Bulut Bilişim

Bulut bilişim teknolojisi Büyük Veri ve Endüstri 4.0 kavramlarının kesiştiği noktada karşımıza çıkmaktadır. Endüstri 4.0 devriminin içinde barındırdığı nesnelerin interneti teknolojisiyle ortaya çıkan büyük miktardaki, çeşitli ve karmaşık verilerin depolanması, işlenmesi ve kullanılmasında bulut bilişimi ön plana çıkmaktadır.

Küresel ekonomideki rekabet ortamında işletmelerin sürdürülebilirlikleri sağlamak amacıyla bilgiye ulaşma ve yönetme sürecinde bilgi teknolojilerini kullanmaları çok önemli bir hal almıştır. Günümüz işletmeleri kar politikalarında gelirleri arttırmanın yanında maliyetleri düşürmeyi de amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda işletmeler son zamanlarda teknolojik ve ekonomik açıdan önem arz eden “Bulut Bilişim” teknolojisini kullanmaktadırlar. Bulut bilişim basitçe, internet üzerinden sağlanan verileri ifade etmektedir.

ABD Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü (NIST) bulut bilişimi, yönetim çalışmasıyla veya servis sunucusu yardımıyla; hızlı bir şekilde ayrılabilen ve işletilebilen; yapılandırılabilir ağlar, depolama sistemleri ve servisler gibi bilişim teknolojisi kaynaklarının kullanıldığı; paylaşımlı bir veri tabanına kolay bir şekilde ağ üzerinden ulaşılması mümkün olan model olarak tanımlamaktadır (Mell vd., 2011: 2).

Bulut bilişim modelinin ana motivasyonu, işletmeler için gerekli olan tüm bilişim teknolojileri bir portal üzerinden istedikleri hizmetlerden hızlı bir şekilde yararlanabilmelerini sağlamaktır (Brandas vd., 2015: 91).

Bulut teknolojisi veri, kaynak ve yazılımların kullanıcı istekleri doğrultusunda bilgisayar ve internete bağlı cihazlar aracılığıyla ulaşabildiği ve paylaşımda bulunabildiği bir yapıdır. Bulut bilişim teknolojisi kullanıcı istekleri doğrultusunda hizmet vermektedir (Sarıtaş ve Üner, 2013: 36).

96

Bulut bilişim, hizmetlerin daha ucuza gerçekleştirilmesini sağlamaktadır. Bilişim uzmanlarına bilişim teknolojilerini yönetmek için yardım etmesi aracılığıyla kullanıcılara daha hızlı hizmet sunulmasına yardımcı olmaktadır (Kossman, 2010: 125). Bulut bilişim temel özelliklerini şu şekilde sıralanabilir (Höfer ve Karagiannis, 2011: 87):

• Sanal altyapılar aracılığıyla çalışır,

• Esnek bir yapıya sahiptir ve ölçeklenebilir,

• Kullanıcı istekleri doğrultusunda hizmet vermektedir, • Kullanıcılarına kalite güvencesi vermektedir,

• Paylaşılabilir ve yönetilebilirdir.

Bulut teknolojisi ve mobil uygulamaların güçlü ve zayıf yanları aşağıdaki tablo 4’te verilmiştir (Brandas vd., 2015: 92);

Tablo 4

Bulut Teknolojisinin Güçlü ve Zayıf Yönleri

Güçlü Yanlar Zayıf Yanlar

İşletmelere göre ölçeklenebilirlik Hizmet Anlaşmasına Gereksinimi Maliyetlerin azaltılması İnternet bağlantısı gereksinimi

İşbirliği ortamının oluşması ^{Bulut sağlayıcıları arasında standart} _olmaması Küresel yaklaşım ^{Yeni teknolojinin mevcut alt yapı ile}

entegrasyonu

Veri yedekleme ve kurtarma imkanları Veri aktarımında yaşanacak standartlar

2.3.5.1. Bulut Bilişim Hizmet Çeşitleri

Bulut bilişim teknolojisine internet altyapısı olan cihazlarla her zaman ve her yerden ulaşılabilmektedir. Bulut bilişim hizmetleri; altyapı hizmeti (IaaS), platform hizmeti (PaaS) ve yazılım hizmeti (SaaS) olmak üzere üçe ayrılmaktadır (Elitaş ve Özdemir, 2014: 95).

Altyapı Hizmeti (Infrastructure as a Service–IaaS): Kullanıcıya bulut bilişim

teknolojisini istekleri doğrultusunda kullanabilmeleri için işlemci gücü, depolama alanı ve ağ hizmetleri sunmaktadır (Seyrek, 2011: 705).

Platform Hizmeti (Platform as a Service–PaaS): Bulut hizmeti veren işletme

97

araçları, yapılandırma yönetimi ve yerleştirme platformu gibi seçenekler sunan hizmetlerdir (Seyrek, 2011: 705).

Yazılım Hizmeti (Software as a Service–SaaS): Kullanıcılara ihtiyaç duydukları

faaliyetlerini gerçekleştirebilmeleri için gereken yazılımları sağlayan ve bu yazılımların servis sağlayıcının sunucusunda tutulmasını sağlayan modeldir. Yazılım lisans ücreti olmayan ve güncelleme problemlerinden etkilenmeyen bir hizmettir (Seyrek, 2011: 706).

