HDS özelliğine göre öğretmen

eğitimlerine ihtiyaç vardır. 10 7 46 34 12 9 26 19 38 28 132 99 2,72 1,39

33

HDS turizm sektörünün gelişimini

olumlu etkilemektedir. 7 5 12 9 11 8 37 27 63 47 130 97 1,94 1,19

34

HDS tüm uygulamaları ile turizm eğitiminin tüm fonksiyonlarını olumlu etkilemektedir.

Araştırmaya katılan meslek dersi öğretmeni ve idarecilerin turizm sektöründe uygulanan HDS orta öğretim düzeyinde turizm eğitimine etkisi hakkındaki görüşleri;

Sistemin çerçeve öğretim programlarına etkisi, öğrenci başarısına etkisi, öğrenci motivasyonuna etkisi, öğrencilerin akademik tercihlerine etkisi, eğitimcilerin mesleki motivasyonuna etkisi, eğitimcilerin çalışma verimliliğine etkisi, öğrencilerin yaz dönemi yaptıkları beceri eğitiminin içeriğini karşılamasına etkisi, okulda alınan teorik eğitimin beceri eğitimine dönüştürülmesine etkisi, öğrencilerin ürettiği mal ve hizmet kalitesine etkisi, öğrencilerin İlköğretimden sonra otelcilik ve turizm meslek liselerini seçme tercihlerine etkisi, işletmelerin ürettiği ürünlerin kalitesine etkisi, sektördeki işletmelerin okullarda verilen eğitime verdikleri öneme etkisi, eğitimcilerin sistemin sektörde uygulanmaya devam edilmesi hakkındaki ve sistemin sektörü geliştirdiği yönündeki görüşleri ile sistemin tüm yönleri ve uygulamaları ile ele alındığında değerlendirmesi olumsuz yöndedir.

Ancak araştırmaya katılan eğitimciler, öğrencilerin okudukları alanı seçme nedenine sistemin etkisini ile alanlarına yönelik çalışma isteklerine etkiyi, uygulanan öğretim programlarına etkisini, sektörsel olarak müşteri profiline etkisini, işletmelerin kendi içlerinde personeline verdiği hizmet içi eğitimlerin niteliğine ve önemine etkisinin olumlu olduğunu belirtmişlerdir.

Araştırmaya katılan meslek dersi öğretmeni ve idareciler aynı zamanda HDS’in okullarda uygulanan eğitim metotlarını uygulamada zorluklar yaşanmasına neden olmamakla beraber, sisteme yönelik öğretmenlerin hizmetiçi eğitimi ile müfredat programlarının güncellenmesi gereğini görüş olarak belirtmişlerdir.

Tablo 16: Öğretmen/İdareci okul türü değişkenine göre sistem algılaması (n:133)

Okul n x̃ Ss t df Sig.

Otelcilik ve turizm

meslek lisesi 127 2,44 ,63 ,64 131 ,51

Diğer (ÇPL-TML) 6 2,27 ,44

Araştırmaya katılan meslek dersi/idarecilerin görev yaptıkları okul türü değişkeni açısından HDS’in eğitime etkisi açısından duyarlılık algısındaki farklılaşmayı tespit etmeye yönelik olarak t-testi uygulanmıştır. Buna göre 0,05 önem düzeyinde bir farklılaşmanın bulunmadığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla görev yapılan okul değişkeni açısından algı ortalamalarında bir farklılık oluşmamaktadır.

Tablo 17: Öğretmen/İdareci cinsiyet değişkenine göre sistem algılaması (n:133)

Cinsiyet n x̃ Ss t df Sig.

Erkek 49 2,4185 ,55 ,28 131 ,78

Kadın 84 2,4503 ,67

Cinsiyet değişkeni açısından HDS’in turizm eğitimine etkisi duyarlılık algısındaki farklılaşmayı tespit etmeye yönelik olarak t-testi uygulanmıştır. Buna göre 0,05 önem düzeyinde bir farklılaşmanın bulunmadığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla cinsiyet değişkeni açısından algı ortalamalarında bir farklılık oluşmamaktadır.

Tablo 18: Öğretmen/İdareci yaş değişkenine göre sistem algılaması (n:133).

Yaş Aralığı (Yıl) n x̃ Ss df f Sig.

