Bireylere Uygulanan Tedaviler

3.6.1. Her İki Gruba Ortak Olarak Yapılan Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Uygulamaları

Hotpack Uygulaması

Hem KF grubundaki hem de SC grubundaki bireylere germe-gevşetme teknikleri ve kuvvetlendirme egzersizleri öncesinde yüzeyel ısı ajanı olan ve fizyoterapi ve rehabilitasyon programında klinikte sıklıkla kullanılmakta olan hotpack uygulaması yapıldı. Hotpack her iki grupta da bireylerin kalça bölgelerini içine alacak şekilde 2 kat havlu ile dokuyu ısıtmaya, dolaşımı artırmaya ve tedaviye hazırlık amaçlı olarak 20 dakika süre ile uygulandı (Şekil 3.10).

Şekil 3.10. Kalça bölgesi hotpack uygulaması

Germe- Gevşetme Teknikleri

Ağrılı olan kronik spazmdaki kasları gevşetmek, yumuşak doku elastikiyetini arttırmak, kalça eklem hareket açıklığını arttırmak ve esnekliğini kazandırmak için her iki gruptaki bireylerin iliopsoas kasları, quadriceps femoris kası proksimal ve distal kısımları, priformis, kalça eksternal, internal, hamstring kasları ile kalça abdüktör ve

addüktör kaslarına yönelik kas enerji tekniklerinden post-izometrik relaksasyon tekniği ve miyofasyal germe, stroking, transvers friksiyon gibi yumuşak doku teknikleri bireylerin yakınmalarına uygun şekilde bireylere kuvvetlendirme egzersizleri öncesinde 3-4 tekrarlı olacak şekilde uygulandı.

İliopsoas kası için bireyler sırtüstü yatarken tedavi edilecek kalça eklemini yapabildikleri ölçüde fleksiyona getirmeleri istendi. Bireylerin iliopsoas kası kas gövdeleri bir elle palpe edilip kas uyarılırken, bireylerden iliopsoas kaslarını kasarak kalça fleksiyonunu diğer elle verilen direnci eşit şekilde karşılayacak bir biçimde sağlamaları, bu pozisyonu ve kasılmayı koyarak bunu 10 sn boyunca sürdürmeleri istendi. Kalça fleksiyonuna direnç elle diz eklemi hemen üzerinden, kasın maksimum kasılma oranının altında olacak şekilde submaksimum düzeyde verildi. 10 sn kasılmanın ardından bireylerden gevşemeleri istendi ve kalça eklemi başlangıçtaki nötral pozisyonuna götürülerek hafifçe gerildi. Kası çok spazmda olan bireylerde tekniğin ardından kasa yönelik transvers friksiyon uygulaması yapıldı (Şekil 3.11).

Şekil 3.11. Rectus femoris kası proksimal ve distal parçalarına yönelik gevşetme teknikleri

Quadriceps kası proksimal parçası için bireylerden sırtüstü yatışta dizleri düzken 15-20°’ lik kalça fleksiyonu yapmaları istendi. Bireylerin quadriceps kasları proksimali özellikle rectus femoris kasları proksimalde palpe edilip uyarılırken, bireylerin özellikle rectus femoris kas kasılmasına odaklanmaları sağlandı.

Diğer elle ayak bileği ekleminin biraz üzerinden bacağa direnç verilerek bireylerden elle verilen direnci eşit şekilde karşılayacak bir biçimde kalça fleksiyon hareketini sürdürmeleri ve bu pozisyonu 10sn korumaları istendi. Ardından kalça eklemi başlangıçtaki nötral pozisyonuna götürülerek hafifçe gerildi. Quadriceps kası distal parçası için ise bireyler sırtüstü poziyonda yatarken diz altına bir yastık konularak diz eklemi yaklaşık 30-40°’ lik fleksiyona alındı. Bir el ile quadriceps kasının distal parçası patellanın 10cm üzerinden palpe edilip kas uyarılırken, bireylerden ayak bileği ekleminin üzerinden diğer elle uygulanan direnci eşit şekilde karşılayacak bir biçimde ve kalça ekleminde belirgin hareket meydana gelmeksizin daha çok quadriceps kası distal kısmını kasarak tam diz ekstansiyonu yapmaları ve bunu 10sn boyunca sürdürmeleri istendi. Ardından diz eklemi tekrar başlangıç fleksiyon pozisyonuna götürülerek hafifçe gerildi. Quadriceps kası çok spazmda ve ağrılı olan bireylerde tekniğin ardından kasa yönelik miyofasyal germe uygulaması ve friksiyon uygulaması yapıldı. Miyofasyal germe, kas gövdesi orta noktasından başlayarak aynı anda origo ve insersiyoya doğru eş zamanlı yapılan derin strokinglerle uygulandı (Şekil 3.11).

Priformis kası ve eksternal rotatör grup kaslar için bireyler yüzüstü pozisyonlandı. Uygulama yapılacak olan taraf diz eklemi 90° diz fleksiyonuna getirildi. Bir elle kalçada priformis kas gövdesi, eksternal rotatörler içinde kas grubunun orta noktası palpe edilip uyarılırken, bireylerden pelvislerini sağa ve sola çevirmeden diğer elle eksternal rotasyon hareketine verilen direnci eşit şekilde karşılayacak bir biçimde bu kası kasarak kalça eksternal rotasyonu yapmaları ve bunu 10sn boyunca sürdürmeleri istendi. Ardından o taraf ekstremite internal rotasyona götürülerek hafifçe gerildi. İnternal rotatör grup kaslar için de teknik aynı poziyonda, bireyler internal rotasyon hareketinde kaslarını kasarken benzer şekilde uygulandı. Ardından o taraf ekstremite eksternal rotasyona götürülerek hafifçe gerildi. Eksternal ve internal grup kasları çok spazmda olan bireylerde tekniğin ardından kasa yönelik transvers friksiyon uygulandı.

