Cezanın artırılmasını gerektiren iki ayrı nitelikli hal mevcut olup, bu nitelikli haller Türk Ceza Kanunu’nun 204/3. Maddesinde, Terörle Mücadele Kanunu’nun 4/1 ve 5. maddesinde düzenlenmiştir.
1. Suçun Konusunun Sahteliği Sabit Oluncaya Kadar Geçerli Resmi Belge Olması
Resmi belgede sahtecilik suçu yönünden cezai müeyyidenin artırılmasını zorunlu kılan nitelikli hal Türk Ceza Kanunu’nun 204/3. maddesinde “Resmî belgenin, kanun
hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması hâlinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.” şeklinde düzenlenmiştir.
Madde gerekçesinde ise bu husus “Maddenin üçüncü fıkrasında, resmi belgede
sahtecilik suçunun konu bakımından nitelikli unsuru belirlenmiştir. Suçun konusunu
319 Yarg. 11. CD. 09.07.2018 tarih, 2016/10920 E., 2018/6376 K., (Uyap İçtihat Programı); aynı yönde bkz. Turhan; s. 113.
320 Atalan, s. 772. 321 Erman/Özek, s. 290.
oluşturan resmî belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması hâlinde, cezanın belirlenen oranda artırılması gerekir. Bu hüküm, belgelerde sahtecilik suçları ile delil teorisi arasındaki ilişki göz önüne alınarak, daha üstün ispat gücüne sahip belgeyi daha fazla korumak ihtiyacını karşılamaktadır. Ancak, değişik yorumlara son vermek maksadıyla bir belgenin böyle bir güce sahip olup olmadığının saptanması için kanunlarda bu hususu belirten bir hüküm bulunması gerekli sayılmıştır.” şeklinde ifade edilmiştir.
Madde gerekçesinde de açıkça ifade edildiği üzere bir resmi belgenin kesin olarak sahteliği tespit edilinceye kadar geçerli olabilmesi için bu hususta açık bir kanuni düzenleme olması gerekir.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 204. maddesinin 1. ve 2. fıkrasında:
“ (1) İlamlar ile düzenleme şeklindeki noter senetleri, sahteliği ispat olunmadıkça
kesin delil sayılırlar.
(2) İlgililerin beyanına dayanılarak noterlerin tasdik ettikleri senetlerle diğer yetkili memurların görevleri içinde usulüne uygun olarak düzenledikleri belgeler, aksi ispatlanıncaya kadar kesin delil sayılırlar.”
Şeklinde düzenleme yapılmış, kanun koyucu da HMK’daki resmi belgelerin ispat gücü yönünden yapılan bu ayrım ile aynı doğrultuda TCK’nın 204/3. maddesinde bir düzenleme yaparak resmi belgeleri iki ayrı kategoriye ayırma ihtiyacı duymuştur. Birincisi sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belgelerdir. Bu belgeler üzerindeki kamu güveni ve resmi makamlar önündeki güvenilirlik tamdır. Sahtelikleri ispatlanmadıkça kesin delil niteliği taşırlar. İkincisi ise aksi sabit olana kadar geçerli belgelerdir. Bu belgeler için elbette ki kamu güveni ve resmi makamlar önündeki güvenirliğin olmadığı söylenemez. Özel belgelere oranla daha geçerli belgelerdir. Bu belgelerin aksi başka senetlerle ispatlanabildiği için ispat gücü, sahteliği mahkeme ilamı ile sabit oluncaya kadar geçerli resmi belgelere kıyasla daha azdır.322
Bu sebepledir ki kanun koyucu da toplum nezdinde itibarı daha yüksek, ispat kuvveti hat safhada olan belgeler üzerinde sahtecilik yapılmasının kamu güvenini daha
fazla sarsacağı inancı ile sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belgeler üzerinde resmi belgede sahtecilik suçu işlenmesini daha ağır müeyyideye bağlayarak söz konusu belgeleri daha kuvvetli bir koruma altına almıştır.
