Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 2019 Yılı hesap ve işlemleri üzerinde Sayıştay tarafından yapılan inceleme ve denetimler sonucunda tespit edilen ancak denetim görüşünü etkilemeyen bulgu ve öneriler aşağıda yer almaktadır.
BULGU 1: Kurum İşletmeleri Atık Barajlarında Çevre Mevzuatı Gereği Yapılacak Çalışmaların Tamamlanmaması
Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair (ADDD) Yönetmeliğin mevcut düzenli depolama tesisleri ile ilgili geçici 2’nci maddesinde;
“(1) Mevcut düzenli depolama tesisi işletmecileri bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesini takip eden bir yıl içinde lisansa müracaat etmekle yükümlüdür. Bu doğrultuda işletmeci lisansa müracaat etmeden en az 4 ay önce 16 ncı maddede yer alan zemin geçirimsizlik koşulları hariç olmak üzere 13 üncü maddede yer alan hususlara ilişkin düzeltici faaliyetleri içeren bir iyileştirme planı hazırlayarak Bakanlığa sunmakla yükümlüdür.
(2) İyileştirme planı, Bakanlık tarafından bu Yönetmelik hükümlerine göre incelenir ve onaylanır. Planın yetersiz olduğu ve onaylanmadığı ve tesiste iyileştirme yapılamayacağına kanaat getirilmesi durumda Altıncı Bölümde verilen kapatma ve kapatma sonrası bakım sürecine uygun olarak bu saha mümkün olan en kısa zaman içerisinde kapatılır.” hükümleri yer almaktadır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kapatma planları onaylanan, Emet Bor İşletme
Müdürlüğü bünyesinde Espey ve Hisarcık konsantratör Atık Barajları, Kırka Bor İşletme Müdürlüğü bünyesinde 5 atık barajı ve katı atık depolama alanı, Bigadiç Bor İşletme Müdürlüğü bünyesinde 4 adet şlam göleti ve Kestelek konsantratör atık barajı bulunmaktadır.
Kırka, Bigadiç, Emet (Hisarcık ve Espey) ile Kestelek’te bulunan ve mevcut kapatma planları onaylanan atık barajlarının nasıl kapatılabileceğine yönelik; Gebze Teknik Üniversitesi ile 30.03.2016 tarihinde protokol imzalanarak üst örtü teşkiline ilişkin pilot uygulama çalışmaları yapılmıştır. Yapılan çalışma sonuçlarının yer aldığı rapor, 18.12.2019 tarihinde Gebze Teknik Üniversitesi tarafından Kuruluşa sunulmuştur.
Üniversite tarafından gerçekleştirilen çalışmalarda, baraj üzerinin sızdırmaz katmanlarla kapatılması, 15 cm üst örtü toprağının çimleme ve yöreye özgü bitkilerle yeşillendirilmesi ile üst örtü uygulamasının güvenlik açısından sıkıntı oluşturup oluşturmayacağı konuları üzerinde durulmuştur. Üst örtü uygulamasının gerçekleştirilmesinde, ağır iş makinasının bu barajlar üzerinde çalışmasının olanaksız olduğu ve kapatma öncesinde sedde stabilitesine yönelik duraylılık analizinin yapılması gerekliliği gibi baraj güvenliğine yönelik önerileri dikkat çekmektedir.
Tüm bu hususları içeren Final Raporu ve Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik Taslağı üzerine kurum görüşlerini içeren yazı 06.02.2020 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığına iletilmiştir. Gebze Teknik Üniversitesi tarafından yapılan çalışmaya ait final raporu sonuç ve önerileri ile Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik Taslağı üzerindeki kurum görüşlerinin Bakanlıkça da uygun görülmesi halinde, Kuruluşun satış hedeflerine göre belirlenen üretim programının aksatılmadan sürdürülmesi sağlanacak şekilde yapım işleri devam eden atık barajlarının işletmeye alınmasını müteakiben kapatma planlarında yer alan termin programına göre bahse konu atık barajlarının ve katı depolama alanının kapatma işlemlerinin gerçekleştirileceği görülmektedir.
