinden hesaplanan Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0,85 olarak saptanmıştır. Ölçeğin her bir maddesinden alınan puanlar ile tüm ölçekten alınan puanlar arasındaki madde- toplan puan korelasyonları hesaplanmış en düşük korelasyon katsayısı 0,31 en yüksek korelasyon katsayısı ise 67 olarak bulunmuştur (Durak 1994).
Verilerin Analizi
Verilerin istatistiksel analizi bağımsız değişkenin bağımlı değişkenler üzerindeki etkilerini ortaya koyacak bir model içinde ele alınmıştır. Her ölçekten elde edilecek olan verilerin puanları bilgisayar kodlama cetvellerine geçirilerek bilgisayar ortamında uygun görülen istatistiksel işleme tabi tutulmuştur2f1.
Bu araştırmanın bağımsız değişkenleri; “cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim durumu, meslek, aile tipi, hasta yakınlık derecesidir.
Verilerin istatistiksel analizi bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkenler üzerindeki etkilerini ortaya koyacak bir desen içinde ele alınmıştır. Her iki ölçekten elde edilen puan dağılımları bilgisayara cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim durumu, meslek, aile tipi, hasta yakınlık derecesi kodlanarak girilmiştir. Kodlama işleminden sonra verilerin analizi için SPSS 14.0 paket programı kullanılmıştır.
Umutsuzluk ve Algılanan Sosyal Destek puan ortalamalarının cinsiyet, sosyal güvence, medeni durum,aile tipi, değişkenlerine göre grupların ortalamaları arasındaki farkın önem kontrolü t testi ile yapılmıştır. Duygusal ilişkinin süresi, umutsuzluk ve algılanan sosyal destek puanları arasındaki ilişkinin analizi için Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Katsayısı Tekniğinden yararlanılmıştır. Bağlanma stillerinin ilişkisel benlik saygısı, ilişkisel depresyon ve ilişkisel saplantılı düşünme düzeylerini açıklama gücü ise çoklu regresyon analizi ile hesaplanmıştır. Yaş, eğitim durumu, meslek değişkenlerinin umutsuzuluk ve sosyal desteğe göre farklılaşıp farklılaşmadığı varyans analizi ile test edilmiş, ileri analiz olarak Tukey testi kullanılmıştır.
BÖLÜM IV
BULGULAR
50. Bu bölümde denencelerle ilgili bulgulara yer verilmiştir. Öncelikle Şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti, motivasyon, umut, toplam umutsuzluk, özel birinden algılanan sosyal destek, aileden algılanan sosyal destek, arkadaştan algılanan sosyal destek, toplam sosyal destek puan ortalamalarının özlük niteliklerine göre (cinsiyet, yaş medeni durum, eğitim durumu, sosyal güvence, aile tipi) farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Ayrıca şizofrenili hastası olan ailelerin umutsuzluk puanları ve algılanan sosyal destek puanlarının arasında ilişkinin anlamlılık düzeyine ilişkin sonuçlara yer verilmiştir.
Denence 1;
“Şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır”.
Bu denence, şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti düzeyinin cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeye yönelik olup, kız ve erkek hasta yakınlarının puan ortalamaları t testi ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma ile ilgili değerler tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1
Cinsiyet değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının karşılaştırılması
Tablo 1 incelendiğinde şizofreni hasta yakınlarının Gelecekten beklenti puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı t testi ile incelenmiştir. Elde edilen 0,305 değeri P< 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır “Şizofreni hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır”.şeklindeki denence 1 reddedilmiştir N __ X Standart Sapma t P KIZ 86 2,87 3,032 0,305 0,761 ERKEK 66 2,73 2,732
Denence 2;
“Şizofrenili hastası olan ailelerin motivasyon puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır”.
