Mangan (Mn 2+ ) konsantrasyonu

Bitkiler geliştikleri ortamdan manganı kökleri aracılığıyla Mn²⁺ iyonu şeklinde alırlar (Kacar ve Katkat 2007). Farklı sulama suyu kalitelerinde ve tabansuyu derinliklerinde yetiştirilen fasulyenin farklı bitki kısımlarındaki mangan konsantrasyonu çizelge 4.86’da verilmiştir. Araştırma konularına göre bitki kısımlarındaki Mn²⁺ değişimi şekil 4.57’de gösterilmiştir. En fazla mangan birikimi bitkinin kök bölgesinde meydana gelirken, en az mangan birikimi ise bitkinin dal kısmında meydana gelmiştir.

Araştırmanın ikinci yılına ait bitki kısımlarındaki Mn²⁺ değerleri çizelge 4.87’de verilmiştir. Farklı sulama suyu kalitelerinde ve farklı tabansuyu derinliklerinde yetiştirilen fasulyenin farklı bitki kısımlarındaki Mn²⁺ değişimi şekil 4.58’de gösterilmiştir.

149

Çizelge 4.86 2017 yılı bitki kısımlarındaki Mn²⁺ değerleri (mg/kg)

Tabansuyu Derinliği(m)

Sulama Suyu

Kaliteleri Kök Kapsül Yaprak Dal Gövde Tane D1 (0.60 m)

T1 (0.25 dS/m) 0.53 0.09 0.52 0.12 0.07 0.06 T2 (1.0 dS/m) 0.43 0.09 0.65 0.12 0.06 0.07 T3 (2.5 dS/m) 0.43 0.10 0.66 0.13 0.07 0.08

D2 (0.80 m)

T1 (0.25 dS/m) 1.03 0.15 0.51 0.12 0.06 0.06 T2 (1.0 dS/m) 0.62 0.10 0.47 0.12 0.05 0.07 T3 (2.5 dS/m) 0.66 0.14 0.60 0.09 0.07 0.06

D3 (1.00 m)

T1 (0.25 dS/m) 1.92 0.17 0.36 0.01 0.03 0.06 T2 (1.0 dS/m) 1.21 0.16 0.46 0.07 0.04 0.06 T3 (2.5 dS/m) 0.94 0.14 0.48 0.07 0.07 0.06

Şekil 4.57 Araştırma konularına göre bitki kısımlarındaki Mn²⁺ değişimi (2017 yılı)

Çizelge 4.87 2018 yılı bitki kısımlarındaki Mn²⁺ değerleri (mg/kg)

Tabansuyu Derinliği(m)

Sulama Suyu

Kaliteleri Kök Kapsül Yaprak Dal Gövde Tane D1 (0.60 m)

T1 (0.25 dS/m) 0.65 0.15 1.05 0.28 0.16 0.15 T2 (1.0 dS/m) 0.50 0.16 0.86 0.18 0.21 0.14 T3 (2.5 dS/m) 0.81 0.16 1.04 0.16 0.11 0.14

D2 (0.80 m)

T1 (0.25 dS/m) 0.75 0.18 1.03 0.21 0.15 0.12 T2 (1.0 dS/m) 0.76 0.18 0.85 0.18 0.14 0.13 T3 (2.5 dS/m) 0.91 0.13 0.67 0.16 0.13 0.13

D3 (1.00 m)

T1 (0.25 dS/m) 1.34 0.22 0.59 0.14 0.10 0.11 T2 (1.0 dS/m) 1.26 0.20 0.66 0.18 0.11 0.11 T3 (2.5 dS/m) 1.15 0.17 0.66 0.15 0.12 0.12

150

Şekil 4.58 Araştırma konularına göre bitki kısımlarındaki Mn²⁺ değişimi (2018 yılı)

Araştırmanın her iki yılında da elde edilen Mn²⁺ değerlerine ilişkin varyans analizi sonuçları çizelge 4.88’de verilmiştir. İstatistiksel olarak, bitki kısımlarındaki Mn²⁺

değerleri arasındaki fark, yıllar*bitki kısımları*sulama suyu kalitesi*tabansuyu derinlikleri interaksiyonu açısından % 5 düzeyde önemli bulunmuştur. Varyans analizi sonucunda önemli bulunan dörtlü interaksiyona ait Duncan çoklu karşılaştırması ek-11’de verilmiştir.

