Dünyada Suç Geliri ve Aklanan Kara Paranın Boyutları

38 sarsacak, finansal kurumların düzgün çalışmasını engelleyecek bir faktörün ekonomiye dâhil olmasını arzu etmezler¹³⁵. Gelişmiş pek çok ülke, aklamaya ilişkin yükümlülükler ve kanunlar koyarken, bu ülkelerden fon sağlayacak olan az gelişmiş ülkelerde kara para aklanmasına müsaade etmezler. Böylesi bir durumda istenen fonlar zaten elde edilemez. Ayrıca kara para ve aklama ile mücadele konusunda yürütülecek herhangi bir uluslararası girişim bu ülkeleri daha da sıkıntılı bir duruma düşüreceği de kesindir¹³⁶.

Kara para ile mücadelede ilave yasa ve yükümlülükler getirilmekle birlikte bu düzenlemeler sanılanın aksine mali sisteme destek olmayı amaçlamaktadır. Bu düzenlemeler küreselleşmenin temel mantığı olan serbestliğe karşı değildir. Bu düzenlemeler fon transferini engellemekten ziyade, transfer işlemi hakkında tarafları bilgilendirmeye yöneliktir. Aklama ile mücadele için finansal kuruluşların sır saklama yükümlülüklerinin tamamen kalkmasına da gerek yoktur. Denetleyici birimlerin bilgilendirilmesi yeterlidir. Ayrıca bu düzenlemeler sonucu oluşan istikrar ve güven küreselleşmenin temelini oluşturmaktadır¹³⁷.

39 aklandığı düşünülmektedir. Uluslararası örgütlü suçların en büyük geliri, dünyadaki tüm suç gelirlerinin yaklaşık % 20'sini oluşturan, uluslararası örgütlü suç gelirlerinin ise yaklaşık yarısı ve küresel GSYİH'nın % 0,6'sı ila % 0,9'u kadarını kapsayan yasadışı uyuşturucu geliridir. Finansal sistem yoluyla uyuşturucuya bağlı olarak aklanan kara para miktarı küresel GSYİH'nın % 0,4 ile % 0,6'sını oluşturmaktadır¹³⁹.

Tablo 1.4: FATF ve IMF Tarafından Çeşitli Yıllar İçin Yapılan Kara Para Aklama Tahminleri

Minimum Maksimum Ortalama FATF Tahmini

Rakamları

Aklanan Paranın Küresel

GSYİH’ye Oranı - - % 2

1990 Yılı İçin Tahmini

Tutar (Trilyon Dolar) - - 0,34

IMF Tahmini Rakamları

Aklanan Paranın Küresel

GSYİH’ye Oranı % 2 % 5 % 3,5

1996 Yılı İçin Tahmini

Tutar (Trilyon Dolar) 0,6 1,5 1,1

2005 Yılı İçin Tahmini

Tutar (Trilyon Dolar) 0,9 2,3 1,5

2009 Yılı İçin Tahmini

Tutar (Trilyon Dolar) 1,2 2,9 2,0

Kaynak: IMF, Financial System Abuse, Financial Crime and Money Laundering- Background Paper, February 12, 2001. ve OECD Observer, “Ten years of combating money laundering”, OECD Observer No 217-218, Summer 1999 and World Bank, World Development Indicators (WDI), 2010.

Mali Eylem Görev Grubu (FATF) tarafından bu konuda ilk olarak 1990 yılında yapılan tahmine göre, bahse konu yılda tüm dünyada yapılan aklama tutarı 340 milyar dolara tekabül etmekte ve bu tutar küresel Gayrı Safi Yurt İçi Hasılanın %2’si gibi büyük bir orana ulaşmaktadır. Yukarıdaki tablo incelendiğinde görüleceği üzere, FATF (Financial Action Task Force – Mali Eylem Görev Grubu) tarafından 1990 yılında öngörülen kara para aklama tahmini tutar bazında 340 milyar Dolara tekabül ederken, aklama oranı küresel GSYİH’nin %2’sine tekabül etmektedir. IMF’nin 1998 yılında hazırladığı raporda ise küresel GSYİH’nin artışına paralel olarak aklanan tutarda da artış olduğu, 2009 yılında IMF’nin aklama oranı tahmini, FATF’ın 1998 yılı tahminine

139 A.g.e, s.7.

40 eşit olduğu görülmekte olup, aklanan kara para oranı her halükarda en az %2 olarak varsayılmaktadır.

