Düşmeden Korunma Sistemleri

61

Düşmeyi önleyici sistemler kullanılmadan önce, yapılacak işin metodunu değerlendirerek en uygun yöntemi belirlemek gerekmektedir. Çalışma yapılacak alanın fiziki şartları, çalışan sayısı, yapılan işlerin durumu değerlendirerek en uygun sistem seçilmelidir. Bu sistemler aktif ve pasif sistemler olmak üzere genel olarak iki başlıkta incelenmelidir. Düşmeden korunmayı önlemek için çeşitli sistemler bulunmaktadır. Aktif Sistemler, işin yerde yapılamayacağı ve yüksekte çalışmanın öngörüldüğü alanlarda, kişinin kendi yüksekte çalışma emniyeti için, KKD kullanımının gerekli olduğu kişisel düşmeden korunma önlemlerini ifade eder. Bu önlemler başlıca emniyet kemeri, geri sarmalı düşüş durdurucu, konumlandırma, sınırlandırma, ip ile erişim, dikey ve yatay yaşam hatlarını ifade eder.

Pasif Sistemler ise KKD kullananın olmadığı toplu koruma önlemleridir. Bu önlemler başlıca; korkuluklar, kapamalar, güvenlik ağları ve kontrollü giriş alanlarıdır.

4.4.1 Aktif Sistemler

Aktif sistemler kullanılırken kişisel düşmeden korunma önlemleri değerlendirilir. Çalışanın düşüş durdurucu sistemler, konumlandırma sistemleri ve sınırlandırma sistemleri ile korunması gerekmektedir.

Resim 21: Aktif Sistemler

62

Çalışanın düşme riski olan alandan düşüşünü ve yere çarpmasını engelleyen, emniyet kemeri, lanyard, şok emicilerin bir ankraj noktasına bağlanarak kullanılan sistemlerdir. Yüksekte çalışma koruyucu ekipmanı olan emniyet kemerleri ülkemizde kişisel koruyucu olarak değerlendirilse de genel olarak kişinin bütünsel bir koruma sisteminin önemli bir parçasıdır. Dikkat edilmesi gereken noktalar:

Kemerin, üretici firmanın ve ulusal standartlar da yer alan en az 1800 pound (815 kg) miktar da bir yüke dayanabilmelidir. Bunun haricinde her parçanın dayanması gereken minimum yük miktarı standartlarda belirtilmiştir.

 Tam vücut emniyet kemerinin çalışmaya uygun olduğundan emin olunmalıdır.  Tam vücut emniyet kemerinin görsel olarak kontrole edildiğinden, üzerinde

yırtılma zedelenme yıpranma olup olmadığından emin olunmalıdır. Kontrol tarihi gözden geçirilmelidir.

Resim 22: Emniyet Kemeri ve Lanyard Kullanımı Geri Sarmalı Düşüş Durdurucu Sistemler

Üzerine ani şok uygulandığında kilitlenerek düşüşü durdurur. Geri sarmalı düşüş durdurucu ekipmanlar çalışanın üzerinde uygun ankraj noktasına “A Noktası ” bağlanmalıdır. Kullanım şekline göre yarıçap 30-40 dereceyi geçmemelidir. Düşme yaşandığında geri sarmalı düşüş durdurucunun kablosunun keskin köşelerden korunması ve pandül riskine dikkat edilmesi gerekir.

63

Resim 23: Geri Sarmalı Düşüş Durdurucu Kullanımı  Ankraj noktasının sağlam olduğundan emin olun.

 Geri sarmalı düşüş durdurucu ile çalışma alanı arasındaki açının 30-40 dereceden fazla olmadığından emin olun.

 Geri sarmalı düşün durdurucunun kabloyu sardığından ve çalıştığından emin olun.

 Düşüş sonrası kablonun keskin köşelere gelmemesine dikkat edin.

Resim 24: Düşme, askıda kalma

Yatay ve Dikey Yaşam Hatları

Düşme tehlikesi bulunan, çelik yapı, teras, çatılarda, korkuluk veya parapet bulunmayan yapılarda, üstünde çalışma yapılacak metal konstrüksiyonlarda, kule tipi yapıların dikey merdivenlerinde, kısaca yüksekte çalışacak personelin düşme ihtimalinin bulunduğu tüm alanlarda öncelikle personelin düşüşünü engellemek amaçlı, düşüş gerçekleştiği durumda da personelin vücuduna etkiyecek olan, şok yükünü, kuvvet sönümleyici sistemler vasıtası ile minimuma indirme amacı olan yatay ve dikey sistemlerdir. EN 795 ya da EN 16415 ankraj noktaları standartlarına uygun olmalıdır.

64

Resim 25 : Yatay Yaşam Hattı

Resim 26: Dikey Yaşam Hattı

Konumlandırma

Düşme tehlikesi olan alanda çalışanın, düşme durdurucu sistem ile çalışırken elleri serbest şekilde kendini konumlandırmasıdır. Yüksekte çalışma işleri için işe konumlanma emniyet kemerleri, yapılacak işin doğasına uygun olarak tam vücut kemeri olması gerekir. Sistem bileşenleri içerisinde tam vücut emniyet kemeri, lanyardlar, ayarlanabilir lanyardlar, yardımcı bağlantı elemanları vardır. İskele kurumunda, çatı işlerinde, dikey merdivenler de kullanılır.

