ET BALIK ÜR ÜNLERİ AŞ (DELEGE ORGAN)

TÜTÜN KURUMU (DELEGE ORGAN) ÇAYKUR (DELEGE ORGAN)

ET BALIK ÜR ÜNLERİ AŞ (DELEGE ORGAN)

Yukarıdaki şekilden görüleceği üzere, TMO’nun re-organize edilmiş hali olan Tarım Ürünleri Piyasa Düzenleme ve Ödeme Kurumu; şeker, tütün, çay, et ve balık ürünleri konusundaki görevlerini ilgili diğer kurumalara delege etmek durumundadır. Bu kurumun biranda OPD’deki tüm ürünler için müdahale birimi olarak çalışabileceğini söylemek hayal olur. Belli bir geçiş sürecinde, bahse konu Delege Organların yanı sıra başka delege birimler de olabilir. Pankobirlik, Fiskobirlik, TARİŞ ve benzeri diğer kurum ve kuruluşların üyeliğin ilk birkaç yılında Delege Organ olarak çalışması düşünülebilir. Ancak, her ne kadar bazı görevler bu kurumlara delege edilse bile sorumluluk Tarım Ürünleri Piyasa Düzenleme ve Ödeme Kurumunun üzerinde olacaktır. Nitekim, belli bir süre sonra bu görevlerin

Tarım Ürünleri Piyasa Düzenleme ve Ödeme Kurumuna geçmesi veya Delege Organların TMO’ya dahil edilmesi bile söz konusu olabilir. Şimdiden buna hazırlıklı olunmalıdır. TMO yetkilileri daha şimdiden bu ihtimali düşünerek fikir geliştirmelidirler.

TMO tarafından önerilen taşra teşkilatının ve taşradaki şube müdürlüklerinin yapısı ise aşağıdaki gibidir.

Şekil – 35. Tarım Ürünleri Piyasa Düzenleme ve Ödeme Kurumu Taşra Teşkilatı209

31

ŞUBE

MÜD ÜRÜ ŞUBE MÜD ÜR

YARDIMCISI

Personel Serv isi

Muhasebe Serv isi Enf ormasy on v e Bilgi İşlem Serv isi Müdah ale Serv isi Kontrolörlük

Ticaret Serv isi

Taşradaki örgütlenme, daha sonradan üstlenilecek olan bazı görevlere göre yeniden şekillenebilir. Ancak temel nokta, yereldeki uygulamaların ve ürün gruplarındaki müdahalelerin AB kurallarına uygun, tam zamanında ve doğru olarak gerçekleştirilebilmesidir.

Ödemelerini 35 güne kadar gerçekleştiren AB Müdahale Kurumlarının alım miktarları ekmeklik buğday, arpa, mısır ve sorgum gibi ürünler için minimum 80 ton; makarnalık buğday için minimum 20 ton ve çeltik için ise minimum 10 ton

kadardır. Ancak, AB üyesi ülkeler bu miktarların üzerinde alım miktarları da tespit edebilmektedirler. Örnek verilecek olursak Fransa’da minimum 500 ton, Hollanda’da minimum 250 ton civarında müdahale alımı gerçekleştiği görülmüştür. AB’deki hububat müdahale dönemlerine bakıldığında: İtalya, İspanya, Yunanistan ve Portekiz’de 1 Ağustos – 30 Nisan tarihleri arasında; İsveç ve Finlandiya’da 1 Aralık – 30 Haziran tarihleri arasında; Fransa, Polonya ve diğer üye ülkeler için ise 1 Kasım – 31 Mayıs arasında işlemlerin gerçekleştiği görülmektedir210. Tüm bu fiziksel müdahalelerini yapan AB Ödeme Kuruluşlarının kendi mülkiyetlerinde depoları mevcut olmayıp, bu ihtiyaçlarını özel sektöre ait depolardan kiralama yöntemiyle karşılamaktadırlar. Hali hazırda AB’de hububat müdahale fiyatı 101.3 €/ton gibi Dünya fiyatlarına yakın bir seviyede olmasına karşın, Fransa 2004/05 müdahale döneminde (1 Kasım-31 Mayıs) 3 milyon ton müdahale alımı beklemektedir211_{. Şubat 2005 itibariyle AB’deki Ödeme Kuruluşlarına müdahale} alımı için teklif edilen miktar 8.5 milyon tondur.

Yukarıdaki paragrafta özetlendiği üzere, Ödeme Kuruluşlarının fiziksel mal alımı, muhafazası ve satımı gibi fonksiyonları sona ermemiştir. Her ne kadar 2003 yılındaki OTP reformunun etkileri ile fiziksel müdahale azalsa ve bunun yerine AB’deki kırsal kalkınmaya olan eğilim artsa da Ödeme Kuruluşlarının müdahale görevinin süreceğini söylenebilir.