Tablo 1.5: ABD’de Suç Faaliyetlerinden Elde Edilen Tahmini Kazançlar

Suç Geliri (Vergi Kaçakçılığı Dahil) Suç Geliri (Vergi Kaçakçılığı Hariç) Yıllar

Tahmini Suç Geliri (Milyar Dolar)

GSYİH’ya Oranı

Tahmini Suç Geliri (Milyar Dolar)

GSYİH’ya Oranı

Suç Gelirinin Toplam Yasadışı

Gelire Oranı

1965 49 % 6.8 18 % 2,5 % 37

1970 74 % 7,1 26 % 2,5 % 35

1975 118 % 7,2 45 % 2,7 % 38

1980 196 % 7,0 78 % 2,8 % 40

1985 342 % 8,1 166 % 4,0 % 49

1990 471 % 8,1 209 % 3,6 % 44

1995 595 % 8,0 206 % 2,8 % 35

2000 779 % 8,0 224 % 2,3 % 29

2010 300

(235-350)

% 2,0 (%1,6 –

% 2,3)

Kaynak: Estimating İllicit Financial Flows Resulting From Drug Trafficking And Other Transnational Organized Crimes, United Nations Office On Drugs Crime (UNODC) Research Report, Viyana, 2011, s.21

Tabloda, Birleşik Devletler’de 1965 yılında 49 milyar dolar olarak tahmin edilen Vergi kaçakçılığı dahil suç geliri ABD GSYİH’nın % 6.8’ini oluşturmaktadır. Aynı yıl vergi kaçakçılığı hariç suç geliri ise 18 milyar dolar ile ülke GSYİH’nın %2,5’ini oluşturmaktadır. Sonraki yıllarda vergi kaçakçılığı dahil suç gelirlerinde hem oransal hem de rakamsal olarak sürekli bir artış meydana gelmiştir. Buna paralel olarak vergi kaçakçılığı hariç suç gelirlerinde ise oransal olarak yıllar bazında düşüşler ve artışlar yaşansa da tutar bazında sürekli bir artış olduğu gözlemlenmektedir. Özellikle 1980 ve 1985 yılları arasında vergi kaçakçılığı hariç suç geliri Amerika Birleşik Devletleri gayrı safi yurt içi hasılasının % 4’üne tekabül eden 166 milyar dolar gibi korkunç bir rakama ulaşmıştır. Yıllar itibariyle dikkate alındığında vergi kaçaklığı hariç suç geliri her halükarda toplam suç gelirinin 3’te birinden fazlasını oluşturmakta ve GSYİH’ya oranı

% 2’nin altına düşmemektedir. Sonuç itibariyle, gerek vergi kaçakçılığı dahil suç geliri gerekse vergi kaçakçılığı hariç suç gelirinin ABD Gayrı Safi Yurt İçi Hasılasındaki oranı stabil kalsa dahi ABD’nin büyüyen ekonomisi içerisinde çok büyük bir tutar oluşturacağı açıktır.

41 Tablo 1.6: Bazı Gelişmiş Ülkelerde Suç Gelirlerinin Özeti

Ülkeler Tahmin Yılı

GSYİH’ye Oranı

Uyuşturucu

Vergi Kaçakçılığı

Hariç Suç Geliri

Vergi Kaçakçılığı

Dahil Suç Geliri

ABD 2000 % 0,7 % 2,3 % 8,0

İngiltere 1996/2003/2004 % 0,5 % 1,2 -

Avustralya 2003 % 0,3 % 1,5 -

Hollanda 2003 % 0,4 %1,7 % 3,5

Almanya 2007 %0,4 %1,3 % 2,3

İtalya 2009 % 0,7 % 7,7 -

Ağırlıksız Ortalama % 0,5

(%0,4 - %0,6)

% 2,6 (%0,6 - %4,6)

% 4,6 (%2,2 -

%7,0)

Ağırlıklı Ortalama % 0,6

(%0,5 - %0,7)

% 2,5 (%0,5 - %4,5)

% 5,3 (%2,9 -

%7,7) Küresel seviyeye (2009)

göre trilyon US $ olarak çarpım

0,35 (0,27 – 0,43)

