Anketimizin örneklem grubu; Çukurova bölgesinde faal olarak çalışan teknik elemanlardan ve işverenlerden oluşmaktadır. Anketi cevaplayan katılımcılar arasında; 69 İnşaat Mühendisi, 23 Mimar, 7 İnşaat Teknikeri, 8 Makine Mühendisi ve 5 Elektrik Mühendisi yer almaktadır. Ayrıca katılımcıların 52’si Yüklenici, 38’i Yapı Denetim Firması Çalışanı, 26’sı Kamu Çalışanı ve 9’u Alt Yüklenicilerden oluşmaktadır.
Anket ile elde edilen veriler analiz edilmiş, anket sorularına verilen yanıtlar aşağıda hem çizelge hem de histogram şeklinde grafikler halinde verilmiştir. Ayrıca grafikler altında yanıtların özet yorumları yapılmıştır.
Çizelge 6.1. Yapılan / çalışılan işlerde türlerine göre iskele veya merdivenlerin kullanılma oranları
Yaptığınız/çalıştığınız işlerde; iş süresince, hangi tür iskele veya merdivenler hangi oranlarla kullanılmıştır?
Seçenekler Ortalama
%
Ahşap İskele 36,88
Teleskopik/Çelik Borulu İskele 40,27
Asma İskele 24,55
Seyyar İskele 17,39
Düz Merdiven 15,06
Katlanır Merdiven 8,16
Seyyar Merdiven 11,43
Şekil 6.1. Yapılan / çalışılan işlerde türlerine göre iskele veya merdivenlerin kullanılma oranları
Çizelge ve Şekil 6.1.’de görüldüğü üzere; araştırma yapılan bölge olan Adana, Hatay ve Osmaniye’deki inşaat şantiyelerinde; kolaylıkla ve kısa zamanda kurulup sökülebilmesi, emniyetli olması ve malzeme zayiatının az olmasından dolayı günümüzde çok tercih edilen teleskopik iskelelerin %40,27’ lik bir oranla ilk sırayı aldığı; %36,88 kullanım oranı ile ahşap iskelenin ve %24,55 kullanım oranı ile asma iskelenin ise sırasıyla ikinci ve üçüncü sırada kullanım oranına sahip olduğu tespit edilmektedir.
Çizelge 6.2. Yapılan / çalışılan işlerde; yüksekten düşmelerin gerçekleştiği iskele veya merdivenlerin oranları
Yaptığınız/çalıştığınız işlerde; iş süresince, yüksekten düşmeler genellikle hangi tür iskele veya merdivenlerden gerçekleşmiştir? (Tüm seçeneklerin Toplamı 100’e eşit olmalıdır.)
Seçenekler Ortalama
%
Ahşap İskele 46,86
Teleskopik/Çelik Borulu İskele 38,83
Asma İskele 48,06
Seyyar İskele 30,34
Düz Merdiven 31,98
Katlanır Merdiven 8,97
Seyyar Merdiven 24,92
Şekil 6.2. Yapılan / çalışılan işlerde; yüksekten düşmelerin gerçekleştiği iskele veya merdivenlerin oranları
Çizelge ve Şekil 6.2.’de görüldüğü üzere yüksekten düşmeler; %48,06 oranı ile en fazla asma iskelelerde, %46,86 oranı ile ikinci olarak ahşap iskele ve %38,83 oranı ile üçüncü sırada teleskopik/çelik borulu iskele olmak üzere gerçekleşmiştir.
Asma iskelelerde çalışan işçilerin güvenlik halatı olmaksızın çalışmaları, gerçekleşen kazaların öncelikli sebebi olarak tespit edilmektedir. Ayrıca çizelge 6.1’de asma iskelelerin %24,55 gibi düşük bir kullanım oranına sahip olduğu tespit edilmiş olmasına rağmen bu çizelgede yüksekten düşmeler sonucu gerçekleşen kazaların
%48,06’sının asma iskelelerde gerçekleştiği dikkat çekmektedir.