Çizelge 4.88 Bitki kısımlarındaki Mn²⁺ değerleri varyans analizi sonuçları

V.K. K.T. S.D. K.O. F P

Genel 80.063 324

Yıllar 0.859 1 0.859 3832.790 0.000

Bitki kısımları 32.501 5 6.500 29010.613 0.000

T 0.132 2 0.066 295.099 0.000

D 0.278 2 0.139 620.109 0.000

Yıllar * Bitki kısımları 0.648 5 0.130 578.101 0.000

Yıllar * T 0.014 2 0.007 31.083 0.000

Yıllar * D 0.101 2 0.050 224.551 0.000

Bitki kısımları * T 0.516 10 0.052 230.447 0.000 Bitki kısımları * D 5.602 10 0.560 2500.156 0.000

T * D 0.072 4 0.018 80.488 0.000

Yıllar * Bitki kısımları * T 0.760 10 0.076 339.161 0.000 Yıllar * Bitki kısımları * D 0.181 10 0.018 80.764 0.000

Yıllar * T * D 0.084 4 0.021 93.785 0.000

Bitki kısımları * T * D 0.695 20 0.035 155.160 0.000 Yıllar * Bitki kısımları * T * D 0.251 20 0.013 56.053 0.000

Hata 0.048 216 0.000

151 5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER

Farklı sulama suyu kalitelerinde ve farklı tabansuyu seviyelerinde lizimetre koşullarında yetiştirilen Göynük-98 kuru fasulye çeşidinin verimi, su kalitesi ve tabansuyunun toprak tuzluluğuna ve bitkinin farklı kısımlarında biriken mineral elementlere etkisi araştırılmış ve bu bölümde, elde edilen sonuçlar özetlenmiş, sonuçların genel tartışması yapılarak bazı öneriler getirilmiştir.

5.1 Bitki Verim ve Agronomik Ölçüm Sonuçları

Araştırmanın her iki yılına ait fasulye verim ve agronomik ölçüm sonuçları şu şekilde özetlenebilir;

 Bitki boyu değerleri incelendiğinde, en uzun bitki boyu 2017 yılında D3

konusunda (78.26 cm) elde edilmiştir. Sulama suyu tuzluluğunun artması ve tabansuyu seviyesinin toprak yüzeyine yakınlaşması bitki boyunun kısalmasına neden olmuştur. Tabansuyu seviyesine göre, bitki boyu değerleri büyükten küçüğe doğru D3, D2 ve D1 konularında sırasıyla 70.91, 51.07 ve 35.25 cm olarak bulunmuştur. Sulama suyu kalitesine göre ise; bitki boyu değerleri büyükten küçüğe doğru T1, T2 ve T3 konularında sırasıyla 58.66, 50.98 ve 47.59 cm olarak bulunmuştur.

 Bitki başına dal sayısı incelendiğinde, en yüksek bitkide dal sayısı (2.917 adet/bitki) sulama suyu tuzluluğunun 0.25 dS/m ve tabansuyunun olmadığı T1D3

konusunda, en düşük bitkide dal sayısı ise (0.675-0.817 adet/bitki) sulama suyu tuzluluğunun 2.5 dS/m ve tabansuyunun 0.60 ve 0.80 m olduğu T3D1 ve T3D2

konusunda elde edilmiştir. Sulama suyu tuzluluğu ve yüksek tabansuyu seviyesi bitkide dallanmayı azaltmıştır.

152

 Sulama suyu tuzluluğu arttıkça ve tabansuyu seviyesi yükseldikçe bitkide bakla sayısı da azalmıştır. Araştırmanın T1 konusunda bitkide bakla sayısı 7.583 adet/bitki, T2 konusunda 6.983 adet/bitki ve T3 konusunda 4.778 adet/bitki olarak belirlenmiştir. D3 konusunda (tabansuyu olmayan) en yüksek dal sayısı değeri elde edilirken, tabansuyu seviyesinin en yüksek olduğu D1 konusunda en düşük dal sayısı elde edilmiştir.

