Bedenin horlanması şeklinde ortaya çıkan yıkıcılık/‘kargaşa’ ve cinsellik

İsmet Özel kendi varlık alanı içerisinde hareket için peşine düştüğü sahicilik arayışı neticesinde içine girdiği huzursuzluğu, cinsel temalı şiirlerinin yanı sıra kimi metinlerinde de kendi bedenini horlayıp vücudunun azalarını çirkin görerek şiirin sınırlarına dâhil eder. Bu şiirlere hâkim olan genel atmosfer, bir müddet sonra varoluş problemine aranacak cevaplarla sosyalizmden İslamiyet’e evrilerek yön değiştirecek olan yıkıcılık ve kargaşadır.

Arno Gruen, insandaki yıkıcılığın temellerine ilişkin öngörüde bulunduğu “Normalliğin Deliliği” adlı kitabında,

“insanın kendi kendisine saygı duyma ihtiyacıyla, boyun eğerek iktidarla iş birliği yapma eğilimi arasındaki çelişki”ye dikkat çekmekte ve bu durumun “insan ruhundaki en temel belki de ilk yarılma” olduğunu ifade etmektedir.

Yıkıcılığın ve huzursuzluğun söz konusu olan “çelişki” sonrasında ortaya çıkacağını belirten Gruen, “bu çelişki’yi içselleştirerek toplumsal ideolojilere itaat edenlerin kargaşa yaşamayacağını fakat özgürlük peşinde olan

‘itaatsiz’ kimselerin hoşnutsuzluk yaratacağını ve güçlülerin himayesinden, dolayısıyla iktidarlardan pay alma şanslarının riske gireceğini öne sürer.” İsmet Özel’de öncelikle kendi bedenine ve çevresine yönelerek ortaya çıkan bu durum, “Geceleyin Bir Koşu”da bir araya getirilen şiirlerde yansımasını bulacak ve hayatının ileriki safhalarında da devam ederek, şair her zaman için bu anlamda “güçlülerde” hoşnutsuzluk yaratacaktır.

Özel’in “Yıldızların Uzaklığına Övgü” ve “Yağmurun Kapıları Karanlık” adlı şiirleri, hem söyleyiş hem de içerdiği kelimelerin imajinatif açılımı nedeniyle dikkat çekmekte; yukarıda söz konusu edilen “çelişki”yi ve sonrasındaki yıkıcılığı/kargaşayı hissettirmektedir. Şairin diğer şiirlerinden farklı olarak “düzyazı şiir” formunda kaleme alınan bu metinlerdeki ‘zehirli ok’, ‘savaş’, ‘yıkmak’, ‘kan’, ‘ceset’, ‘kargaşa’, ‘kin’, ‘iğrenmek’,

‘boğmak’, ‘yangın’ ve ‘kanamak’ gibi kelimeler, Özel’in içinde bulunduğu huzursuzluğun birer yansıması olarak da okunabilmektedir:

Kargaşa. Ve kolayca yıkılan inançlarım benim, benim en

sağlam ve dağınık ellerim. Sabahı nasıl tetikte bekliyorum. Şafakla damar damara seviştiğini görmek için bilgeliğin. Ve onarıyorum nasıl hızla kendi gücümü. Nasıl bir soylu boşluğa çılgınca kanayorum. Ey yangınlar artığı! Her yangından arta kalan bir şey, her yangından arta kalan gerçek şey

çoğalt beni.

(“Yıldızların Uzaklığına Övgü”, Geceleyin Bir Koşu, s.20) (…)

İşte, zehirli oklar kullanıyoruz o yanıltan savaşlarda. Yıkıyoruz, yaban çiçeklerinin açtığını görüyoruz kıyıda. O kargaşalık içinde ben yıldızlara bakıyorum. Çevresini soğutuyor suya düşen ay.

Yıkıyoruz. Yıkmak, kutsal kini yürekli olmanın. İğrenmeden göklere göklere bakmak. Ellerimizi saklamak ellerimizde.