Çizelge 6.3. Yüksekte çalışmalarda kaza sayılarının oluş nedenlerinin önem sırasına göre 1’den 5’e kadar sıralanması
Yüksekte çalışmalarda kaza sayılarının fazla oluş nedenlerini önem sırasına göre 1’den 5’e kadar numaralandırmak suretiyle sıralayınız. ( 1. çok önemli - 5. önemli değil )
Seçenekler 1 2 3 4 5 Ortalama
Derece Yasal mevzuattaki yetersizlikler 21 10 24 49 52 3,65 Çalışma platformlarında “yapılacak işe ve
amaca uygunluğun” aranmaması 16 29 33 41 37 3,35
Denetim yetersizliği 12 23 63 24 34 3,29
Kişisel ve toplu koruma önlemlerinin
yeterince alınmaması 13 75 27 30 11 2,69
Çalışanların çeşitli gerekçelerle zorunlu
tutulan teçhizatları kullanmak istememeleri 94 19 9 12 22 2,03
Şekil 6.3. Yüksekte çalışmalarda kaza sayılarının oluş nedenlerinin önem sırasına göre 1’den 5’e kadar sıralanması
Yüksekte çalışmalarda kaza sayılarının fazla oluş nedenlerinde ilk sırayı Çizelge ve Şekil 6.3’de görüldüğü üzere “Çalışanların çeşitli gerekçelerle zorunlu tutulan teçhizatları kullanmak istememeleri” maddesi almıştır. Buna; bölgemizdeki aşırı sıcaklar sebebiyle hâlihazırda eğitimsiz olan işçilerin konunun önemini tam olarak kavrayamayıp, teçhizat kullandıkları zaman bunaldıklarını ve iş konsantrasyonlarını kaybettiklerini ifade ederek ekipmanlarını kullanmayı aksatmalarının çoğunlukla neden olduğu gözlemlenmiştir.
Çizelge 6.4. Yapılan / çalışılan işlerde; yüksekten düşmelere karşı alınan güvenlik önlemlerinin düzeyi
Yaptığınız/çalıştığınız işlerde, yüksekten düşmelere karşı alınan güvenlik önlemlerinin düzeyini belirtiniz? (1.hiçbir zaman 2.nadir 3. bazen 4.sıklıkla 5.
her zaman )
Seçenekler 1 2 3 4 5 Ortalama
Derece Boşluklar; korkuluk, bariyerler ve benzeri
önlemlerle emniyet altına alınmıştır. 9 25 45 45 32 3,42 Yüksekte çalışma yapılan yerlerde uygun
geçiş (Örneğin; merdiven, yürüme yolu)
sağlanmaktadır. 9 26 47 54 20 3,32
Yüksekte çalışma yerlerine ulaşımın güvenli
olup olmadığına kontrol edilmektedir. 10 29 45 49 23 3,29 Gece çalışması için yeterli aydınlatmanın
olup olmadığı kontrol edilmektedir. 10 32 53 35 26 3,22 Hareketli çalışma platformları, sepet ve hidrolik
kaldıraçlı platformlar, kullanılırken çalışanlar emniyet kemeri takmakta ve kendilerini güvenli bir yere bağlamaktadırlar.
16 35 41 41 23 3,13 Düşme önleme ekipmanları (Örneğin;
korkuluk, emniyet kemeri) yapılan iş ile paralel olarak uygun bir şekilde kullanılmaktadır.
15 29 58 32 22 3,11
Düşmeyi engelleme ekipmanları (Örneğin;
emniyet kemerleri, güvenlik ağları, düşme yastıkları) iyi durumda ve hasarsız olup olmadığı kontrol edilmektedir.
17 35 47 31 26 3,09 Yüksekte çalışacakların bu iş için sağlık
raporu olup olmadığına bakılmaktadır. 25 37 27 39 28 3,05 Çalışanlar için toplu güvenlik önlemleri
(güvenlik ağı vb) alınmaktadır. 24 37 38 33 24 2,97 Yaşam halatlarının kullanımı uygun,
denetimi yapılmış ve hasarsız durumda olup
olmadığı kontrol edilmektedir. 20 41 41 31 23 2,97 Yüksekte çalışmayı gerektiren işler (iskele,
çatı vb.) uzman kişinin yönetimi ve gözetiminde yapılmaktadır.