20-29 6 2,3709 ,88 3 ,72 ,54

30-39 49 2,3775 ,60

40-49 70 2,4549 ,62

50 ve üstü 8 2,7213 ,67

Toplam 133 2,4386 ,63

Yaş durumu değişkeni açısından HDS ve eğitim duyarlılık algısındaki farklılaşmayı tespit etmeye yönelik olarak Anova testi uygulanmıştır. Buna göre 0,05 önem düzeyinde bir farklılaşmanın bulunmadığı tespit edilmiş, dolayısıyla yaş değişkeni açısından algı ortalamalarında bir farklılık oluşmamıştır.

Tablo 19: Öğretmen/İdareci görev değişkenine göre sistem algılaması (n:133). Görev n x_̃ Ss df f Sig. Müdür / M.BşYrd 29 2,42 ,64 3 ,72 ,54 Md Yrd 13 2,85 ,67 Bölüm/Atölye Şefi 27 2,35 ,47 Mes.Ders.Öğrt 64 2,39 ,65 Toplam 133 2,43 ,63

Görev türü değişkeni açısından HDS’nin etkisi duyarlılık algısındaki farklılaşmayı tespit etmeye yönelik olarak Anova testi uygulanmıştır. Buna göre 0,05 önem düzeyinde bir farklılaşmanın bulunmadığı tespit edilmiş, dolayısıyla görev türü değişkeni açısından algı ortalamalarında bir farklılık oluşmamıştır.

Tablo 20: Öğretmen/İdareci branş değişkenine göre sistem algılaması (n:133). Branş n x_̃ Ss df F Sig. Konaklama-Seyahat Hiz. 92 2,41 ,63 2 1,42 ,24 Yiyecek-İçecek Hiz. 26 2,38 ,59 Diğer (Turizm-Mes.Gelişim) 15 2,69 ,61 Toplam 133 2,43 ,63

Araştırmaya katılanların branş durumu değişkeni açısından HDS turizm eğitimine etkisi duyarlılık algısındaki farklılaşmanın olup olmadığına bakılmış olup, 0,05 önem düzeyinde bir farklılaşma tespit edilmemiştir.

Ancak Tabloda da anlaşılacağı üzere Yiyecek içecek Hizmetleri alanı öğretmenleri sistemin eğitimi hakkında daha olumsuz düşünürken Konaklama Seyahat Hizmetleri alanı öğretmenleri ve diğer meslek dersi öğretmeni ve idarecilerinin görüşleri daha olumludur. HDS’inin en yoğun uygulamalarının gerçekleştiği alanın yiyecek içecek alanı nedeniyle bu alanda görev yapan öğretmen ve idarecilerin bakış açılarının daha olumsuz olduğu gözlemlenmiştir.

Tablo 21: Öğretmen/İdareci çalışma süresi değişkenine göre sistem algılaması (n:133).

Çalışma süresi (Yıl) n x_̃ Ss df f Sig.

5 ve az 8 2,36 ,83 4 1,08 ,36 6-10 7 2,75 ,61 11-15 48 2,31 ,60 16-20 38 2,51 ,57 20 ve fazla 32 2,48 ,67 Toplam 133 2,43 ,63

Araştırmaya katılanların meslekte çalışma süreleri durumu değişkeni açısından HDS eğitime etkisi duyarlılık algısındaki farklılaşmanın olup olmadığına bakılmış olup, 0,05 önem düzeyinde bir farklılaşma tespit edilmemiştir. (Anova testi)

Tabloda 11–15 yıl arası görev yapan eğitimcilerin ortalamaları diğer gruplar düzeyinde daha olumsuzdur. Meslekte çalışma süresi ve tecrübe düzeyi ile sektörün çalışma temposuna bağlı çalışma yaş düzeyi ile orantılı değişiklikler oluştuğu anlaşılmaktadır.

Tablo 22: Öğretmen/İdareci eğitim durumu değişkenine göre sistem algılaması (n:133)

Eğitim n x_̃ Ss t df Sig.

Lisans 113 2,40 ,63 -1,34 131 ,18

Yüksek Lisans 20 2,61 ,61

Araştırmaya katılanların eğitim durumu değişkeni açısından HDS eğitime etkisi duyarlılık algısındaki farklılaşmanın olup olmadığına bakılmış olup, 0,05 önem düzeyinde bir farklılaşma tespit edilmemiştir. Tabloda; Lisans düzeyinde eğitimlerini tamamlamış olan meslek dersi öğretmeni ve idarecilerin algılamaları Yüksek Lisans yapmış olan meslek dersi öğretmeni ve idarecilerinden daha olumsuzdur.