İşte, gökyüzüne salıverdim o çılgın kanatları, boğulanları daha da itmek için suya, ölüme ölümlülüğü yakıştırabilmek için cesetlerle bezedim güzel olan her şeyi. ELİMİN AKLIĞINDA DAĞILIVERDİ KANIN. Elim el olmaktan çıkıverdi. Çocuğun yanaklarıyla

boğuşuyordu yağmur, derken yüklendik karanlık kapılarına yağmurun.

(“Yağmurun Kapıları Karanlık”, Geceleyin Bir Koşu, s.14)

İsmet Özel, içerisinde bulunduğu bu kargaşayı kendi bedenini horlayarak dikkatlere sunduğunda, cinsel içerikli bir söyleyişe yaklaşmaktadır. Cinselliğin yoğun bir biçimde kullanıldığı şiirlere baktığımızda şairin bedeninin farklı uzuvlarına karşı Türk şiirinde örneğine rastlanmayacak bir sertlik ve cesaretle yaklaştığı görülmektedir. “O Bağımsız Dağların”, “Tüfenk”, “Waterloo’da Bir Dişi Kedi” “Geceleyin Bir Korku” ve “Evet, İsyan” adlı şiirlerde bunun örneklerini görmek mümkündür.

‘Bezgin’, ‘yorgun’, ‘pis’, ‘çirkin’, ‘iğrenç’, ‘karakavruk’ olan ve ‘utançla oğuşturulan’ yüz; ‘hor’ görülen

‘bacaklar’; ‘sarışın’ olan bir beden ve dahası, Özel’in şiirlerinde kolayca söz konusu edilir. Ataol Behramoğlu’nun da belirttiği gibi “bedeniyle bu denli uğraşan, kendini fiziksel olarak bu denli horlayan bir başka şair göstermek” gerçekten zordur:

Bendim benim gölgelerimdi yaklaşan dağlara ayaklarını satan ve bakır kazanlardan taşarken roma yorgun bir karanlığa ileten kendini o acı çığlıkları güzle ağartan (…)

ben ki hala alnımda imparatorluklar bezgin, yorgun yüzlü ve sarışın olanlar.

(“O Bağımsız Dağların”, Geceleyin Bir Koşu, s.12) ve artık çirkinim

uykularımda örümcekler üreyor şimdi gelmiş geçmiş bütün gölgeleri denedim ellerim hala pençe gibi

(“Tüfenk”, Geceleyin Bir Koşu, s.10) O silik aynalarda şaşırdığım pis yüzüm

daha çok insanlara benzeyen ve onlara hırçın çalgılar ansıtan

yüzüm.

Uykularım upuzun bir geçmişi yaktıkça ve o külle yıkandıkça ben durmadan utançla oğuşturduğum

yüzüm.

(…)

O silik, eski, yalnız aynalarda kısaca insanlarda yani

kuşları eskiten kan kurusun.

Gürültülü bir intihar başlasın akşamla dinsin sen soyundukça geceye karışan hüzün dinsin dinsin benim çağdaş olmayan iğrenç yüzüm.

(…)

ve yüzüm, o deşilmiş, o iğrenç yara

(“Waterloo’da Bir Dişi Kedi”, Geceleyin Bir Koşu, s.17) Beni çünkü buram ağrır, bacaklarımı hor görürüm aynalarda

bağrıma bir gül tünemiştir, kanar yanakları bir oğlanın yağmurdan hüznü hor görürüm çürütür çünkü o kuşu koltukaltlarımda

hırlıyım böylece büyür askın bir salgıdan öteye geçemediği tanrım, Pekos Bil'im üşüt beni.

(“Geceleyin Bir Korku”, Geceleyin Bir Koşu, s.27) ben karakavruk yüzümün arkasında

kırbaçlayarak büyüttüğüm ağrıyı bırakıyorum (“Evet, İsyan”, Evet, İsyan, s.22)

3.1.3. Alt edilen mukadderat: Ölüm

“savaşın, sevdanın rengi her güzellik bu rengin ardındadır yaşamak bir başına bu rengi geçebilmez 'ölümden korkup da sonunu sayan ölür gider yar koynuna giremez.'”