1,5 (0,3 – 2,6)

3,1 (1,7 – 4,5) Kaynak: Estimating İllicit Financial Flows Resulting From Drug Trafficking And Other Transnational Organized Crimes, United Nations Office On Drugs Crime (UNODC) Research Report, Viyana, 2011, s.30

Yukarıda gelişmiş 6 ülkenin çeşitli yıllara ait ve uyuşturucunun başat rol oynadığı suç gelirleri tablosu incelenirse; ağırlıklı ortalama¹⁴⁰ dikkate alındığında vergi kaçakçılığı hariç suç gelirlerinin adı geçen ülkelerin gayrı safi yurt içi hâsılalarına oranı

% 2,6 gibi yüksek bir oranı bulmaktadır. Adı geçen ülkeler arasında ABD ve İtalya’da uyuşturucu gelirleri, suç gelirleri arasındaki en yüksek oranlara sahip ülkeler olarak göze çarpmaktadır. Yine bu ülkelerde, küresel GSYİH baz alındığında, 0,35 Trilyon doları uyuşturucu geliri olmak üzere 1,5 trilyon dolar suç geliri elde edildiği görülmektedir.

En dikkat çeken detaylardan biri ise tezin muhtelif yerlerinde de geçtiği üzere mafyatik yapıların hala etkin olduğu İtalya’da vergi kaçakçılığı hariç suç gelirlerinin anılan ülkeler içerisinde en yüksek değere sahip olmasıdır. İtalya’nın 2009 yılı gayrı safi

140 Eşit öneme sahip olmayan değerlerin toplamdaki ağırlığına (oranına) göre yapılan ortalama hesabıdır.

Tanımdan da anlaşılacağı üzere ağırlıklı ortalamada her değerin ortalamaya katkısı farklıdır. Her değerin katkısı "ağırlık çarpan" olarak tanımlanabilecek toplam içindeki payı kadardır.

42 yurt içi hasılası olan 2,118 trilyon dolar¹⁴¹ rakamı dikkate alındığında yaklaşık 148 milyar dolar suç geliri elde edildiği söylenebilir. Küresel veriler bazında incelendiğinde ise vergi kaçakçılığı dahil olmak üzere 2009 yılında 3,1 trilyon dolar suç geliri elde edildiği anlaşılmaktadır.

Tablo 1.7: Küresel Aklama Miktarına İlişkin Güncel FATF Modeli

Temel pazarlardaki uyuşturucu satış tahminleri (2003 Yılı) 322 Milyar USD

Küresel GSYİH'ya oranı % 0,9

Varsayılan aklama oranı (İlk FATF Tahmini) 2/3 - % 70 Uyuşturucu ile ilgili olarak aklanan maddelerin tahmini miktarı 220 Milyar USD

Küresel GSYİH'nın yüzdesi % 0,6

Aklanan toplam miktarlarda ilaçların tahmini oranı % 25

2003’te aklanan tahmini toplam miktar 880 Milyar USD

Küresel GSYİH'ya oranı % 2,4

2009 yılında küresel GSYİH'ya göre hesaplanan 1,4 Trilyon USD

Kaynak: UNODC, 2005 World Drug Report, Volume 1, Analysis, Vienna, s. 127.

Yukarıda Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC – United Nations Office on Drugs and Crimes) tarafından 2003 yılı için yapılan çalışmada 322 milyar dolar civarında uyuşturucu satışı gerçekleştirildiği tahmin edilmiştir. Bu rakam söz konusu yılda Küresel GSYİH’nın yaklaşık yüzde birine tekabül etmektedir. Yine yapılan bu satış tutarının % 0,6’sına tekabül eden 220 milyar doların ise aklandığı tahmin edilmiştir. Tüm aklanan paranın % 25’ini uyuşturucu gelirleri oluşturmaktadır.

2003 yılında aklandığı tahmin edilen toplam 880 milyar doların küresel GSYİH’ya oranı ise % 2,4’tür. 2009 yılı rakamları dikkate alındığında ise aklanan toplam rakamın 1,4 trilyon dolar olduğu tahmin edilmiştir.

141 İtalya Ülke Etüdü, İstanbul Ticaret Odası, Mart, 2012 İstanbul, s. 3.

43