Barış Eğitimine İlişkin Yurt İçinde Yapılmış Bazı Araştırmalar

Barış eğitimi literatürde yeni yeni tanınmaya başlayan bir kavram olduğu için konu ile ilgili çok sayıda araştırma bulunduğunu söylemek mümkün değildir. Fakat özellikle son yıllarda barış eğitiminin tanınmaya başlamasıyla birlikte konu ile ilgili çalışmaların sayısı da artmaya başlamıştır.

Demirtaş (1991) “Barış, Savaş ve Eğitim” isimli çalışmasında savaş ve barış kavramlarını açıkladıktan sonra barış eğitiminin neden gerekli olduğuna vurgu yapmıştır. Demokrasi eğitimi, çatışma çözme eğitimi, empati yeteneğinin geliştirilmesi, çok kültürlülük, bütün derslerde barış içeriğine yer verilmesi gibi önerilerle barış eğitiminin nasıl gerçekleşeceğine vurgu yapmıştır.

Ulusavaş (2000) “Temel Yurttaşlık Eğitimi (Global Boyutlu, Karşılaştırmalı Bir

Çalışma” isimli makalesinde Avrupa’daki bazı ülkelerin yurttaşlık eğitimi için barış

eğitiminden yararlandıklarını ortaya koymuştur. Bu bağlamda barış eğitiminin temel varsayımlarından hareketle Türkiye’deki yurttaşlık eğitimiyle ilgili önerilerde bulunulmuştur.

Keskiner (2003) tarafından yapılan araştırmada Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde yapılan düzenlemeler ile insana saygı hürriyete saygı, düşünceye saygı, ahlaki olana saygı ve kültürel mirasa saygı gibi kavramların ders içeriğine girdiği ve bu sayede ders içeriğinin barış ve barış eğitiminin içeriğine daha uygun düştüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı tarafından ders kitaplarına dönük olarak yapılan araştırmada ders kitaplarının militarist bir anlayışla oluşturulduğu ve

barışa uzak değerlerin yer aldığı vurgulanmıştır. Milli Güvenlik dersi gibi ulusal kimlik algısını tehdit unsurlarına bağlı olarak oluşturan dersler yerine barış içerik ve kapsamının ayrıntılı anlatıldığı derslere yer verilmelidir. Öğrencinin çağdaş, uygar, çoğulcu bir dayanışma, ‘insanlık ailesinin eşit bir bireyi olma’ bilincinin ve ancak böylesi bir bilince dayanan yurt sevgisinin toplumumuz için daha büyük bir güvence olduğunu kavramasına yardımcı olacağı araştırmada vurgulanan bir diğer husustur ( Toplumsal Tarih Vakfı, 2003).

Tapan (2006) “Barış Eğitimi Programının Öğrencilerin Çatışma Çözme

Becerileri Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi” araştırmasında barış eğitiminin

öğrencilerdeki çatışma çözme becerilerini ne ölçüde etkilediği belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla araştırmacı tarafından geliştirilen barış eğitimi programı öğrencilere uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre programa katılan öğrencilerin çatışma çözme becerileri ve eğilimlerinin olumlu yönde ve anlamlı olarak değiştiği tespit edilmiştir. Yine program sonucunda elde edilen verilere göre erkek ve kız öğrenciler arasında çatışma çözme becerilerinin geliştirilmesi anlamında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Bu da programın erkek ve kız öğrencilerde aynı düzeyde etkide bulunduğunu göstermektedir.

Kamaraj ve Kerem (2006) “Erken Çocukluk Döneminde Barış Değerine

Evrensel Bir Bakış” isimli araştırmalarında barış değerine ve barış eğitimine ilişkin

öğrencilerin ülkemiz ve dünyadaki bakış açısı yansıtılmaya çalışmışlardır. Buna göre gelişmiş ülkelerde barış savaş olmama halinin daha ötesinde bir kavram olarak algılanırken diğerlerinde tam tersi bir durum söz konusudur. Yine gelişmiş ülkelerde

barış eğitiminin çok erken yaşlarda başlaması kanıksanırken diğer ülkelerde bu yaş sınırının daha yüksek tutulduğu saptanmıştır.

Genç (2006) tarafından yapılan yüksek lisans tez çalışmasında Türk- Yunan gençleri arasındaki ilişkileri iyileştirmek amacıyla oluşturulan bir barış eğitimi projesinin sonuçları değerlendirilmiştir. Proje katılan bireyler ile görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler sonucunda elde edilen verilere göre bireylerin düşünsel- davranışsal empati düzeylerinin arttığı ve karşılıklı güvenin geliştiği belirlenmiştir.

Arsal (2008) “İlköğretim Programları ve Barış Eğitimi” isimli araştırmasında ilköğretim birinci kademede yer alan derslerin programlarına kazanımların ne ölçüde barış eğitimi ile ilgili olduğu saptanmaya çalışmıştır. Araştırma sonunda ilköğretim birinci kademe programlarında barış eğitimi ile ilgili kazanımların Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgileri, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersleri öğretim programında yer aldığı görülmüştür. Fakat bu kazanımların sınıf seviyelerine uygun yapılandırılmadığı tespit edilmiştir. Aynı araştırmada bazı dersler için barış eğitimi ile ilgili çok az kazanım bulunduğu vurgulanmıştır.

