Ön AraĢtırma Sonuçları (2007 yılı)

4.1.1. Sera çalıĢmaları

Sürme hızı ve gücü değerleri incelendiğinde genotipler arasında farklılık görülmüĢtür.

Benzer Ģekilde çiçeklenme döneminde elde edilen bitki boyları ve ana dal sayıları bakımından genotipler arasındaki fark %1 seviyesinde önemli çıkmıĢtır. Bitki boyları ve ana dal sayıları açısından kontrol ve Fe uygulaması arasında farkın ise istatistiki olarak önemsiz olduğu belirlenmiĢtir. Ayrıca Fe uygulaması x genotip interaksiyonunun bitki boyları ve ana dal sayıları üzerine istatistiki bakımdan önemli bir etki yapmadığı anlaĢılmıĢtır.

4.1.2. Laboratuvar çalıĢmaları

4.1.2.1. Klorofil içeriği

Fe uygulamasının klorofil a içeriğini %1 önem seviyesinde etkilediği tespit edilmiĢtir. Uygulama gruplarının genel ortalamaları incelendiğinde Fe uygulaması yapılmıĢ grubun ortalama klorofil a içeriğinin (20.64 mg l-1

) kontrol grubu ortalama değerinden (19.33 mg l-1

) daha yüksek olduğu görülmüĢtür. Nohut genotipleri arasında da %1 seviyesinde önemli farklılıklar bulunmuĢtur. Genotiplerin genel ortalamalarına göre klorofil a içerikleri 14.45 mg l-1

ile 22.52 mg l-1 arasında değiĢmiĢtir.

Klorofil ekstraksiyonu sonucunda belirlenen klorofil b miktarları ve bunlara ait varyans analizleri incelendiğinde, Fe uygulamasının bitkilerin klorofil b miktarı üzerine %1 önem seviyesinde etki yaptığı belirlenmiĢtir. Uygulama gruplarının genel ortalamalarına göre kontrol grubunun klorofil b içeriği 8.50 mg l-1

olurken, bu değerin uygulamanın yapıldığı grupta ortalama 9.28 mg l-1_{‟e yükseldiği}

belirlenmiĢtir. Klorofil b içerikleri bakımından genotiplerin %1 seviyesinde önemli fark gösterdikleri anlaĢılmıĢtır. Genotiplerin genel ortalama değerleri nohut genotiplerinin klorofil b içeriklerinin 5.90 mg l-1

ile11.44 mg l-1 değerleri arasında değiĢtiğini göstermiĢtir. Klorofil b içerikleri üzerine Fe uygulaması x genotip interaksiyonunun etkisi istatistiki olarak %1 seviyesinde önemli bulunmuĢtur.

Fe uygulaması klorofil a+b değerlerini %1 önem seviyesinde etkilemiĢtir. Klorofil a+b değerleri bakımından uygulama gruplarının genel ortalamaları kontrol grubunda 27.91 mg l-1 iken, uygulama yapılmıĢ grupta artarak 29.95 mg l-1 olmuĢtur. Klorofil a+b bakımından genotipler arasındaki farklılıkların %1 seviyesinde önemli olduğu belirlenmiĢtir. Fe uygulaması x genotip interaksiyonu da %5 seviyesinde önemli olmuĢtur.

Fe uygulamasının klorofil a/b değeri üzerine %5 önem seviyesinde etki yaptığı, uygulama gruplarının genel ortalama değerleri incelendiğinde kontrol grubundaki 2.32 mg l-1 olan klorofil a/b‟nin, Fe uygulanmıĢ grupta 2.26 mg l-1‟ye düĢtüğü belirlenmiĢtir. Klorofil a/b açısından genotipik farklılık %1 seviyesinde

önemli çıkmıĢtır. Genotiplere ait klorofil a/b genel ortalama değerleri 2.00 mg l-1

ile 2.48 mg l-1 arasında değiĢmiĢtir.

4.1.2.2. Bitkilerin aktif demir içerikleri

Ön denemeden elde edilen sonuçlarda yapılan varyans analizlerine göre Fe uygulaması ile bitkilerin aktif Fe içeriklerinde %1 seviyesinde önemli fark meydana geldiği tespit edilmiĢtir. Uygulama gruplarının genel ortalamalarına bakıldığında kontrol grubundaki bitkilerin 6.84 mg kg-1 olan ortalama aktif Fe değeri, uygulamanın yapıldığı grupta 9.90 mg kg-1_{‟a çıkmıĢtır. Bu parametre açısından}

incelenen nohut genotipleri arasındaki fark da istatistiki olarak %1 seviyesinde önemli bulunmuĢtur. Genotiplerin genel ortalamalarına göre aktif Fe içerikleri 6.68 mg kg-1 ile 10.50 mg kg-1 arasında değiĢtiği belirlenmiĢtir. Fe uygulaması x genotip interaksiyonu da aktif Fe bakımından önemli bulunmuĢtur.

