Bilgi Teknolojis

Teknoloji; üretim tekniklerini, bilgi teknolojisini, bilgisayarları içeren geniş bir kavramdır. Bilgi teknolojisi de bilginin yönetilmesi / işlenmesi ile ilgili olan teknolojileri içine alan bir kavramdır (Aksoy, 2012:401-414). Son yıllarda bilgi teknolojisinin gelişimi Dünya iş çevresindeki koşulları hızlı bir şekilde değiştirmiştir. Bilgi teknolojisinin gücü ile zamanında doğru, güvenilir bilgi sağlanır. Bilgi teknolojisi firma ve TZ ortakları arasındaki performansı en iyi olmasını sağlar. Örgütsel performans üzerinde bilgi sisteminin etkisi yöneticiler ve araştırmacıların ilgisini büyük ölçüde çekmektedir (Li, Yang, Sun ve Sohal,

Bilgi teknolojilerinin önemi TZ ve sanal işletmedeki firmaların tedarikçi/ortaklıklarını entegre etmektir (Gunasekaran ve Ngai, 2004:269-295). Son yıllarda bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler, tedarikçiler/üreticiler/müşteriler ve taşeron firmalar arasındaki veri/enformasyon alışverişinin düzenlenmesine ve böylece tedarik zinciri entegrasyonunun gerçekleşmesini sağlamıştır (Çevik, Büyüközkan ve Öztürk, 2004).

Bazen bilgi sistemi ve bilgi teknolojisi birbiri yerine kullanılır. Ancak ikiside farklı kavramlardır. Bilgi teknolojisi, rekabet avantajı sağlayan bir bir unsurdur. Bilgi sistemleri bilgiyi iletmek ve işlemek için tüm bileşenler ve kaynaklar anlamına gelir (Alimohamadian ve Abdi, 2014: 799-806).

Bilgi entegrasyonunun teknolojik yönü önemliyken, gerçekte önemli olan paylaşılan bilginin sıklığı, miktarı ve kalitesidir (Prajogo ve Olhager, 2012:514- 522). Bilgi teknolojisi, maliyet, kalite, esneklik ve firma karı gibi tedarik zincirinin boyutlarının çoğunu etkileyen ve akışı yöneten potansiyele sahiptir. Bilgi teknolojisi TZ boyunca iletişimi ve işbirliğini sağlayan bağlantılar sağlar (Byrd ve Davidson, 2003: 243-255).

Teknolojik entegrasyon, yeni ürün gelişimi ve dizayn işbirliğini ifade etmektedir (Cagliano, Caniato ve Spina, 2004: 151-164).

Tedarik zinciri entegrasyonu için bilgi sistemi kullanımı, farklı ve sürdürülebilir rekabetçi avantaja yol açabilir. Düzgün kullanılırsa yüksek kaliteli ürünler, artan verimlilik, verimli makine kullanımı, azalan mesafe ve nihayetinde artan lojistikte verimlilik ve esnekliğe yol açabilir. Bilgi sisteminin kullanımı firmanın tedarik zincirini entegre ederek değer yaratma üzerinde doğrudan etkiye sahip olabilir (Kim ve Narasimhan, 2002: 4585-4609).

İş performansını geliştirmek için etkili tedarik zinciri uygulamaları ve entegre edilmiş bilgi teknolojisi önemli iki yaklaşımdır. TZY/faaliyetlerdeki kararlar bilgi teknolojileri ile tedarik zinciri uygulamalarını entegre etmek

arasındaki bilgiyi inşa etmek internetin avantajını üzerine alması ile kendi pozisyonunu düzenlemektedir (Zhou, Shou, Zhai vd., 2014: 624-633).

Etkili bilgi teknolojisi bağlantısı, malzeme akışı açısından TZ ortakları arasındaki entegrasyonu geliştirir (Prajogo ve Olhager, 2012:514-522).

Günümüz küresel pazarında rekabet edebilmek için firmalar organizasyonel rekabetçi yapılarını geliştirmektedirler. Bu yüzden firmalar değişen pazarda müşteri gereksinimlerini karşılayabilmek için daha esnek olma ve daha hızlı cevap verme yeteneklerini geliştirmek için çaba göstermektedirler (Dehning, Richardson ve Zmud, 2007: 806-824).