21 33 50 35 17 2,96
Yüksekte çalışılacak platformlarda ne sıklıkta
“taşıyabileceği en çok ağırlık” etiketleri vardır.
28 39 42 33 14 2,78 Emniyet halatlarında düşme anındaki şok
etkisinin azaltılmasını sağlayan şok emiciler kullanılmaktadır.
59 36 27 19 15 2,33
Çizelge 6.4’de görüldüğü üzere, Yaptığınız/çalıştığınız işlerde, yüksekten düşmelere karşı alınan güvenlik önlemlerinin düzeyinin belirtilmesi istenilen soruyu;
“Emniyet halatlarında düşme anındaki şok etkisinin azaltılmasını sağlayan şok emiciler kullanılmaktadır.” seçeneği katılımcıların çoğunluğu tarafından “hiçbir zaman” olarak, “Yaşam halatlarının kullanımı uygun, denetimi yapılmış ve hasarsız durumda olup olmadığı kontrol edilmektedir.” seçeneği katılımcıların çoğunluğu tarafından “nadir” olarak, “Düşme önleme ekipmanları (Örneğin; korkuluk, emniyet kemeri) yapılan iş ile paralel olarak uygun bir şekilde kullanılmaktadır.” seçeneği katılımcıların çoğunluğu tarafından “bazen” olarak, “Yüksekte çalışma yapılan yerlerde uygun geçiş (Örneğin; merdiven, yürüme yolu) sağlanmaktadır.” seçeneği katılımcıların çoğunluğu tarafından “sıklıkla” olarak ve “Boşluklar; korkuluk, bariyerler ve benzeri önlemlerle emniyet altına alınmıştır.” seçeneği katılımcıların çoğunluğu tarafından “her zaman” olarak işaretlenmiştir.
Çizelge 6.5. Yüksekten düşme ile ilgili alınacak önlemlerde uyulan yönetmelik veya tüzükler
Yüksekten düşme ile ilgili alınacak önlemlerde uyduğunuz yönetmelik/tüzük türü nedir?
Seçenekler Oranlar(%) Sayılar
Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği 52,5 63 Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde
Kullanılması Hakkında Yönetmelik 37,5 45
Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği 28,3 34
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği 25,8 31
Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği 35,8 43
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
26,7 32
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü 55,8 67
Diğer 4,2 5
Toplam 120
Şekil 6.4. Yüksekten düşme ile ilgili alınacak önlemlerde uyulan yönetmelik/tüzük türü
Uyulan bir yönetmelik yoksa geçilebilir denilen anket sorusunu; ankete katılım sağlayan 156 kişiden yalnızca 120’si cevaplamış olup %77 oranında geri dönüş sağlanabilmiştir. Dolayısıyla katılımcıların %23’ünün hiçbir yönetmeliğe uymadıkları anlaşılmaktadır.
Şekil 6.4.’de görüldüğü üzere; en fazla uyulan ve bilinen yönetmelik/tüzük türü olarak “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü” %55,8 ile ilk sırada yer alırken,
%52,5 oranla “Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği” ikinci sırayı ve
%37,5 oranla “Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik” üçüncü sırayı almıştır.
Çizelge 6.6. Yüksekten düşme ile ilgili alınacak önlemler kapsamında kullanılan ekipmanlarda uyulan standartlar
Yüksekten düşme ile ilgili alınacak önlemler kapsamında kullanılan ekipmanlarda uyduğunuz standart türleri hangileridir?