Kuruluş tarafından kapatılması düşünülen barajların son durumu incelendiğinde;
Kırka Bor İşletme Müdürlüğü’nde yapımı devam eden 7. Atık Barajının tamamlanarak devreye alınmasına kadar geçecek sürede mevcut atık barajların kullanımına devam edilmesinin gereklilik olduğu görülmüştür. Bu kapsamda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 06.01.2017 tarihli yazısında, Kuruluş tarafından yeni yapılacak 7 nolu atık barajının yapım süreci ve kapatma planının eşzamanlı yürütülebilmesi amacıyla kapatma planındaki sürenin 3 yıl daha uzatılmasının uygun bulunduğu görülmektedir. Kuruluş tarafından söz konusu barajın
tamamlanarak kullanıma başlanılıncaya kadar mevcut barajların kullanımı için süre uzatımına devam edilmesi için gerekli girişimlerin sürdürüleceği bilgisi verilmiştir.
Emet Bor İşletme Müdürlüğü bünyesinde yapımı tamamlanan Hisarcık ve Espey Atık Barajları için 17.04.2020 tarihinde Bakanlıktan Geçici Faaliyet Belgesi düzenlenmiş olup atık iletim hatları performans testleri sonrasında barajların devreye alınması planlanmıştır. Bu çerçevede Kuruluş tarafından kapatma planları dahilinde Maden Atıkları Yönetmeliği hükümlerince ve Gebze Teknik Üniversitesi önerileri de dikkate alınarak kapatma planları yürütümünün yapılacağı anlaşılmıştır.
Bigadiç Bor İşletme Müdürlüğüne ait dört adet şlam göletinin kapatılma çalışmaları için üst örtüsü projesine yönelik olarak Gebze Teknik Üniversite final raporu önerileri ile Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik Taslağı üzerine Bakanlığa sunulan görüş çerçevesinde iş ve işlemlerin planlama aşamasında olduğu görülmüştür.
Bigadiç Bor İşletme Müdürlüğü Kestelek Atık Barajlarının kullanılmayanların kapatılması kullanılacak olanların nasıl kapatılacağına dair Kuruluş tarafından kapatma planı dosyası ve İş Termin Planı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığına 04.05.2020 tarihli yazı ile sunulmuş olup Bakanlık onayı sonrası uygulamaya başlanılacağı anlaşılmıştır.
Bandırma Ağıldere Atık Barajına yönelik olarak sunulan kapatma planı ve iş termin planına başlanılabilmesi amacıyla öncelikle heyelan tehlikesinin önlenmesi gerektiği tespit edildiğinden, Kuruluşça bu kapsamdaki çalışmalara devam edildiği görülmektedir. Kuruluş tarafından Ağıldere Atık Barajı Heyelan Önleme İnşaatı Yapım İşi ihalesi gerçekleştirilerek 26.12.2019 tarihinde Yüklenici firma ile sözleşme imzalanmış ve 360 günde tamamlanması planlanan işin yapımına başlanmıştır. Ayrıca, Bandırma yeni atık barajı yapılana kadar Kuruluşun üretim faaliyetlerinin devamlılığını sağlamak üzere, Ağıldere atık barajı kaya topuk yapımı iyileştirmesinden sağlanan hacmin kullanılmasına ilişkin hazırlanan revize iş termin planı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nezdinde girişimlerin sürdürüldüğü görülmektedir.
Bununla birlikte, Kuruluş tarafından atık barajları için, Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulan ve şartlı olarak onaylanan kapatma planları ve iyileştirme planları çerçevesinde, taahhütlerin ve bu kapsamda yapılacak çalışmaların, Çevre Mevzuatı gereği yasal yaptırımlara maruz kalınmaması açısından en kısa sürede yerine getirilmesinin gereklilik olduğu tespit edilmiştir.
