BULGULAR VE YORUM

Turizm sektöründe uygulanan HDS mesleki eğitim sisteminde turizm eğitimi veren otelcilik ve turizm meslek liseleri’nin eğitimi üzerine etkileri hakkında, bu okullarda görev yapan idareci ve öğretmenler ile öğrencilerin görüşleri doğrultusunda sistemin turizm eğitimine olumlu veya olumsuz yönlerini ortaya koymak amacıyla araştırma yapılmıştır.

Turizm eğitiminde, kalitenin ve verimliliğin arttırılabilmesi için okulda verilen teorik eğitim ile işletmelerde sağlanan beceri eğitiminin bir bütünlük arz etmesi gerekmektedir. İşletmelerde beceri eğitimine gönderilen öğrencilerin düşünceleri ile eğitim görevlilerinin konu hakkındaki düşünceleri birleştirilerek her iki grup arasında yorumlama ve algı farklılaşmasının olup olmadığı üzerinde durulmuştur. Sektörde uygulanan HDS’min eğitim kalitesi ve sistematiğine etkisinin olup olmadığına bakılmış, etkisi varsa bu etkinin olumlumu olumsuz mu olduğu araştırılmıştır.

Yapılan çalışmada özellikle turizm sektörünün en önemli unsuru olan eğitimin eğitimciler ve bu hizmeti alan öğrenciler boyutu üzerinde durulacak ve bu yansımaları araştırılmıştır. Araştırma iki örneklem grup üzerine yapılmıştır. Birinci grup Meslek Dersi Öğretmeni ve Meslek Dersleri öğretmeni olup eğitim kurumlarında idarecilik yapanlar üzerinedir. İkinci grup ise otelcilik ve turizm meslek liselerinde eğitim almakta olan 11 ve 12. sınıf öğrencileri üzerinedir.

Buna gruplamaya göre elde edilen bulgular;

Meslek Dersi Öğretmeni/İdarecilere ait tablolar:

Araştırmaya katılan meslek dersi öğretmenleri/idarecilerine ait demografik bilgiler tabloda verilmiştir.

Tablo 5: Görev yapılan okul türüne göre dağılımlar (n:133)

Okul Türü Frekans Yüzde

Otelcilik ve turizm

meslek lisesi 127 95,5

Diğer (ÇPL-TML) 6 4,5

Araştırmaya katılan toplam 133 Meslek Dersi/İdarecinin anketi doldurma tarihi itibarı ile görev yaptıkları eğitim kurumlarına göre dağılımları Tablo 5 de görülmektedir. 127 kişi otelcilik ve turizm meslek lisesinde görev yapmakta iken (%95,5), 6 kişi ticaret meslek lisesi veya çok programlı liselerin turizm alanında görev yapmakta olduğunu (%4,5) belirtmiştir.

Tablo 6: Cinsiyet ve Yaş Seviyelerine göre dağılım (n:133).

Cinsiyet Frekans Yüzde

Erkek 49 36,8

Kadın 84 63,2

Toplam 133 100,0

Yaş (Yaş Aralığı)

20-29 6 4,5

30-39 49 36,8

40-49 70 52,6

50 ve üstü 8 6,0

Toplam 133 100,0

Araştırmaya katılan 133 Meslek Dersi/İdarecinin; % 63,2’lik oran ile 84 kişisi bayan, %36,8’lik oranla 49 kişinin erkek olduğu görülmüştür. Dağılımda bayan öğretmenlerin araştırmaya daha titizlikle katıldıkları Tablo 6’da görülmektedir.

Anketi dolduran 133 kişi; % 4,5’i 20–29 yaş aralığında olduğunu (6 kişi); % 36,8’i 30–39 yaş aralığında olduğunu (49 kişi); % 52,6’sının 40–49 yaş aralığında olduğunu (70 kişi); % 6’sı ise 50 ve üstünde olduğunu (8 kişi) belirtmiştir.

Tablo 6’dan da anlaşıldığı üzere araştırmaya katılan eğitimcilerin yaş ortalamasının orta yaş ve üzeri seviyesinde olduğu görülmektedir. Genç ve daha yaşlı eğitmenlerin araştırmadaki oranları nispeten daha azdır.

Tablo 7: Okulda yapılan görev ve branşı göre dağılım (n:133).

Görev türü Frekans Yüzde

Müdür / M.BşYrd 29 21,8 Md Yrd 13 9,8 Bölüm/Atölye Şefi 27 20,3 Mes.Ders.Öğretmeni 64 48,1 Toplam _{133 100,0} Branş Konaklama-Seyahat Hiz. 92 69,2 Yiyecek-İçecek Hiz. 26 19,5

Diğer (Gıda Tek. Eğlen.Hiz) 15 11,3

Toplam 133 100,0

Katılımcıların Müdür veya Müdür Baş Yardımcısı 29 kişi %21,8; Müdür Yardımcısı 13 kişi %9,8; Bölüm veya Atölye şefi 27 kişi %20,3; Meslek Dersi Öğretmeni ise 64 kişi % 48,1 şeklindedir. Tablo incelendiğinde araştırmanın yarı yarıya idareci ve meslek dersi öğretmenlerine eşit olarak dağılmış olduğu görülmektedir.