Seçenekler Oranlar(%) Sayılar
TS EN 12810-1, Ön Yapımlı Bileşenlerden Oluşan
Cephe İskeleleri - Bölüm 1: Mamul Özellikleri 31,4 16 TS EN 12810-2, Ön Yapımlı Bileşenlerden Oluşan
Cephe İskeleleri - Bölüm 2: Özel Yapısal Tasarım Metotları
17,6 9 TS EN 12811-1, Geçici İş Donanımları - Bölüm 1: İş
İskeleleri - Performans Gerekleri ve Genel Tasarım 31,4 16 TS EN 12811-2, Geçici İş Donanımları - Bölüm 2:
Malzeme Bilgileri 29,4 15
TS EN 12811-3, Geçici İş Donanımları - Bölüm 3:
Yükleme Deneyleri 21,6 11
TS EN 353-1, Kişisel Koruyucu Donanım-Yüksekten Düşmeye Karşı-Bölüm1: Rijit Bir Çapa Halatını İçeren Kılavuzlanmış Tipte Düşme Önleyici
29,4 15 TS EN 353-2, Kişisel Koruyucu Donanım-Yüksekten
Düşmeye Karşı-Bölüm 2: Esnek Bir Çapa Halatını İçeren Kılavuzlanmış Tipte Düşme Önleyici
19,6 10 TS EN 354, Kişisel Koruyucu Donanım-Belirli Bir
Yükseklikten Düşmeye Karşı-Bağlama Tertibatı 37,3 19 TS EN 355, Kişisel Koruyucu Donanım-Yüksekten
Düşmeye Karşı-Enerji Absorplayıcılar 17,6 9
TS EN 358, Kişisel Koruyucu Donanım-Belirli Bir Yükseklikte Çalışma Güvenliğini Sağlamak ve Düşmeyi Önlemek İçin-Tutma Sistemleri, Çalışma Konumu İçin Kemerler ve Halatlar
33,3 17
TS EN 360, Kişisel Koruyucu Donanım-Yüksekten Düşmeye Karşı-Geri Sarmalı Tipte Düşme Önleyiciler
21,6 11 TS EN 361, Kişisel Koruyucu Donanım-Belirli Bir
Yükseklikten Düşmeye Karşı-Tam Vücut Kemer Sistemler
15,7 8 TS EN 362, Yüksekten Düşmeye Karşı Kişisel
Koruyucu Donanım-Bağlayıcılar 19,6 10
TS EN 813, Yüksekten Düşmeyi Önlemek İçin
Personel Koruyucu Donanım-Oturma Kuşağı 17,6 9
TS EN 1891, Yüksekten Düşmeye Karşı Personel
Koruyucu Teçhizat-Düşük Uzamalı, Özlü Lif Halatlar 15,7 8
Diğer 3,9 2
Toplam 51
Uyulan bir standart yoksa geçilebilir denilen anket sorusunu Çizelge 6.6’da görüldüğü üzere; ankete katılım sağlayan 156 kişiden yalnızca 51’i cevaplamış olup yalnızca %33 oranında geri dönüş sağlanabilmiştir. Türk Standartları Enstitüsü (TSE) onayı olmayan ürünlerin kullanımı çalışanların güvenliğini doğrudan tehdit edeceğinden, TSE onayı tüm İş Sağlığı ve Güvenliği malzemelerinin vazgeçilmezi olmalıdır. Bu onay çerçevesinde ilgili malzeme ek bir onaya gerek duyulmadan güvenli ürün olarak kabul edilebilir.
İmalatçı firma veya Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi, piyasaya arz ettiği Kişisel Koruyucu Donanımların (KKD) “Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği”
hükümlerine uygun olduğunu belgelendirmek amacıyla mevzuatına uygun bir beyan hazırlayıp Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına sunmalıdır. Bu işlemi yerine getiren imalatçı veya Türkiye’deki yerleşik yetkili temsilcisi tarafından her KKD' ye öngörülen kullanma ömrü süresince kolayca görülebilecek, okunabilecek ve silinmeyecek bir şekilde; ilgili ürünlerin, amacına uygun kullanılması halinde insan can ve mal güvenliği, bitki ve hayvan varlığı ile çevreye zarar vermeyeceğini, diğer bir ifadeyle ürünün güvenli bir ürün olduğunu gösteren, Fransızca "Avrupa'ya Uygunluk" anlamına gelen "Conformité Européene" CE işareti, konulur (Kişisel Koruyucu Yönetmeliği, 2006).
