Biyoseramik Esaslılar

Biyoseramikler tıp alanında uzun zamandır yerini alırken son yıllarda diş hekimliğinde de kullanımı yaygınlaşmıştır. Organizmaya biyouyumlu, kaybolan ya da işlevini yitiren bir organın yerine ya da onarımı için özel olarak üretilen alüminyum ve zirkonyum oksit, biyoaktif cam, cam seramikler, kaplamalar ve kompozitler, hidroksiapatit ve rezorbe olabilen kalsiyum fosfatlar ile radyoterapi camları içeren seramiklere biyoseramik denir^21,55.

Bioseramiklerin özellikleri;

1. Hidrofiliktirler.

2. Yüksek pH’a (ort. pH:12.9) sahiptirler. Bu özellikleri bazı biyolojik avantajları beraberinde getirmektedir. Antimikrobiyal özellik gösterirler, sert doku oluşumuna katkıda bulunurlar, ayrıca osteoklastik aktiviteye müdahalede bulunarak çevre dokularda iyileşmeye yardımcı olurlar⁵⁶.

3. Bazıları önceden karıştırılmış şekilde kullanıma hazırdırlar, sertleşme sırasında kanal içindeki nemi kullanırlar.

4. Sertleşme sırasında büzülme göstermezler. Sertleşme sonucunda hidroksiapatit yapı oluşmakta ve sertleşirken %0,2-6 arasında genleşme göstermektedir⁵⁷. 5. Taşkınlık oluştuğunda periapikal alanda enflamatuvar cevap oluşturmazlar.

6. Temas açıları düşük olması sebebiyle düzensizliklere, aksesuar ve lateral kanallara yayılabilirler^58-60.

7. Sadece kanal patı olarak değil amputasyon ve direkt kuafaj mateyali, apikal rezeksiyon sonrası retrograd dolgu maddesi olarak kullanılabilirler⁵⁷.

8. Biyouyumlu ve bioaktiftirler. Osteoblast diferansiyonunu artırmak, vaskülarizasyonu sağlamak ve osteokondüktif özellikleri de üstün avantajları arasındadır⁶¹.

9. Örtücülükleri yüksektir, yapılan çalışmada smear tabakasının varlığı veya yokluğu bağlantıyı etkilemediği gösterilmiştir⁶².

10. Biyoseramikler; kök kanalında kimyasal olarak stabil kalmakta ve apikalden taşkınlığında çözülmektedir⁶³. Zhou et al. çalışmalarında, biyoseramik esaslı patların çözünürlüğü epoksi rezin içerikli ve silikon esaslı patlardan fazla bulduğunu rapor etmiştir⁶⁴.

Kalsiyum-silikat-fosfat içeren ve MTA içeren patlar olmak üzere iki grupta incelenmektedir.

2.1.5.1. Kalsiyum-Silikat-Fosfat İçerenler

Sertleşme esnasında boyutsal olarak büzülme göstermeyen, biyolojik ortamlarda kimyasal olarak stabil olan, vital doku temasında inflamatuar cevaba yol açmayan, düşük toksisiteli, genellikle zirkonyum oksit, kalsiyum silikat, kalsiyum fosfat, kalsiyum hidroksit, hidroksiapatit doldurucu ve sertleştirici maddeler içeren materyallerdir. Materyaller hidroksi apatit oluşturmakta, dentin ve dolgu materyalleri arasında bağlantıyı arttırabilmektedir^26,60.

Bu kapsamda kalsiyum-silikat-fosfat esaslı Bio-aggregate, Smartpaste Bio, Bioseal, iRoot SP, iRoot BP (IBC Kanada), EndoSequence BC Sealer gibi bio-seramik nano bileşimler örnek olarak verilebilir.

Çalışmamızda iRoot SP kanal patı kullanılmıştır.

iRoot SP (Innovative Bioceramix, Vancouver, Kanada): Önceden karıştırılmış, kullanıma hazır, enjekte edilebilir, aluminyum içermeyen hidrofilik kök kanal dolgu malzemesidir. Kalsiyum fosfat, kalsiyum silikat, kalsiyum hidroksit, zirkonyum oksit, doldurucular ve kıvam vericilerin bileşiminden oluşmaktadır.

Üreticiye göre kök kanallarını guta perka ile ya da guta perkasız homojen şekilde dolduran, karıştırma gereksinimi olmayan bir kanal patıdır⁶⁵.

Şekil 2.2. iRoot SP Kanal Patı

Kanaldan direk olarak su absorbe ederek 4 saatte donmaktadır. Donma esnasında

%2 ekspansiyon göstermektedir. Donma pH’ı nedeniyle MTA ile benzer antibakteriyel özellik gösterdiği bildirilmektedir. Radyoopasitesi oldukça iyidir (3.84mm Al)⁶⁶ .