Görevlerinin yanı sıra anket dolduran katılımcıların mesleki alanda branşlara göre dağılımı ise; branşı Konaklama seyahat Hizmetleri olan 92 kişi %69,2; branşı Yiyecek İçecek Hizmetleri olan 26 kişi %19,5 dir. Bu iki alan dışında branşı farklı olmakla beraber (otelcilik ve turizm meslek liseleri eğlence hizmetleri alanı vb..) meslek dersi öğretmeni olarak görev yapanlar arasından diğer olarak yer alan ve araştırmaya katılan 15 kişinin oranı %11.3 dür.

Tablo 8: Meslekte çalışma süresine göre dağılım (n:133).

Çalışma süresi (YIL) Frekans Yüzde

5 – ve az 8 6,0 6-10 7 5,3 11-15 48 36,1 16-20 38 28,6 20 ve fazla 32 24,1 Toplam 133 100,0

Tablo 8’de anket cevap veren toplam 133 meslek dersi öğretmeni ve idarecinin eğitim alanında çalışma sürelerine göre verdikleri cevaplarla; 8 kişinin-%6’sının 5 yıldan az, 7 kişi -%5,3’ünün 6 ila 10 yıl arasında, 48 kişi-%36,1’inin 11 ila 15 yıl arasında, 38 kişi-%28,6’sının 16 ila 20 yıldır görev yaptığının, 32 kişi- %24,1’inin 20 yıldan daha fazla çalıştığı görülmektedir. Araştırmaya katılanların büyük çoğunluğunun en az 10 yıl eğitim alanında tecrübesinin olduğu anlaşılmaktadır.

Tablo 9: Eğitim seviyelerine göre dağılım (n:133).

Eğitim durumu Frekans Yüzde

Lisans 113 85,0

Yüksek Lisans 20 15,0

Toplam 133 100,0

Araştırmaya katılan 133 kişinin eğitim durumlarına bakıldığında 113 kişi- %85’nin Lisans mezunu; 20 kişi-%15’inin Yüksek Lisans mezunu olduğu görülmektedir. Araştırma katılımcılarının %15 gibi oranda yüksek lisans derecesine sahip olmaları meslek dersi öğretmenleri ve idarecilerinin alanlarına yönelik akademik öğrenime önem vermediklerini göstermektedir.

Tablo 10: Otelcilik ve turizm meslek lisesinde yaptığı görev süresine göre dağılım (n:133).

OTML çalışma süresi (yıl) Frekans Yüzde

5 ve az 38 28,6 6-10 22 16,5 11-15 37 27,8 16-20 20 15,0 20 ve fazla 16 12,0 Toplam 133 100,0

Araştırmaya katılan 133 Meslek Dersi/İdarecinin otelcilik ve turizm meslek lisesinde görev yapma süreleri dikkate alındığında; %28,6’sının (38 kişi) 5 yıldan daha az süre ile; %16,5’inin (22 kişi) 6 ila 10 yıl arasında süre ile görev yaptığını; %27,8 (37

yaptığının; %12’sının (16 kişi) 20 yıldan daha fazla süre ile görev yaptığını Tablo 10’da görmekteyiz.

Tablo 11: Araştırmaya katılan öğretmenlerin sektör deneyimi olup olmadığına ilişkin dağılım (n:133).

Sektörsel Deneyim Frekans Yüzde

Var 105 78,9

Yok 28 21,1

Toplam 133 100,0

Araştırmaya katılan 133 Meslek Dersi/İdarecinin %78,9’unun (105 kişi) sektörde çalışma deneyimi bulunurken; %21,1’inin (28 kişi) sektörde çalışma deneyiminin olmadığı görülmektedir. Tablodan da anlaşılacağı gibi araştırmaya katılan örneklem grubunun büyük bir çoğunluğunun sektör deneyimi olduğu görülmektedir.

Tablo 12: Sektörde çalışma deneğimi varsa bölüme göre dağılım (n:105).

Sektör Deneyimi Var ise Çalıştığı Bölüm Frekans Yüzde

Servis/Bar 52 50 Mutfak/Pastacılık 24 23 Önbüro/Kathiz. 20 20 Animatörlük 2 02 Rezervasyon/Operasyon 3 02 Yönetim 4 03 Toplam 105 100

Araştırmaya katılan 133 Meslek Dersi/İdarecinin 105 kişinin sektör deneyimlerinin dağılımı 52 kişi(%39,1) servis veya bar bölümünde çalıştığını, 24 kişi (%18) Mutfak veya Pastacılık bölümünde çalıştığını; 20 kişi (%15) Önbüro veya Kat hizmetleri bölümünde görev yaptığını, 2 kişi (%01,5) Animatörlük bölümünde deneyiminin olduğunu, 3 kişi (%02,3) Rezervasyon/Operasyon bölümünde çalıştığını, 4 kişi (%03) İşletmenin Yönetim bölümünde çalışarak sektörsel deneyim elde ettiklerini belirtmişlerdir.

