AVRUPA BİRLİĞİ’NDE TURİZM EĞİTİMİ

AB eğitim programlarına temel teşkil eden dayanaklar Şubat 1973’te sunulan Janne raporuyla tartışılmaya başlanmış, Komisyonun Ocak 1973’te aldığı bir kararla yürütülecek hizmetlerden biri olarak kabul edilmiştir (Arıman, 1996:15). 90’lı yıllara gelindiğinde ise komisyon kararları ve proje destekleri yoluyla eğitime özel bir önem verilerek, üye devletlerin alınan bu kararları uygulamaları istenmiştir (Duman, 2002).

Avrupa’daki eğitim sistemleri içinde özellikle mesleki turizm eğitim sisteminin sürekli bir değişim içinde olduğu görülmektedir. Turizm endüstrisinin gelişmişliği açısından bazı AB ülkelerinin Mesleki eğitim ve mesleki eğitim içerisinde turizm eğitimi incelendiğinde;

Almanya

Almanya’da eğitim, eyaletlerde Eğitim ve Kültür Bakanlıklarınca yürütülmektedir. Bu bakanlıklar, Hükümete bağlı Eğitim ve Araştırma Bakanlığı’nı (BMBF) sorumluluğu altındadır. Zorunlu eğitim süresi, 12 yıl olan Alman eğitim sisteminde okullar; genel ve mesleki eğitim veren okullar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Alman mesleki eğitim sistemi, ikili (dual) sistem ile gerçekleştirilmektedir. 16 – 19 yaş arası gençlere yönelik olan ortaöğretim ikinci kademede verilen dual mesleki eğitim, okullarda verilen teorik eğitim ile işletmelerde verilen uygulamalı eğitimden oluşmaktadır. Ortaokul sonrası mesleki eğitimde üç okul türü ile karşılaşılmaktadır. Almanya’da mesleki turizm eğitimi, Hükümet bünyesindeki mesleki eğitim veren okullarda, resmi turizm örgütleri ve özel kuruluşlar tarafından düzenlenen kurslarda verilmektedir. Eğitiminin herhangi bir aşamasında eğitim sisteminin dışında kalmış olan birey, Hükümetin düzenlediği çıraklık eğitimine üç yıl devam ederse, meslek okullarına devam hakkı kazanmaktadır. Birey çıraklık eğitimi süresince haftada en az 9 saat teorik ders almaktadır. Çıraklık eğitimini başarı ile tamamlayanlar, aşçı, garson, otel ve restoran personeli unvanını almaktadırlar. Ulusal eğitim sistemi dışında kalmış bireylere Hükümet ve resmi turizm örgütleri tarafından çeşitli kurslar düzenlenmektedir. Ancak bu kurslara 16 yaşını doldurmuş, zorunlu eğitimini tamamlamış (ortaokulu bitirmiş) bireyler katılabilmektedir. 2002 yılı itibariyle Almanya’da 6 adet Otelcilik Meslek Okulu, Münih Üniversitesi’nde bir Turizm Fakültesi ve çeşitli ustalık kursları bulunmaktadır. (MEB-Eğitim Teknolojileri (ETGM),2010 http://egitek.meb.gov.tr/)

Danimarka

Danimarka’da zorunlu eğitim 7 – 16 yaş arası dönemi kapsamaktadır. Zorunlu eğitimlerini tamamlayan öğrencilerin genellikle %45’i liselere (gymnasium), % 50’si teknik ve ticaret meslek liselerine devam etmektedir. Geri kalan % 5 ise eğitimine devam etmemektedir. Liselerin eğitim süresi 3 yıldır. Danimarka’da mesleki eğitimden, Eğitim Bakanlığı sorumludur. Ancak, işçi ve işveren örgütleri, Danimarka İl Konseyleri Birliği ve Ulusal Yerel Yönetimler Birliği temsilcilerinden oluşan Mesleki Eğitim Konseyi, Eğitim Bakanlığı’na mesleki eğitim konusunda tavsiyelerde bulunmaktadır. Turizm eğitimi yükseköğretim düzeyinde 3 yıl sürmektedir. Turizm eğitimine başlayabilmek için ortaöğretim ikinci kademeden mezun olmuş olmak şartı aranmaktadır. Üç yıllık eğitim boyunca öğrenciler turizm, kültür, boş zaman değerlendirme ve ulaştırma gibi konularda mesleki bilgilerini geliştirmektedirler. (Öncüer, 2006:27).