Öneri:
Kuruluş tarafından atık barajları için, Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulan ve şartlı olarak onaylanan kapatma planları ve iyileştirme planları çerçevesinde, taahhütlerin ve bu kapsamda yapılacak çalışmaların, Çevre Mevzuatı gereği yasal yaptırımlara maruz kalınmaması açısından en kısa sürede yerine getirilmesi.
BULGU 2: Ana Teşekküle Ait Yurt Dışı Şirketlerin Denetim Usul ve Esaslarının Belirlenmemiş Olması
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Görev, Yetki ve Sorumluluk Yönergesinin, 4’üncü Maddesinde Teşekkülün yurt dışı ve yurt içi iştiraklerinin Genel Müdüre doğrudan bağlı olduğu belirtilmiş olup, yurt dışında bulunan şirketler ile ilgili işlemler, Pazarlama ve Satış Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülmektedir.
Teşekkülün, merkezleri yurt dışında olan ve sermayesinin bir kısmı doğrudan bir kısmı da dolaylı olmak üzere % 100’üne sahip olduğu iki tane (bağlı ortaklık statüsünde olması gereken) yurt dışı şirketi bulunmaktadır. Bu 2 ana ve bunların alt şirketleri ile ilgili detaylar aşağıda verilmiştir.
Etimine S.A:
1984 yılında Lüksemburg’da bu ülke mevzuatına göre kurulmuş olan Şirkete, Eti Pazarlama ve Dış Ticaret AŞ’nin % 75 sermaye payına iştirak etmesi, Yüksek Planlama Kurulunun 22.04.1987 tarih ve 87/6 sayılı kararıyla uygun görülmüştür. Şirketin sermayesi 10 milyon Euro’dur.
Yüksek Planlama Kurulu kararıyla; Eti Pazarlama ve Dış Ticaret AŞ’nin tüm aktif ve pasifinin Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğüne devredilmesi nedeniyle, Etimine S.A. adlı şirketteki iştirak hisseleri de Teşekküle geçmiştir.
Etimine S.A.’nın sermayesinin tümü Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğüne ait olup Şirket Yönetim Kurulu, Ana Sözleşmesinin 7’nci Maddesinde belirtildiği üzere hissedar olan veya olmayanlar arasından Genel Kurul tarafından 3 yıl süre ile atanan ve işine son verilebilen 6 üyeden oluşmaktadır. Şirketin 23 adet personeli bulunmaktadır.
Ayrıca, Şirketin 3.668.997 dolar sermayeli Etimine USA Inc, 875.000 dolar sermayeli Shanghai Etimaden Chemicals Co Ltd ve 100.000 dolar sermayeli Etimaden Asia Pacific Ltd.
olmak üzere üç alt şirketi bulunmaktadır.
Etimine USA Inc’de 12, Shanghai Etimaden Chemicals Co Ltd’de 15 ve Etimaden Asia Pacific Ltd. şirketinde de 8 kişi çalışmaktadır. Etimaden Asia Pacific Ltd. (APAC) Şirketinin Yönetim Kurulu bulunmamaktadır.
Etimine S.A.’nın yıllık hesap ve işlemleri Lüksemburg’da yerleşik bir bağımsız denetim firmasınca Lüksemburg tarafından uyumlaştırılan uluslararası standartlara göre yapılmaktadır.
AB Etiproducts OY:
Şirket, Teşekkülün ürettiği ürünlerin pazarlanması amacıyla 1982 yılında Finlandiya’da Outokumpu Commercial O.Y tarafından kurulmuş olup, Etibank 16.10.1979 tarih ve 7/18331 sayılı BKK kararı ile % 50 oranında ortak olmuştur. Şirketin Outokumpu Commercial O.Y.