 Bakladaki tane sayısı açısından en yüksek değer sulama suyu tuzluluğunun 0.25 dS/m, tabansuyunun olmadığı T1D3 konusunda (4.733 adet/bakla), en düşük değer ise sulama suyu tuzluluğunun 2.5 dS/m ve tabansuyu seviyesinin 0.60 m olduğu T3D1 konusunda (1.800 adet/bakla) elde edilmiştir. Tuzluluk seviyesinin artışına bağlı olarak bakladaki tane sayısında azalmalar gözlenmiştir.

 Sulama suyu kalitesi azaldıkça ve tabansuyu seviyesi toprak yüzeyine yaklaştıkça 100 tane ağırlığı da önemli ölçüde azalmıştır.

 Tabansuyu derinliği açısından en yüksek toplam verim ve tane verimi, tabansuyunun bulunmadığı konuda elde edilmiştir. Tabansuyu bulunan konulardan elde edilen sonuçlar, tabansuyu seviyesinin toprak yüzeyine yaklaştıkça tane veriminde azalmaya neden olduğunu göstermektedir. Sulama suyu tuzluluğu açısından ise; en yüksek toplam verim ve tane verimi, sulama suyu tuzluluğunun 0.25 dS/m olduğu T1 konusunda elde edilmiştir. Sulama suyu tuzluluğunun artması, verimde önemli düzeyde azalmalara neden olmaktadır.

 Bitkinin kullandığı su ile topraktan buharlaşmanın toplamı olan bitki su tüketimi, toprak yüzeyinden olan buharlaşmanın daha fazla olması nedeniyle tabansuyu bulunan konularda, tabansuyu bulunmayan konuya göre daha yüksek bulunmuştur. Tabansuyu seviyesi yükseldikçe, bitkinin su tüketimi artış göstermiştir.

153

 Sulama suyu kullanım etkinliği, sulama suyunun daha fazla uygulandığı konularda daha yüksek bulunmuştur.

5.2 Toprak Tuzluluğuna İlişkin Sonuçlar

Farklı sulama suyu kalitelerinin ve tabansuyu derinliklerinin, toprak tuzluluğuna yaptığı etkilere ait sonuçlar aşağıda özetlenmiştir;

 Toprak tuzluluğunun tabansuyu derinliğine göre değişimi incelendiğinde, tabansuyu olan konularda tuzluluğun, tabansuyu olmayan konulara göre çok daha yüksek bulunduğu görülmektedir. Tabansuyundan kapillar yükselmeyle birlikte yüzeye kadar çıkan tuzlu su, toprak katmanlarında birikerek toprak tuzluluğunun artmasına neden olmaktadır.

 Sulama suyu tuzluluğu ve toprak tuzluluğu incelendiğinde; toprak tuzluluğu sulama suyu tuzluluğuna paralel olarak artış göstermiştir. Farklı kalitelerde sulama suyu tuzluluğu hazırlanırken NaCl ve CaCl kullanılmıştır. Kullanılan bu tuzların sulama suyu ile toprağa verilmesi toprakta Na, Cl ve Ca miktarında değişmelere neden olmuştur. Na, Cl ve Ca içeriklerine ilişkin konularda elde edilen sonuçlara göre, sulama suyu tuzluluğu arttıkça toprakta bu üç iyonun birikimi de artmıştır. Suda çözünebilir Na⁺ ve Ca⁺² değerleri birlikte değerlendirildiğinde; araştırmanın birinci yılında sulama suyu kalitesinin 2.5 dS/m ve tabansuyu seviyesinin en yüksek olduğu T3D1 konusunda toprak yüzeyine Ca⁺² taşınımı % 56 kat artarken Na⁺ taşınımı ise % 41 kat olmuştur.

Araştırma ikinci yılında da toprak yüzeyine Ca⁺² taşınımı daha fazla olmuştur.

 Denemede kullanılan tabansuyu da toprak tuzluluğunun artışına neden olmuştur.

Araştırmada hazırlanan tabansuyu, elektriksel iletkenlik değeri 10 dS/m olacak şekilde NaCl, CaCl2 ve MgSO4 tuzlarından hazırlanmıştır. Kullanılan bu tuzlar

154

kapillaritenin etkisiyle birlikte, farklı toprak düzeylerine taşınmış ve tuzlulaşmaya neden olmuştur.