Finlandiya

Ülkede zorunlu eğitim, 7 – 17 yaş arası dönemi kapsamaktadır. Finlandiya’da temel eğitim 10 yıl sürmektedir. Finlandiya’da ilkokul ve alt seviye ortaöğretim okullarında çalışan öğretmenler, üniversiteden yüksek lisans derecesi ile mezun olmak zorundadır. Üst seviye ortaöğretim okullarında, eğitim 3 yıl sürmekte ve öğrenci üniversite sınavına hazırlanmaktadır. Meslek okullarında eğitim 2 ya da 3 yıl sürmektedir. Bu dönemde öğrenci okulda teorik eğitim alırken işbaşında da uygulama yapmaktadır. Bu eğitim türünde 6 aylık staj zorunludur. Eğitimlerini başarı ile tamamlayan öğrenciler yükseköğretime devam edebilme hakkı kazanmaktadır. Finlandiya’da Türkiye’de olduğu gibi ancak süresi farklı, 3 yıllık eğitim veren meslek yüksekokulları mevcuttur. Bu okulların amacı; mesleki eğitim standardının yükseltilmesidir. Bu okullar genellikle; teknoloji, sanayi, ulaşım, işletme, ticaret, sosyal hizmetler, spor, eğlence, kültür ve turizm alanlarında eğitim vermektedirler. Finlandiya'da üniversite düzeyinde turizm eğitimi veren ana kurum Finlandiya Üniversitesi Turizm Araştırmaları Ağı’dır (FUNTS). Bu oluşum çalışmalarına 1995'te turizmin disiplinler arası doğasını dikkate alarak başlamıştır. 2003 yılı itibariyle Finlandiya’da turizm alanında 31 adet yükseköğretim düzeyinde eğitim veren kurum mevcuttur. (MEB-Eğitim Teknolojileri (ETGM),2010)

basamağıdır. İkinci kısım, orta öğretim birinci kademeyi kapsayan 11 – 15 yaş arası dönemdir. Bu aşamada öğrenciler kolejlere (collège) gitmektedir. Son kısım ortaöğretim ikinci kademedir. Bu aşamada öğrenciler ya genel ve teknik liseye (lycée d’enseignement général et technologique) ya da mesleki liseye (lycée professionnel) devam etmektedir. Fransa’da meslek liseleri Türkiye’dekinden farklı olarak verilen diplomalara göre sınıflandırılmıştır. Meslek okulları bünyesinde birden fazla program barındırabilmektedir. Fransa’da yükseköğretimde turizm eğitimi iki ana alan etrafında toplanmaktadır. Ağırlama Eğitimi ve Turizm Eğitimi. (MEB-Eğitim Teknolojileri (ETGM),2010)