Tablo 23: Öğretmen otelcilik ve turizm meslek lisesi’nde çalışma deneyimi değişkenine göre sistem algılaması (n:133).

Okulda çalışma deneyimi n x_̃ Ss df f Sig. 5 ve az 38 2,52 ,71 4 1,53 ,19 6-10 22 2,52 ,66 11-15 37 2,33 ,58 16-20 20 2,57 ,51 20 ve fazla 16 2,17 ,54 Toplam 133 2,43 ,63

Araştırmaya katılanların OTML’de çalışma süresine bağlı olarak tecrübe durumu değişkeni açısından HDS’nine etkisi duyarlılık algısındaki farklılaşmanın olup olmadığına bakılmış olup, 0,05 önem düzeyinde bir farklılaşma tespit edilmemiştir. (p>0.05). Tabloda da görüldüğü gibi; eğitimciler arasında mesleki kıdeme bağlı olarak artışın sistemin eğitime olumsuz etkisinin olduğu yönündedir.

Tablo 24: Öğretmen/İdareci sektör deneyimi değişkenine göre sistem algılaması (n:133).

Sektör deneyimi n x_̃ Ss df f Sig.

Var 105 2,36 ,59 1 6,35 ,01

Yok 28 2,70 ,68

Toplam 133 2,43 ,63

Araştırmaya katılanların Turizm Sektöründe çalışma süresine bağlı olarak tecrübe durumu değişkeni açısından HDS’nin etkisi duyarlılık algısındaki farklılaşmanın olup olmadığına bakılmış olup, 0,05 önem düzeyinde bir farklılaşma tespit edilmiştir.

Tablo.24 de anlaşılacağı üzere; sektörde daha önce çalışarak tecrübe sahibi olan eğitimcilerin sistemin eğitime olumsuz yönde etkisinin olduğu görüşe yer almaktadır. Sektör tecrübesi olmayan eğitimciler nispeten etkilenme hakkında daha olumlu düşünmektedirler.

Bu durumda sektörde çalışıp, çalışmama durumuna göre sistemin algılanmasında eğitimciler arasında anlamlı düzeyde (0,01<0.050) farklılaşmaların olduğu söylenebilir. Eğitimcilerin sektördeki sistemin eğitime yansıması hakkındaki düşüncelerine sektör tecrübelerinin olup olmaması etki ettiği gözlemlenmiştir.

Tablo 25: Öğretmen yurtdışı deneyimi değişkenine göre sistem algılaması (n:133)

Yurt dışı deneyimi n x_̃ Ss t df Sig.

Var 50 2,35 ,60 -1,14 131 ,25

Yok 83 2,48 ,64

Araştırmaya katılanların Turizm Sektöründe ve eğitiminde yurtdışı tecrübesi durumu değişkeni açısından HDS eğitime etkisi duyarlılık algısındaki farklılaşmanın olup olmadığına bakılmış olup, 0,05 önem düzeyinde bir farklılaşma tespit edilmemiştir. Tabloda görüldüğü gibi yurtdışı tecrübesi yaşayan eğitimciler sistemin etkileri hakkında daha olumsuz düşünürlerken, yurtdışı tecrübe sahibi olmayan eğitimciler bu etki hakkında diğer gruba göre daha olumlu düşünmektedirler.

Öğrencilere ait bulgular

Öğrencilerine demografik dağılımına ilişkin tablolar;

Tablo 26: Öğrencilerin cinsiyet ve yaş dağılımı (n:760).

Cinsiyet Frekans Yüzde

Erkek 518 68,2 Kız 242 31,8 Toplam 760 100,0 Yaş (yıl) 14 ve altı 1 ,1 14-16 149 19,6 17-19 605 79,6 20 ve üstü 5 ,7 Toplam 760 100,0

