Be inci Düzey Önderlik

Yarınları çok daha aydınlatıcı ve örgütü çok daha yapıcı olarak gelece
e hazırlayacak ^ekilde, daha önemlisi bugünü de
i^tirmekte yardım edecek biçimde dü^ünmek mümkündür.⁵⁵

Buna göre, toplumsal yapının geli^mesiyle do
ru orantılı olarak önderli
inde gelenekselden yasal-rasyonele do
ru a^ama kaydetti
i kabul edilmektedir. Bilgi toplumunda önderlik, Weber’in yasal-rasyonel önderlik tarzı olarak tanımlamaktadır.

Yasal-rasyonel önderlik; so
ukkanlı, sakin, bo^ sloganlardan uzak, net bir vizyonu

52 Max De PREE : a.g.e., s.22.

53 Abdülkadir AKGÜNDÜZ : a.g.e., s.36-37.

54 S. M. KRISHNAN et. al. : “Customer Satisfaction for Financial Services: The Role of Products, Services, and Information Technology”, Management Science, Vol: 45, No: 9, September 1999, s.1195.

55 Alvin TOFFLER : a.g.e., s.33.

sahibi, toplumla birlikte bu vizyonu ve toplumun de
erlerini payla^an ve toplumla görü^ alı^ veri^inde bulunan, tam katılımı sa
layan kısaca yönetenden ziyade yönlendiren bir önderlik tipi olarak tanımlanabilir.⁵⁶

Di
er yandan, Jim Collins, bilgi toplumu önderli
ini i^ledi
i “Good to Great”

adındaki kitabında, “5. seviye önderlik” modelinden bahsetmektedir. Collins, kitabında bu modeli açıklarken bilgi toplumunda sert, tavizsiz, gözü pek ve atak önderlik tarzı de
il de, sakin, alçak gönüllü, fazla ön plana çıkmayan önderlik tarzının daha fazla tercih edildi
ini vurgulamaktadır.⁵⁷

Benzer ^ekilde, yeni önderlik modelleri geli^tirmek için yapılan çalı^malardan, büyük ölçekli 11 ^irket üzerinde yapılan ve çok iyi ^irketlerle iyi ^irketlerin arasındaki bariz farkların incelendi
i bir ara^tırma dikkat çekicidir. Bu ara^tırmanın sonucunda ortaya çıkan farklardan biri de be^inci seviye önderlik alanındadır. Ara^tırmaya göre, be^inci seviye önderler, son derece alçak gönüllü ve kuvvetli bir profesyonel güdüye sahip bireyler olarak tanımlanmaktadır. Yine bu tip önder sahip oldukları çok güçlü egolarını kendileri için de
il, örgütleri için kullanmaktadır. Ara^tırma bulgularına göre, çok iyi durumda bulunan örgütlerin önderlerinin, yerindeyse aynı kuma^tan kesildi
ini göstermektedir. Be^inci seviye önderli
i formülize etmek gerekirse a^a
ıdaki gibi gösterilebilir;⁵⁸

Alçak gönüllülük + Disiplin / ^rade = Be^inci seviye önder

Be^inci seviye önderli
in temel özelli
i olan alçak gönüllü
ün açılımı, Tablo 7’de görülmektedir.

56 Melih ARAT : 21. Yüzyıl için Yönetim : Yönetimin Temellerine Derin Bakı^lar, Data Teknik Bilgisayar Sistemleri Tic. San. A. ., ^stanbul, 1998, s.87.

57 Hasan GÜL : “Bilgi Toplumu Liderli
i Karizmatik Liderli
in Sonu Olur mu?”, http://

www.bilgiyonetimi.org/ cm/pages/mkl/_gos.php?nt=223., 23. 11. 2005.

58 Arman KIRIM : a.g.e., s.85-86.

Tablo 7 : Be^ici Seviye Önderli
in ^ki Yönü - Süper sonuçlar olu turur ; iyiden çok iyiye geçi te itici

güçtür.

- Ciddi tevazu gösterir ; ortaya çok çıkmaz, böbürlenmez.

- Ne denli zor görünürse görünsün, en iyi uzun dönem sonuçlarını elde edebilmek için inanılmaz bir kararlılık gösterir.

- Sakin, so
uk kanlı bir kararlılıkla hareket

; motive etmek için karizmasına a ırı güvenmez.

- Kalıcı ve büyük bir kurum olmanın standartlarını koyar

; daha azıyla yetinmez.

- Hırsını, kurumun hırsı haline getirir.

ahsi hırsı de
il.

- Aynaya bakıp kötü sonuçların sorumlulu
unu kendisi üstlenir. ^ki de bir kötü talihten yakınmaz.

- irketin ba arısına katkıda bulunanları tanımlar ve bunları takdir eder.

Kaynak : Arman KIRIM : a.g.e., s. 87.

