Bilişim Sektörü Altyapı ve Teknolojik Özellikleri

Bilişim sektörünün önemli bir özelliği yoğun altyapı yatırımı gerektirmesi ve bu anlamda ülke kalkınmasına büyük girdi sağlamasıdır. Bilişim teknolojilerinin dünya ve ülke vatandaşlarının hepsine ulaşması amacıyla en uzak ve ulaşılamaz denilen yerlere altyapı yatırımlarına neden olmuştur. Başlıca kaynak olan elektrik altyapısı beraberinde diğer altyapı yatırımlarını da götürmektedir. Özellikle iletişimin ön plana çıktığı altyapı yatırımları sektörel gelişimin sağlanması ile birlikte sanayi kurumlarında da kullanımını artırmıştır (Özdemir, 2009:67).

Bulut bilişim teknolojilerinin gelişmesi ile paralel olarak sistemlerin merkezileşmesi, servislerin bilişim firmaları tarafından kiralanabilir duruma gelmesi ve data merkezlerinin kurulması bilgi teknolojileri altyapı yatırımlarını beraberinde getirmiştir. Bu yatırımların bir yanı sunumcu ve servis bazında, bir yanı ağ altyapısı bazındadır. İş sürekliliği, felaket kurtarım ve risk analizi kavramları içerisinde tüm bilgi merkezlerinin farklı lokasyonlarda yedekli yapıda oluşturulması ihtiyacı aynı yatırımları ikiye katlamaktadır.

Günümüzde internet teknolojisinin gelişmesi ile birlikte sektörün kapsamı da genişlemiştir. Bu genişlemeye en büyük örnek dijital pazarlamadır. Dijital pazarlama internet, sosyal medya ve diğer bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılarak ürünlerin pazarlanmasını içermekte, internet kullanımının artması ile birlikte geleneksel pazarlamanın yerini almaktadır. İnşaat sektöründe özellikle mühendislik alanında bilgi ve iletişim teknolojileri aracı yazılımlar kullanılarak süreçler meydana getirilmektedir. Grafik ve moda gibi tüm tasarım süreçlerinde bilgisayar yazılımları kullanılmaktadır. Uzaktan eğitim, interaktif eğitim gibi kavramlarla eğitim süreçleri içerisinde de bilgi ve

44

iletişim teknolojisi yazılımların kullanılması söz konusudur. Bu yönleriyle bilişim sektörü teknolojik altyapısını tüm sektörlere ulaştırmaktadır.

Bilişim sektörü donanım konusundaki altyapı ve teknolojik özellikleri, doğu asya ülkelerinin güdümünde belirginleşmektedir. Sektörün en büyük oyuncusu olarak adlandırılan Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere tüm ülkeler donanımsal üretimlerini Çin ve Güney Kore ülkelerinde yaptırmaktadır. Donanımı oluşturan en küçük parça olan çip üretimi Güney Kore markası olan Samsung önderliğinde, yine Güney Kore ve Çin Halk Cumhuriyeti’ndeki diğer şirketler tarafından geliştirilmektedir. Cep telefonu ve bilgisayar başta olmak üzere tüm cihazların üretimleri bu ülkelerde gerçekleşmektedir. Önemli bir know-how bilgisi ihtiyacı olduğu ve büyük yatırımlar gerektirmesi gibi sebeplerle donanım alt sektöründe yatırım ve gelişim sağlanması günümüzde imkânsız gibi gözükmektedir. Donanım sektöründeki üretimde bu ülkelerin geldiği noktayla ticari olarak başa çıkılması zordur (Sarıçay, 2006: 25). Donanım yönünde gelişim bizim gibi gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere diğer ülkelerde markalaşma ve donanımı en verimli şekilde kullanacak yazılım tabanlı olmaktadır. Doğu Asya ülkelerinde geliştirilen temel donanımlar entegre fabrikalarda ürün haline getirilmekte, pazarlama ve servis ağı ile birlikte satışa çıkmaktadır. Yazılım tarafında da işletim sistemi ve donanım uyumu önemli bir tercih noktasıdır.