Araştırmaya katılan toplam 760 öğrencinin % 68,2 (518 öğrenci)’si erkek, %31,8’i (242 öğrenci) kız öğrencidir. Tablodan da anlaşılacağı üzere genel olarak otelcilik ve turizm meslek lisesi öğrencilerinden araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyet dağılımında ağırlık erkek öğrenciler yönündedir. Anketi dolduran 760 öğrenciden; %00,1’i (1 öğrenci) 14 yaşının altında olup, % 19,6’sı 14-16 yaş aralığında (149 öğrenci); % 79,6’sı 17-19 yaş aralığında (605 öğrenci); % 0,7’sinin ise 20 yaş ve üstünde olduğunu (5 öğrenci) belirtmiştir. Bu dağılım orta öğretim seviyesinde öğrenim gören öğrencilerin yaş dağılımın uygun bir dağılımdır. Genel olarak mesleki orta öğretim çağı ile uygun olası ile beraber araştırmaya katılan öğrenci yaş aralığının 18’e yakın olması algı ve bilinç düzeyinde araştırma sorularının doğru cevaplanmasına katkı sağlamıştır.

Tablo 27: Sınıf Seviyesi dağılımı (n:760).

Sınıf Frekans Yüzde

11. 447 58,8

12. 313 41,2

Toplam 760 100,0

Öğrencilerin sınıflara göre dağılımı 447 öğrenci (%58,8) 11. sınıf öğrencisi, 313 öğrenci (%41,2) 12. sınıf öğrencisidir. Tablodan anlaşılacağı gibi otelcilik ve turizm meslek liselerinde öğrenim gören ancak işletme deneyimi olan işletmelerde beceri eğitimi yapmış öğrenciler araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırmada yer alan öğrencilerin yarı yarıya 11 ve 12. sınıf öğrencisi olduğu görülmektedir.

Tablo 28: Okuduğu alan ve dal dağılımı (n:760).

ALAN Frekans Yüzde (%)

Yiyecek-İçecek Hizmetleri 499 65,7 Konaklama-Seyahat Hizmetleri _{259 34,1} Eğlence Hizmetleri 2 ,3 Toplam 760 100,0 DAL Servis 140 18,4 Bar 58 7,6 Mutfak 300 39,5 Pastacılık 3 ,4 önbüro 221 29,1 Kat hizmetleri 1 ,1 Rezervasyon 36 4,7 Animatörlük 1 ,1 Toplam 760 100,0

Toplam 760 öğrenciden 499 öğrenci (%65) Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinin Yiyecek ve İçecek Hizmetleri alanında eğitim almaktayken, 259 öğrenci (%34,1) Konaklama ve Seyahat Hizmetleri alanında eğitim almaktadır. Anketi dolduran 2 öğrenci (%,0,3) Eğlence Hizmetleri Alanında eğitim almaktadır. Sektörsel işgücü ihtiyacına orantılı bir dağılım gözlenmektedir.

Anket katılımcısı öğrencinin okulların da seçtikleri dallara göre dağılımları ise; servis dalı 140 öğrenci (%18,4), bar dalı 58 öğrenci (%7,6), mutfak dalı 300 öğrenci (%39,5), pastacılık dalı 3 öğrenci (%0,4), önbüro dalı 221 öğrenci (%29,1), kat hizmetleri dalı 1 öğrenci (%0,1), rezervasyon dalı 36 öğrenci (%4,7), animatörlük dalı 1 öğrenci (%0,1) dir Alanlara göre dağılımla orantılı dal ayrımı şekillendiği görülmektedir.

Tablo 29: Öğrenci yurtdışı tecrübe dağılımı (n:752).

Yurt dışı Frekans Yüzde

Var 50 6,6

Yok 702 93,4

Toplam 752 100

Toplam öğrencinin %6,6’sının(50 öğrenci) yurtdışına mesleki bilgi ve el becerisini artırmak üzere gittiği, %92,4’ünün (702 öğrenci) hiç yurtdışı eğitim amaçlı seyahatinin olmadığı görülmektedir. Toplam öğrenciler arasından %1,1’i (8 öğrenci) soruyu cevaplamayarak boş bırakmıştır. Yurtdışı tecrübesinin öğrenciler açısından çok fazla olmadığı gözlenmektedir.

Tablo 30: Mesleğe Devam Etme İsteği dağılımı (n:760).

Çalışmaya devam durumu Frekans Yüzde

Devam etmek istiyor 556 73,2

Devam etmek istemiyor 204 26,8

Ankete katılan 760 öğrenciden 556 öğrenci %73,2’si mesleklerine ileride devam etme isteğinde olduklarını belirtirken, bu öğrencilerden 204 öğrenci %26,8’i eğitimini aldıkları mesleklerini devam ettirme konusunda tereddütler yaşadıklarını veya ileride bu mesleği yapmayı istemediklerini belirtmektedirler.