Yaşatan

İsmet Özel, bireysel duyarlılıkla kaleme aldığı ve daha çok “Geceleyin Bir Koşu” adıyla kitaplaştırdığı şiirlerinde temalaşan çocukluk ve anılarına; cinsellik ve beraberindeki huzursuzluğa; yıkıcılıkla birlikte ortaya konan bedenin horlanışına hep beni’nin dünya ile olan etkileşiminden hareketle şiiriyet kazandırmaktadır. Şairin bu ilk dönem şiirleriyle beraber ele alınabilecek fakat yine bu ilk dönemdeki şiirlerde öncelenen vurguların, sonrasında tüm şiir evreninde devam ettirilmesi gibi sürekli işlenecek olan bir tema da “ölüm” ve beraberindeki anlam içeriğidir. Şair, kaleme aldığı “Yorgun” adlı ilk şiirinden, bu gün de yazdığı şiirlerinin dizelerinde “ölüm” temini hissettirmektedir.

Özel, “ölüm” ve yaptığı zihinsel çağrışımları, yukarıda ifadeye çalıştığımız temaların kimi içeriklerinde olduğu gibi, “huzursuzluk” ya da bir tür “sıkıntı” olarak ele almaz. İlk şiir kitabında beliren “ölüm” düşüncesinin öne çıkarıldığı şiirlerinde bile şair, bu duyguyu ya çocukluğun ölümle ilgili anlam dünyasından hareketle ele almış ya da ölümü “saf” ve kabullenilesi bir olgu olarak dikkatlere sunmuştur. Daha sonrasında zengin anlam açılımıyla Özel’in şiir evreninde devam eden “ölüm” düşüncesi ise, daha çok modern insanın içselleştiremediği ve anlamlandıramadığı bir “sorun” olarak ironiyle beraber şiire konu edilir. Şairin tüm şiir evrenindeki ölüm ile ilgili izlekler, “En saf haliyle kabullenilen ölüm” ve “Modern insanın en büyük açmazı olarak ölüm” başlıkları altında incelenebilir.

3.1.3.1. En saf haliyle kabullenilen ölüm

İsmet Özel’in ilk dizelerinden itibaren karşılaştığımız “ölüm” olgusu, kaybedilenin acısıyla isyan edilen ya da

kabullenilmeyen bir tema olarak örgülenmemekte; bu anlayışın bir ifadesi olarak “çocuk” ve onun anlam dünyasıyla beraber ele alınmaktadır. Kanaatimizce Özel’in şiirlerindeki bu durum, çocukların zorluklar karşısında korumasız olmaları nedeniyle hayattan ziyade ölüme yakın oluşlarıyla açıklanabilir. Nitekim “Kuşun Ölümü” adlı şiirde sözü edilen ‘damdan düşme’ eylemiyle böyle bir dünyanın kapıları aralanmakta, çocukluğun saf dünyası

“kuş” kelimesine yüklenen “can” anlamıyla dikkatlere sunulmaktadır. Yine bu şiirin ilk dizelerinde ‘ölümün’,

‘sarışın’ kelimesiyle karşılanması, bir tür “naifliği” akla getirmesi bakımından dikkat çekmektedir:

Kuş damdan düşünce

sarışın bir yürüyüşüdür artık ölümün bir yağmurdur açılan kuraklığa bir yağmurdur kulübesi nisandan ve onun ayaklarına dolanan o gökyüzü kansız yüzleridir diri kuşların

kuş düşünce damdan kuş düşünce damdan

kızlar saçlarıyla ölümü düşünürler uzun bacaklı tanrılar koşuşur sokaklarda kuş öldü herkes mi arıyor

gençlik mi yürüyor herkese ve mi arıyor onun gözlerini satılan çarşılarda

kuş öldü kanadının altındaki o yara yağmurun karanlığını getiriyor geceye yağmurun ırmaklarını getiriyor geceye kuş öldü

küçücük bir yorgunluktu ölmeden önce

(“Kuşun Ölümü”, Geceleyin Bir Koşu, s.11)

İnsanların ölüm fikrinden kaçamayacaklarını ‘kızlar saçlarıyla ölümü düşünürler’ dizesiyle imleyen şair, ‘küçücük bir yorgunluk’ kelime grubuyla da “Yorgun” şiirinde dikkatlere sunduğu çocukların oyun dünyasına gönderme yapmaktadır. Özel, bu şiirden 6 ay sonra yayımlanan “Bakır Tenli Yapraklar” adlı şiirinde ölüm duygusunu,