Yazılım konusunda altyapı ve teknolojik özellikler çok çeşitli unsurlar barındırmaktadır. Yazılım çeşitleri içerisinde en temel yazılım dilleri ile programlamadan başlayıp, işletim sistemleri, robotik kodlama, web programlama, mobil programlama, açık kaynak ve ticari yazılımlar sayılabilmekte ve her alt türün kendine özgü altyapı ve teknik özellikleri bulunmaktadır.

İşletim sistemi bazında Microsoft, MacOS ve IOS gibi ticari yazılımları ile Linux ve Android gibi açık kaynak kodlu yazılımlar ayırımı bulunmaktadır. Lisans ücreti ödenerek temin edilecek ticari yazılım tarafında işletim sistemi bazında Microsoft’un önemli bir üstünlüğü bulunmaktadır. MacOS özellikle grafik ve çizim alanında ön plana çıkmakta olup IOS işletim sistemi cep telefonu ve iletişim alanında Apple cihazların sektördeki konumuyla doğru orantılı olmak üzere yüksek oranda kullanılmaktadır. Ticari işletim sistemi konusunda markalaşma alanında önemli gelişim alanı bulmaktadır. İşletim sistemi konusuna önem veren ülkeler açık kaynak Linux altyapısı üzerinde kendi işletim sistemlerini geliştirmektedir. Türkiye’de de PARDUS işletim sistemi TUBITAK

45

kaynaklı olarak geliştirilen bir projedir ve kamu kurumları başta olmak üzere geleceğin yerli işletim sistemi olarak görülmektedir.

İşletim sistemi yönünde önemli bir bölüm de IT – Bilgi Teknolojileri uzmanlığıdır. Burada sunumcu ve istemci yönetimi kastedilmektedir. Özellikle Microsoft Windows tabanlı ve kullanıcılara bilgi sistem hizmetlerinin sağlandığı hizmetlerin uzmanlığı önemli bir altyapıyı oluşturur. Kullanıcı yönetiminde aktif dizin (active directory) başta olmak üzere, isim çözümleme (dns), istemci ip dağıtımı (dhcp), güncelleştirme (update) gibi temel servisler ile web servisleri (internet information system) yönetimi, sunumcu yedekleme, risk planı, bilişim varlık ve yapılandırma yönetimi gibi fonksiyonlar sistem uzmanlığı tarafından yerine getirilmektedir. Anahtarlama (switch), yönlendirme (router) cihazları gibi bilgi teknolojileri ağ cihazlarının yönetimi de bu kategori içerisindedir Sunumcu ve Mobil bazında işletim sistemi kullanım oranlarını gösteren Grafik 4’e göre sunumcu ve istemci bilgisayar bazında Windows, mobil cihaz bazında Android %36 ile yüksek oran kullanımı göstermektedir. Apple ürünlerinin kullanımının artması ile birlikte mobil cihazlardaki IOS ile istemci tarafında MacOs kullanımı yavaşta olsa artan bir yapı göstermektedir.

Grafik 4: İstemci, Sunumcu ve Mobil Bazında İşletim Sistemi Kullanımları Kaynak: http://gs.statcounter.com/os-market-share#monthly-201201-201901 Er.Tar.: 12.12.2016 Linux dağıtımlarının sunumcu tarafından açık kaynak kodlu olması ve kararlı çalışması özellikleri nedeniyle sistem yöneticiliği alanında ön plana çıkmaktadır. Bu alanda Linux, Microsoft’un tüm servislerini bünyesinde barındırmaktadır. Apple firmasının istemci tarafında gösterdiği gelişim çerçevesinde MacOS ve IOS işletim sistemlerinin sistem

46

yönetimi tarafında da ilerleme kaydettiği anlaşılmaktadır. İletişim teknolojileri alanında ise Android işletim sistemleri büyük oranda kullanım alanı bulmaktadır. Android işletim sistemlerinin en önemli avantajı tüm cihazlarda kullanılabilir olmasıdır.