 Araştırma deneme başlangıç toprağı elektriksel iletkenlik değeri 0.25 dS/m iken iki yıl süren deneme sonunda bu değer 15.80 dS/m olan en yüksek tuzluluk değerine ulaşmıştır. Tuzluluğun en yüksek elde edildiği konu tabansuyunun toprak yüzeyine en yakın olduğu D1 konusunda gözlenmiştir. Bu durum da tabansuyu seviyesinin toprak tuzluluğuna ne derece etkili olduğunun göstergesidir.

5.3 Bitki Kısımlarında Makro ve Mikro Mineral Element Konsantrasyon Okumalarına İlişkin Sonuçlar

Farklı sulama suyu kalitelerinde ve farklı tabansuyu derinliklerinde yetiştirilen kuru fasulyenin bazı kısımlarında, mineral madde içerikleri analiz edilmiştir. Bu amaçla, bitki; kök, gövde, dal, yaprak, kapsül ve tane olmak üzere 6 kısma ayrılmıştır. Bu kısımlarda makro mineral elementlerden, kalsiyum (Ca), fosfor (P), potasyum (K), sodyum (Na), kükürt (S), magnezyum (Mg) ve klor (Cl); mikro mineral elementlerden ise, çinko (Zn), bakır (Cu), demir (Fe) ve mangan (Mn) içerikleri incelenmiş olup sonuçlar aşağıda özetlenmiştir;

 Genel olarak tuzluluk arttıkça bitki kısımlarındaki K⁺ değeri azalmıştır. En fazla K⁺ birikimi bitki kapsülünde meydana gelirken en az birikim bitki kökünde oluşmuştur.

 Bitki kısımlarındaki Ca⁺² değerleri incelendiğinde; en yüksek değer bitki yaprağında elde edilirken, en düşük değer tanede elde edilmiştir. Genel olarak, sulama suyu tuzluluğu arttıkça bitki kısımlarındaki Ca²⁺ birikimlerinin de arttığı gözlenmiştir. Sulama suyu tuzluluğunu oluşturmak için Ca²⁺ iyonu

155

kullanıldığından, tuzluluğun yükselmesine paralel olarak bitki bünyesinde Ca²⁺

miktarında artışlar gözlenmiştir.

 Bitki kısımlarındaki Mg²⁺ değerleri incelendiğinde; en yüksek Mg²⁺ değeri (78.613 mg/L) tabansuyu derinliğinin 0.60 m, sulama suyu tuzluluğunun 2.5 dS/m olduğu D1T3 konusunda bitki yaprağında elde edilmiştir. En düşük Mg²⁺

değeri ise (8.503 mg/L) tabansuyunun olmadığı sulama suyu tuzluluğunun 0.25 dS/m olduğu D3T1 konusunda tane kısmında elde edilmiştir. Tabansuyu kullanımının fazla olduğu konularda Mg²⁺ değerleri daha yüksek elde edilmiştir.

Bunun nedeni, hazırlanan tabansularında MgSO4 tuzlarının kullanılmış olmasıdır. Bu durum Mg²⁺ içeriği yüksek suların kullanıldığı koşullarda özellikle bitki yaprağında Mg²⁺ birikiminin yüksek olacağını göstermektedir.

 En yüksek P değeri tanede elde edilirken, en düşük P değeri bitkinin kök kısmında elde edilmiştir. Sulama suyu tuzluluğu arttıkça bitki kök, kapsül, yaprak, dal ve gövde de P değerleri azalırken, tane P içeriği artış göstermiştir.

 Sodyum değerleri incelendiğinde, en yüksek Na⁺ değeri (88.780 mg/L) bitkinin kök bölgesinde T3D1 konusunda, en düşük Na⁺ değeri (0.571 mg/L) ise bitkinin tane kısmında T1D3 konusunda elde edilmiştir. Tabansuyu seviyesi yükseldikçe ve sulama suyu tuzluluğu arttıkça bitki kısımlarındaki Na⁺ değerleri de artış göstermiştir.