65

Resim 27: Konumlandırma ekipmanı örnek Sınırlandırma

Düşme tehlikesi olan alanlarda yapılan çalışmalarda, çalışanı düşme riskine karşı sınırlayarak koruma sağlar. Yüksekten düşme riskinin bulunduğu alana kullanıcının erişmesini engellemek için düşüş engelleyici ekipman kullanmak gerekir.

Resim 28 : Sınıflandırma örnek İp ile Erişim

Yüksekte çalışma metotları arasında en karmaşık olan yöntemdir. Çalışan personel, bir takım teknik malzemeler kullanarak belirlenmiş uluslararası “IRATA & SPRAT” teknikleri doğrultusunda yüksek çalışma alanlarına erişim sağlarlar. Çalışan personelin uluslararası ip ile erişim eğitim belgesi olması gerekmektedir. Kullanıcının, düşmeyi engelleyecek veya durduracak biçimde, emniyet kemerinden ayrı ayrı ankrajlanmış olan çalışma ve güvenlik ipine bağlı olarak, çalışma hattında iniş yapması veya tırmanması, çalışma yerine ulaşması veya çalışma noktasından ayrılması veya çalışma pozisyonu alması için ip ve ilişkili ekipmanları kullanma metodudur.

66 4.4.3 Pasif Sistemler

Korkuluklar ve Kapamalar

Düşme tehlikesinin bulunduğu alanlarda çalışanların düşmesini engellemek için yapılan korkuluk sistemleri yapı sahasındaki birçok çalışma ve ulaşım alanlarında tercih edilen bir toplu koruma yöntemidir. Özellikle merdiven kenar boşluklarında, korumasız platformlarda, sökülen platform ızgaralarında, şaft boşluklarında, malzeme alım yerlerinde, kat platform boşluklarında, kazı alanlarının etrafında, çalışma platformları etrafında korkuluklu ya da kapama koruma sistemleri kullanılması gerekmektedir. Korkuluk sistemleri çalışma alanlarında farklı tipte çalışmalar ve ulaşım noktalarında uygulanan bir toplu koruma yöntemidir. Özellikle merdiven boşluklarında, asansör, pencere, malzeme alım yerleri, kat platform boşluklarında, çalışma platformları etrafında korkuluklu koruma sistemleri kullanılabilir.

Resim 30 : OSHA Korkuluk Standartları (KAYA Grubu, Yüksekte Çalışma Temel Yeterlilik ve Teknikleri, 3. Basım, 2007, S.36.)

Resim 31: Ulusal Mevzuat Açısından Korkuluk Standartları (KAYA Grubu, Yüksekte Çalışma Temel Yeterlilik ve Teknikleri, 3. Basım, 2007, S.37.)

Kapak Sistemleri

Çalışma alanında işin doğası gereği ve/veya projelerin gerekliliklerinden dolayı çalışma yüzeyindeki (Döşeme, çatı, yürüyüş yolları vs.) oluşan veya oluşturulan açıklıklardan düşmeyi engellemek amacıyla kullanılır. Tercih edilen kapaklar herkesin görebileceği

67

ve anlayabileceği şekilde işaretlenmeli ve kapak, üzerinde oluşabilecek maksimum yükün en az iki katını taşıyabilecek kapasitede ve özellikte olmalıdır.

Resim 32: Kapak Sistemleri ( Montana Department of Labor and Industry Safety and Health Bureau, Fall Protection in Construction, 2010, S.35.)

Güvenlik Ağları

Güvenlik Ağları ile ilgili ülkemizde kabul gören ve Türkçe’ ye çevrilmiş olan TS-EN 1263-1 ve TS-EN 1263 -2 standartları bulunmaktadır. Bu standartlarda kullanılan güvenlik ağı modelleri, ağ malzemesi boyutları, kalitesi ve güvenlik ağına uygulanacak test teknikleriyle ilgili ayrıntılı bilgiler mevcuttur.

Güvenlik ağı uygulaması, temel olarak yüksekte çalışma yapacak personelin herhangi bir emniyet ekipmanı kullanmayacağı yerlerde düşme tehlikesi yaratan boşlukların sentetik ağ ile kapatılmasıdır. Yüksekte çalışan personelini ve aşağıda çalışanları parça düşmelerine karşı korumaktadır. Uygulama şekilleri güvenlik ağı ve güvenlik ağı platformu olarak sınıflandırılabilir.

Temelde 4 tip güvenlik ağı vardır.

Resim 33:S tipi Güvenlik Ağı: Kenar ipleri ile montajı yapılan güvenlik ağı (TS-EN 1263-1, 2004, S.6.)

68

Resim 34:T tipi Güvenlik Ağı: Yatay çalışmalarda konsollara bağlanabilen güvenlik ağı (TS-EN 1263-1, 2004, S.6.)

Resim 35: U tipi Güvenlik Ağı: Düşey çalışma alanlarında kullanılan sağlam bir destek yapısına bağlanan güvenlik ağı (TS-EN 1263-1, 2004, S.7.)

Resim 36: V tipi Güvenlik Ağı:Sehpa, iskele tipi desteğe bağlanan güvenlik ağı (TS-EN 1263-1, 2004, S.7.)

Kontrollü Girişler

Yüksekten düşme tehlikesinin bulunduğu alanların girişinin sınırlandırılması ile giriş çıkışların kontrollü yapılması gerekir.

69

Resim 37: Yüksekte kontrollü giriş işareti