Şirketine ait olan hisseleri 1993 yılında, Etibank’ın iştiraki olan Etimine S.A. Şirketi tarafından satın alınmıştır. Böylece Şirket sermayesinin tamamı dolaylı olarak Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğüne geçmiştir. Şirketin sermayesi 5.000.000 Euro dur.
Şirket Ana Sözleşmesine göre Yönetim Kurulu 3 yıllık süre ile atanan ve işine son verilebilen 5 üyeden oluşmaktadır. Şirkette 12 kişi çalışmaktadır.
Ayrıca, Şirketin Rusya’da 30.553.000 Ruble sermayesinin tümüne sahip olduğu Etiproducts Ltd. adlı şirketi bulunmaktadır. Etiproducts Ltd. şirketinde 14 kişi çalışmaktadır.
Şirketin yıllık hesap ve işlemleri Finlandiya’da yerleşik bir bağımsız denetim firması tarafından ülke Denetleme Standartlarına göre yapılmaktadır.
Yurt dışı şirketlerin denetim bakımından durumu:
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğünün yukarıda detaylı olarak yer alan ve sermayesinin tamamı kendine ait olan AB Etiproducts OY ve Etimine S.A. adlı ana şirketleri ile bu şirketlerin sermayelerinin tümüne sahip olduğu ayrıca 4 adet yurt dışı alt şirketi bulunmaktadır. Satışlarının %97’sini yurt dışına ihraç eden Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü yaptığı satışların önemli bir kısmını bu şirketler aracılığı ile yapmaktadır. Hal böyle olunca dünyanın belirli merkezlerinde bulunan ve büyük satış bölgelerine sahip olan bu şirketlerin, bor ürünlerinin alım-satım farkından kaynaklanan önemli bir geliri ve harcama potansiyeli mevcuttur.
Bu şirketler sermayelerindeki kamu payı bakımından 233 sayılı KHK’nın 2’nci maddesine göre bağlı ortaklık statüsünde olmasına karşın, Hazine Müsteşarlığından alınan
08.03.2002 tarih ve 15333 sayılı yazıda belirtilen görüş çerçevesinde; yine 233 sayılı KHK’nin 58’inci maddesinin 2’nci fıkrasında yer alan “….yabancı ülkeler kanunlarına veya uluslararası düzenlemelere göre kurulmuş ortaklıklara ait kanunların ve ana sözleşmelerin hükümleri saklıdır.” hükmü çerçevesinde “bağlı ortaklık” veya “iştirak” statüsünde değerlendirmenin mümkün olmadığı, ancak Ticaret Kanunu’nun genel ilkeleri açısından “iştirak” olarak tanımlanmanın yerinde olacağı belirtildiğinden, Teşekkülde o tarihten itibaren söz konusu kuruluşlar ‘’iştirak’’ olarak değerlendirilmiştir.
KİT’lerin denetimi, Anayasanın 165’inci maddesinde yer alan “Sermayesinin yarısından fazlası doğrudan veya dolaylı olarak Devlete ait olan kamu kuruluş ve ortaklıklarının TBMM’ce denetlenmesi esasları kanunla düzenlenir.’’ Hükmü çerçevesinde 3346 sayılı Kanun ve diğer kanunlarla düzenlenen usul ve esaslar çerçevesinde yerine getirilmektedir. Bu düzenleme dâhilinde 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun ‘’Denetim Alanı’’
başlıklı maddesinin 4’üncü maddesinin 3’üncü fıkrası ile de KİT’lerin denetim görevi kanun koyucu tarafından Sayıştay’a verilmiştir.
6741 sayılı Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketinin Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 26.08.2016 tarih ve 29813 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olup 05.02.2017 tarih ve 9756 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin
‘Türkiye Varlık Fonuna Aktarılan Kuruluşlar’ başlıklı 2’nci maddesi ile Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü hisselerinin Türkiye Varlık Fonu Yönetimi AŞ.‘ne aktarılması kararlaştırılmış ve Kuruluşun Hazineye ait olan hisseleri 27.04.2017 tarihinde Fona devredilmiştir.