Bu denence, şizofrenili hastası olan ailelerin motivasyon puanlarının cinsiyete değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeye yönelik olup, kız ve erkek hasta yakınlarının puan ortalamaları t testi ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma ile ilgili değerler tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 2
Cinsiyet değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin motivasyon puanlarının karşılaştırılması
Tablo 2 incelendiğinde şizofreni hasta yakınlarının motivasyon puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı t testi ile incelenmiştir. Elde edilen -0,134 değeri P< 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. “Şizofreni hastası olan ailelerin motivasyon puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır” reddedilmiştir.
N __ X Standart sapma t P
KIZ 86 3,57 2,334 - 0,134 - 0,894
Denence 3;
“Şizofrenili hastası olan ailelerin umut puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır”.
Bu denence, şizofrenili hastası olan ailelerin umut puanlarının cinsiyet değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeye yönelik olup, kız ve erkek hasta yakınlarının puan ortalamaları t testi ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma ile ilgili değerler tablo 3de verilmiştir.
Tablo 3
Cinsiyet değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin umut puanlarının karşılaştırılması
Tablo 3 incelendiğinde şizofreni hasta yakınlarının umut puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı t testi ile incelenmiştir. Elde edilen -1,067 değeri P< 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. “Şizofreni hastası olan ailelerin umut puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır” red edilmiştir
Denence 4;
“Şizofrenili hastası olan ailelerin toplam umutsuzluk puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır”.
N __ X Standart sapma T P
KIZ 86 3,43 2,167 -1,067 - 0,73
Bu denence, şizofrenili hastası olan ailelerin toplam umutsuzluk puanlarının cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeye yönelik olup, kız ve erkek hasta yakınlarının puan ortalamaları t testi ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma ile ilgili değerler tablo 4 de verilmiştir.
Tablo 4.
Cinsiyet değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin toplam umutsuzluk puanlarının karşılaştırılması
Tablo 4 incelendiğinde şizofreni hasta yakınlarının toplam umutsuzluk puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı t testi ile incelenmiştir. Elde edilen – 0,126 değeri P< 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. “Şizofreni hastası olan ailelerin toplam umutsuzluk cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır ”rededilmiştir
Denence 5;
“Şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır”.
Araştırmanın bu denencesi, şizofrenili hasta ailelerinin ilişkisel gelecekten beklenti puanlarının yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeye yönelik olup, gruplar arasındaki farkın anlamlılık testi varyans analizi ile yapılmıştır.
Gruplara ilişkin n X ve Ss değerleri tablo 5’de varyans analizi sonuçları ise tablo 6’da verilmiştir.
N __ X Standart sapma t P
KIZ 86 8,19 6,363 -0,126 0,900
Tablo 5
Yaş değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının karşılık gelen X, N,SS değerleri karşılaştırılmasıdır.
Şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığının belirlenmesi amacıyla Varyans analizi yapılmış sonuçlar Tablo 5 de gösterilmiştir. 21-30 yaş aralığında olan şizofrenili hastası olan ailelerin 2,37; 31-40 yaş aralığında olan şizofrenili hasta yakınlarında 3,51; 41-50 yaş aralığında olan şizofrenili hasta yakınlarında 2,73; olarak gözlenmiştir. N _ X Standart sapma 21–30 60 2,37 2,882 31–40 43 3,51 3,254 41–50 49 2,73 2,498
Tablo 6
Yaş değişkenine Göre Şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları
Kareler
toplamı Sd Kareler Toplamı F P Gruplar arası 33,239 2 16,619 2,006 0,138 Grup içi 1234,229 149 8,283 Gelecekten beklenti Toplam 1267.467 151
Yaş değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı varyans analizi ile incelenmiş elde edilen 2.006 F değeri 0.05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. Bu sonuca göre şizofreni hatsalsı olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının yaş değişkenine göre farklılaşmamaktadır.
Denence 6;
“Şizofrenili hastası olan ailelerin motivasyon puanlarının yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır”.
Araştırmanın bu denencesi, şizofrenili hastası olan ailelerin ilişkisel motivasyon puanlarının yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeye yönelik olup, gruplar arasındaki farkın anlamlılık testi varyans analizi ile yapılmıştır.
