Araştırmanın Yöntemi

Türkiye Bilişim Sektörü İşgücü Nitelik Uyumu konulu çalışma nitel bir veri analizi çalışmasıdır. Araştırmada Türkiye Bilişim Sektöründe istihdam edilecek çalışanlarda faaliyetleri yerine getirmek üzere sahip olmaları gereken niteliklerin ülke çapında

96

gerçekleştirilen bilişim eğitimleri müfredatları üzerinden karşılanıp karşılanamadığı sorusuna cevap aranmıştır.

Bilişim sektörünün ihtiyaç duyduğu nitelikleri ortaya koymak üzere yapılacak analizde kullanılacak veri setinde örneklem evrenini bünyesinde en fazla ilanı barındıran üç elektronik istihdam platformunda yayımlanan bilişim işgücü ilanları oluşturmaktadır. Türkiye’de bilişim eğitimi sonucu öğrencilere verilmesi hedeflenen bilişim işgücü nitelikleri analizinde kullanılacak veri setinde örneklem evrenini, bilişim eğitimi veren tüm kurum ve kuruluşların dijital ortamda yayımladıkları ders müfredatları, eğitim içerikleri ve hedef çıktıları oluşturmaktadır.

Çalışma bir literatür taraması ve toplanan yığın veriler içerisinden yapılan nitel bir veri analizidir. Araştırma metotlarından daha önce benzer bir çalışmanın yapılmamış olması, toplanan verilerin kodlama işlemine tabi tutularak derinlemesine analiz edilmesi gerekliliği ve kavramsal yapının ilk kez bu çalışmada ortaya koyulacak olması nedenleriyle içerik analizi seçilmiştir. İçerik analizi metodu kullanılırken tercih edilen yaklaşım ise hazır bir temanın ya da kategorinin olmaması, araştırma içerisindeki veri setinin içinden çıkarılması gerektiği için tümevarımsal analizdir. Burada mevcut bir sonucun testi yapılmayacak, veri setinden yeni bir sonuç oluşturularak kendi içerisinde test edilecektir.

Nitel veri analiz yaklaşımlarından konu hakkında önceki araştırma ve bilgilerin çok az olması, veriler arasındaki etkileşimin tüm yönleriyle bütüncül olarak analiz edileceği gerçeğine dayanarak Gömülü Kuram Analizi (Grounded Theory Analysis) seçilmiştir. Gömülü teorinin zaman içerisinde araştırma alanında meydana gelen değişiklikleri de incelemeye yarar sağlayacak yapısı nedeniyle çalışmayı temel alarak gelecek yıllardaki verileri de ekleyecek araştırmacılara katkı sağlanacaktır.

Gömülü teori araştırmalarında toplanan yığın veriler içerisindeki etkileşimi bütünsel yaklaşım ile tüm faktörleri ele alarak ortaya koymak amaçlanmakta, alt düzey kavramlar ya da kodlardan üst düzey teorilere doğru bir yapı oluşturulmaktadır (Patton, 2002:219).

97

Şekil 8: Gömülü Kuram Analizi Aşamaları Kaynak: TURNER, 2016 :1

https://www.quirkos.com/blog/post/qualitative-grounded-theory-overview Er.Tar.:09.03.2018

Araştırmanın ana sorusunu cevaplamak üzere üç tane alt soruya cevap aranmıştır. Bu sorulardan ilki olan “Türkiye Bilişim Sektöründe çalışanlarda aranan işgücü nitelikleri nelerdir?” sorusuna cevap vermek üzere kullanılan veri seti elektronik istihdam platformlarında günlük olarak yayınlanan iş ilanları kullanılarak oluşturulmuştur. Öncelikle hangi elektronik istihdam platformlarının kullanılacağına karar verilmiştir. 30 gün boyunca birçok iş ilanı sitesinde yayımlanan iş ilanlarından günlük olarak yayımlanan iş ilanları incelenerek toplam sayılar çıkarılmıştır. Burada en fazla iş ilanı yayımlayan siteler olan kariyer.net, secretcv.com ve yenibiris.com ortaya çıkmıştır. Daha sonra bu üç sitede 2017-2018 döneminde yayımlanan iş ilanları üzerinden iş ilanı araması sayfasında bilişim sektörü sorgulaması yapılmıştır. Kariyer.net sitesinde ortalama günlük 80 adet, secretcv.com sitesinde ortalama günlük 40 adet ve yenibiris.com sitesinde ortalama günlük 20 adet iş ilanı Microsoft Office Excel programına aktarılmıştır. Kayıt işlemi sırasında daha sonra gerçekleştirilecek veri analiz işlemine uygun olması amacıyla site, iş unvanı, genel nitelikler, işin tanımı, istenilen tecrübe, askerlik durumu, eğitim seviyesi, çalışma şekli, pozisyon seviyesi, personel sayısı ve ülke/şehir sütunlarına ayrılmıştır. Yayımlanan her ilan, veri seti yapısına uygun olarak kayıt edilmiştir. Son altı

98

ayda iş ilanlarının kayıt edilmesi işlemine php programlama dili kullanılarak yazılan web sitesi içerik indirme program ile otomatik olarak devam edilmiştir.

