Bilgisayar Destekli Dizayn / Bilgisayar Destekli Üretim Yönetimi ve

4.4.1 Bilgisayar destekli dizayn

Bilgisayar destekli dizayn (CAD); mühendislik dizaynının ortaya çıkarılması, geliştirilmesi, analizi ve modifikasyonu desteklemek için bilgisayar sistemlerinin kullanılması olarak tanımlanabilir. CAD sistemi, kullanılan bir donanım (hardware) yazılım (software) ve kullanıcı üçlüsünden oluşur. CAD yazılımı, sistem üzerinde bilgisayar grafiklerini uygulamak için bilgisayar programlarını ve kullanıcı firmanın mühendislik fonksiyonlarını kolaylaştırmak için şu programların kullanılmasını içerir.

CAD herhangi bir araştırma geliştirme veya tasarım probleminin çözümünde, grafik özellikler kullanılarak iki veya üç boyutlu çizimlerin ve tasarımların, bilgisayar desteği ile oluşturulmasına dayanan çalışma yöntemlerinin tümüdür. Modern CAD İnteraktif Bilgisayar Grafiklerine (Interactive Computer Graphics- ICG) dayanırlar. ICG’ler bilgisayarların şekil veya sembol formunda veri oluşturulması, iletmesi ve ekranda göstermesinde kullanılan, kullanıcıya dayanan sistemlerdir.

CAD Dizayn prosesi altı safhayı içeren bir prosedür olarak karakterize edilebilir: 1- İhtiyacın Belirlenmesi: Bir takım düzeltici faaliyetlerin yapılması gerektiğinin

bir kişi tarafından anlaşılmasıdır. Bu bir mühendis tarafından mevcut makine dizaynındaki bazı kusurların belirlenmesi veya bir satıcı tarafından yeni bir ürünün pazarlama fırsatlarının algılanması olabilir.

2- Problemin Tanımı: Dizayn edilecek parçanın tüm spesifikasyonlarını içerir. Bunlar fiziksel ve fonksiyonel karakteristikler, kalite ve işleme performansını kapsar.

3- Sentez (Mühendislik Tasarımı): Mühendislik tasarımı geleneksel olarak tasarımın çizim masalarında detaylı mühendislik resimleri formunda dokümante edilmesi ile oluşurlar. Bilgisayar destekli tasarımda bir tasarım işleminde

64

yapılması öngörülen bütün işlemler çizim masası yerine artık bir CAD sisteminden oluşur.

4- Analiz ve Optimizasyon: Sentez ve analiz etme dizayn prosesi ile yakından ilgilidir. Bir operatör tarafından belli bir bileşen veya tüm bir sistemin alt sistemi fikri oluşturulur, analiz edilir, analiz prosedürü ile geliştirilir ve tekrar dizayn edilir.

5- Değerlendirme: Dizaynı, problem tanımlama safhasında belirlenen spesifikasyonlara göre ölçmektir. Bu değerlendirme işletim performansı, kalite, güvenirlilik ve diğer kriterleri değerlendirmek için prototip modelin test edilmesi ve imal edilmesidir.

6- Sunma (Mühendislik Çizimlerinin Hazırlanması): Dizayn prosesinde en son safha sunmadır, yapılan mühendislik tasarımlarının belgelendirilmesi gereklidir. Bunlar genellikle teknik resimler ve raporlar şeklinde olabilir. Bunların hazırlanmaları imalat için şarttır. Bir CAD sisteminde yapılan tasarımların dokümantasyonu çiziciler ve yazıcıların kullanılmasıyla olur. Bu işlem direkt olarak bilgisayardaki çizimlerin kağıda yazıcı ve çiziciler yardımı ile aktarılması yoluyla gerçekleştirilir ve elde edilen çizimler geleneksel metotla yapılan teknik resimlere karşın çok daha hassas ve kaliteli olur.

4.4.2 Bilgisayar destekli üretim yönetimi

ETO üretiminde ele alınması gereken en önemli noktalardan bir tanesi de ürün tasarımının standardizasyonudur. Tasarımla ilgili unsurların belirlenmesi, ürün bileşenlerinin sayıları, stok seviyeleri ve sipariş adetleri üzerinde etkili rol oynamaktadır. Tasarımların etkinliği için Bilgisayar Destekli Tasarımların (Computer aided design-CAD) zorunlu olduğu günümüzde, Bilgisayar Destekli Üretim Yönetimi (Computer aided production management-CAPM) de gelen siparişlerde uygulanacak prosedürlerin standardizasyonu ve teslim sürelerinin kısaltılması için yararlı olmaktadır.

Bilgisayar Destekli Üretim Yönetimi, üretim yönetimi fonksiyonlarını desteklemek ve siparişlerin, malzemelerin ve bitmiş ürünlerin akışını koordine etmek için bilgisayar tabalı bilginin kullanımı olarak tanımlanmaktadır [61].

Bilgisayar Destekli Üretim Yönetimi’nin üretim müdürlerine destek sağladığı alanlar:

 Hareket işleme (transaction processing); bakım, güncelleştirme, uygun spesifikasyon, talimat ve üretim kayıtlarının oluşturulması.

 Yönetim bilgisi; kaynakların kullanımı ve müşteri önceliklerinin belirlenmesi ile ilgili kararlara destek bilgi sağlanması [61].

