• Sonuç bulunamadı

Bağıtlı taraflardan biri, Doğu’yu istila ya da sömürge yapma siyasetini izleyen herhangi bir emperyalist devlet tarafından ötekine yapılacak

saldırıyı bizzat kendine yapılmış sayarak elindeki araçlar ve olanaklarıyla onu püskürtmeyi kabul eder.

Yukarıda adı geçen bu antlaşma 1 Mart 1921 tarihinde Moskova da yapılmış olup Türkiye ile Afganistan’ın ilk dostluk ittifakıdır. Soysal, İsmail. Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları (1920-1945) (Cilt I) 2. Baskı. Bkz. BCA Fon No: 30..18.1.1, Yer Numarası: Kutu No: 3, Dosya Gömleği: 29, Sıra No: 11, Dosya No: 114-4, Tarih: 3.7. 1921. Genelkurmay ATASE Daire Başkanlığı. Bkz: (İSH), Yer Numarası: Sıra No: 15060, Kutu No: 1082-Gömleği No: 9, Tarih: 01. 03. 1921.

Ek 2: Afganistan Kralı ve Kraliçe’nin Türkiye Gezi Programı. Bka. Şimşir, Bilal, Atatürk ve Afagnistan, ASAM Yayınları, Ankara, 2002.

Afgan Kral ve Kraliçesi hazretlerinin teşrifleri Münasebetile icra edilecek merasim programı:

Afgan Kralı ve Kraliçesi Hazretlerinin Sivastopol’den İstanbul’a getirmek için Seyrisefayin idaresinin İzmir vapuru tahsis edilmiştir. İşbu vapur Kral hazretlerinin teşriflerinden bir gün evvel Sivastopol limanında bulunacaktır.

18 Mayıs 1928 Saat 12:

Kral ve Kraliçe Hazretleri İzmir vapuruna teşrif buyururken Peyk-i şevket ve Berk-i Satvet selam topu atacaklar ve Kral Hazretleri gemiye çıkınca Afganistan Kralına mahsus grandi direğine zatı hümayunlarına mahsus sancak çekilecektir.

Afganistan milli marşı ardından İstiklal Marşı söylenecek ve karşılama heyeti Kral ve Kraliçe Hazretlerine takdim edilecektir.

Saat 13:

Vapurda öğle yemeği tenavül buyrulacaktır. Bir bando mızıka Kral Hazretlerinin emirlerine tabi olacaktır.

19 MAYIS 1928

Türk donanmasına ait diğer beş gemi boğazın üç mil açığında düzgün bir hat üzerinde Kral Hazretlerinin gelişini bekleyecektir. Kral Hazretleri boğaz dışında bekleyen bu savaş gemilerinin önünden geçerken Hamidiye ve Mecidiye Kruvazörleri yirmi bir pare top atışı ile Kral Hazretlerinin selamlayacaklardır.

Kral ve Kraliçe karşılamaya gelen vali, kolordu ve donanma komutanları şehremini, halk fırkası müfettişi, üniversite rektörü, Kral Hazretlerinin bulunduğu gemiye çıkarak hoş geldiniz diyecekler ve belediye başkanı bir nutuk icra edecek ve Kral Hazretleri tarafından buna cevap verilecek. Bu sırada askeri bir uçak filosu

Kral’ın bulunduğu gemiyi selam edecek ve Haydarpaşa’ya kadar savaş gemilerine eşlik edecektir.

Bu şekilde oluşturulan konvoy saat 18.00’da Haydarpaşa’ya çıkmak üzere motora bindirilecek ve bu sırada Afgan Marşı ve İstiklal Marşı çalınacak ve motor Haydarpaşa’ya yaklaşırken bütün gemiler yirmi bir pare top atacaktır.