Toplam katılımcıların 28 kişi (%21,1) hiç sektörde çalışmadıklarından dolayı soruyu boş bırakmıştır. Tabloda görüldüğü gibi eğitimcilerin tüm departmanlarda görev yaptığını ancak büyük çoğunluğun yiyecek içecek alanı ile konaklama alanına yönelik bölümlerde iş tecrübesi fırsatı bulduklarını göstermektedir.

Tablo 13: Yurtdışı mesleki tecrübe (n:133) ve ülke türüne göre dağılım (n:50).

Yurt dışı tecrübe Frekans Yüzde

Var 50 37,6

Yok 83 62,4

Toplam _{133 100}

Yurtdışı Tecrübesi Var İse Ülke

AB 48 96

Türkî Cumhuriyetleri 2 4

Toplam 50 100

133 Meslek Dersi/İdarecinin %37,6’sının(50 kişi) yurtdışına mesleki bilgi görgüsünü artırmak üzere çıktığını ancak %62,4’ünün (83 kişi) hiç mesleki eğitime yönelik yurtdışı seyahatinin olmadığı görülmektedir. Tablo eğitimcilerin büyük oranda yurt dışı tecrübesi yaşamadığını ancak Leonardo da Vinci gibi mesleki eğitime yönelik AB projeleri sayesinde de olsa bazı meslek dersi öğretmen ve idarecilerinin özellikle AB ülkelerine mesleki eğitime yönelik ziyaret yaptıkları anlaşılmaktadır. Mesleki görgü ve bilgisini arttırmak üzere yurtdışına çıkan 50 kişinin %36,1 -48 Kişi Avrupa Birliği ülkelerine, seyahat ettikleri görülmektedir. Diğer ülkeler olarak Amerika Birleşik devletleri, Asya ülkeleri ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine gidenlerin yüzdesi %1,5 ile 2 kişidir.

Avrupa Birliği ülkeleri olarak genellikle Fransa, İngiltere, İtalya, İrlanda, Portekiz, Romanya, İspanya ve Almanya’ya ziyaretlerin gerçekleştirildiği görülmektedir. Eğitimcilerin çoğunluğunun (%72,2) Avrupa Birliği ülkelerine gittiği görülmektedir.

Tablo 14: Öğretmen ve idarecilerin yürüttükleri derslere göre dağılım. (n:133)

Yürüttüğü Dersler Frekans Yüzde

Servis 42 31,6 Bar 11 8,3 Mutfak 25 18,8 Pastacılık 4 3,0 Önbüro 27 20,3 Kat hizmetleri 6 4,5 Rezervasyon 3 2,3 Operasyon 1 ,8

Diğer (Turizm-Mesleki Gelişim vb.) 14 10,5

Toplam 133 100,0

Anket katılımcısı 133 Meslek Dersi/İdarecinin okulların da girdikleri derslere göre dağılımları ise; servis dersi 42 kişi (%31,6), bar dersi 11 kişi (%8,3), mutfak dersi 25 kişi (%18,8), pastacılık dersi 25 kişi (%18,8), önbüro dersi 27 kişi (%20,3), kat hizmetleri dersi 6 kişi (%4,5), rezervasyon dersi 3 kişi (%2,3), operasyon dersi 1 kişi (%0,8), diğer meslek dersleri ise 14 kişi (10,5) dir.

Tabloda görüldüğü üzere (%61,7) meslek dersi öğretmeni ve idarecilerin yasal olarak girmeleri gereken derslerin genellikle yiyecek içecek ve konaklama alanlarına ait meslek dersleri olduğu anlaşılmaktadır.

Tablo 15: İfadelerin frekans ve yüzdeleri- ortalama ve standart sapmaları.

İFADELER Kesinlikle

Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

Kesinlikle

katılmıyorum Toplam Ortal

ama Std Sapma

n % n % n % n % n % n %

12

HDS çerçeve öğretim programlarına

etkisi vardır. 14 10 24 18 6 4 44 33 40 30 128 96 2,43 1,38

13

HDS öğrencilerin başarısına olumlu

etkisi vardır. 2 1 13 9 9 6 41 30 68 51 133 100 1,79 1,03

14

HDS öğrencilerin motivasyonuna

olumlu etkisi vardır. 4 03 16 12 2 1 49 36 59 44 130 97 1,90 1,11

15

HDS öğrencilerin akademik

tercihlerine olumlu etkisi vardır. 4 03 15 11 8 6 51 38 54 40 132 99 1,96 1,09

16

HDS öğrencilerin okudukları bölümü/alanı tercih etme nedenlerine etki etmektedir.

13 9 29 21 10 7 44 33 34 25 130 97 2,56 1,35