“Kuşun Ölümü”ne yakın bir ses ve söyleyişle ortaya koymaktadır:

Bak, ölüm güzü kıskanıyor şimdi ıssızdır onun sevimli kedisi

ve herkes onun el değmedik yerleri olduğunu sanıyor.

uzayor defterine uğrayan kan lekesi

senin kuşların olurdu mevsimi yolculuklara çağıran içli taşra kızların gizemli eviçleri

kapıların olurdu korkudan çok denizlere açılan o denize açılan ellerin nerde şimdi?

yine bir güz büyümekte kanında gölgelerin o üzünç orduları tarlalar çiğnemekte

bak, ölüm güzü kıskanıyor

mevsimi aşka çağıran kuşların nerde senin güze el değdirmeyen ellerin nerde?

(“Bakır Tenli Yapraklar”, Geceleyin Bir Koşu, s.8)

Yukarıdaki her iki şiirde de yaşanmış çocukluklardan hareketle meydana getirdiği “çocuk” ve “ölüm”ün anlam birlikteliğini şair, “Karoon” şiirinde de devam ettirir. “Çalgı ile eşlik edilen şarkı” anlamına gelen şiirin isminden de anlaşılacağı gibi, şairin özellikle, anlatılan cin ve peri masallarıyla çocuk muhayyilesinde oluşturulan korku’ya dikkat çekip, ölüm olgusuyla özdeşlik kurarak meydana getirdiği imajinatif söyleyişi ve akıcı üslûbu dikkat çekmektedir:

Ne gümüş bir çocukluk ölümün mavi cinleri uykusunda bıraktığı saçlarındaki yangın o balçıkla beslenen saçlarındaki yangın ona doğru uzanınca akşamın kanlı eli sönmüş ateşlerini öptü tapınağımın ona cinleri sığındıran ay korkusudur ne gümüş bir çocukluk ölüler gibi sağlam ölüler gibi soyunmuş artık korkularından onu ben ne kadar buldum desem yok olur çünkü girilmez tarlasına ay kokusundan

(“Karoon”, Erbain, s.19)

İsmet Özel, ölüm gerçeğinin kabullenilmesi gereken bir olgu olduğunu ve ondan kaçılamayacağı gerçeğini

“Sevgilime Bir Kefen”, “Aynı Adam” ve “Mazot” adlı şiirlerinde de dile getirmektedir. ‘Dünyaya doğru yürümekle meşhur’ olan şair, bizzat kendi yaşanmışlıklarına ve düşünsel serüvenine/“yürüyüşüne” şiiriyet kazandırdığı “Aynı Adam” adlı şiirinde “yürünülmeyen”in ölüm olduğunu ifade etmektedir. İnsanın elindeki

‘yürüme’/“bilgilenme” şansının ölüme kadar geçerli olacağını Özel, şiirinin şu dizeleriyle akla getirir:

Ben dünyaya doğru yürümekle meşhurum kökten dallara yürüyen sular gibi

yürürüm kömür ocaklarına, çapalanan tütüne yürürüm hüzün ve ağrılar çarelenir

dağların esmer ve yaban telaşından kurtula diye torna tezgahlarında demir.

Yürürüm çünkü ölümdür yürünülmeyen yürürüm yürüyüşümdür yeryüzünün halleri kanla dolar pazuları tarladakinin

hızar gürültüsü içinde türkülenir bir öteki gökleri göğsümden aşırtarak yürürüm yağlı kasketimin kıyısında nar çiçekleri.