Doktrinde bu ayrımın isabetsiz olduğunu dile getiren yazarlar da vardır. Soyaslan ve Erman, bu ayrımın uygulamada tereddütlere ve zorlanmaya neden olacağını belirtmişlerdir. Bir resmi belgenin aksi ispat edilince bu belgenin gerçeğe uygun olarak düzenlenmediği de ispat edilmiş olacak, dolayısıyla aksi sabit oluncaya kadar geçerli belgenin sahteliğinin de kendiliğinden anlaşılacağını ifade etmişlerdir.323 Ayrıca
Soyaslan, bu ayrım olmadan da hâkimin yargılama sonucunda cezayı takdir ederken alt ve üst sınırlar içerisinde belgenin delil ve ispat gücünü de göz önüne alabileceğini savunmuştur.324
Ayrımın isabetsiz olduğuna ilişkin görüşlere katılmamakla beraber kanuni düzenlemenin yerinde olduğu kanısındayız. Şöyle ki, nasıl kanuni düzenlemelerle belge resmi belge ve özel belge olarak ayrılmış, bu belgelere ayrı ispat kuvvetleri yüklenmiş ise yine Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 204. maddesinde resmi belgeler için ispat kuvvetleri yönünden bir ayrım yapılmıştır. Bu sebeple Türk Ceza Kanunu’nun düzenlenmesi sırasında Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 204. maddesi ile aynı doğrultuda, ispat değeri kuvvetlendirilmiş olan ve dolayısıyla kamu güveninin yoğun olduğu belgeleri ayrı bir yerde tutmak kaçınılmaz olmakla beraber hâkime resmi belgelerin ispat kuvvetini belirleme ve geniş bir takdir hakkı vermenin uygulamada aynı konuya ilişkin farklı kararların çıkmasına neden olacağını düşünüyoruz. Kaldı ki “sahteliği sabit olunca” ve “aksi sabit olunca” ifadeleri birbirinden çok farklı anlamlara gelmektedir. Aksi sabit oluncaya kadar geçerli bir resmi belgenin aksinin ispatı halinde belgenin sahte olacağı tabi ki de düşünülebilecektir. Ancak herhangi bir yargılamayı beklemeden delil değeri kendiliğinden sona erecektir. Sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli bir belge hakkında ise ancak sahtelik iddiasında bulunulabilecek ve bu da bir ceza yargılaması gerektirecektir.
323 Erman/Özek, s. 397; Soyaslan, s. 501. 324 Soyaslan, s. 501.
Bu nitelikli hal kanun koyucu tarafından hem 765 sayılı TCK‘da hem de 5237 sayılı TCK’da düzenlenmiştir. Her iki düzenleme arasındaki tek ve çok önemli fark 5237 sayılı kanun ile getirilen “kanun hükmü gereği” ibaresidir.325 Bu düzenlemenin amacı hangi
belgelerin bu kapsamda bulunup bulunmadığı konusunda çıkacak uyuşmazlıklara baştan çözüm bulmaktır. Nitelikli halin uygulanabilirliğinin tek ölçütü kanuni düzenlemedir.326
Örneğin;
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 204/1. maddesine göre “mahkeme
ilamları”327 ve “düzenleme şeklindeki noter senetleri”,
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 222. maddesine göre “duruşma tutanakları”, İcra ve İflas Kanunu’nun 38. maddesine göre ilam niteliği kazandırılan
“mahkeme huzurunda yapılan sulhler”, “kabuller ve para borcu ikrarını havi re'sen tanzim edilen noter senetleri”, “istinaf ve temyiz kefaletnameleri” ve “icra dairesindeki kefaletler”,
1608 sayılı Kanunun 6. maddesine göre “belediye ceza tutanakları”,
Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 178. maddesine göre “seçim kurullarınca düzenlenen tutanaklar”,
5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 20. maddesine göre düzenlenen “suç tutanaklarının”,
Sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belge olarak sayılmaları mümkündür. 328
Kanun koyucunun açıkça sahteliği kanıtlanıncaya kadar geçerli resmi belge olarak nitelendirmediği resmi belgeler aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli resmi belgelerdir. Yani asıl olan resmi belgenin aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli resmi belge olmasıdır.329
Bu belgeler hakkında Erman şu hususa dikkat çekmiştir. “…Sahteliği sabit olana
kadar geçerli evrak grubuna girmeyen bütün resmi evrak, aksi ispat olununcaya kadar
325 Aydil, s. 107. 326 Şan, s. 122.
327 Gökcen, “Suçun konusunu oluşturabilmeleri açısından mahkeme ilamlarının kesinleşmesine gerek yoktur.” Gökcen, s. 212.