TZY’nin gelişmesi, tedarik zincirindeki üyeler (tedarikçi-müşteri) arasında, üretim ve lojistik faaliyetlerinin koordinasyonunu da sağlayan ilişkiler gerektirmektedir. Bu koordinasyon sayesinde firmalar arasında üretim, stok ve teslimat faaliyetlerine ilişkin kararların ortaklaşa verilmesini sağlayan tedarik zinciri entegrasyonu gerçekleşebilmektedir. Organizasyonlararası bilgi sistemi olarak bilinen bilgi teknolojisi (BT) tedarik zincirinin entegrasyonunu kolaylaştırabilmektedir (Hill ve Scudder, 2002: 375-387).

BT temelli sistemler, materyallerin, bilginin ve nakdin tedarikçiden üreticiye, toptancıya, perakendeciye ve son kullanıcıya olan akışını düzenlemektedir. 1990’lı yıllardan sonra teknolojinin gelişmesiyle bilgisayar ağları oluşmaya başlamıştır. Bunun sonucunda TZY büyük bir değişime uğramış ve manuel gerçekleşen stoklar, müşteri takip kartları artık internet üzerinden gerçekleşen siparişlere, üretici ile müşterilerin birlikte takip edebildikleri bilgi işlem temelli müşteri takip programlarına bırakmıştır. Böylece firmaların ürünlerinin depolarından müşterilerine/tüketicilere ulaşana kadar geçen süreci daha kolay ve hızlı bir biçimde gerçekleşmektedir (Şahin ve Demir, 2003: 27-48).

Tedarik zincirinin genel performansı için önemli olan bilgi, TZ yöneticileri karar vermelerinde son derece etkilidir. Bu bilginin analizi ve hareketi

teknolojileri bir tedarik zincirindeki üretim bilgisinin entegrasyonunu etkilemektedir. Tedarikçi entegrasyonu da firmanın operasyonel performansını etkilemektedir (Deveraj, Krajewski ve Wei, 2007: 1199-1216).

Veri, işletmedeki operasyon kayıtlarının ham şekilde kaydedilmiş halidir. Girişi yapılmış veri, henüz anlam kazanmamıştır. Veriler sembol, harf, rakam, işaret ve izlenimlerden oluşmaktadır. Tüm işletmelerin operasyonların sonradan raporlayabilmek ve yönetim kararlarında kullanabilmek için, veri kaydına ihtiyacı vardır.

Enformasyon, verinin anlam kazanmış halidir. Enformasyon bilgi oluşturmak için gerekli bir öğedir. Üzerine anlam eklenen veriler, enformasyona dönüşmektedir. Enformasyondan da bilgi edilmektedir. Bilgi, kurumsal tecrübe veya çalışma yoluyla kazanılmış birikimdir (Acar ve Köseoğlu, 2014: 306).

Bilgi ve iletişim teknolojileri lojistik sisteme birçok fayda sağlamaktadır. Bu faydalar (Acar ve Köseoğlu, 2014: 312):

 Müşterilerin gereksinimlerine daha hızlı cevap verebilme  Hizmet kalitesini artırma

 İletişim/satış maliyetlerinde azalma  Satışları artırma

 Küresel Pazar fırsatlarını görüp pazara açılma  Daha hızlı ürün/hizmet geliştirme

 İşlem ve nakliye masraflarında azalma  Müşterilerle olan ilişkileri geliştirme  Yenilikleri takip etme

 Maliyetleri düşürme

 Ticari işlemlerin daha hızlı ve kolay gerçekleşmesi  Hizmet sürecini hızlandırma

 ürün ve hizmetleri daha düşük fiyatla sağlama  Verimliliği yükseltme

 Hizmet esnekliğini sağlama  Rekabet gücünü artırma  İşgücünden tasarruf sağlama  Fire/kayıp oranını düşürme

 Krize karşı korunma gücünü artırma  Stok maliyetlerini düşürme

 Kontrol/denetim sağlama

Tedarik zinciri entegrasyonu, tedarik zincirinin tüm üyeleri arasında veri/enformasyon alışverişi gerektirmektedir. Bu alışveriş ise ileri teknolojilerin gelişimi ve kullanımı ile gerçekleşmektedir (Çevik, Büyüközkan ve Öztürk, 2004).

3.2.1.2. Bilgi Paylaşımı

Bilgi paylaşımı, TZY için önemli bir etkinleştiricidir. Gerekli bilginin paylaşımı, TZ sorunlarını çözebilmeye odaklanır (Chandra, Grabis ve Tumanyan, 2007: 2507-2544). Bilgi teknolojisi, kısa teslim süreleri ve küçük parti büyüklükleri, merkezi bilgilere yol açmaktadır. Bilgi alışverişi, birimlerin

523). Bilgi paylaşımı, etkili işbirliği için önemli bir ön koşul olarak kabul edilmektedir (Olorunniwo, 2010: 454-462).