(“Aynı Adam”, Evet, İsyan, s.33)

“Sevgilime Bir Kefen” ve “Mazot” şiirlerinde Özel, içinde bulunduğu devrimciliğin ölüm ile ne kadar yakın olduğunu ve bu yolda olanların ölümle her an yüz yüze gelebileceklerini hissettirmekte; bu durumu kabul edilebilir bir olgu olarak dikkatlere sunmaktadır. “Sevgilime Bir Kefen” şiirinde ölümün sessiz bir şekilde/‘alçacık bir sesle’ gelebileceğini imleyen Özel; “Mazot” şiirinde de ölümün insanı her an bulabileceğini ‘uyanık’

kelimesiyle belirtir ve ‘korku’ ve ‘alesta’ sözcükleriyle de ölümün bu engellenemez gelişine işaret eder:

(…)

ve alçacık bir sesle uçar üzerimden kanser, begonya, ölüm.

(“Sevgilime Bir Kefen”, Evet, İsyan, s.16) ki

ölüm

her yerde uyanıktır

alestadır korkunun yardakçıları

(“Mazot”, Erbain, s.143)

Yine Özel, “Savaş Bitti” adlı uzun soluklu şiirinin dizeleri arasında ölümün insanları yüz yüze/‘ru be ru’

karşıladığı gerçeğine işaret etmekte ve bunu ‘enselemek’ fiiliyle dikkatlere sunmaktadır. Dizelerde yer alan ‘Tren’

kelimesin, trenin ince bir ray hattı üzerinde yavaş yavaş ilerliyor olmasıyla, birbirine eklenmiş bulunan vagonlarıyla ve duraklarda inip binen yolcularıyla birlikte metafor olarak düşünüldüğünde, “ölüm”ün imajinatif açılımına boyut kazandıran bir yapı içerisinde olduğu hissedilmektedir:

Trenli hayatların bir gereği bu Trenin bütün yolcularına ölüm İltimas olsun diye

Bir kalkış noktası hediye ederek Her birini tek tek

Üç tarzda uğurluyor

Durulan her istasyonda onları Yine ölüm karşılıyordu ru be ru Gizli pazarlıkların mahfillerinde ölüm Onları eliyle koymuş gibi enseliyordu

(“Savaş Bitti”, Of Not Being A Jew, s.53)

3.1.3.2. Modern insanın en büyük açmazı olarak ölüm

Ölüm ve beraberinde gelen düşünceler, insanoğlunun zihnini sürekli kurcalayan en büyük problemlerinden biri olmuştur. Kimilerine göre ölüm bir kurtuluş ve hayat karşısında “diri” durmanın vazgeçilmez koşulu iken;

kimilerine göre en büyük anksiyete kaynağı ve bir “son”dur. İnsanların ölüm karşısında almış olduğu tavır, onların varlık sebeplerini kavrayışlarıyla doğrudan ilgilidir. Ne zaman ve nasıl sona ereceği belli olmayan, ama bir gün mutlaka bitecek olan bu hayatın anlamına dair herhangi bir endişesi olmayan insanın, ölüm karşısında da tükenmesi kaçınılmazdır.

İnsanoğlunun mevcut olan diğer canlılardan farkı, sadece bir gün öleceğini biliyor olmasında değildir. En büyük fark, insanın ölümle karşı karşıya olduğunun bilincine varması ve varoluşunu ölüme doğru yaptığı yolculukta kazandığını bilmesidir. Dolayısıyla ölüm, hayatımızı “otantik bir tarzda yaşamamız için olası kılan bir durum”dur. Her ne kadar “ölümün fizikselliği insanı tahrip etse de ölüm fikri insanı korur” ve onun gündelik kazanımların peşi sıra tükenip yitmesini engeller. Bu bilinçlenme sayesinde insan diğer canlılardan ayrılmakla kalmaz, beşer içerisinde de farklı bir konuma yükselir.

İsmet Özel de “insan kılığında karşımıza çıkan bir kimsenin insan olup olmadığını ölüm karşısında takınmış olduğu tavır dolayısıyla anlayabileceğimizi” ifade etmekte ve ölümün “insan hayatı”na katmış olduğu anlamı ifade için Heidegger’den hareketle “yalnızca insanlar ölür, diğerleri telef olur” demektedir. Şaire göre “insan” olmak, telef olmaktan kurtulmaktır. Özel, ilk şiirlerinde en saf haliyle kabullenilen bir olgu olarak işlemeye başladığı ölüm temini, müslüman dünya görüşüne bağlanmadan evvel yaşadığı sancılı zihin sürecinde de, ontolojik problemini hallettikten sonra da söz konusu etmeye devam etmiştir.