Tablo 7’de verilen özelliklerin haricinde, be^inci düzey önderli
in önemini vurgulaması açısından, ba^arılı örgütlerin büyümelerinde önderlerin etkisini dile getiren Peters ve Waterman ^öyle demektedir; “^nceledi
imiz bir çok ba^arılı ^irket temel karakterlerini, özelli
i olan bir önderin denetiminde olu^turmu^tur.” Dolayısıyla yapılan ara^tırmalarda mükemmel ya da çok iyi olarak nitelenen örgütlerin, be^inci seviye önderlik özelliklerine sahip insanlar tarafından yönetildikleri ve örgütlerin ba^arısında bu önderlerin çok önemli payları oldu
u görülmektedir.^{59 }te bu tip önderlere, be^inci düzey ya da be^inci seviye önder denilmektedir.

Be^inci seviye önderler tevazu sahibi ama aynı zamanda hırslı, ılımlı ve korkusuz ki^ilerdir. Yukarıda bahsi geçen ara^tırmanın yapıldı
ı 11 ^irketin önderlerinin hiç birisi, kamuoyunda çok iyi tanınan ya da reklam dü^künü ki^iler de
ildir. Buna kar^ılık iyi ^irketlerin dördüncü seviye yöneticilerinde, medyada görünmek, kamuoyunun gündeminde olmak, sürekli kendinden bahsettirtmek gibi e
ilimlerinin oldu
u ortaya çıkmı^tır. Buna kar^ın be^inci seviye önderlerin asıl erdemleri, çalı^kan olmalarından gelmektedir. Ayrıca be^inci seviye önderler için, birlikte çalı^acakları ekip son derece önemlidir. Çünkü tek ba^ına hareket eden dahi önderlik burada yoktur ve

59 Bekir PARLAK : a.g.e., s.116.

önder gelmedi
i zamanlarda da i^ler aksamadan yürümektedir.⁶⁰ Ayrıca bu tip önderler, örgütleri için verimlili
i arttıracak düzeyde meraklı bir ki^ili
e sahiptir.⁶¹

Yine be^inci seviye önderlerin bulundu
u çok iyi örgütlerde, iyi tesis edilmi^ bir disiplin kültürü dikkat çekerken, iyi ^irketlerde örgüt disiplininin, dördüncü seviye önderlerin ki^isel çabalarıyla sa
landı
ı görülmektedir.⁶² Öte yandan önderli
in, be^inci seviyeye kadar olan hiyerar^isi ekil 8’de görülmektedir.

ekil 8 : Be^inci Seviye Hiyerar^isi

Kaynak : Arman KIRIM : a.g.e., s.86’dan esinlenerek hazırlanmı tır.

ekil 8’de görüldü
ü gibi, bilgi toplumunda ya^anan yapısal de
i^ime cevap verebilecek en uygun önder tipi, be^inci seviye önderlik olarak ortaya çıkmaktadır. Bilgi toplumunda örgüt yönetimi için iki önemli husustan bahsedilebilir. Bunlardan birincisi tercihtir ve do
rudan umuda ba
lıdır. ^kinci unsur ise görev tasarımıdır. ^ görenler

60 Arman KIRIM : a.g.e., s.87-88.

61 Knowledge Wharton : “Açık Göz Liderler Operasyonel Liderlere Kar ı”, Capital Aylık



 ve Ekonomi Dergisi Eki, Yıl: 15, Sayı: 1, Ocak 2007, s.35.

62 Arman KIRIM : a.g.e., s.95.

Ki isel alçak gönüllülük ve profesyonel idarenin, ikili karı ımını kullanarak, örgütsel mükemmelli
i in a eder.

Açık ve net bir vizyona ula ılması için çabalara ba
lılı
ı güçlendirir ve yüksek performans standartları getirir.

Belirlenmi olan hedeflerin, etkin ekilde yerine getirilmesi için kaynakları ve i göreni örgütler.

Takım hedeflerinin yakalanması için ahsi gayretlerini sarf eder ve di
erleri ile bir grup yapısı içinde etkin olarak çalı ır.

Yönetim konusunda oldukça yetenekli bir bireydir.

yaptıkları i^lerin nasıl tasarlandı
ını anlamadı
ında, ba^arıya ula^maları daha zor olmaktadır. Ba^arılı olamayan i^ görenler ise, öz güven kaybına u
ramakta ve umutlarını yitirmektedir. Sonuçta umutlarını yitiren i^ görenlerden olu^an bir örgüt için, dördüncü seviye örgüt yapısı tercih meselesi olmaktan ziyade, bir mecburiyet durumuna gelmektedir. Bu anlamda önderin ba^arı ölçüsü, 4. seviye iyi bir örgütte çıktılara, be^inci seviye çok iyi bir örgütte girdilere ba
lıdır.⁶³

Öte yandan, be^inci seviye önder ta^ıdı
ı sorumluluk nedeniyle, örgüt için kendisinden beklenilen faydayı veremeyen ya da örgüte zararı olan i^ görenlere kar^ı çokta müsamahakar de
ildir. Onlarla yüzle^mekten kaçınmamakta ve bu yüzle^me sırasında da i^ görenleri kızdırma endi^esi ta^ımadan örgütün çıkarlarını gerektiren hamleleri yapmaktadır. Ayrıca hatadan çıkı^ yolunda, i^ görenlere kılavuzluk etmektedir.⁶⁴