 En fazla kükürt birikimi bitkinin gövdesinde meydana gelirken, en düşük kükürt birikimi kapsülde oluşmuştur. Tabansuyu seviyesi yükseldikçe ve sulama suyu tuzluluğu arttıkça bitki bünyesindeki kükürt içerikleri de artmıştır.

 En fazla Cl^- birikimi, bitkinin yaprağında, sulama suyu tuzluluğunun 2.5 dS/m ve tabansuyunun 0.60 m olduğu T3D1 konusunda meydana gelirken, en düşük Cl^- birikimi bitkinin tanesinde, sulama suyu tuzluluğunun 0.25 dS/m ve

156

tabansuyunun olmadığı T1D3 konusunda meydana gelmiştir. Bitki kısımlarındaki Cl^- içeriği açısından incelendiğinde; sulama suyu tuzluluğunun artışına paralel olarak Cl^- içeriğinin arttığı, yüksek tabansuyu seviyesinin de bu artışı desteklediği sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu durum, Cl^- içeriği yüksek suların kullanıldığı koşullarda özellikle bitki yaprağında Cl^- birikiminin yüksek olacağını göstermektedir.

 Sulama suyu tuzluluğu ve tabansuyu seviyesi arttıkça Fe içerikleri artış göstermiştir. En fazla Fe birikimi bitkinin kök bölgesinde meydana gelirken, en az Fe birikimi ise bitki tanesinde ortaya çıkmıştır.

 Sulama suyu tuzluluğu arttıkça ve tabansuyu seviyesi yükseldikçe bitki bünyesindeki Zn²⁺ miktarı azalmıştır. Zn²⁺ içeriğinin en yüksek görüldüğü yer bitkinin tane kısmı, Zn²⁺ içeriğinin en düşük görüldüğü yer ise bitki gövdesi olmuştur.

 En fazla Cu²⁺ birikimi bitkinin kök bölgesinde meydana gelirken, en düşük Cu²⁺

birikimi ise bitkinin dal kısmında meydana gelmiştir. Daha önce yapılan çalışmalarla benzer sonuçlar elde edilmiş olup, Chaignon vd. (2002), bakırın bitkilerde taşınmasının sınırlı olduğunu, bu nedenle bakırın bitkinin diğer organlarına göre kökünde daha fazla biriktiğini bildirmişlerdir.

 En fazla Mn birikimi bitkinin kök bölgesinde meydana gelirken, en az Mn birikimi ise bitkinin dal kısmında meydana gelmiştir.

5.4 Öneriler

Sulu tarım alanlarında, özellikle ülkemizin de içinde bulunduğu kurak ve yarı-kurak iklim kuşağında başlıca sorunlar, yüksek tabansuyu seviyesi ve yetersiz drenaj etkisinde tuzlulaşma ve ıslak (sature) kök bölgesi sorunudur. Değişik nedenlerden dolayı oluşan

157

drenaj sorunları sonucunda, sulu tarım alanlarında yüksek tabansuyuna bağlı sature kök bölgesi sorunları ortaya çıkmaktadır. Özellikle bu duruma sulamaya yeni açılan alanlarda rastlanabilmektedir. Bilinçsiz ve bilgisiz çiftçiler tarafından yapılan aşırı sulamalarla tabansuyu seviyesi yükselmekte, buna bağlı olarak büyük alanlarda tuzlulaşma sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu gibi durumlar, birçok sulu tarım alanında karşımıza çıkabilmektedir. Sulama, uygun zamanda, uygun miktarda ve gerekli kalitede verilmesini gerektiren teknik bir konudur. Uygun olmayan sulama yöntemleri, aşırı sulama, zamansız sulama, düşük kalitede sulama suyu kullanma ve bilgisiz sulama gibi etkenlerle, arazi koşulları da bozuksa, tabansuyu yükselmesine bağlı drenaj sorunlarını ortaya çıkarmaktadır.