Saat 18.15:

Kral ve Kraliçe Hazretleri Haydarpaşa rıhtımında karşılanacak ve güzergâhındaki askeri kıtayı teftiş edip istasyona gireceklerdir. İstasyon içinde Kral ve Kraliçe Hazretleri ayrıca Kadıköy Halk Partisi görevlisi, Anadolu-Bağdat demiryolları işletmesi müdürü, Kadıköy ve Üsküdar Belediye üyelerinden birer kişi tarafından karşılanacaktır ve burada bir askeri kıta selam duracak.

Afgan Marşı ile İstiklal Marşı çalınacaktır. Kral ve Kraliçe Hazretleri Prenses Nurisirrac ve Huriye Tarzi Hanımefendi ve Mesaib-i Serdar Hasan Han Hazretleri cumhurbaşkanı tarafından tahsis edilen hususi vagona bindirilecek ve maiyetleri diğer vagonlara yerleşeceklerdir.

Saat 18.30:

Vali, kumandan, belediye başkanı Tuzla’ya kadar Kral ile birlikte gidecekler Tuzla’ya varışta askeri merasim kıtası selam duracak, Afgan Marşı ve İstiklal Marşı söylenecek ve mahalli memurlar saygılarını sunacaklardır.

Saat 20:

Kral ve Kraliçe Hazretleri emir buyurdukları kimselerle akşam yemeğinde birlikte olacaklardır.

20 Mayıs 1928 Saat 11.30:

Ankara istasyonuna varış.

Kral ve Kraliçe istasyonda cumhurbaşkanı tarafından karşılanacak.

Cumhurbaşkanı’nın yanında şu kişiler bulunacak: Sağ taraflarında; TBMM Başkanı Kazım Paşa, Başvekil İsmet Paşa, Hükümet Üyeleri, TBMM Başkan Vekilleri, Sol tarafta Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak, Genelkurmay İkinci Başkanı ve Yardımcısı, Yüksek Askeri Şura üyeleri, Kara Deniz Hava Müsteşarları, Genel Sekreterler, Başyaverler, Muhafız Kıtaları Komutanı, Özel Kalem Müdürleri, Yaverler. İstasyonda askeri resmi selam ifa edilecek ve askeri kıtalara dikey olarak şu kimseler dizilecekler: Yargıtay Başkanı, Başsavcı, Danıştay Başkanı, Sayıştay Başkanı, Talime ve Terbiye Dairesi Başkanı, Bakanlım Müsteşarları.

Saat 11.45:

Cumhurbaşkanı ile Kral ve Kraliçe ve mahiyetlerinde sekiz kişi, istasyon binasından çıkacaklar ve istasyon meydanında beklemekte olan Ankara valisi ile belediye başkanı, belediye meclisinden bir heyet, emniyet genel müdürü, jandarma kumandanı ve polis müdürü tarafından karşılanacaklardır. Belediye başkanı “hoş geldiniz” diye kısa bir konuşma yapacak ve Kraliçe’ye bir demet çiçek sunacaktır.

Saat 12.00:

Otomobillere binilip Kral ve Kraliçe’nin ikamet edeceği Ankara Palas Oteli’ne gidilecek.

Saat 13.00-14.30:

Kral ve Kraliçe ile mahiyetlerinin özel öğle yemeği.

Saat 15.30:

Kral ve Kraliçe Çankaya’daki cumhurbaşkanlığı köşküne gidip iadei ziyarette bulunacaklar. Yanlarındaki diğer otomobillerde bulunan Prenses Nurissırac ve Huriye Tarzi Hanım, Musahibi Serdar Hasan Han, Başkâtipleri Serdar Ali Gulam Sıdık Han, Elçi Gulam Ceylani ve eşi ile mihmandarları bulunacaktır.

Cumhurbaşkanlığı köşklerine varışlarında askeri törenle karşılanacaklardır.

Saat 18.00:

Kral otelde, TBMM Başkanı ile Başbakan, Genelkurmay Başkanını ve Dışişleri Başkanını kabul edecek.

