Bitki materyali

Bitki materyali olarak 20 tescilli nohut (Cicer arietinum L.) çeĢidi, 6 hat ve 3 köy populasyonu olmak üzere 29 nohut genotipi kullanılmıĢtır (Çizelge 3.1). Tescilli çeĢitlerin tohumları ve bu tohumlara ait bilgiler tescil ettirildikleri araĢtırma enstitülerinden, hatların tohumları Çukurova Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü‟nden ve köy populasyonlarına ait tohumlar da Ġlçe Tarım Müdürlükleri‟nden temin edilmiĢtir.

Cicer cinsi Leguminosae (baklagiller) familyasının Papilionaceae (kelebek

çiçekliler) alt familyasının çok önemli türlerini kapsamaktadır (Akçin 1988). Cicer

arietinum L. (2n=16) Cicer cinsi içinde yer alan tek yıllık bir türdür (Saxena ve

Singh 1987). Kazık kökleri 30 cm kadar derine inebilen bir baklagil olan nohut bitkisinin köklerinde sadece Rhizobium ciceri ile nodülasyon meydana gelmekte ve azot fiksasyonu sağlanmaktadır. Gövde içi boĢ ve otsu olup bitki dik, yarı yatık ya da yayılıcı özellik gösterir. Bitki boyu çeĢitlere göre farklılık gösterse de 25-50 cm arasında değiĢir (Gülümser ve ark. 1998). Nohut, yüksek oranda protein (%15-32) ve karbonhidrat (%50-74) içeriği yanında fosfor, kalsiyum ve demir gibi mineral maddeler ile A, B ve niasin gibi vitaminlerce zengin olması nedeniyle insan beslenmesinde önemli bir yere sahiptir (Düzdemir ve Akdağ 2007).

Çizelge 3.1. Nohut çeĢit ve genotipleri, tescil yılı ve temin edildikleri yerler

No ÇeĢit/Genotip Tescil Yılı Temin Edildikleri Yerler

1 Canıtez-87 1987 Anadolu Tar. ArĢ. Ens.

2 YaĢa-05 2005 Anadolu Tar. ArĢ. Ens.

3 IĢık-05 2005 Anadolu Tar. ArĢ. Ens.

4 Akçin-91 1991 Tarla Bitkileri Mrk. ArĢ. Ens.

5 Gökçe 1997 Tarla Bitkileri Mrk. ArĢ. Ens.

6 Küsmen-99 1999 Tarla Bitkileri Mrk. ArĢ. Ens.

7 Uzunlu-99 1999 Tarla Bitkileri Mrk. ArĢ. Ens.

8 Er-99 1999 Tarla Bitkileri Mrk. ArĢ. Ens.

9 Ġzmir-92 1992 Ege Tar. ArĢ. Ens.

10 Menemen-92 1992 Ege Tar. ArĢ. Ens.

11 Aydın-92 1992 Ege Tar. ArĢ. Ens.

12 Sarı-98 1998 Ege Tar. ArĢ. Ens.

13 Cevdetbey-98 1998 Ege Tar. ArĢ. Ens.

14 Damla-89 1994 Karadeniz Tar. ArĢ. Ens.

15 Çağatay 2001 Karadeniz Tar. ArĢ. Ens.

16 Gülümser 2001 Karadeniz Tar. ArĢ. Ens.

17 Aziziye 1994 Doğu Anadolu Tar. ArĢ. Ens.

18 ILC-482 1986 Güneydoğu Anadolu Tar. ArĢ. Ens.

19 Diyar-95 1995 Güneydoğu Anadolu Tar. ArĢ. Ens.

20 Ġnci 2003 Çukurova Tar. ArĢ. Ens.

21 52 Nolu Hat - Çukurova Tar. ArĢ. Ens.

22 80 Nolu Hat - Çukurova Tar. ArĢ. Ens.

23 65 Nolu Hat - Çukurova Tar. ArĢ. Ens.

24 46 Nolu Hat - Çukurova Tar. ArĢ. Ens.

25 1 Nolu Hat - Çukurova Tar. ArĢ. Ens.

26 14 Nolu Hat - Çukurova Tar. ArĢ. Ens.

27 Kadınhanı Köy Populasyonu - Ġlçe Tarım Müdürlüğü

28 SeydiĢehir Köy Populasyonu - Ġlçe Tarım Müdürlüğü

Denemede kullanılan çeĢit, hat ve köy populasyonlarına ait bilgiler aĢağıda verilmiĢtir:

Canıtez-87: 1987 yılında Anadolu Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından

tescil ettirilmiĢtir. Her bölge için uygunluk gösteren, antraknoza hassas, pas ve solgunluğa toleranslı bir çeĢittir. Kuraklığa ve yatmaya dayanıklıdır. 35-40 cm boylanabilir, dik habitusludur ve bakla Ģekli düzdür. Yüz tane ağırlığı 50-55 gramdır.