Bulut bilişimin hizmet modelleri genel bulut, özel bulut, melez bulut ve topluluk bulutu olmak üzere dört farklı türde kullanılmaktadır.

Genel Bulut (Public Cloud): Depolama ve diğer kaynak erişimleri bulut bilişim hizmet

sağlayıcısı tarafından kullanıcılara ücretsiz veya kullanıma göre fiyatlandırılarak sunulmaktadır. Bu sayede küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin ihtiyaçları karşılanmaktadır.

Özel Bulut (Private Cloud): Özel bulut sisteminde veriler kullanıcı kontrolündedir ve

genellikle büyük ölçekli işletmeler tarafından tercih edilmektedir (Elitaş ve Özdemir, 2014: 96).

Melez Bulut (Hybrid Cloud): Genel bulut ve özel bulut türlerinin birleşmesiyle oluşur ve özellikle güvenliğin önemli olduğu alanlarda kullanılır. Melez bulut modeli işletme hacmine göre farklılıklar göstermektedir.

Topluluk Bulut (Community Cloud): Bulut sisteminden alınan hizmetin birden fazla

işletme tarafından birlikte kullanılmasıdır (Armutlu ve Akçay, 2013: 24).

Bulut bilişim teknolojisi günümüzde birçok sektörde kullanılmaktadır. Tüm sektörlerdeki ortak amaç ise faaliyetleri ve süreçleri hızlandırmak, verileri ve faaliyetleri sanal ortama taşımak ve maliyetleri azaltmaktır (Akın ve Onat, 2014: 217). Bulut bilişim teknolojisinin uygulandığı sektörlerle ilgili literatürdeki çalışmaların bazıları aşağıda verilmiştir.

Kütüphanecilik sektöründe bulut bilişim teknolojisinin kullanımını araştıran Cervone (2010: 163) bulut bilişim aracılığıyla, sanal kütüphanelerin kullanımının yaygınlaşacağını ve daha etkin olacağını vurgulamıştır. Eğitim sektöründe bulut bilişim teknolojisini araştıran Thomas (2011: 220) ise sektörde kullanılan belgelerin

98

depolanması ve daha fazla kullanıcıya mekan sınırı olmadan ulaştırılması konusunda yardımcı olacağını vurgulamıştır. Sağlık sektöründe bulut bilişim teknolojisinin etkisini araştıran Waxer vd. (2013: 60) özellikle hastaların takip edilmesi ve izlenmesi konusunda yardımcı olacağını belirtmiştir. Yukarıda verilen örneklerden de görüleceği gibi birçok sektörde kullanımı yaygınlaşan bulut bilişim teknolojisi muhasebe sektöründe de kullanılmaya başlamıştır.

2.3.5.2. Bulut Bilişimin Avantaj ve Dezavantajları

Bulut bilişim ister kamu, ister özel isterse hibrit olsun tüm şirketlerin rekabet gücü elde etmeleri için önemli bir faktör haline gelmiştir. Bulut bilişimin kullanıcılarına sağladığı avantajlar aşağıda ele alınmıştır.

Maliyet Verimliliği: Bulut bilişime geçmenin en büyük avantajlarından biri, şirket içi

depolama maliyetlerini önemli ölçüde azaltarak maliyet verimliliği sağlamasıdır.

Yüksek Hız: Bulut bilişim hizmeti, verilere daha hızlı bir şekilde erişmeyi

sağlamaktadır.

Erişilebilirlik: Verileri bulutta bilişim aracılığıyla depolamak, verilere her zaman ve

her yerden erişim sağlayan esnek bir teknoloji sunmaktadır.

Yedekleme ve Geri Yükleme: Veriler bulutta depolandıktan sonra, yedekleme ve geri

yükleme işlemleri kolaylaşmakta ve hızlanmaktadır.

Her teknolojide olduğu gibi bulut bilişim teknolojisinin de olumsuz yönleri bulunmaktadır. Yukarıda bulut bilişim teknolojisinin kullanımının avantajlarına değinildi, aşağıda ise bulut bilişim teknolojisinin potansiyel dezavantajları ele alınacaktır.

Güvenlik Sorunları: Bulut bilişim teknolojisinin kullanılmasında veri hırsızlığı soruna

ciddi bir endişe kaynağıdır. Gelişmiş güvenlik önlemleri bulut teknolojisi sağlayıcıları tarafından sunulmasına rağmen işletmeler açısından gizli ve önemli bir veriyi bulutta saklamak riskli olabilmektedir.

Düşük Bank Genişliği: Zaman zaman bant genişliği düşük olduğu için, birçok

kullanıcı aynı anda bulut sisteme erişmesi sistemde tıkanıklıklara neden olabilecektir. Bu tıkanıklıklar bulut bilişim teknolojisinin avantajlarından yararlanmanın önüne geçecektir.

99

Esneklik Sorunları: Bulut hizmetleri, işletmelerin üzerinde kontrol sahibi olduğu

yazılım ve donanım sistemlerinden uzak sunucular aracılığıyla çalışır. Bu durumda işletmeler bulut bilişim sistemine, mobil cihazlara ve internete bağımlı hale gelmektedir.

Uyumsuzluk: Bulut bilişim teknolojisi tüm altyapıyı sanallaştırdığı için, mevcut alt

yapı ile uyum sorunlarının ortaya çıkması, hizmetlerin kusursuz bir şekilde yürütülmesinde ciddi engeller ortaya çıkarabilmektedir.