Hollanda

5 – 17 yaş arasını kapsayan zorunlu eğitim süresi 12 yıldır. Eğitimden ulusal ölçekte Eğitim, Kültür ve Bilim Bakanlığı sorumludur. 5 yaşında ilköğretime başlayan bir öğrenci için ilkokul eğitimi 12 yaşına kadar sürmektedir. İlköğretimi başarı ile tamamlayan öğrenci için Devlet, ortaöğretime yönelik 3 okul seçeneği sunmaktadır. Bu seçenekler 4 yıllık (12 – 16 yaş arası) eğitim veren ön mesleki eğitim (VBO), 5 yıllık (12 – 17 yaş arası) eğitim veren genel ortaöğretim (HAVO), 6 yıllık (12 – 18 yaş arası) eğitim veren üniversite öncesi eğitim (VWO)dir. Bu okullardan mezun olan öğrenciler yükseköğretime devam edebilmektedirler. Üniversiteler 4 ile 6 yıl arası değişen bir sürede eğitim vermektedirler. Okullardaki genel yapı, eğitimin ilk yılında tüm derslerin ortak alınmasıdır. Okullarda bölümleşme ikinci yılda gerçekleşmektedir. 3. sınıf staj yılı olup, ilk dönem dersler tamamlandıktan sonra okullar, ikinci dönem öğrencilerine yurtiçi ve yurtdışı staj imkânları tanımaktadır. Son sınıfta ise öğrenciler, eğitim ve öğretimlerine devam ederken branşları ile ilgili bir tez hazırlamak zorundadırlar. Hollanda’da turizm yüksek lisans programları, Avrupa Turizm İşletmeciliği ve Turizm Destinasyon Yönetimi alanlarında eğitim vermektedir. (MEB-Eğitim Teknolojileri (ETGM),2010)

İngiltere

İngiltere’de zorunlu eğitim 5 – 16 yaş arası dönemi kapsamaktadır. Ülkede eğitim, merkezi olmayan bir yapıya sahiptir. Tüm sorumluluklar merkezi hükümet, yerel idare ve eğitim kuruluşları arasında paylaştırılmaktadır. Bu okullardan Ortaokul ve Altıncı Sınıf Eğitim okulları genel eğitim vermektedir. İleri Eğitim Kolejlerinde mesleki eğitim, Üçüncü Kademe Kolejlerde ise hem mesleki hem de genel eğitim verilmektedir. İngiltere’de zorunlu ortaöğretim kurumlarından mezuniyet, sınav ile gerçekleşmektedir. Genel zorunlu eğitim alanlar Ortaöğretim Genel Sertifika (GCSE) sınavı, dördüncü

kademede mesleki eğitim alanlar ise Genel Ulusal Mesleki Nitelikler (GNVQs) sınavını girmek zorundadırlar. Genel eğitim alanında iki sertifika sınavı daha uygulanmaktadır. Bunlardan ilki; Genel Eğitim Sertifikası – İleri Düzey (GCE A-Level) ve Genel Eğitim Sertifikası – İleri Düzey Ek (GCE AS) sınavlarıdır.İngiltere’de mesleki eğitim, Ulusal Mesleki Nitelikler (NVQs) adı altında beş seviyeye ayrılmıştır. NVQs, bir meslek grubunda çalışacak kişinin taşıması gerektiği nitelikleri tanımlayan değerlendirmelerdir. Turizm, iki ana alana ayrılmıştır. Seyahat ve ulaştırma ile turizm ve boş zaman değerlendirme hizmetleri. (Öncüer, 2006:32).

İspanya

1990 yılında kabul edilen Eğitim Sistemini Yeniden Düzenleme Yasası, zorunlu eğitimi 6 ile 16 yaş arasında mecburi kılmaktadır. İlköğretim 6 ile 12 yaş arası dönemi kapsamaktadır Mesleki eğitim, ortaöğretim birinci kademe sonrası devam edilen, orta ve üst düzey mesleki eğitimi kapsamaktadır. Orta düzey mesleki eğitim, ortaöğretim birinci kademeden sonra devam edilen iki yıllık bir eğitim sürecidir. Bu düzeyi başarı ile tamamlayanlar tekniker unvanını almaktadırlar. Üst dereceli mesleki eğitim de iki yıllık bir süreyi kapsamaktadır ve bitirenler yüksek tekniker unvanını almaktadır. İspanya’da okul dışı mesleki eğitim, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Ulusal Çalışma Enstitüsü sorumluluğu altındadır. İspanyada yükseköğretim, devlet ve özel üniversitelerde verilmektedir. Üniversiteler, verilen programların özelliği doğrultusunda 3 ya da 4 yıllık lisans eğitimi vermektedirler. Lisans eğitimi, birinci basamak üniversite eğitimi, yüksek lisans ikinci basamak üniversite eğitimi ve doktora da üçüncü basamak üniversite eğitimi olarak adlandırılmaktadır. 2004 – 2005 eğitim ve öğretim yılında toplam 1.462.771 öğrenci yükseköğretim sistemi içinde yer almıştır. (MEB-Eğitim Teknolojileri (ETGM),2010)