Hamstring kasını gevşetmek için bireylerden yüzüstü poziyonda uzanmaları ve uygulama yapılacak taraf diz eklemini 15-20°’ lik diz fleksiyonuna getirmeleri istendi. Bir elle gevşetme hedeflenen hamstring kası palpe edilip uyarılırken diğer elle ayak bileği üzerinden harekete direnç verilere bireylerden verilen direnci eşit şekilde

karşılayacak bir biçimde bu kası kasıp diz fleksiyonu yapmaları ve bunu 10sn boyunca sürdürmeleri istendi. Hamstrig kasları çok spazmda ya da ağrılı olan bireylere tekniğin ardından kasa yönelik miyofasyal germe uygulaması ve friksiyon uygulaması yapıldı. Kalça abdüktör ve addüktör kasları için bireyler sırtüstü pozisyonda yatarken uygulama yapılacak taraf ekstremiteyi 15-20°’ lik abduksiyona getirmeleri istendi. Bir elle gluteus medius kası plape edilip uyarılırken diğer elle abduksiyon hareketine lateral kondilin üzerinden direnç verildi. Bireylerden verilen direnci eşit şekilde karşılayacak bir biçimde kaslarını kasarak abduksiyon hareketi yapmaları ve bunu 10sn boyunca sürdürmeleri istendi. Aynı pozisyonda bacak 15-20°’ lik fleksiyonda ve 15-20°’ lik adduksiyonda olacak şekilde adduktör kaslar palpe edilip uyarılarak teknik addüktör kaslara da uygulandı. Abdüktör ve addüktör grup kasları çok spazmda ya da ağrılı olan bireylere tekniğin ardından kasa yönelik miyofasyal germe uygulaması ve friksiyon uygulaması yapıldı.

Kuvvetlendirme Egzersizleri

Her iki gruptaki bireylerin gövde fleksör, internal ve eksternal oblik kasları ile kalça fleksör, ekstansör, abdüktör, addüktör, internal ve eksternal rotatör, qudriceps kasları ve hamstring kaslarına yönelik dirençli kuvvetlendirme egzersizleri bireylerin kas kuvvet durumları ve fonksiyonel seviyeleri ile ağrı ve yorgunluk durumlarına göre yaptırıldı.

Tedavinin başında egzersizler yer çekimi etkisi göz önüne alınarak sırtüstü, yüzüstü ve yan yatış pozisyonlarında yaptırılırken, bireylerin kas kuvvetleri ve fonksiyonel seviyelerine göre pozisyonlama değiştirilerek bireylere oturma ve ayakta duruş pozisyonlarında da egzersiz yaptırıldı. Egzersizler sırasında bir elle harekete direnç uygulanırken, diğer elle bireylerin kompansatuvar adaptasyonlar yapması engellendi. Kas kuvvetlendirme sırasında verilen direnç bireylerin tolere edebileceği ölçüde ve eklem hareketlerini aktif olarak tamamlamalarına izin verecek şekilde hareketin başından sonuna kadar elle uygulandı (Şekil 3.12).

Bununla birlikte kalça çevresi kas kuvvetini artıracak, kapalı kinetik zincir hareketlerinden köprü kurma egzersizi ve yan yatışta midye egzersizi bireylere yaptırıldı.

Tüm bireylerde hareketlerin tekrar sayısı bireylere göre ayarlanarak her hareket için başlangıç sayısı 3-4 tekrar olarak alınıp, 10 tekrara ulaşıldığında kalan tedavi süresi boyunca egzersizler 10 tekrar sayısında sabitlenerek uygulandı.

Şekil 3.12. Kalça çevresi ve gövde kaslarına yönelik kuvvetlendirme egzersizleri

3.6.2. Core Stabilizasyon Grubuna Yapılan Ek Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Uygulamaları

Core Stabilizasyon Egzersizleri

CG grubundaki bireylere tüm bu uygulamalara ek olarak Core stabilizasyon egzersizleri bireylerin kalça eklemlerinin durumu, fonksiyonel seviyeleri ve ağrıları

dikkate alınarak aşağıda belirtilen bu çalışma için planlanmış protokole göre bireylere özgü yaptırıldı.

Tüm bireylerde Core stabilizasyon egzersizlerinin tekrar sayısı bireylere göre ayarlanarak her hareket için başlangıç sayısı 3-4 tekrar olarak alınıp, 10 tekrara ulaşıldığında kalan tedavi süresi boyunca egzersizler 10 tekrar sayısında sabitlenerek uygulandı. Egzersizler kolaydan zora, yatak içi hareketlerden ayaktaki hareketlere, basit hareketlerden kompleks hareketlere, vücut segmentleri ile hareketten Pilates Topu ile hareketlere doğru ilerletildi (62) (Şekil 3.13).

Core Stabilizasyon Eğitim Planı

1. Hafta: Sırtüstü pozisyonda dizler fleksiyonda iken postüral düzgünlük ve