Çizelge 6.7. İSG Kurallarını ihlal eden çalışanlara uygulanan yaptırımlar
İSG Kurallarını ihlal eden çalışanlara yaptırımınız var mıdır? (Birden fazla şık işaretlenebilir.)
Seçenekler Oranlar(%) Sayılar
Para Cezası 15,4 24
Sözlü uyarı 91,0 142
İşten süreli uzaklaştırma 12,2 19
İşten çıkarma 21,8 34
Diğer 5,8 9
Toplam 156
Şekil 6.5. İSG Kurallarını ihlal eden çalışanlara uygulanan yaptırımlar
İSG kurallarını ihlal eden çalışanlara yaptırımda, Şekil 6.5’de görülebileceği üzere, %91 oranla “sözlü uyarı” seçeneği açık ara ilk sırada yer almaktadır. Bu seçeneği; %21,8 oranı ile “işten çıkarma” ve %15,4 oranı ile “para cezası”
seçenekleri sırasıyla takip etmektedirler.
Çizelge 6.8. Yüksekten düşme ile ilgili çalışanlara verilen eğitimlerin kapsamları Yüksekten düşme konusunda çalışanlara verilen eğitimin kapsamı nedir?
(Birden fazla şık işaretlenebilir.)
Seçenekler Oranlar(%) Sayılar
Mesleki eğitim 44,2 69
İş güvenliği eğitimi 51,3 80
Diğer 16,7 26
Toplam 156
Şekil 6.6. Yüksekten Düşme Konusunda çalışanlara verilen eğitimlerin kapsamları Şekil 6.6’da görüldüğü üzere %51,3 ile ilk sırada yer alan İş güvenliği eğitimini %44,2 oranla mesleki eğitim takip etmektedir. İş kazalarını önlemeye yönelik, istenilen ve olması gereken sonucun; şirketlerin en az ayda bir kere mesleki veya iş güvenliği eğitimlerinin çalışanlarına verilmesinin sağlanması ve gerekli görüldüğü zamanlarda verilen eğitimlerin sıklaştırılmasıyla sağlanabileceği düşünülmektedir.
Çizelge 6.9. Yüksekten düşme konusunda çalışanlara verilen eğitimler
Yüksekten düşme konusunda çalışanlara verilen eğitimin türü nedir?
(Birden fazla şık işaretlenebilir.)
Seçenekler Oranlar(%) Sayılar
İşyerinde-İşbaşında 69,9 109
Eğitim seminerleri ile 22,4 35
Diğer 15,4 24
Toplam 156
Şekil 6.7. Yüksekten düşme konusunda çalışanlara verilen eğitimler
Şekil 6.7’de görüldüğü üzere Yüksekten düşme konusunda çalışanlara %69,9 oranla “İşyeri-İşbaşı” eğitimi verilmektedir. “Eğitim seminerleri ile” verilen eğitim ise %22,4 gibi düşük bir yüzdede kalmıştır. Kurumların ve firmaların verilecek eğitim türlerinde eğitim seminerlerine ve yurt çapında yapılan fuarlara katılım oranının yükseltilmesi için hassasiyet göstermeleri gerektiğine inanılmaktadır.
Çizelge 6.10. Yüksekten düşme konusunda çalışanlara verilen eğitim sıklığı Yüksekten düşme konusunda çalışanlara eğitim verilme sıklığı nedir?
Seçenekler Oranlar(%) Sayılar
Haftada bir 6,4 10
Ayda bir 35,3 55
Yılda bir 34,6 54
Diğer 23,7 37
Toplam 156
Şekil 6.8. Yüksekten düşme konusunda çalışanlara verilen eğitim sıklığı
Şekil 6.8’de görüldüğü üzere, araştırmaya katılan katılımcıların yüksekten düşme konusunda eğitim verilme sıklığı sorusuna; %35,3’ü “Ayda bir”, %34,6’sı ise
“Yılda bir” şeklinde yanıt vermiştir. Daimi işçilerde periyodik olarak yılda en az bir kere eğitim verilmesinin yanı sıra işe yeni başlayan her işçiye zaman geçirmeksizin gerekli eğitim verilmelidir. Bu verilecek eğitimin ve işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda alınacak önlemlerin maliyeti; eğitimle giderilebilecek olası bir iş kazası vb. olumsuz sonuçlardan daha düşük olmaktadır.