 Otomasyon kararının verilmesi; üretim kararlarının algoritmalarla oluşturulması. Bilgisayar Destekli Üretim Yönetimi, Ana Üretim Çizelgelemesi, Malzeme Üretim Listesi, Malzeme İhtiyaç Planlaması, Kapasite Planlaması, Montaj Planlaması, Stok Yönetimi, Proses Planlaması, Atölye Kontrolü ve Performans Ölçümü gibi fonksiyonları içeren bir modeldir [14].

Ana Üretim Çizelgelemesi modülü talebin ürün teslim zamanlarına, adetlere ve önceliklere göre tanılanmasına olanak sağlamaktadır. Malzeme Üretim Listesi modülü, her komponentin ürün yapısının, ürünün montaj yapısnı temsil eden “gerçek” ürün doğrultusunda tanımlamalarını içerir. Aynı zamanda planlama süreçleri tarafından kullanılan ürün yapısını da tanımlayan planlama altyapısını da ihtiva eder. Bu planlama altaypısı gerçek ürün yapısından farklılık göstermektedi; örneğin ürün tasarımcıları kimi zaman montaj özelliklerini gözardı ederek ürün tasarımını “düzleştirmektedirler”.

Malzeme İhtiyaç Planlaması modülü, tanımlanmış zaman aralığı için etkin zaman yönetimini sağlar. Parti büyüklüğünü belirlemek için kullanılan ekonomik sipariş miktarı, sabit sipariş adedi gibi kurallar uygulansa da, bu uygulamalar ETO üretiminde sınırlı yararlılık sağlamaktadır.

Hem sınırsız veya sınırlı makine yükleme tabanlı uygulamalarda Kapasite Planlaması kullanılmaktadır. Stok Yönetimi modülü sınırlı olsa da ETO üretiminde uygulanmaktadır, fakat ETO üretiminde stok miktarının siparişe göre adapte edilme doğası gereği sınırlı uygulama alanına sahiptir. Planlama süreçleri tamamlandığında, planların kapasite planlama modülüyle analiz edilmesi mümkün olabilmektedir. Bu analiz, planın kaynak atama uygulamalarını göstermekte ve makine yüklemeler için planın revize edilmesine olanak sağlamaktadır. Plan tamamlandıktan sonra, farklı koşullar altında simülasyon çalışıtırılır.

66

Atölye Kontrol sistemi ise çalışıtırılan simülasyondaki sıralanmış kuralların tanımlanmasına yardımcı olur. Simülasyonun deneyimsel kısmı, verinin kaynağının belirlenmesi, verinin planlanması, operasyonel ve kontrol parameterelerinin ve sonuç koşullarının belirlenmesini kapsar. Kaynaklar arası ilişkiler bu aşamada tanımlanır. Bir sonraki aşama veri planlamasının oluşturulmasıdır. Bu veri dışsal bir kaynaktan sağlanabileceği gibi, içsel planlama komponentlerinden de elde edilebilir. Kaynak olurlukları gibi operasyonel parametrelerin ve gönderi kuralları, parti büyüklükleri gibi kontrol parametrelerinin de tanımlanması gerekmektedir.

4.4.3 ETO sektöründe uygulamalar

Müşteri odaklı üretim, müşterinin beklentiler tarafından tanımlanan ve beklentileri karşılamayı tam olarak sağlayan ürünler üretmektir. Bir ürünün müşteri odaklı olabilmesi için, müşterinin ürün dizayn sürecine dahil edilmesi ve beklentilerini ürünün dizaynına uydurması şarttır [62].

ETO firmalarında CAD tasarım süreçlerinin genel gösterimi Şekil 4.9’daki gibidir. Sürecin genel başarısı kullanılan yazılımın yeterliliğine dayanmaktadır. Yeni bir tasarım süreci boyunca, tasarımcı müşteri tarafından talep edilen komponent özellikleri manuel olarak yazılıma dahil eder. CAD tasarım sürecinin karakteristikleri aşağıda belirtildiği gibidir:

 Tasarım detaylarının sonraki dizayn süreçlerinde etkisi fazla değildir, her dizayn süreci tasarımcının bireysel özelliklerinden etkilenir.

 Ürün dizaynı, tasarımcının ürün veritabanına aşinalığına ve maharetine bağlı olarak değişkenlik gösterir.

 Dizayn süreci, farklı tasarımlar arasında tutarlılık oluşturacak şekilde yerlelik bir mekanizmaya sahip değildir [63].

Şekil 4.9 : CAD tasarım süreci [63].

Farklı tasarımcılardan gelen çıktılar ve dizayn standartları, CAD yazılımının dışında tutularak şirket için zengin bir veritabanı oluşturur. Ayrıca bilgilerin sürekli güncellemeye açık yapısı, ürünün değişken piyasa koşullarına ve müşteri beklentilerine adapte edilmesini olanaklı kılar [63].

ETO sektöründe her üründe müşterinin tercih ettiği fonksiyonlar ürün konfigürasyonuna aktarılmalı, ölçeklenmiş ürün modelleri yaratılmalı, analiz edilmeli ve beklenen performans elde edilmelidir. Müşteri odaklı ürünlerin efektif biçimde üretimi, ürün dizayn modellemesi araçları günümüzde yaygın olarak Internet tabanlı uygulamalarla sağlanmaktadır. Internet üretici ile müşterinin gerçek zamanlı ve dinamik bir çevrede iletişim kurmalarına olanak sağlamaktadır. Web tabanlı dizayn uygulamalarına birçok sistemde efektif olarak kullanılmaktadır.

4.5 Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi ve ETO Sektöründe Uygulanabilirliği