Bu araştırmada elde edilen sonuçlar kuru fasulye için, sulama suyu tuzluluğu ve tabansuyu düzeyi ile verim, sulama suyu tuzluluğu ve tabansuyu tuzluluğu ile toprak tuzluluğu ve sulama suyu tuzluluğu ve tabansuyu seviyesi ile bitki kısımlarına tuz taşınımı ilişkilerini açıklamaktadır. Araştırmada elde edilen sonuçlar, benzer şartlara sahip alanlarda yapılacak olan çalışmalara yol gösterici olacaktır. Ülkemizde tabansuyu düzeyi-verim ilişkisi ile ilgili yapılmış çalışmalar yetersizdir. Bu nedenle, bu çalışma ülkemizde gelecekte yapılacak olan tabansuyu çalışmalarına öncülük ederek yön verebilecek potansiyeldedir. Her bölgede özellikle yüksek tabansuyu probleminin yaşandığı bölgelerde, bitki desenine göre farklı bitkiler için benzer çalışmaların yapılması gerekmektedir.

Azalan su kaynakları ve iyi kalitede suyun temininin zorlaşması nedeniyle, düşük kalitedeki suların, bitki verimini, bitki gelişimini, toprak özelliklerini nasıl etkilediğinin bilinmesi gerekmektedir. Ülkemizde birçok bölgede problem oluşturabilecek özellikteki su kaynaklarının sulamada kullanılmasına devam edilmektedir. Birçok çiftçi su kalitesinin düşük olmasından kaynaklanan verim kaybı yaşamakta ancak bazıları bunun farkında bile olmamaktadır. Bu yüzden, su kalitesi bitki verimi ilişkilerini ortaya koyacak çok fazla çalışmanın yapılmasına ihtiyaç vardır.

158

Sulama suyu tuzluluğunun yüksek olması fasulye veriminde azalma, bitki boyunda kısalma, dal, bakla ve tane sayısında azalmalara neden olduğu için fasulye yetiştiriciliğinde düşük kaliteli suların kullanımından kaçınılmalıdır.

Fasulye tarımında tabansuyu düzeyinin yüksek olması verimde kayıplara neden olmaktadır. Tabansuyu yüksek olan alanlarda fasulye tarımı yapılacaksa tabansuyu seviyesinin hiç olmazsa 80 cm ve daha aşağıda tutulmasına özen gösterilmelidir.

Tabansuyu seviyesinin kontrol altında tutulması için gerekli olan alanlara drenaj sistemi kurulmalıdır.

Sulu tarım yapılan alanlarda, topraktaki tuzluluğu kontrol altına almak ve tuz birikimini önlemek için bitki su ihtiyacına ilave olarak yıkama ihtiyacı suyunun hesaplanarak verilmesi gerekmektedir.

Tuzluluk düzeyinin verim ve kaliteyi olumsuz etkileyecek kadar artması istenilmeyen bir durumdur. Tabansuyu sorunu olan alanlarda belli zaman aralıklarında topraktaki tuzluluk düzeyi takip edilmeli ve toprak tuzluluğunu kontrol altında tutmak için gerekli önlemler alınmalıdır.

Dünyada ve ülkemizde tuz stresi ile ilgili yapılmış birçok çalışma mevcuttur. Fakat farklı tuz stresi altında yetiştirilen bitkilerde sulama suyu ve tabansuyu ile verilen tuzların bitki kısımlarındaki tuz taşınımı ile ilgili çalışmalar yetersizdir. Bitki bünyesinde farklı organlara olan mineral element taşınımı bitki verimini etkilediği gibi bitki kalitesini de olumsuz etkilemektedir. Bu durum, hem ekonomik kayba neden olurken hem de insan sağlığını etkileyecek sorunları ortaya çıkarabilmektedir. Bu açıdan bu çalışma, gelecekte yapılacak olan tuz taşınım çalışmalarına örnek teşkil etmektedir.

Yetiştiricilik yapılan alanlarda çiftçiler, sulama, tuzluluk yönetimi, sulama suyu kalitesi konularında eğitimler almalı ve sulama suyu kalitesi ve toprak tuzluluğuna göre uygun

159

çeşitlerin seçilmesi yönünde bilgilendirilmelidir. Sürdürülebilir sulu tarım için gerekli kurum ve kuruluşların bu alanda eğitim ve hizmetlerini artırması gerekmektedir.

160 KAYNAKLAR

Adak. M. S.. Güler, M., Kayan, N. 2010. Yemeklik Baklagillerin Üretimini Artırma Olanakları. VII. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi. Zmo Yayınları.

Ankara.