Coşkuner (2008) “Barış Eğitimi Programının Öğrenci Üzerindeki Etkilerinin

İncelenmesi” araştırmasında ise yine barış eğitimi programının öğrenci şiddeti

üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amaçlamıştır. Bu amaçla araştırmacı tarafından hazırlanan program ilköğretim beşinci sınıf öğrencilerine uygulanmıştır. Öğrencilerin çatışma çözme becerileri kazanmaları için etkin dinleme, empati kurma gibi beceriler üzerinde durulmuştur. Elde edilen bulgulara göre barış eğitimi programı almış öğrencilerin çatışma çözme becerilerinde

Gazioğlu (2008) tarafından yapılan çalışmada barış ve çatışma çözümleme eğitiminin öğrencilerin duygusal zekâ, benlik kavramı ve çatışma çözme becerilerine olan etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın deney grubunu üniversite öğrencileri oluşturmaktadır. Elde edilen bulgulara göre barış eğitimi programının öğrencilerin çatışma çözme becerileri arttırdığı ve öz benlik kavramına olumlu katkıda bulunduğu tespit edilmiştir.

Eryılmaz (2009) “Barışa Yönelik Tutumların Özsaygı ve Cinsiyet

Değişkenleriyle İncelenmesi” isimli çalışmasında 222 kadın 249 erkek ile çalışmıştır.

Araştırma bulgularına göre kadınların erkeklere göre barışa yönelik daha olumlu tutum taşıdıkları görülmüştür. Özsaygı ile barış tutumu arasında da orta düzeyde pozitif bir korelasyon olduğu görülmüştür.

Keskin ve Keskin (2009) “Cumhuriyet Dönemi İlkokul (İlköğretim 1. Kademe)

Sosyal Bilgiler ve Onun Kapsamına Giren Ders Programlarında Bir Değer Olarak Barışın Yeri” isimli araştırmalarında ise cumhuriyet döneminde ilköğretim birinci

kademede yer alan Sosyal Bilgiler dersinde bir değer olarak barışın yeri belirlenmeye çalışmışlardır. Araştırma sonucunda bu dersin programında barış ve onun muadili değerlere farklı boyut ve yaklaşımlarla yer verildiği görülmüştür. Yine araştırma sonuçlarına göre Sosyal Bilgiler dersi için cumhuriyet dönemi içerisinde en çok 2004 yılından bu yana uygulanmakta olan programda barış değerine yer verildiği belirtilmiştir.

Davies (2010) “Eğitim, Barış ve Anlaşmazlık” isimli çalışmasında insan hakları eğitimi, siyaset/ vatandaşlık eğitimi, toplumsal cinsiyet ilişkileri, onarıcı adalet ve eleştirel düşünme, çatışma çözme eğitimi gibi konulara değinerek barışın sağlanmasında

eğitimin rolünü vurgulamıştır. Aynı çalışmada farklılıkların kabulü ve eleştirel din eğitimi konularına değinilmiştir.

Karaman ve Kepenekçi (2010) üniversite öğrencilerinin barışa dönük algılarını belirlemek amacıyla yaptıkları araştırmada vatandaşlık eğitimi almış öğrencilerden veri toplamışlardır. Buna göre öğrencilerin ulusal barıştan anladıkları ulusal birlik ve huzurun sağlanması, uluslar arası barıştan anladıkları ise devletler arası ilişlilerin iyileştirilmesi olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Savaşın nedeni olarak ise kaynakların paylaşımında yaşanan sıkıntı olarak gösterilmiştir.

Sağkal (2011) “Barış Eğitimi Programının İlköğretim 6.Sınıf Öğrencilerinin

Saldırganlık Eğilimleri Empati Düzeyleri Ve Barışa İlişkin Görüşleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi.” İsimliyüksek lisans tez çalışmasında barış eğitimi programının,

ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin saldırganlık eğilimleri, empati düzeyleri ve barışa ilişkin görüşleri üzerindeki etkisini incelemiştir. Bu amaçla daha önceden belirlenen bir okulda araştırmacı tarafından geliştirilen barış eğitimi programı öğrencilere uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre barış eğitimi programı uygulanmış öğrencilerin saldırganlık eğilimlerinde anlamlı bir azalma görüşmüştür. Bunun yanında yine aynı öğrencilerin empati düzeylerinde anlamlı düzeyde bir artış görülmüştür. Daha sonra öğrencilerle yapılan görüşmede öğrencilerin şiddet ve barış kavramlarına ilişkin farkındalık kazandıkları saptanmıştır.

Demir (2011) “Türkiye'de Barış Eğitimine Bakış: Tanımlar, Zorluklar, Öneriler:

Nitel İnceleme.” isimli çalışmasında ise Türkiye’de barış eğitimine ilişkin bakış açısı

ortaya konulmaya çalışmıştır. Araştırma nitel nitelikte bir araştırmadır. Araştırma ilköğretim düzeyinde çalışan öğretmenler ile yapılmıştır. Araştırmaya katılan

öğretmenler barışın öğretiminde en önemli rolün öğretmenlere ait olduğunu vurgulamışlardır.