Söz konusu yasal düzenleme ile TVF AŞ ile Fon tarafından yeni kurulacak diğer şirketlerin, Sayıştay denetimi dışında tutulduğu ancak fona devredilen KİT statüsündeki şirketlerin Sayıştay denetimine tabi olduğu, bunlardan kamu payının %50’den daha düşük olup bağımsız denetime tabi olanların denetiminin ise bu şirketlere ilişkin bağımsız denetim raporları esas alınarak Sayıştay tarafından yapılacağı anlaşılmaktadır.
Bunun yanı sıra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Kamu İktisadi Teşebbüsleri Komisyonunun 01.03.2005 tarihli 21’inci Birleşimde almış olduğu; Komisyonun denetimi kapsamında bulunan kuruluşların, sermayelerinin yarısından fazlasına iştirak ettikleri ve idare merkezleri yurt dışında bulunan, faaliyetleri yabancı ülke mevzuatına tabi olan bağlı şirket ve iştiraklerinin, Komisyonca denetimlerini teminen; bu kuruluşlarla ilgili olarak düzenlenen bağımsız denetim raporları ile bu kuruluşların sermayesini sağlayan kamu iktisadi
teşebbüslerince yapılan denetimleri sonucu hazırladıkları raporlar üzerinden mülga Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu tarafından incelenmesi, denetim sonuçlarının, yıllık denetim raporlarına dâhil edilmesine karar verilmiştir. Ancak Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün sermayelerinin tamamına sahip olduğu yurt dışı şirketleri Kuruluş Teftiş Kurulu tarafından 2001 yılından bu yana denetleme ve incelemeye tabi tutulmamış olup bu tarihten sonra şirketlerle ilgili herhangi bir denetim programı yapılmamıştır.
Tüm bu tespitler doğrultusunda; Teşekkülce geçmiş yıllarda olduğu gibi 2019 yılında da yurt dışına yapılan toplam 1.960 bin ton ürün satışının yaklaşık 572 milyon dolar düzeyinde
%71’i yurt dışı şirketleri kanalıyla gerçekleştirilmekte olduğu ve bu nedenle büyük bir kamu kaynağı kullanan alt şirketlerin işletme faaliyetlerine ilişkin bir takım belgelerin denetim-teftiş kurullarınca talep edilmesi durumunda, yeminli görevliler tarafından tercüme edilmiş nüshaların Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğünde bulundurulmasında fayda mülahaza edilmektedir.
Yukarıda da değinildiği üzere 2005 yılında TBMM KİT Komisyonunun KİT’lere ait kamu payı %50’nin üzerinde olan yurt dışı şirketlerin denetim usulüne ilişkin kararının yanı sıra 19.12.2010 tarihli Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 4’üncü maddesi ve buna ilişkin değişiklikler de dikkate alınarak; bu tip sermaye yapısına sahip yurt dışı şirketlerin denetim usulüne ilişkin hususların belli bir esasa bağlanmasının gerekli olduğu düşünülmektedir.
Öneri:
Sermayelerindeki Ana Teşekkül payı %100 olan yurt dışı alt şirketlerin denetim usul ve esaslarına ilişkin 2005 yılında TBMM KİT Komisyonunda alınan kararın yanı sıra bu süreç içinde ilgili mevzuatta meydana gelen değişikliklerde dikkate alınarak yurt dışındaki ana-alt şirketlere ilişkin olarak;
-Kamu kaynağı kullanan ve çok yüksek tutarlarda ürün satışı gerçekleştiren bu şirketlerin işletme faaliyetlerine ilişkin, önem arz eden belgelerin, yeminli tercümanlar tarafından tercüme edilmiş nüshalarının Teşekkül merkezinde bulundurulması,
-Bu şirketlerin denetlenme usul ve esasları ile ilgili olarak TBMM KİT Komisyonunun ilgili kararında yer alan ‘’Komisyonca denetimlerini teminen; bu kuruluşlarla ilgili olarak düzenlenen bağımsız denetim raporları ile bu kuruluşların sermayesini sağlayan kamu iktisadi teşebbüslerince yapılan denetimleri sonucu hazırladıkları raporlar üzerinden Sayıştay
tarafından incelenmesi, denetim sonuçlarının, yıllık denetim raporlarına dâhil edilmesine karar verilmiştir’’ hükmüne uygun yıllık denetimlerinin yapılması.