Yaşa-05: 2005 yılında Anadolu Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından

tescil ettirilmiĢtir. Antraknoz hastalığına dayanıklı, kök ve solgunluk hastalıklarına toleranslı bir çeĢittir. 35-40 cm boylanabilir ve dik geliĢme gösterir. Yüz tane ağırlığı 35-45 gramdır. Nohut tarımı yapılan tüm bölgelere önerilmektedir.

Işık-05: 2005 yılında Anadolu Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından tescil

ettirilmiĢtir. Antraknoza, kök ve solgunluk hastalıklarına toleranslıdır. Yüz tane ağırlığı 45-50 gramdır. Nohut tarımı yapılan tüm bölgelere önerilmektedir. Bitki boyu 30-42 cm arasında değiĢen bu çeĢit, dik habitusludur.

Akçin-91: 1991 yılında Tarla Bitkileri Merkez AraĢtırma Enstitüsü tarafından

tescil ettirilmiĢ bir çeĢittir. Antraknoz hastalığına toleranslıdır. Ortalama bitki boyu 40-45 cm‟dir ve çeĢit dik geliĢim gösterir. Yüz tane ağırlığı 40-43 gramdır.

Gökçe: 1997 yılında Tarla Bitkileri Merkez AraĢtırma Enstitüsü tarafından

tescil ettirilmiĢtir. Kurağa ve yatmaya dayanıklı, antraknoz hastalığına karĢı orta dayanıklıdır. Bitki boyu 30-35 cm‟dir. Orta Anadolu ve geçit bölgelerinin nohut yetiĢtirilen alanlarına önerilmektedir. Yüz tane ağırlığı 44-46 gram arasında değiĢir.

Küsmen-99: 1999 yılında Tarla Bitkileri Merkez AraĢtırma Enstitüsü

tarafından tescil ettirilmiĢ nohut çeĢididir. Antraknoz hastalığına orta derecede dayanıklıdır. Bitki boyu 30-35 cm olan çeĢidin 100 tane ağırlığı 50-51 gramdır. Geçit bölgelerinde verimi ve tane iriliği artıĢ göstermektedir.

Uzunlu-99: 1999 yılında Tarla Bitkileri Merkez AraĢtırma Enstitüsü

tarafından tescil ettirilmiĢ nohut çeĢididir. Antraknoz hastalığına karĢı toleranslıdır. Yüz tane ağırlığı 50-51 gram olup, 45-50 cm boylanabilmektedir. Orta Anadolu Bölgesi ve geçit bölgeleri ile buna benzer alanlarda önerilmektedir.

Er-99: 1999 yılında Tarla Bitkileri Merkez AraĢtırma Enstitüsü tarafından

tescil ettirilmiĢtir. Antraknoz hastalığına karĢı orta dayanıklıdır. Yarı dik geliĢim gösteren çeĢitte bitki boyu 30-35 cm‟dir. Adaptasyon kabiliyeti yüksektir. Orta Anadolu ve geçit bölgelerine önerilmektedir. Yüz tane ağırlığı 47-48 gramdır.

İzmir-92: 1992 yılında Ege Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından tescil

ettirilen bu çeĢit antraknoza toleranslıdır. Bitki tipi diktir ve 45-57 cm boylanabilir. Yüz tane ağırlığı 38-45 gramdır. Nohut tarımı yapılan tüm bölgeler için uygundur.

Menemen-92: 1992 yılında Ege Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından

tescil ettirilen bu çeĢit antraknoza toleranslıdır. Dik habituslu olan çeĢit 45-57 cm boylanabilir. Yüz tane ağırlığı 38-45 g arasındadır. Nohut tarımı yapılan tüm bölgeler için uygun bir çeĢittir.

Aydın-92: 1992 yılında Ege Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından tescil

ettirilmiĢ bir çeĢittir. Antraknoza toleranslıdır. Bitki boyu 28-55 cm, bitki tipi dik ve 100 tane ağırlığı 34-39 gramdır. Nohut tarımı yapılan tüm bölgelere önerilmektedir.

Sarı-98: 1998 yılında Ege Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından tescil

ettirilmiĢ bir çeĢittir. Antraknoza orta derecede toleranslıdır. Bitki yarı dik geliĢim gösterir. Bitki boyu 30-55 cm‟dir ve 100 tane ağırlığı 46-54 gram arasında değiĢir. Nohut tarımının yapıldığı tüm bölgelere uygun bir çeĢittir.