328 Daha ayrıntılı bilgi ve Yargıtay’ca ‘sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belge’ kabul edilmiş veya edilmemiş ilamlar için bkz. Gökcen, s. 208-214.
delil teşkil etmezler. Bunlar arasında sadece adi bilgi kabilinde olanlar da vardır. Özellikle tutanaklar arasında bu tür resmi evraka rastlanılmaktadır. Mesela zabıtaca bir suç hakkında düzenlenen tutanaklar bu kabilden olduğu gibi, aksi, hatta sahteliği sabit olana kadar geçerli bir tutanakta, bu varakanın mahsus konusunu oluşturanların dışında kalan cihetler, mesela suçlunun zabıta memuruna hakarette bulunduğu, mukavemet ettiği gibi kayıtlar, yine adi bilgi kabilindedir. Bu gibi tutanaklar hiçbir veçhile hâkimi bağlamaz, bu varakanın içindeki yazılar, taraflarca daima tartışma konusu yapılabildiği gibi, hâkim için de adi bilgi yerine geçer.”330
2. Suçun Terör Amacıyla İşlenmesi
3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun “Terör Amacı ile İşlenen Suçlar” başlığı altında düzenlenen 4. maddesinde “Aşağıdaki suçlar 1 inci maddede belirtilen amaçlar
doğrultusunda suç işlemek üzere kurulmuş bir terör örgütünün faaliyeti çerçevesinde işlendiği takdirde, terör suçu sayılır:
a) Türk Ceza Kanununun 79, 80, 81, 82, 84, 86, 87, 96, 106, 107, 108, 109, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 142, 148, 149, 151, 152, 170, 172, 173, 174, 185, 188, 199, 200, 202, 204, 210, 213, 214, 215, 223, 224, 243, 244, 265, 294, 300, 316, 317, 318 ve 319 uncu maddeleri ile 310 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan suçlar. …”
şeklindeki düzenleme ile TCK’nın 204. maddesinde düzenlenen inceleme konumuz olan resmi belgede sahtecilik suçunun da suç işlemek üzere kurulan bir terör örgütünün faaliyetleri çerçevesinde işlenmiş olması halinde terör suçu sayılacağı düzenlenmiştir.
Resmi belgede sahtecilik suçunun terör örgütünün faaliyeti kapsamında işlenmesinin sonucu olarak aynı kanunun “Cezanın Artırılması” başlığı altındaki 5. maddesinde ise, “3 ve 4 üncü maddelerde yazılı suçları işleyenler hakkında ilgili
kanunlara göre tayin edilecek hapis cezaları veya adlî para cezaları yarı oranında artırılarak hükmolunur. Bu suretle tayin olunacak cezalarda, gerek o fiil için, gerek her nevi ceza için muayyen olan cezanın yukarı sınırı aşılabilir. Ancak, müebbet hapis cezası yerine, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmolunur.
Suçun, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmiş olması dolayısıyla ilgili maddesinde cezasının artırılması öngörülmüşse; sadece bu madde hükmüne göre cezada artırım yapılır. Ancak, yapılacak artırım, cezanın üçte ikisinden az olamaz.
(Ek fıkra: 22/07/2010-6008 S.K/4.md.) Bu madde hükümleri çocuklar hakkında uygulanmaz.” şeklinde cezaların artırımı düzenlenmiştir.
Kanuni düzenlemelerden de açıkça görüleceği üzere resmi belgede sahtecilik suçunun terör örgütünün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, bu suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi haline ilişkin gerek madde içerisinde gerekse ayrı bir madde olarak bir düzenleme de olmadığından TCK’nın 204. ve 61. maddeleri gereğince hâkim tarafından takdir edilecek ceza yarısı oranında artırılacaktır. Ancak bu nitelikli hal failin çocuk331 olması halinde uygulanamayacaktır.