BULGU 3: Maddi Duran Varlıklarda Envanter ve Yeniden Değerleme Çalışması Yapılmaması ile Stoklarda Yer Alan Mükerrer Kayıtların Düzeltilmemesi
İşletmelerin yönetimi, tabi olduğu muhasebe standartları ve ilkelerine uygun olarak mali rapor ve tabloların geçerli raporlama çerçevesine göre doğru ve güvenilir bilgi içerecek şekilde hazırlanarak kamuoyunun bilgisine ve denetim yetkililerine zamanında sunulmasından, bir bütün olarak sunulan bu mali tablolarda kamu idaresinin faaliyet ve işlemlerinin sonucunun tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir olarak yansıtılmasından sorumludur.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, sermaye şirketlerinin 2013 yılı başından itibaren, 01.01.2015 tarihinden itibaren ise belirli ölçütleri sağlayan Kamu İktisadi Teşebbüsleri’nin (KİT) muhasebe kayıtlarını Uluslararası Muhasebe Standartlarına (UMS/TMS) ve finansal tablolarını Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına (UFRS/TFRS) uygun olarak hazırlanması gerekliliğini düzenlemiştir. İşletmeler muhasebeye ilişkin süreçlerin takibi ve raporlanmasında genel olarak ERP (Kurumsal Kaynak Programı) kullanılmaktadır.
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nde yapılan varlık denetimlerinde aşağıda yapılan tespitler çerçevesinde; varlıkların yeterli envanter çalışmalarının (fiili ve kaydi) yapılması ve neticesinde maddi duran varlıkların en doğru bir şekilde sınıflandırılarak, bu varlıkların gerekli periyotlarda değerleme işlemlerinin yapılmasının gereklilik olduğu değerlendirilmiştir.
İşletmelerin faaliyet ve işlemlerine dair tüm süreçlerin, muhasebenin “tam açıklama kavramı” gereği defterlere ve mali tablolara tam ve doğru olarak yansıtılması önemli bir gerekliliktir. Söz konusu eylem ve işlemlerin kayıt ve tablolara tam ve doğru olarak aktarılması için muhasebenin temel fonksiyonlarından birisi olan “sınıflandırma” fonksiyonunun önemi tartışılmazdır. Bu açıdan işletmelerde gerçekleştirilen muhasebe kayıtlarında ve sunulan mali tablolarda yer alan bilgilerin (1) sıra no.lu “Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği” ekinde yer alan “Tek Düzen Hesap Çerçevesi ve Hesap Planı” ile Uluslararası Muhasebe Standartlarına (UMS/TMS) ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına (UFRS/TFRS) uygun olup olmadığının kontrolü gereklidir.
Tek Düzen Hesap Planında yer alan 250, 251, 252 hesap kodlarına dahil taşınmaz varlıklar, 253,254 ve 255 hesap kodlarına dahil taşınır varlıklar ve 256 Diğer Maddi Duran
Varlıklar ile bunların amortisman ve değerleme kayıtlarının gerek TDHP gerekse TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı kriterlerini sağlayıp sağlamadığına dair kontroller için maddi duran varlıklar füzyon listelerinin işletme bazında analiz edilmesi ve yerinde denetimlerle fiili durum-kaydi durum uyumunun sağlanması gerekmektedir.