Cevdetbey-98: 1998 yılında Ege Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından

tescil ettirilmiĢ bir çeĢittir. Antraknoza orta derecede toleranslıdır. Ġç Ege, Orta Anadolu ve geçit bölgelerinde nohut yetiĢtirilen alanlar için tavsiye edilen çeĢitte bitki boyu 31-55 cm, 100 tane ağırlığı ise 44-49 gram arasında değiĢmektedir.

Damla-89: 1994 yılında Karadeniz Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından

tescil ettirilen bir çeĢittir. Bitki boyu 40-50 cm‟dir ve bitki dik geliĢir. Antraknoz hastalığına karĢı toleranslıdır. Karadeniz Bölgesi‟nin yüksek ve iç geçit yöreleriyle Ġç Anadolu Bölgesi‟nde yetiĢtirilebilir. Yüz tane ağırlığı ortalama 45.5-47.5 gram arasındadır.

Çağatay: 2001 yılında Karadeniz Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından

tescil ettirilmiĢtir. Antraknoz hastalığına karĢı toleranslıdır. Karadeniz Bölgesi‟nin yüksek ve iç geçit yöreleriyle Ġç Anadolu Bölgesi‟nde yetiĢtirilebilir. Bitki 45-60 cm boylanmaktadır. Dik geliĢim gösterir ve 100 tane ağırlığı ortalama 47-50 gram arasındadır.

Gülümser: 2001 yılında Karadeniz Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından

tescil ettirilmiĢ bir çeĢittir. Karadeniz Bölgesi‟nin yüksek ve iç geçit yöreleriyle Ġç Anadolu Bölgesi için tavsiye edilen çeĢit antraknoza karĢı toleranslıdır. Dik geliĢim gösteren bitkiler ortalama 42-55 cm boylanabilir. ÇeĢidin 100 tane ağırlığı ortalama 45-47 gram arasındadır.

Aziziye: 1994 yılında Doğu Anadolu Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından

tescil ettirilmiĢ bir çeĢittir. Yarı dik habitusa sahip çeĢitte ortalama bitki boyu 30-34 cm‟ dir. Antraknoza toleranslı olup 100 tane ağırlığı 50 gramdır.

ILC-482: 1986 yılında Güneydoğu Anadolu Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü

tarafından tescil ettirilmiĢ bir nohut çeĢididir. Yarı yatık geliĢir ve 40-45 cm boylanabilir. 100 tane ağırlığı 28-31 gram arasında değiĢir. Antraknoza toleranslı bir çeĢittir ve nohut tarımı yapılan tüm bölgelerde yetiĢtirilebilir.

Diyar-95: 1995 yılında Güneydoğu Anadolu Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü

tarafından tescil ettirilmiĢ bir nohut çeĢididir. Bitki boyu 50-75 cm‟dir. Dik habitusludur. Yüz tane ağırlığı 40-45 gram arasında değiĢir. Antraknoza dayanıklı bir çeĢittir ve nohut tarımı yapılan tüm bölgelerde yetiĢtirilebilir.

İnci: Çukurova Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü tarafından 2003 yılında tescil

ettirilmiĢtir. Akdeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri için önerilmektedir. Antraknoza toleranslıdır.

52 Nolu Hat: Lokasyonu Hatay Yayladağ Sebenova-2 olan hat, Çukurova

Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü‟nden temin edilmiĢtir.

80 Nolu Hat: Karaman Ermenek Sarıvadi-3 lokasyonludur. Çukurova

Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü‟nden temin edilmiĢtir.

65 Nolu Hat: Hattın lokasyonu KahramanmaraĢ AfĢin Buget-3‟dür.

Çukurova Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü‟nden temin edilmiĢtir.

46 Nolu Hat: Hatay merkezli Akcurun-2 lokasyonludur. Çukurova Tarımsal

AraĢtırma Enstitüsü‟nden temin edilmiĢtir.

1 Nolu Hat: Lokasyonu Adana Tufanbeyli Merkez-1 olan bu hat Çukurova

Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü‟nden temin edilmiĢtir.

14 Nolu Hat: Adana Pozantı Dağdibi-3 lokasyonlu hattır. Çukurova Tarımsal

AraĢtırma Enstitüsü‟nden temin edilmiĢtir.

Kadınhanı Köy Populasyonu: Kadınhanı Ġlçe Tarım Müdürlüğü‟nden temin

edilmiĢ köy populasyonudur.

Seydişehir Köy Populasyonu: SeydiĢehir Ġlçe Tarım Müdürlüğü‟nden temin

edilmiĢ köy populasyonudur.

Beyşehir Köy Populasyonu: BeyĢehir Ġlçe Tarım Müdürlüğü‟nden temin