Hal böyle iken, Türkiye için iki ayrı Ödeme Kuruluşuna ihtiyaç olduğu iddiası geçerliliğini korumakla birlikte, bu modeli savunanların eli güçlenmiştir. Polonya modeli benzeri olan bu sistemde, IPARD Ajansının üyelikle birlikte Tarım ve Kırsal Kalkınma Ödeme Kurumuna dönüşmesi ve DGD, kırsal kalkınma, ulusal destekler ve balıkçılık destekleri gibi işlevleri yerine getirmesi salık verilebilir. Ayrıca, TMO’nun yerini alacak olan Tarım Ürünleri Piyasa Düzenleme ve Ödeme Kurumunun da müdahale alımlarını ve ihracat geri ödemelerini düzenlemesi önerilebilir. Yani kısacası Türkiye’deki tarım uzmanları ve tüm tarım sektörü paydaşları, 2 ayrı Ödeme Kuruluşunun varlığına şimdiden kendilerini alıştırmalıdırlar. Bunun da ötesinde, her birey ve her kurum kendi üzerine düşen görevi yerine getirmek için şimdiden hazırlıklara başlamalıdır.

210 _{TMO-APK, a.g.e.}

5.5 Tarım ve Kırsal Kalkınma Ödeme Kurumu Çalışmaları

Bu çalışmanın en başından beri bahsedilen SAPARD Ajansı benzeri olan IPARD Ajansı yani Kırsal Kalkınma Ajansı ile ilgili birçok bilgiye yer verilmiştir. Bu yapıyla ilgili olarak “Tarım ve Kırsal Kalkınma Uygulama ve Ödeme Kurumu” adı altında bir çalışma olduğu ve ilgili kanun tasarısının hazırlanmakta olduğu yukarıdaki bölümlerde anlatılmış idi. Aşağıda ise bu konudaki hazırlıkların ve ilgili çalışmaların detaylarına inilmiştir.

İlk başlarda, Tarım ve Köyişleri Bakanlığının bünyesinde kurulacak olan Kırsal Kalkınma Genel Müdürlüğünün altında bir daire başkanlığı olarak oluşturulması düşünülen IPARD Ajansının, böyle bir yapılanma ile akredite edilmeyeceği ortaya çıkınca bu yanlış düşünceden vazgeçilmiştir.

Tarım ve Kırsal Kalkınma Ödeme Kurumunun oluşturulmasına yönelik çekirdek çalışmalar, Türkiye – AB Mali İşbirliği kapsamındaki 2 ayrı proje fişi çerçevesinde ilerlemiştir. Bunlardan 2004 yılında hazırlanan ilk proje ile AB mevzuatı ile uyumlu Kırsal Kalkınma Planının hazırlanması, bu planın uygulanması için kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi ve gerekli ihtiyaçların belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu proje fişi ile ayrıca IPARD Programı kapsamında uygulanacak tedbirler ile kırsal kalkınma için kurumsal ve mali çerçeve belirlenecektir. Bu bağlamda, TKB – APKK ve DPT yetkililerince oluşturulan Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi, Yüksek Planlama Kurulunun görüşüne sunulmuş olup onaylanma aşamasındadır. Kırsal Kalkınma Planı çalışmaları ise 2005 sonbaharında başlayıp 2006 yılı Eylül ayında tamamlanacaktır. Aynı proje fişi kapsamında, AB’den alınacak olan “teknik desteğin” (TA, Technical Assitance) ise Şubat 2006’da başlaması hedeflenmektedir. 2004 Proje Fişi için eşleştirme (twinning) ortağı olarak Hollanda – Avusturya konsorsiyumu seçilmiş olup kontrat çalışmaları bitirilerek AB Komisyonunun görüşlerine sunulmuştur. Eşleştirme faaliyetlerinin de 2005 Eylül – 2006 Eylül arasında yürütülmesi düşünülmektedir.

AB Komisyonu’nun isteği üzerine; Tarım ve Köyişleri Bakanlığı APKK tarafından yürütülen Kırsal Kalkınma ve Ormancılık Çalışma Grubu ve DİATK AB Uzmanlarınca koordine edilen Ödeme Kuruluşu Alt Çalışma Grubunun işbirliği ile Kırsal Kalkınma Ajansı (IPARD Ajansı) kurulması yönünde ikinci bir proje fişi hazırlanmış ve AB Komisyonu’nun görüşüne sunulmuştur. 2005 Proje Fişi olarak