Özellikle müslüman dünya görüşünü benimsemesinden sonra kaleme aldığı şiirlerinde şair ölüm olgusunu, modern insanın en büyük açmazı olarak ironiyle birlikte zekâ ürünü sayılabilecek dizelerde dikkatlere sunar. 1974 yılının hemen başında yayımlanan ve şairin zihinsel dönüşümüne dair önemli işaretler veren “Esenlik Bildirisi”

adlı şiir, ölüm duygusunun modern zamanlardaki kavranış biçimini örneklemesi bakımından dikkat çekmektedir:

Ölüm gelir, ölüm duygusuna karşı saygısız ve zekâ babacan tavrıyla tiksinti verir söz yavan, kardeşlik şarkıları gayetle tikiz öcalınmazsa çocuklar bile birden büyüyebilir.

(“Esenlik Bildirisi”, Cinayetler Kitabı, s.25)

Modern dünyanın insanlar ve eşyalar üzerindeki yıpratıcılık ve “kimliksizleştirme” çabası, etkisini en çok da ölüm düşüncesi üzerinde göstermiştir. Öyle ki modern zamanın insanı, hayatın sıradanlıkları arasında körleştiğinden, ölebileceğini dahi aklına getirmez. Her şeyin akılla/‘zekâ’ ile izaha çalışıldığı böyle bir ortam içerisinde ‘ölüm duygusu’nun saygısızca karşılanması normaldir. Zygmunt Bauman, “Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri” adlı kitabında, modern öncesi çağda yaşayan insanların ölümü hayatlarının bir parçası haline getirerek

“evcilleştirmiş” olmalarının, modern insanlar tarafından anlaşılamayacağını ifade etmektedir. Çünkü “otantik”

olmayan bu hayat tarzı içinde ölüm ve ölüler aklın öngördüğü şekliyle mekândan/kentten uzağa atılır.

Baudrillard, “Simgesel Değiş Tokuş ve Ölüm” adlı kitabında ölülerin zaman içerisinde, köy ve kent merkezlerinin sıcaklığını yansıtan ve insanların bir araya toplanmak için de kullandıkları mezarlıklardan alınarak “dış”a doğru atıldıklarına dikkat çekmekte ve “yeni kentler ya da çağdaş metropollerde gerek fiziksel mekân gerekse zihinsel mekân anlamında ölüler için öngörülen hiçbir şey”in olmadığını söylemektedir.

İsmet Özel, ölüm üzerine en geniş açılımlı ve derin anlamlı söyleyişini “Üç Firenk Havası” adlı şiiriyle ortaya koymaktadır. Baştan sona ölüm temasıyla örgülenen üç bölümlük şiir, oldukça uzun olmasına karşın ritmini ve şiiriyetini kaybetmeden devam eder. Şiirin bütününe konu edilen modern insanın ölüm karşısındaki tavrı,

“Capriccio Ölüm”, “Ölüm Cantabile” ve “Requiem” başlıkları altında çok farklı yönleriyle ele alınmaktadır.

Öncelikle şiirin isminin “Üç Firenk Havası” olması “bildik”, “tanıdık” olmayan ve okuyucunun geri plan kültüründe karşılığını tam olarak bulamayacağı bir dünyanın varlığını hissettirir. “Frenk” kelimesi, Osmanlıların Avrupalılara özellikle Fransızlara taktıkları bir isimdir. Geleneksel kültüre yani alaturka olana ters düşerek, alafranga yaşam biçimini benimsemiş olanlara da aynı ismin verildiği görülür.

Alafranga hayat tarzını yaşayan Frenklerin memleketi Fransa, insanoğlunun aklın önderliğinde hareket ederek tabiatı, daha genel anlamda “var olan”ı değiştirebileceğinin farkına vardığı yerdir. “Modernlikle aklın özdeşleştirilmesi daha çok Fransa’ya özgü bir eğilimdir.” Aydınlanma Devri’ni, Rönesans’ı, Reform’u ve Fransız Devrimi’ni “skolâstik” zihniyetten sıyrılarak, kendi iradesiyle gerçekleştiren ve modern dünyanın kapılarını aralayan 19. yy. insanı, ölüm karşısında da aklıyla baş başa kalmıştır. Dolayısıyla o maddî olanın peşi sıra gittiğinden, metafizik olana sırtını dönmüş ve ölümün gerçek anlamını idrak edemeyerek “ruhunun dış alanlarından merkezine yöneleme”miştir.