4.1.2.3. Bitki mikro element içerikleri

Çiçeklenme döneminde mikro element analizleri yapılmıĢ, hem kontrol hem de Fe uygulaması yapılan bitkilerde Fe, Zn, Cu ve Mn miktarları belirlenmiĢtir. ÇalıĢmada demir üzerinde durulmuĢ, aynı zamanda Fe alımıyla yakın moleküler iliĢkileri olan ve Fe ile kuvvetli interaksiyonlar gösterdiği bilinen Zn, Cu, Mn değerlendirilmeye alınmıĢtır.

Analiz sonuçları ve yapılan varyans analizleri Fe uygulaması ile bitkilerin toplam Fe içeriklerinde %1 önem seviyesinde değiĢiklikler meydana geldiğini göstermiĢtir. Uygulama grupları dikkate alındığında kontrol grubuna ait ortalama toplam Fe içeriklerinin (39.72 mg kg-1) uygulama yapılan gruba göre (50.29 mg kg-1) daha düĢük olduğu belirlenmiĢtir. Bu özellik açısından genotipler arasında da istatistiki olarak %1 seviyesinde önemli farklılıklar belirlenmiĢtir. Genel ortalamalara göre genotiplerin toplam Fe içeriklerinin 37.34 mg kg-1

ile 54.34 mg kg-1 arasında değiĢtiği tespit edilmiĢtir. Fe uygulaması x genotip interaksiyonu da önemli bulunmuĢtur. Uygulama grupları çeĢit bazında değerlendirildiğinde en yüksek toplam

Fe içeriği, Fe uygulaması yapılan gruptan elde edilmiĢtir. En düĢük içerik ise kontrol grubunda yer alan genotiplere aittir.

Çiçeklenme döneminde bitkilerden alınan örneklerde elementel analizleri ile belirlenen Zn içerikleri ve bunların varyans analizlerine göre Fe uygulamasının Zn içeriğini %1 önem seviyesinde etkilediği, uygulama gruplarının genel ortalamalarına bakıldığında Zn içeriğinin Fe uygulaması ile arttığı (6.54 mg kg-1

ve 17.21 mg kg-1) ve Zn içeriği bakımından istatistiki önemde genotipik farklılıklar olduğu belirlenmiĢtir. Genotiplere ait genel ortalamalara bakıldığında bitki Zn içeriklerinin 5.02 mg kg-1 ile 15.91 mg kg-1 arasında değiĢtiği ve Fe uygulaması x genotip interaksiyonunun da önemli olduğu anlaĢılmıĢtır.

Elementel analiz sonuçlarının varyans analizlerine göre uygulama grupları arasındaki bitki örneklerinin Cu kapsamları bakımından fark istatistiki olarak önemli olmamıĢtır. Cu içerikleri bakımında genotipik farklılık öne çıkmıĢtır. Genotiplerin genel ortalamaları incelendiğinde Cu içeriklerinin 6.80 mg kg-1

ile 9.28 mg kg-1 arasında değiĢtiği belirlenmiĢtir.

Bitki örneklerinin Mn içeriklerine Fe uygulamasının etkisi ise %1 seviyesinde önemli olmuĢtur. Uygulama gruplarının genel ortalamaları dikkate alındığında kontrolde 74.01 mg kg-1 olan ortalama Mn içeriklerinin Fe uygulaması ile belirgin bir Ģekilde azaldığı ve Fe uygulamasının yapıldığı grupta 29.90 mg kg-1

olduğu belirlenmiĢtir. Mn içerikleri bakımından önemli genotipik farklılıklar ortaya çıkmıĢtır. Genotiplerin genel ortalama değerleri incelendiğinde nohut genotiplerinde Mn içeriklerinin 42.07 mg kg-1

ile 62.09 mg kg-1 arasında değiĢtiği görülmüĢtür. Uygulama grupları çeĢit bazında değerlendirildiğinde Fe uygulaması x genotip interaksiyonu da önemli olmuĢ, en yüksek Mn içerikleri diğer elementlerin aksine kontrol grubu bitkilerinden elde edilmiĢtir.