Adak, M. S. and Yigitarslan, U. 2016. Effect of Kaolin Applıcation on Yield. Yield Components and Grain Quality in Common Bean (Phaseolus vulgaris L.).

Ciencia e.Tecnica Vitivinicola Journal, 30(7):126-136.

Adams, M. W. 1967. Basis on yield component compensation in crop plant with special reference to the field beans (Phaseolus vulgaris). Crop Science, (7): 505-510.

Akbuğa, R. 2006. Konya-Çumra Yöresinde Yüzeysel ve Tuzlu Tabansuyunun Sulanan Alanlardaki Toprak-Su ve Tuz Dengesi Üzerine Etkileri. Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı, Tekirdağ.

Akçin, A. (1974). Erzurum şartlarında yetiştirilen kuru fasulye çeşitlerinde gübreleme, ekim zamanı ve sıra aralığının tane verimine etkisi ile bu çeşitlerin bazı fenolojik, morfolojik ve teknolojik karakterleri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Zir. Fak.

Yayın No: 157, S:1-112, Erzurum.

Akman, Y. 1990. İklim ve Biyoiklim. Palme yayınları. Ankara.

Aktaş, H. 2002. Biberde tuza dayanıklılığın fizyolojik karakterizasyonu ve kalıtımı.

Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 105, Adana.

Anonim 2020. Ürün Raporu Kuru Fasulye 2017.

https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20%C3%9Cr%C3%BC n%20Raporlar%C4%B1/2017%20%C3%9Cr%C3%BCn%20Raporlar%C4%B1/

Kuru%20Fasulye%20%C3%9Cr%C3%BCn%20Raporu%202017-301.pdf. Erişim tarihi: 25.03.2020.

Anonim 2020a.

https://arastirma.tarimorman.gov.tr/gktaem/Belgeler/Tescilli%20%C3%87e%C5

%9Fitlerimiz/Kuru%20Fasulye/g%C3%B6yn%C3%BCk-98.pdf. Erişi tarihi:

03.04.2020.

Anonim 2020b. http://www.fao.org/3/y4263e/y4263e0e.htm.

Anonymous 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkali soils. (Ed: L.A.

Richards) US Salinity Lab. Agric. Handbook No:60.

Anonymous 1993. The determination of inorganic anions in water by ion chromatography; Method 300.0. U.S. Environmental Protection Agency.

Cincinnati. Ohio.

161

Anonymous 1995. Western Fertilizer Handbook. 1995. Produced by the soil improvement comminute of the California Fertilizer Association. Interstate Publishers. Inc.. Sacramento. California.

Apan, M., Demir, Y., Öztürk, T. ve Kara, T. 2005. Kültürteknik. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı No: 12 (3. Baskı). Samsun.

Avcıoğlu, R., Khalvatı, M. A., Demiroğlu, G., Geren, H. 2003. Ozmotik Basıncın Bazı Kültür Bitkilerinin Erken Gelişme Dönemindeki Etkileri I. Çimlenme ve Büyüme Özellikleri. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg.. 40(2):1-8.

Ayers, R.S. and Westcot, D.W. 1989. Water Quality for Agriculture. FAO Irrigation of the Drainage Paper No: 29. 163 page. Rome.

Aytekin, R. İ. 2017. Bodur Kuru Fasulye (Phaseolus Vulgaris L.) Çeşitlerinde Fizyolojik Ve Biyokimyasal Parametreler Kullanılarak Kuraklığa Dayanıklılığın Belirlenmesi. Yüksek Lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Bitkisel Üretim Ve Teknolojileri Anabilim Dalı, Niğde.

Ayyıldız, M. 1990. Sulama Suyu Kalitesi Ve Tuzluluk Problemleri. A.Ü.Ziraat Fakültesi Yayınları:1196, Ders Kitabı:344, S.1-232, Ankara.

Bahçeci, İ. 1992. Lizimetrelerde drenaj kriterlerinin saptanması. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı. Konya Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü.

Araştırma Raporları 1991. Genel Yayın No: 151. Rapor Seri No:124. Konya.

Bahçeci, İ. 2009. Drenaj Mühendisliği. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi T.Y.S.

Bölümü. Şanlıurfa.