İtalya

İtalya’da zorunlu eğitim, 6 – 15 yaş arası dönemi kapsamaktadır. Eğitimin ilk aşamasını temsil eden ilkokul (scuola primaria) 6 – 11 yaş, ortaöğretim alt kademe okul (scuola secondaria di I grado) da 11 – 14 yaş arası öğrencilere eğitim vermektedir. İtalya’da üst kademe ortaöğretimi beş farklı okul vermektedir. Bu okullar eğitim yapılarına göre 14 ile 19 yaş arası değişen bir eğitim süresi uygulamaktadırlar. Meslek liselerinde eğitim, 5 yıl sürmekte ve teori ile pratik eğitime eşit önem verilmektedir. Turizm ve otelcilik eğitimi, meslek lisesi kapsamında verilmektedir. İtalya’da iki tür

yükseköğretim iki temel sistem üzerine oturtulmuştur. 3 yıllık eğitim veren Laurea isimli sistem ve ardından 2 yıl daha alınan (3 + 2) Laurea specialistica sistemleridir. Üniversite dışı yükseköğretim ise sanat, müzik ve teknik yükseköğretimi kapsamaktadır. İtalya’da turizm eğitimi yükseköğretim, ortaöğretim ve kurs seviyesindeki örgün ve yaygın eğitim kurumları tarafından verilmektedir. Yükseköğretim düzeyinde turizm eğitimi; fakülte, yüksekokul ve enstitülerde yürütülmektedir. Yönetici kademesine personel yetiştiren yükseköğretim kurumlarında eğitim, genellikle 4 yıl sürmektedir. Turizm işletmeciliği, otelcilik ve seyahat acenteciliği ve rehberlik alanlarında 2 ya da 3 yıl eğitim veren yüksekokullar mevcuttur. İtalya’da devletin turizm okullarına finansal desteğinin çok fazla olmaması, bu okulları daha çok proje üreten ve sektörle daha fazla kaynaşmış okullar haline dönüştürmüştür. (MEB-Eğitim Teknolojileri (ETGM),2010)

Yunanistan

Yunanistan’da zorunlu eğitim 9 yıl sürmektedir. İlköğretim 6 yaşında başlamakta ve 6 yıl sürmektedir. Ortaöğretim birinci ve ikinci kademe olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Birinci kademe, 3 yıllık eğitim veren ortaokulları (gymnasio) kapsamaktadır. Bu eğitim sürecini tamamlayan öğrenciler ortaöğretim ikinci kademede eğitim veren liselere devam etmektedirler Yunan eğitim sistemi lise eğitimi, kapsamlı lise ve meslek-teknik liseler olmak üzere iki ana grupta toplamıştır. Bu okullarda eğitim 3 yıl sürmekte ve öğrenciler, meslek okullarının 2. sınıfında uzmanlık alanlarını belirlemektedirler. Mesleki eğitim veren liseler, teorik eğitime ek olarak yoğun pratik eğitim de vermektedirler. Bu okullarda sanayi, turizm, tarım, inşaat, madencilik, tekstil, kimya, elektrik, mekanik, iş idaresi, mimarlık, sağlık ve sosyal hizmetler alanlarında eğitim verilmektedir. Mesleki eğitim veren okullardan mezun olan öğrenciler iş yaşamına atılabileceği gibi mesleki eğitim enstitülerine de devam edebilmektedirler. Diğer Avrupa ülkelerinden farklı olarak, Yunanistan’da otelcilik sektöründe kariyer yapmak isteyenler için yükseköğretim seçenekleri sınırlıdır. (ETGM),2010)

2.3 HERŞEY DÂHİL SİSTEM (HDS)