Çizelge 6.11. İskele ve kalıpların kontrol ve bakım periyotları İskelelerin ve kalıpların kontrol ve bakım periyodu ne kadardır?
Seçenekler Oranlar(%) Sayılar
Haftada bir 15,4 24
İki haftada bir 11,5 18
Ayda bir 36,5 57
Yılda bir 25,0 39
Diğer 11,5 18
Toplam 156
Şekil 6.9. İskele ve kalıpların kontrol ve bakım periyotları
İskele ve kalıplarda düzenli olarak kontrol veya bakım yapılmaması olası bir aksaklığın tespit edilememesine yol açmakta olup, malzemenin tamirini veya yenilenmesini geciktirmektedir. Bunun sonucunda yaralanma veya ölümle sonuçlanabilecek iş kazalarının gerçekleşme olasılığı artmaktadır. Şekil 6.9.’da görüldüğü üzere; iskelelerin ve kalıpların kontrol ve bakım periyodunda %36,5 oranla “Ayda bir” cevabı ilk sırada yer alırken “Yılda bir” cevabı %25,0 oranla ikinci sırada yer almaktadır. Bakım periyodu bir aydan daha kısa sürede olan cevapların toplam oranı ise %63,4 olarak tespit edilmiş olup bu sonuç anketi cevaplayan katılımcıların çoğunluğunun bu konuda bilinçli ve duyarlı olduğunu göstermektedir.
Çizelge 6.12. Çalışanlara verilen emniyet kemer tipleri
Çalışanlara hangi tip emniyet kemeri verilmiştir? (Birden fazla şık işaretlenebilir.)
Seçenekler Oranlar(%) Sayılar
Paraşüt tipi 35,9 56
Bel tipi 81,4 127
Diğer 1,3 2
Toplam 156
Şekil 6.10. Çalışanlara verilen emniyet kemer tipleri
Şekil 6.10’da görüldüğü üzere çalışanlara verilen emniyet kemerlerinden
%81,4 ile ilk sırada yer alan “Bel tipi” emniyet kemerini %35,9 oranla “Paraşüt tipi”
takip etmektedir. Yüksekten düşmelere bağlı iş kazalarının sayılarının azaltılmasında; kullanıcıların gerek paraşüt tipi gerekse bel tipi emniyet kemerlerinin uygun bir şekilde bağlantısını yapmış halde kullanmalarının, önemli rol oynayacağı düşünülmektedir.
Çizelge 6.13. Gerçekleşen kazalarda yüksekten düşmelerin gerçekleştiği yerler Gerçekleşen kazada düşülen yer neresidir?
Seçenekleri Oranlar(%) Sayıları
İskele 45,3 34
Döşeme/platform boşlukları 4,0 3
Döşeme/platform kenarları 18,7 14
Kalıp çalışmaları 21,3 16
Merdivenler 2,7 2
Diğer 8,0 6
Toplam 75
Şekil 6.11. Gerçekleşen kazalarda yüksekten düşmelerin gerçekleştiği yerler
Şekil 6.11’de görüldüğü üzere, gerçekleşen kazada düşülen yerlere verilen cevaplarda; %45,3 oranla “İskele” seçeneği ilk sırada, %21,3 oranla “Kalıp çalışmaları” seçeneği ikinci sırada ve %18,7 oranla “Döşeme/platform kenarları”
üçüncü sırada yer almaktadır. İskele seçeneğinin ilk sırada yer almasına; iskelelerin taşıyabilecekleri en çok ağırlığın levhalar üzerine yazılarak iskelenin uygun ve görülebilir yerlerine asılmaması, görülen arızaların derhal onarılmaması, zayıf kısımların yenileri ile değiştirilmemesi, iskelelerde kurulum ve kullanım aşamalarında yüksekten düşmeye karşı gerekli tedbirlerin yeterince alınmaması gibi etkenlerin neden olduğu düşünülmektedir.