Gruplara ilişkin n, X ve Ss değerleri tablo 7’de varyans analizi sonuçları ise tablo 8’de verilmiştir
Tablo 7 Yaş değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin motivasyon
puanlarının karşılık gelen X, N,SS değerleri karşılaştırılmasıdır.
Yaş değişkenine göre Şizofrenili hastası olan ailelerin motivasyon puanlarının farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi amacıyla yapılan varyans analizi sonucunda gelecekten beklenti boyutuna ilişkin elde edilen 2,006 umut boyutuna ilişkin 0,803 toplam umutsuzluk boyutuna ilişkin 2,659 değeri P<0,05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. Motivasyon alt boyutuna ilişkin elde edilen 3,853 P değeri ;0,005 düzeyinde anlamlı bulunmuştur Motivasyon alt boyutunun yaş değişkeniyle anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür farklılaşmanın kaynağını belirlenmesi amacıyla tukey yapılmış sonuçlarn tabloda verilmiştir. 21–30 yaş aralığında olan şizofrenili hasta yakınlarında 3,35; 31–40 yaş aralığında olan şizofrenili hasta yakınlarında 3,09; 41–50 yaş aralığında olan şizofrenili hasta yakınlarında 4,33; olarak gözlenmiştir. “Şizofrenili hastası olan ailelerin motivasyon puanlarının yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır” denencesi kabul edilmiştir.
N _ X Standart sapma
21-30 60 3,35 2,378
31-40 43 3,09 2,169
Tablo 8
Yaş değişkenine Göre şizofrenili hastası olan ailelerin Motivasyon Puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları
Yaş değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin motivasyon puanlarının anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı varyans analizi ile incelenmiş elde edilen 2.006 F değeri 0.05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. Bu sonuca göre şizofreni hastası olan ailelerin Motivasyon puanlarının yaş değişkenine göre farklılaşmamaktadır.
Tablo 9
Yaş değişkenine Göre Şizofrenili hastası olan ailelerin Motivasyon Puan Ortalamalarına İlişkin Tukey Testi Sonuçları
Kareler
toplamı Sd Kareler Toplamı F P Gruplar arası 40,65 7 2 20,329 3,853 ,023 Grup içi 786,0 53 9 14 5,276 Moti vasyon Toplam 826,7 11 1 15
Yaş I Yaş II Ortalamalar arası
fark Standart Hata P-Değeri
31–40 0,257 0,459 ,842 21–30 41–50 -0,977 0,442 ,073 21–30 -,0257 0,459 ,842 31–40 41–50 -1,234(*) 0,480 ,030 21–30 0,977 0,442 ,073 Motivasyon 41–50 31–40 1,234(*) 0,480 ,030
Tablo 9 incelendiğinde yaşları 41–50 arasında olan şizofrenili hastası olan ailelerin motivasyon puanlarının yaşları 31–40 olanlardan anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Yapılan diğer ikili karşılaştırmalarda anlamlı düzeyde farklılaşmanın olmadığı görülmüştür.
Denence 7;
“Şizofrenili hastası olan ailelerin umut puanlarının yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır”.
Araştırmanın bu denencesi, şizofrenili hasta ailelerinin umut puanlarının yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeye yönelik olup, gruplar arasındaki farkın anlamlılık testi varyans analizi ile yapılmıştır.
Gruplara ilişkin n, X ve Ss değerleri tablo 10’da varyans analizi sonuçları ise tablo 11’de verilmiştir.
Tablo 10
Yaş değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin Umut puanlarının karşılık gelen X, N,SS değerleri karşılaştırılmasıdır.
Şizofrenili hastası olan ailelerin Umut puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığının belirlenmesi amacıyla Varyans analizi yapılmış sonuçlar Tablo 10 da gösterilmiştir. 21–30 yaş aralığında olan şizofrenili hasta yakınlarında 3,38; 31–40 yaş aralığında olan şizofrenili hasta yakınlarında 3,53;
N _ X Standart sapma
21–30 60 3,38 1,923
31–40 43 3,53 2,120
41–50 yaş aralığında olan şizofrenili hasta yakınlarında 3,90; olarak gözlenmiştir.