Tablo 31: Çalışma istememe nedeninin dağılımı (n:204).

Hayır ise; Frekans Yüzde

Mesleği sevmiyorum 50 24

Tempo çok yoğun 38 19

Ailem istemiyor 9 05

Diğer çalışanların tutumu 29 14

Yükselme imkanı olmayışı 39 19

Diğer 39 19

Toplam 204 100

Öğrenciden 204 öğrenci ilerideki dönemde mesleklerini yapmak istemediklerini belirtirken mesleği ile ilgili isteksizlik yaşayan öğrenci sayısı 206 (%27,1) dir. Bu öğrencilerden 52 öğrenci (%6,8) mesleği sevmediğini, 38 öğrenci (%5,0) iş temponun çok yoğun olduğundan dolayı, 9 öğrenci (%1,2) ailesinin istememesi nedeniyle, 29 öğrenci (%3,8) sektörde çalışan diğer çalışanların beceri eğitimleri sırasında kendilerine karşı tutumlarından dolayı, 39 öğrenci (%5,1) mesleklerinde yükselme imkânının olmayışına inandıkları için, yine 39 öğrenci (%5,1) diğer nedenlere bağlı olarak eğitim almakta oldukları mesleği yapmayı düşünmemektedir. Toplam öğrencilerden 554 öğrenci (%72,9) mesleklerini ileride devam ettirme isteklerinden dolayı işaretleme yapmamıştır.

Tablo 32: Öğrencilerin mesleğe ilişkin İleri Dönük Hedeflerin dağılımı (n:760).

Hedefler Frekans Yüzde

Sektörde çalışmak 63 8,3

Yüksek okula devam etmek 65 8,6

Üniversiteye devam etmek 632 83,2

Toplam öğrenciler (760 öğrenci) den %8,3’ü ileriye dönük hedefleri arasında sektörde çalışmayı düşündüğünü belirtirken(63 öğrenci) %8,6’sı orta öğretim eğitimlerini tamamladıktan sonra alanlarına yönelik yüksek okula devam etmek istediklerini belirtmiştir. (65 öğrenci). 632 öğrenci %83,2 gibi büyük bir çoğunluk orta öğretimlerini tamamladıktan sonra üniversite eğitimi almak istediklerini ileriye dönük hedefleri arasında göstermektedir.

Tablo 33: Öğrencilerin otelcilik ve turizm meslek lisesini tercih nedenleri dağılımı (n:760).

OTML tercih nedeni Frekans Yüzde

Bilinçli tercih 470 61,8

Bilinçsiz tercih 86 11,4

Çevre aile yönlendirmesi 181 23,8

Diğer (Reh.Öğret-Rehberlik serv.) 23 3,0

Toplam 760 100,0

Ankete katılan öğrencilerden 470 öğrenci (%61,8) eğitim almakta oldukları otelcilik ve turizm meslek lisesini bilinçli tercih ettiklerini, 86 öğrenci (%11,3) okullarını seçerken bilinçli tercih yapmadıklarını, 181 öğrenci (%23,8) çevresinin ve ailesinin yönlendirmesi sonucu eğitim aldıkları okulu tercih ettiklerini, 23 öğrenci (%3,0) diğer nedenlere bağlı tercih sebeplerinin olduğunu belirtmişlerdir.

Tablodan da anlaşılacağı üzere öğrencilerin yarıdan fazlası mesleklerini bilinçli tercih ederken, kendileri dışında başka faktörlerin yönlendirmesi ile kendi ilgi ve kabiliyeti dışında mesleğe yönelen öğrencilerinde olduğu görülmektedir.

Araştırmanın öğrencilere yönelik anket çalışmasının 11 ila 32. soruları otelcilik ve turizm meslek liselerinde eğitim almakta olan öğrencilerin Turizm sektöründe uygulanan HDS’in algısının ölçülmesine yönelik 5’li Likert ölçeği kullanılarak hazırlanılan sorular yöneltilmiştir. Bu soruya göre verilen cevapların dağılımı aşağıdaki gibidir.

Tablo 34: İfadelerin Frekans Ve Yüzdeleri Ortalama ve Standart Sapmaları.

İFADELER Kesinlikle

Katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum

Kesinlikle

katılmıyorum Toplam Orta-

lama

Std Sap

n % n % n % n % n % n %