Çizelge 6.14. Gerçekleşen kazaların kişisel sonuçları Gerçekleşen kazanın kişisel sonuçları nelerdir?
Seçenekleri Oranlar(%) Sayıları
Ölüm 32,0 24
Ağır yaralanmalar 33,3 25
Hafif yaralanmalar 34,7 26
Toplam 75
Şekil 6.12. Gerçekleşen kazaların kişisel sonuçları
Şekil 6.12’de görüldüğü üzere, gerçekleşen kazanın kişisel sonuçlarına verilen cevaplarda; %34,7 oranla “Hafif yaralanmalar” seçeneği ilk sırada, %33,3 oranla “Ağır yaralanmalar” seçeneği ikinci sırada ve %32,0 oranla “Ölüm” seçeneği ise son sırada yer almaktadır. Hafif yaralanmaların oran olarak fazla olması beklenen bir değerdir. Pratikte hafif yaralanmaların tamamının kayda alınamadığı da şantiyelerde gözlemlenmektedir. Ancak ağır yaralanma ve ölüm durumlarında mutlaka kayıt tutulmaktadır.
Çizelge 6.15. Kazaya maruz kalanların yaptığı iş Kazaya maruz kalanın yaptığı iş nedir?
Seçenekleri Oranlar(%) Sayıları
Kalıpçılar 36,0 27
Sıvacılar 30,7 23
Demirciler 4,0 3
Boyacılar 8,0 6
Betoncular 2,7 2
Çatıcılar 2,7 2
Tesisatçılar 1,3 1
Duvarcılar 6,7 5
İskele 1,3 1
Diğer 6,7 5
Toplam 75
Şekil 6.13. Kazaya maruz kalanların yaptığı iş
Şekil 6.13’de görüldüğü üzere, kazaya maruz kalanın yaptığı işin ne olduğu
“Sıvacılar” ikinci sırada yer almaktadır. Bu iki iş grubunun toplamda %66,7 oranla en fazla kazaya maruz kalan kesim olduğu görülmektedir. Sıvacı ve kalıpçıların yukarıda belirtilen kaza oranına; boşluklara gelen betonarme kolon kalıplarının dikiminde sıpa iskele veya üç ayaklı merdiven kullanılması gibi gerekli güvenlik tedbirlerinin alınmaması, betonarme kalıplarının kiriş kanatlarının boşluk tarafından çakılması, betonarme kalıplarının kiriş tabanlarının kalıp tahtasından önce çakılması gerektiğinde takviye edilmemiş kiriş tabanına basılarak çalışılması gibi etkenlerin sebep olduğu düşünülmektedir.
Çizelge 6.16. Gerçekleşen kazalara maruz kalanların görevleri Kazaya maruz kalanın görevi nedir?
Seçenekler Oranlar(%) Sayılar
Düz İşçi 36,0 27
Usta 57,3 43
Teknik Eleman 4,0 3
Diğer 2,7 2
Toplam 75
Şekil 6.14. Gerçekleşen kazalara maruz kalanların görevleri
Şekil 6.14’de görüldüğü üzere, kazaya maruz kalanın görevinin ne olduğu sorusuna verilen cevaplarda; %57,3 oranla “Usta” ilk sırada, %36,0 oranla “Düz İşçi” seçeneği ise ikinci sırada yer almaktadır. Yüksekten düşme kazalarına büyük ölçüde maruz kalan bu iki grup; toplamda %93,3 gibi bir orana sahip olduğu görülmektedir. Daha yoğunluklu olarak toprak işlerinde çalışan “düz işçi”lere kıyasla kazalara maruz kalma sayılarında “usta”ların önde olmasına; genellikle bina dış cephelerinde belirli bir ustalık gerektiren işleri yapmalarının neden olduğu düşünülmektedir.