Tablo 11
Yaş değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin umut puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları
Yaş değişkenine göre şizofreni hastalarının Umut puanlarının anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı varyans analizi ile incelenmiş elde edilen 0,803 F değeri 0.05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. Bu sonuca göre şizofrenili hastası olan ailelerin Umut puanlarının yaş değişkenine göre farklılaşmamaktadır.
Denence 8;
“Şizofrenili hastası olan ailelerin toplam umutsuzluk puanlarının yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır”.
Araştırmanın bu denencesi, şizofrenili hastası olan ailelerinin toplam umutsuzluk puanlarının yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeye yönelik olup, gruplar arasındaki farkın anlamlılık testi varyans analizi ile yapılmıştır.
Gruplara ilişkin n X ve Ss değerleri tablo 12’de varyans analizi sonuçları ise tablo 13’de verilmiştir.
Kareler
toplamı Sd Kareler Toplamı F P
Gruplar
arası 7,340 2 3,670 0,803 0,450
Grup içi 681,371 149 4,573 Umut
Tablo 12
Yaş değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin toplam umutsuzluk puanlarının karşılık gelen X, N,SS değerleri
karşılaştırılmasıdır.
Şizofrenili hastası olan ailelerin toplam umutsuzluk puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığının belirlenmesi amacıyla Varyans analizi yapılmış sonuçlar Tablo 12 de gösterilmiştir. . 21–30 yaş aralığında olan şizofrenili hasta yakınlarında 6,90; 31–40 yaş aralığında olan şizofrenili hasta yakınlarında 8,49; 41–50 yaş aralığında olan şizofrenili hasta yakınlarında 9,67; olarak gözlenmiştir.
Tablo 13
Yaş değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin toplam umutsuzluk puanlarına İlişkin Varyans Analizi Sonuçları
N _ X Standart sapma
21-30 60 6,90 0,791
31–40 43 8,49 0,915
41–50 49 9,67 0,965
Kareler toplamı Sd Kareler Toplamı F P Gruplar arası 211,074 2 105,537 2,659 ,073 Grup içi 5914,920 149 39,697 Toplam Umutsuzluk Toplam 6125,993 151
Yaş değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin toplam umutsuzluk puanlarının anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı varyans analizi ile incelenmiş elde edilen 2,659 F değeri 0.05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. Bu sonuca göre şizofrenili hastası olan ailelerin toplam umutsuzluk puanlarının yaş değişkenine göre farklılaşmamaktadır.
Denence 9;
“Şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının sosyal güvence değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır”.
Bu denence, şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının sosyal güvence değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeye yönelik olup, kız ve erkek hasta yakınlarının puan ortalamaları t testi ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma ile ilgili değerler tablo 14’ de verilmiştir.
Tablo 14
Sosyal Güvence değişkenine göre şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının karşılaştırılması
Tablo 14 incelendiğinde şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı t testi ile incelenmiştir. Elde edilen – 1,525 değeri P< 0,05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır Şizofrenili hastası olan ailelerin gelecekten beklenti puanlarının sosyal güvence değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır” denencesi red edilmiştir.
N __ X Standart Sapma T P VAR 120 2,63 2,775 - 1,525 0,129 YOK 32 3,50 3,273
Denence 10;
“Şizofrenili hastası olan ailelerin Motivasyon puanlarının sosyal güvence değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır”.
Bu denence, şizofrenili hastası olan ailelerin motivasyon puanlarının sosyal güvence değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeye yönelik olup, kız ve erkek hasta yakınlarının puan ortalamaları t testi ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma ile ilgili değerler tablo 15’ de verilmiştir.
Tablo 15
Sosyal Güverce değişkenine göre şizofreni hastası olan ailelerin