Nitel veri analizi aşamalarından veri toplama işlemi tamamlanınca verilerin analize uygun hale getirilmesi için azaltım işlemine geçilmiştir. İş ilanları Excel formatında kayıt edilirken farklı sitelerde yayımlanan aynı iş ilanları günlük olarak tespit edilmiş ve veri seti içerisinden çıkarılmıştır. Ayrıca bilişim sektörü içerisinde yayımlanan ilanlar içerisinden iş unvanları içerisinde insan kaynakları uzmanı, muhasebe görevlisi gibi Mesleki Yeterlilik Kurumu’nun yayınladığı bilişim meslekleri ile Meslek Tanımları Projesinde tanımlanan bilişim meslekleri haricindeki unvanlar kapsam dışında bırakılmıştır.

Şekil 9: Nitel Veri Analizi Aşamaları Kaynak: Miles vd. 2014:32

Excel programı üzerinden veri azaltımı işlemleri tamamlanınca veriler nitel veri analizinin yapılacağı yazılıma aktarılmıştır. Nitel veri analizi yazılımları doküman, görüşme ve gözlem gibi birçok yöntemle toplanan verilerin kategorilendirilmesi, düzenlenmesi, temaların oluşturulması ve raporlanması amacıyla kullanılan özel maksatlı yazılımlar olarak tanımlandırılmakta ve nitel veri araştırmalarına bilgisayar desteği işlevini görmektedir (Akada, 2016:4). Bu programlar vasıtasıyla araştırmacılar topladıkları veriler üzerinden düzeltme, kodlama, verileri ilintilendirme, içerik analizi,

99

sonuç çıkarma, teori oluşturma ve grafiklendirme gibi tüm nitel araştırma süreçlerini takip edebilmektedirler (Kuş, 2006:44). Nitel veri araştırma yazılımı olarak Amerika menşeili QSR International firmasının geliştirdiği NVIVO yazılımı seçilmiştir. İlk kez 1981 yılında NUD-IST adıyla piyasaya sunulan yazılım, daha sonra NVIVO adını almıştır. Yazılımın seçimi sürecindeki araştırmada kodlama ve kuram geliştirme imkân ve kabiliyetlerinin yüksek olması, ulusal ve uluslararası çalışmalarda fazlaca tercih edilmesi, hakkında çok sayıda doküman bulunması ve lisans başı ücretinin düşük olması gibi nedenlerden dolayı NVIVO yazılımı seçilmiştir (Yurdakul vd. 2016:25).

NVIVO yazılımına yeni proje oluşturarak başlandıktan sonra verilerin excel formatında bölümlendirilerek kayıt edilmesi ile yazılıma aktarılması oldukça kolay olmuştur. Veriler, Sources bölümünde Import Excel.xls butonları ile otomatik olarak eklenmiştir. Eklenen tüm veriler Excel formatında sütunlara ve satırlara ayrıldığı için otomatik kodlama imkânı ile verilerin düzenli olarak sergilendiği görülmüştür.

Verilerin programa aktarılması işlemi sonrasında gömülü kuram analizinin ikinci aşaması olan kodların oluşturulması ve daha sonrasında kodların azaltılması işlemine geçilmiştir. Burada önce tüm verilere uygulanan kelime analizleri ile ilanlarda en fazla geçen kelimeler, birbiri ardına gelen kelimeler çıkarılmış böylece yapılacak kodlama işlemine temel veriler süzülmüştür. Kelime analizinde iki farklı kodlama altyapısı olduğu ortaya çıkmıştır. Bunlar, detaylı teknik bilişim işgücü nitelikleri ile diğer nitelikler olarak ayrışmıştır. Buna göre teknik bilişim işgücü nitelikleri olan yazılım, sistem yönetimi, ağ, veri yönetimi, grafik tasarım, sosyal medya, sertifika, bilgisayar temel bilgisi, elektronik ve kalite yönetimi gibi kodların yanında diğer nitelikler kodlaması altında dil, mezuniyet, alt sektör bilgisi, ehliyet, yaş, seyahat, müşteri ilişkileri ve iletişim, raporlama ve ekip çalışması kodları oluşturulmuştur. Her bir ilan oluşturulan ana kodlar ve altındaki alt kodlara atanmıştır.

Araştırmanın ikinci alanı olan bilişim eğitimi içerikleri ise bilişim eğitim faaliyeti gösteren tüm kurum ve kuruluşların 2019-2020 eğitim öğretim dönemini kapsayan mayıs-eylül ayları arasında web sayfalarında yayımlanan ders içerikleri ve eğitim çıktıları Word ortamında kayıt edilmiştir. Analiz yazılımına eklenen Word dokümanları için yine ders adları ve içerikleri bazlı otomatik kodlama işlemi yaptırılmıştır. Daha sonra bilişim nitelikleri kodlama işleminde olduğu gibi her dersin hangi bilişim niteliğine hizmet ettikleri ilgili kodlara taşınmıştır.

100

Yazılım içerisindeki çeşitli araçları kullanarak gerçekleştirilen analizler ile iki veri setinden ayrı ayrı sonuçlar çıkarılmıştır. Bu sonuçlar karşılıklı olarak test edilerek doğrulanmış, iki veri seti karşılaştırmalı olarak detaylı analiz edilmiş ve araştırma tamamlanmıştır.