Yazılım dilleri konusunda bir diğer ayırım web programlama ve masaüstü programlamadır. Masaüstü programlama kavramı kullanıcının bilgisayarına yüklediği bir yazılım vasıtasıyla veri tabanı bağlantısı ya da yazılımın görev yaptığı işlemlerdir. Web programlamada kullanıcı bilgisayarına bir program yüklemeden web hizmeti verilen sunumcu tarafında geliştirilen yazılıma web tarayıcı ile (Explorer, chrome vs.) erişerek işlemler gerçekleştirilebilmektedir. Web programlama genelde hizmet sektöründe ya da iş süreçlerinde kullanılıp birçok amaca yönelik iken masaüstü programlama sadece bir amaca yönelik ve genellikle tek düzeyli kullanılmaktadır. C, C+, Python gibi programlama dilleri masaüstü programlama örnekleridir. .Net, Php gibi yazılımlar web programlama örnekleri olup hem kullanıcının gördüğü ekranları (ön yüz-frontend) hem de arka planda yapılacak işlemleri (arka yüz-backend) yürütmektedir.

Bilişim sektörünün altyapı özellikleri hakkında bir diğer konu sanayi 4.0.’dır. 2008 yılında yaşanan finansal krizin ardından mevcut imalat yöntemlerini iyileştirmek yerine bilgi ve iletişim teknolojilerinin imkanları kullanılarak imalat sanayisinin yenilenmesi planlanmıştır. Almanya’nın önderliğinde 2011 yılında yayımlanan sanayi 4.0 manifestosu sonrasında geçiş süreci hızlanarak insanlar, makineler ve ürünler arasında gerçek zamanlı iletişim, bağlantı ve çalışmayı içeren bir imalat modeli geliştirilmiştir. Üretim sürecinin değişimi ise azami esneklik içerisinde müşteri talebine göre özelleşmiş ve dijitalleşmiş akıllı imalat kavramından söz edilmektedir. Üretimin merkezi yapısı yerele kaymakta ve ürünün müşteriye özel üretilmesi amaçlanmaktadır. Sanayi 4.0 sanal dünyanın olanaklarının siber fiziksel üretim sistemleri olarak devreye alınmasını gerektirmektedir. Mühendislik ve işletmecilik alanları ile sanayinin karşılıklı entegrasyonu sağlanacaktır (Fırat ve Fırat, 2017:12).

47

Şekil 5: Sanayi 4.0 ve Unsurları Kaynak: TÜSİAD, 2016:25

Şekil-5’te gösterilen Sanayi 4.0’ı oluşturan unsurlar aynı zamanda bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelecek altyapısını da oluşturacaktır. Beyaz eşyadan arabalara, evlerden fabrikalara kadar hayatımızın her alanında yeni bilgi ve iletişim teknolojisi araçları kullanılacaktır. Nesnelerin interneti, bulut teknolojileri, büyük veri ve analiz, sensörlerin gelişimi konuları akıllı robotlar, zenginleştirilmiş gerçeklik sonuçlarını ortaya çıkarmakta ve akıllı fabrika ile artık mekanik fabrika yapısı tamamen dijitalleşmektedir.

Nesnelerin interneti kavramı sanayi ve toplumsal yaşamın IT ortamına taşınarak kullandığımız her cihaz ve aracın internet üzerinden yönetilmesi ve işlevsel görevleri yerine getirmesini ifade etmektedir. Buzdolabının raflarında tükenmekte olan ürünü otomatik sipariş etmesi, otonom araçların kullanımı ve iş ortamını internet üzerinden takip ve yönetmek gibi örnekleri ile nesnelerin interneti hayatımızın her alanında köklü bir değişiklik meydana getirecektir.

Bulut teknolojileri, büyük veri ve analiz kavramları öncelikle iş hayatında olmak üzere artık kişisel veriler dahil olmak üzere tüm bilgilerin yerel olarak nitelendirilen cihaz ya da sunumcularda değil, dünyanın her yerinden erişilebilecek bulut sistemlerinde tutulması ifade edilmektediekilr. Bu teknolojiler ile depolama maliyetlerini azaltarak her verinin

48

istenildiği zaman istenildiği yerden ulaşılabilmesi ile beraberinde bilginin önemi daha da artacaktır.

Sensör teknolojilerinin gelişmesi ile akıllı robot kullanımı giderek artacak ve yapay zekanın imkanları daha da genişleyecektir. Hayatımızın her alanında önemli bir yardımcı olacak robotlar, insanların yaptığı birçok sürecin robotlar tarafından yapılmasını sağlayarak işgücü yapısını da değiştirecektir.