İsmet Özel, bu dönem insanının ölüm karşısındaki duyuş tarzına, aslında “Üç Firenk Havası”nın en başında işaret etmiştir. Şiirin başlığında kullanılan ‘hava’ kelimesi, aynı zamanda müzik parçalarında bir tür olarak da

kullanılmaktadır. Böylelikle “Frenk Havası” dendiğinde, “dans havası”, “roman havası”, “oyun havası” gibi müzikal bir dünyanın sınırlarına girmiş oluruz. Bu dünyada önemli olan, keyif ve neşe halinin devam etmesidir.

Ne olursa olsun bu ‘hava’nın bozulmasına izin verilmez. Özel, bu kelime oyunuyla modern insanın ölüm gibi çok önemli bir varoluş tarzı karşısında takınmış olduğu tavra işaret eder. Burada dikkati çeken önemli bir özellik, bölüm başlıklarının şiirin ismiyle hem içerik hem de kurgusal düzlemde paralellik gösteriyor olmasıdır.

Şiirin ilk bölümü ‘Capriccio Ölüm’ adını taşır. Neşe ve keyif anlamlarına gelen “Capriccio” kelimesi, hicivsel aktarımlı müzik parçalarına da verilen bir isimdir. İsmet Özel, bu bölümün hemen başında:

Gülünç bir ölümle öldü deniyor Max Stirner için çünkü mahvına sebep nihayet bir sinektir

ama Fanya Kaplan

nasıl öldü diye sorsak sanırım işimiz fazlasıyla ciddileşir.

Bize ne başkasının ölümünden demeyiz çünkü başka insanların ölümü

en gizli mesleğidir hepimizin başka ölümler çeker bizi ve bazan başkaları ölümü çeker bizim için.

(“Üç Firenk Havası”, Cellâdıma Gülümserken, s.24)

diyerek, alışılmadık bir söylemle, tam da başlığa uygun olarak dikkatleri ölümün üzerine çeker. Bauman, insanların kendi ölümlerine tanık olmasalar da başkalarının ölümüne tanık olduklarını ve bunun da insanların başarılarına anlam kattığını yazar. Bunun anlamı: “Biz ölmemişiz, biz hâlâ yaşıyoruz demektir. Çoğu kültürde böylesine büyük yeri olan, uzun yaşama duyulan arzu, gerçekte çoğu insanın kendi akranları öldüğünde bile yaşıyor olmayı istemesi anlamına” gelmektedir.

Özellikle, hayata göbek bağıyla bağlanmış olan modern insanda görülen bu tavır, şiirde ironik bir tarzda ele alınır. Nitekim bencilliği şiddetle savunan ve “Benden gayrisi benim umurumda değildir. Beni benden başka hiçbir şey ilgilendirmez. İnsanı insan eden bencilliğidir.” diyen anarşizmin savunucusu Max Stirner’in (1806–

1856) ve 1918 tarihinde Lenin’e suikast girişiminde bulunan, fakat başarılı olamayınca üç gün sonra kendisi

suikastla öldürülen Fanya Kaplan’ın nasıl yaşadığı değil ne şekilde öldüğü merak konusudur.

İsmet Özel, “Henry Sen Neden Buradasın” isimli kitabının birinci bölümünde, başka insanların ölümünün bu denli merak edilmesinin “biyografi yazarlığı” gibi bir meslek doğurduğunu dile getirir ve sona eren hayatların

İsmet Özel, “Henry Sen Neden Buradasın” isimli kitabının birinci bölümünde, başka insanların ölümünün bu denli merak edilmesinin “biyografi yazarlığı” gibi bir meslek doğurduğunu dile getirir ve sona eren hayatların

Belgede İsmet Özel'in şiirleri üzerine bir inceleme (sayfa 93-110)