Etkili TZY, tüm TZ ortaklarına kolay erişilebilir ve doğru bilgi sağlamak için tasarlanmış bilgi teknoloji sistemleri olmadan mümkün değildir (Balsmeier ve Voisin, 1996: 24-27).

Bilgi paylaşımı, kritk ve özel bilgileri TZ ortaklarından birine ileten ölçü olarak tanımlanır (Qrunfleh, 2010: 38).

Bilgi paylaşımı firmalara, sadece veri alışverişi değil, ürün siparişi ve materyalde dahil ve stratejik TZ bilgisinin değişimini gerektirir. Bilgi paylaşımın düzeyi, firmalar ve tedarikçiler arasında yoğun ve sık iletişim gerektirir (Prajogo ve Olhager, 2012: 514-522).

Bilgi paylaşımı, tedarikçinin ve fabrikanın kapasitesinin ve maliyet yapısını daha iyi şekilde kullanan, ürün ve üretim ihtiyaçlarının artırılmasını sağlar (Lotfi vd., 2013: 450-466).

İmalat sektörü ekonomik kalkınmayı geliştirmek için önemli bir rol oynar. Günümüzde işletmeler, küresel ekonomi hayatta kalmak için kesinlikle işbirliğine yaklaşımları yeniden düşünmelidir ve bu işletmelerde güncel bilgi paylaşımı yoluyla sağlanmalıdır. Bilgi paylaşımı, kişi ve kuruluş birimleri için yararlı bilgi akışıdır (Lotfi vd., 2013: 298-304). Firmalar arasında bilgi paylaşımı firma performansını artıran bir unsur kabul edilmektedir. Paylaşılan bilgi türleri, üretim planlama, stok seviyeleri/dönüşleri, sipariş oranı, tahmin doğruluğu, performans, fiyat düzeyleri ve fiyatlandırma, satış verileri ve zamanında teslimdir (Olorunniwo, 2010: 454-462).

TZ üzerinde bilgi paylaşımının etkisi bilgi teknolojisindeki son gelişmelerle birlikte çok daha önemli hale gelmiştir (Lotfi, Mukhtar, Sahran ve Zadeh, 2013: 298-304).

Lojistik, iş, strateji, taktik vb.dahil tedarik zincirinde paylaşılan bilginin çok farklı türleri vardır. Bu bilgi türlerinin bazıları, envanter bilgisi, satış verileri, satış tahmini, sipariş bilgileri, ürün yeterlilik bilgisi, yeni ürünlerin kullanma bilgisi ve diğer bilgilerdir (Lotfi, Mukhtar, Sahran ve Zadeh, 2013: 298-304).

Bazı araştırmalara göre kurum ve kuruluşlarda bilgi paylaşımının avantajları bulunmaktadır. Bu avantajlar (Lotfi vd., 2013: 298-304),

 Envanter azaltma ve etkin stok yönetimi  Maliyet azaltma

 Belirsizlikleri önemli ölçüde azaltma

 Kamçı etkisinin tamamen ortadan kaldırılması ya da azaltılması  Geliştirilmiş kaynak kullanımı

 Artan üretkenlik, örgütsel verimlilik ve gelişmiş hizmetler  Sosyal bağların kurulması ve güçlenmesi

 Erken sorun tespiti  Hızlı cevap

 Sipariş çevrim süresini azaltma  Daha iyi izleme ve takip  Pazara erken giriş  Genişletilmiş ağ

Bir tedarik zinciri, bilgi paylaşımında bazı engellerle karşılaşabilir. Bu engeller arasında paylaşılan bilgilerin gizliliği, teşvik konuları, güvenilirlik ve bilgi teknolojisi maliyeti, anti-tröst yönetmelikler, zamansız ve paylaşılan bilginin doğruluğu, etkin şekilde bilgi paylaşımına izin veren şirketlerin yeteneklerinin geliştirilmesi vardır.

Kişilerarası bilgi paylaşımın ana engellerinden biri bilgi gizliliği konusundaki endişeleridir. Güvenilir bilgi, bilgi paylaşımının bireyler için oluşturulmasıdır. Organizasyon üyeleri arasında bilgi paylaşımı engelleyenlere karşı güven eksikliği olabilir (Lotfi, Mukhtar, Sahran ve Zadeh, 2013: 298-304).