Hesap planı ve standartlara uygun sınıflandırmanın doğruluğu için en önemli adımlardan birisi varlıkların muhasebe dışı ve muhasebe içi envanterinin muhasebe ilke ve kurallarına uygun yapılmasıdır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 66 ve 67’inci maddelerinde işletmelerin envanter yapmak zorunda oldukları hüküm altına alınmıştır. Envanter, muhasebe dışı envanter (varlık fiili durumunun tespiti) ve muhasebe içi envanter (envanter kayıtlarının yapılması) şeklinde iki aşamalı gerçekleşmektedir.
İşletmelerin kullandıkları programlardan alınan maddi duran varlık füzyon listeleri ve bu listeler üzerine yerinde yapılan denetimlerde; Kuruluşun sahip olduğu varlıkların kullanım şeklinin değişmesi, varlıkların bizzat kendisinin nevinin değişmesi, başka bir varlığa dönüşmesi, yok olması, varlıkların adedinin değişmesi (azalması, artması ve yok olması ) ve varlıklar üzerinde yapılan işlemlerin varlığın değerini etkilemesi gibi tespitler çerçevesinde kapsamlı bir çalışma yapılmasının gerekli olduğu görülmüştür.
Bu çerçevede;
1- Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğünün kullanımında olan bazı taşınmazların özellikle zaman içerisinde üzerlerine inşa olunan yapılar, atıkların stoklanması veya üretim amacıyla kullanılması nedeniyle vasıflarındaki değişiklikler nedeniyle, tapu kayıtlarından farklı şekilde kullanıldıkları belirlendiğinden, İşletmelerde 250, 251, 252 hesap kodlarına dahil taşınmaz varlıkların ‘’fiili kullanım şekil ve durumları’’ ile “kayıtlarda yer alan muhasebe kodlarının” uyumlaştırılması,
2- Bu anlamda boş arazi ve arsalar ile bağ, bahçe ve zeytinlik vb. şeklinde kayıtlı bir kısım taşınmazın baraj, atık gölet veya yol gibi 251 veya 256 koduna dahil taşınmazlara/varlıklara dönüşme durumları nedeniyle, bu değişimlerin muhasebe kayıtlarına (dönüşen taşınmazların kayıtlardaki değerinin yazılması ve amortisman hesaplarında dikkate alınması) yansıtılması,
3- 253, 254, 255 hesap kodlarına dahil taşınır varlıkların sayımlarının yapılması, ayrıca hesap kodlarına dahil taşınır varlıklardan varsa atıl vaziyette bekletilenlerin tespit edilerek, hurdaya ayırma, satış ve devir işlemlerinin düzenli olarak yapılması
4- 250, 251, 252 hesap kodlarına dahil taşınmaz varlıkların üzerinde yapılan değer artıcı imalatların varlıkların değerlerine ilave edilerek, taşınmazların kayıtlardaki değerlerinin gerçek değerlerine uygun hale getirilmesi,
5- 253 ve 255 hesap kodlarına dahil taşınır varlıkların “üretimde kullanılıp kullanılmadığına” bakılarak gerekli ayrımın yapılarak ilgili hesap kodlarına alınması, böylece üretim dışında kullanılan bilgisayar, yazıcı, fotokopi makinası vb. büro makinalarının 255 hesap kodunda takibinin yapılması,
6- Amortismana tabi olan 251, 252 hesap kodlarına dahil taşınmaz varlıkların listelerinde “0’’ (sıfır) değeri ile yer alan bazı taşınmazlar için ilgili mevzuat çerçevesinde iz bedeli tayin edilmesi,
7- Amortismana tabi olan varlıkların kalıntı değerinin hesaba katılmadan iz bedeli hariç itfa edildiği görüldüğünden, varlıkların hurda değerinin hesaplarda dikkate alınarak varlıkların
7- Amortismana tabi olan varlıkların kalıntı değerinin hesaba katılmadan iz bedeli hariç itfa edildiği görüldüğünden, varlıkların hurda değerinin hesaplarda dikkate alınarak varlıkların