Patın sıvı alanda devamlı olarak stabil kalabildiği, yüksek hidrofilik özellik gösterdiği bilinmektedir. Dar kontak açısı sebebiyle yüzeyler ve kanal ayrıntılarına daha kolay yayılabilir⁶⁷. Donma esnasında son olarak hidroksiapatit oluşmaktadır. Bundan dolayı osteokonduktif olduğu ve nano partiküllerinin dentine iyi bir adezyon ve kimyasal bağlanma oluşturduğu gösterilmiştir⁶⁶.

iRoot SP bazı çalışmalarda karışımdan sonra pH’ının 10.7–12.0 arasında değiştiği gözlenmiştir ve bu özelliği bakterisid özelliğini arttırır⁶⁷. Küçük partiküllü bir yapıda olup sertleşme sırasında sahip olduğu pH’dır (12.9)²¹. Dentin nemi kalsiyum silikatın hidratasyon reaksiyonlarını kolaylaştırır ve böylece kalsiyum silikat hidrojel ve kalsiyum hidroksit oluşur⁶⁸. Kalsiyum hidroksit; hidroksiapatit ve su oluşturmak için fosfat ile tepkimeye girer⁶⁹. Oluşan su kalsiyum silikatla tekrar tepkimeye girer;

kalsiyum silikat hidrojel ve kalsiyum hidroksit oluşturur. Bu durum iRoot SP’nin yüksek pH’nın sebebini açıklar. Ayrıca antibakteriyel etkinliği yüksek pH’ı, hidrofiliklik oluşu ve aktif kalsiyum hidroksit difüzyonuna bağlanmaktadır⁶⁷.

Dentine nemli ortamda yüksek bir bağlanma dayanımı gösteren¹⁶ iRoot SP’nin aşırı kurutulmuş kanallarda bağlanma dayanımı düşmektedir⁷⁰. iRoot SP dentin tübüllerinden su emerek kanalın şekline uyum sağlayarak genişler, su emme patın genişlemesini indükler, böylece kanal patı ve dentin arasındaki mikrosızıntı azalır, aralarındaki bağ kuvvetlenir. Ancak başka bir bakış açısıyla bakarsak su emme patın

kendi içerisindeki pöröziteyi arttırabilir. Bununla ilgili çalışmaların yapılması gerekmektedir¹⁸.

Bioseramik esaslı patların en önemli dezavantajlarından biri kanal tedavisinin yenilenmesinin zorluğudur. Konvansiyonel yöntemler yetersiz kalabilir⁷¹.

2.1.5.2.Mineral Trioksit Agregat (MTA) İçerenler Patlar

Bu patlar vücut sıvılarında kalsiyum hidroksit üreterek⁷² serbest bırakır⁷³ ve hidroksiapatit yapıları oluşmasını indükler⁷⁴. MTA tozunun içeriğindeki maddeler;

trikalsiyum silikat, dikalsiyum silikat, trikalsiyum alüminate, bizmut oksit, kalsiyum sülfat hidratdır. Likidinde ise suda çözünebilen bir polimer bulunur²⁶.

MTA; yüksek pH’a sahiptir, biyouyumluluk açısından mükemmeldir, düşük çözünürlüğü vardır, sızdırmazlık özelliği sebebiyle de kök kanal perforasyonlarının tamirinde ve apikal bariyer oluşturulmasında yaygın olarak kullanımı önerilmektedir⁷⁵.

MTA’nın sayısız olumlu özelliğine rağmen, geç sertleşme özelliği, zor yerleştirme özelliği, yüksek maliyet, renklenme potansiyeli gibi pek çok olumsuz özelliği de bulunmaktadır⁷⁶. Silva et al.⁷⁷ MTA Fillapex’in fizikokimyasal özelliklerini ve sitotoksisitesini inceledikleri çalışmada MTA Fillapex’in radyoopasite değerinin 7.06 mm Al olduğunu bildirmişlerdir.

MTA Fillapex, MTA Obtura, Endo CPM Sealer, DiaRoot Bioaggreate bu grubun başlıcalarıdır. Bu gruptan Endo CPM kanal patınının formülüne katılan kalsiyum karbonat sayesinde pH’ı donduktan sonra 12,5’tan 10’a indirilmiştir. Bu sebeple diğerlerine göre daha başarılı olacağı düşünülmüştür^78,79. Bu özelliğiyle çevre dokularda nekrozun önlenmesi ve alkalen fosfataz aktivitesinin devamlılığının sağlanması amaçlanmıştır²⁶.

2.2. Çalışmamızda Kullandığımız iRoot SP Ve AH Plus Kanal Patlarının