Bajwa, M. S., Josan. A.S., Hira, G.S. and Singh, N.T. 1986. Effect Of Sustained Saline Irrigation On Soil Salinity And Crop Yields. Irrig.Sci. 7(1):27-35.

Balaban, A., Güngör, Y., Erözel, Z., Yıldırım. O., Tokgöz, M. A. 1989. Bazı Kültür Bitkilerinde Tabansuyu Düzeyleri-Verim İlşkileri Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayın No:1119. Ankara.

Balcı, A. 1973. Drenaja İhtiyaç Gösteren Tarım Arazilerindeki Fazla Suyun Belirtileri.

Nedenleri ve Zararları. E.Ü.Z.F. Yayınları No:204.

Beebe, S. E., Rao, I. M., Blair, M. W. and Acosta-Gallegos, J. A. 2013. Phenotyping Common Beans For Adaptation To Drought. Front, Physiol, 5, 123-138.

Beyazgül, M., Girgin, A. ve Baş, S. 1993. Lizimetrelerde Pamuk İçin Drenaj Kriterlerinin Saptanması. Tarım Ve Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Menemen Araştırma Enstitüsü, Araştırma Raporları 1992, Genel Yayın No: 188, Rapor Seri No:123, Menemen, İzmir.

162

Birsin Avci, M. ve Adak, M. S. 2009. “Fasulye (Phaseolus Vulgaris L.)’De Kaolin Uygulamasının Verim Ve Bazı Verim Ögelerine Etkisi”. Türkiye Viii. Tarla Bitkileri Kongresi. 19-22 Ekim. Hatay. Cilt I:332-335.

Blake, G. R. 1965. Bulk density methods of soil analysis. Am. Soc. Agron. 9:374-390.

Bohnert, H. J. and Shen, B. 1999. Transformation And Compatible Solutes. Scient.

Hortic. 78, 237–260.

Bolat, M. 2016. Türkiye’de Yemeklik Tane Baklagillerin Gelecek Eğilimlerinin Belirlenmesi Doktora Semineri (Yayımlanmamış) Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Bouyoucos, G. J. 1951. A recalibration of the hydrometer method for mechanical analysis of soils. Agron. Jour. 43:434-438.

Cao, J., Li. X., Kong, X., Zed, R. and Dong, L. 2012. Using alfalfa (Medicago sativa) to ameliorate salt-affected soils in Yingda irrigation district in Northwest China.

Acta Ecologica Sinica 32 (2012) 68–73.

Carter, E. 1987. Subsurface drainage increases sugarcane yields and stand longevity.

Drainage design and management. Am. Soc. Agr. Eng. P: 159-167. Usa.

Castle, D. A., McCunnall, J. and Tring, I. M. 1984. Field drainage principles and practices. Batsford academic and educational Ltd.. p. 1-250. London.

Chaignon, V., Bedin, F. and P. Hinsinger, 2002. Copper Bioavailability And Rhizosphere pH Changes As Affected By Nitrogen Supply For Tomato And Oilseed Rape Cropped On An Acidic And A Calcareous Soil. Plant Soil 243: 219-228.

Chartzoulakıs, K., Klapaki G.. 2000. Responce of Geenhouse Pepper Hybrids to NaCI Salinity During Different Growht Steges. Scientia Horticulture 86: 247-260.

Clarkson, D.T. and Sanderson, J. 1978. Sites of Absorption and Translocation of Iron in Barley Roots. Tracer and Microautoradiographic Studies. Published May 1978.

DOI: https://doi.org/10.1104/pp.61.5.731.

Cramer, G.R. ve Nowak, R.S. 1992. Supplemental manganese improves the relative growth, net asimilation and photosynthetic rates of salt-stressed barley. Physiol Plant 84 : 600-605.

Çakmak, İ., A. Yılmaz, M. Kalaycı, H. Ekiz, B. Torun, B. Erenoğlu And H. J. Braun, 1996a. Zinc Deficiency As A Critical Problem İn Wheat Production İn Central Anatolia. Plant And Soil Volume 180, Pages165–172(1996).

163

Çarpıcı, E. B. ve Erdel, B. 2016. Determination of Responses of Different Alfalfa

Çarpıcı, E. B. ve Erdel, B. 2016. Determination of Responses of Different Alfalfa

Belgede ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ (sayfa 162-0)