Çizelge 6.17. Gerçekleşen kazaların nedenleri Kazanın nedenleri nelerdir?
Seçenekler Oranlar(%) Sayılar
Boşlukların kapatılmaması 13,5 10
Korkuluk yapılmaması 36,5 27
Güvenlik ağı yapılmaması 29,7 22
İskelenin uygunsuzluğu 35,1 26
Kişisel koruyucu verilmemesi/uygun
kullanılmaması 36,5 27
Çalışanın eğitim eksikliği 47,3 35
Çalışanın talimatlara uymaması 68,9 51
Kamu denetiminin yetersizliği 17,6 13
Şantiye içi denetim eksikliği 28,4 21
Olumsuz hava koşulları 10,8 8
Diğer 3 Toplam 74
Şekil 6.15. Gerçekleşen kazaların nedenleri
Şekil 6.15’de görüldüğü üzere, kazanın nedenlerinin neler olduğu sorusuna verilen cevaplarda; %68,9 oranla “Çalışanın talimatlara uymaması” ilk sırada, %47,3 oranla “Çalışanın eğitim eksikliği” ikinci sırada, “Korkuluk yapılmaması” ve
“Kişisel koruyucu verilmemesi/uygun kullanılmaması” cevapları ise aynı yüzdeyle üçüncü sırada yer almaktadır.
Çizelge 6.18. Gerçekleşen kazaların idari sonuçları ve çözüm şekilleri Kazanın idari sonuçlar ve çözüm şekli nasıl olmuştur?
Seçenekleri Oranlar(%) Sayıları
Yargısal süreç başladı 34,8 24
Uzlaşma yoluna gidildi 58,0 40
Diğer 7,2 5
Toplam 69
Şekil 6.16. Gerçekleşen kazaların idari sonuçları ve çözüm şekilleri
Şekil 6.16’da görüldüğü üzere, kazanın idari sonuçları ve çözüm şekline verilen cevaplarda; %58,0 oranla “Uzlaşma yoluna gidildi” seçeneği ilk sırada ve
%34,8 oranla “Yargısal süreç başladı” seçeneği ikinci sırada yer almaktadır.
Çizelge 6.19. Gerçekleşen kazaların işverenlere yaklaşık maliyet miktarları Kazanın işverene yaklaşık maliyeti ne kadardır? (1000TL)
Seçenekleri Oranlar(%) Sayıları
0-5 38,2 26
6-25 26,5 18
26-49 2,9 2
50-100 10,3 7
100-200 13,2 9
>200 8,8 6
Toplam 68
Şekil 6.17. Gerçekleşen kazaların işverenlere yaklaşık maliyet miktarları
Şekil 6.17’de görüldüğü üzere, kazanın işverene yaklaşık maliyet miktarıyla ilgili verilen cevaplarda; %38,2 oranla “0 TL-5.000 TL” seçeneği ilk sırada, %26,5 oranla “6.000 25.000 TL” seçeneği ikinci sırada ve %13,2 oranla “100.000 TL-200.000 TL” seçeneği üçüncü sırada yer almaktadır.
Anketimiz içinde yer alan ve katılımcılar tarafından bağımsız bir metinle cevaplanabilecek “Yüksekten düşme ile ilgili kazaların önlenmesine yönelik önerileriniz nelerdir?” sorusunu, katılımcıların 58’i uygun şekilde cevaplamıştır. Bu sayı toplam içinde %37’ ye tekabül etmektedir. Katılımcıların verdiği cevaplar niteliğine göre “Eğitim”, “Denetim”, “İSG Ekipman Kullanımı” ve “Diğer Hususlar”
başlıkları altında aşağıda yer almaktadır;
Eğitim: Öncelikle emniyet tedbirlerinin neden alındığı anlatılmalı işçiye, sonrasında dikkat etmesi ve uyması gereken kurallar sözlü ve yazılı tebliğ
Eğitim: Öncelikle emniyet tedbirlerinin neden alındığı anlatılmalı işçiye, sonrasında dikkat etmesi ve uyması gereken kurallar sözlü ve yazılı tebliğ