Saat 20.30:

Kral ve Kraliçe şerefine cumhurbaşkanı tarafından yüz kişilik bir ziyafet verilecek ziyafette cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı, Başvekil, Hükümet Üyeleri, Divanı Riyaset, Parti Genel Sekreteri, asker ve mülki erkân hazır bulunacaklar cumhurbaşkanı bir nutuk söyleyecek ve Kral buna karşılık verecektir. Ankara ziyaretinin birinci gün programı böyle tamamlanır.

Saat 11.30:

Kral ve Kraliçe Hazretleri istasyon rıhtımında Cumhurbaşkanı tarafından karşılanacaktır.

Saat 11.45:

Cumhurbaşkanı Hazretleri ile Kral ve Kraliçe Hazeratı ve maiyetlerinden sekiz kişi istasyon binasından çıkacaklar ve istasyon meydanında bulunan Ankara Valisi ile Belediye Başkanı, Emniyet Genel Müdürü, Belediye’den bir heyet, Jandarma komutanı ve Polis Müdürü tarafından karşılanacaktır.

Saat 12.00:

Otomobillere binilerek kral ve kraliçe’nin ikametgâh edeceği Ankara Palas oteline hareket edilecektir.

Saat 12.10:

Kral ve kraliçe Hazretleri ile Cumhurbaşkanı otele gelecekler ve Teşrifat müdürü ve mihmandarları tarafından dairelerine kadar bırakılacak ve bir müddet dinlenmeden sonra teşrif buyuracaklardır.

Saat 13.00-14.30:

Kral ve Kraliçe Hazretleri ve maiyetleri hususi surette öğle taamı tenavül buyuracaklardır.

Saat 15.30:

Kral ve kraliçe Çankaya’daki Cumhurbaşkanı köşküne iadei ziyarette bulunacaklar. Refakatlerinde diğer otomobillerde Prenses Nurisirrac ve Huriye Tarzi Hanımefendi, Serdar Hasan Han hazretleri ve Başkâtipleri, Serdar Ali Gulam Sıdık Han, Safir Gulam Ceylani ve refikaları Hanımefendileri ve mihmandarları bulunacaktır.

Saat 17.00:

Cumhurbaşkanı Hazretlerinin tensibi riyasetpenahillerine göre hareket edilecektir. Kral Hazretleri İkametgâhlarında Büyük Millet Meclisi Başkanı ile Başvekil, Genelkurmay Başkanının ve Dışişleri vekili Beyefendinin ziyaretlerini kabul buyuracaklardır.

Saat 20.30:

Kral ve kraliçe hazretlerinin şerefine Cumhurbaşkanı Hazretleri tarafından yüz kişilik bir ziyafet verilecektir. Bu ziyafette Cumhurbaşkanı Hazretleri Büyük Millet Meclisi Başkanı, Başvekil, Heyeti Vekile Azası, Divanı Riyaset, Fırka Kâtibi Umumisi, Askeri ve Mülki Erkan hazır bulunacaklardır. Bu vesile ile Cumhurbaşkanı hazretleri tarafından bir nutuk söylenecek ve Afgan Kralı Hazretleri tarafından mukabele edilecektir.

21 Mayıs 1928 Saat 11.30:

Büyük Millet Meclisi merasim salonunda Kral Hazretleri Süferai Ecnebiyeyi ve Maslahatgüzarı müctemian ve meri olan teşrifat usulü dairesinde kabul buyuracaklardır.

Saat 13.00:

Kral ve Kraliçe Hazretleri şerefine Başvekil Paşa Hazretleri süvar tarafından konaklarında özel bir öğle yemeği verilecektir. Nutuk edilmeyecektir. Askeri merasim olmayacaktır. Otomobillere kemafissabık süvari refakat edecektir.

Saat 16.00: Varış yerine gidilecektir.

Saat 18.30:

Kral Hazretleri ikametgâhlarına avdet buyuracaklar ve sefaret erkânı ve arzu buyuracakları zevatı kabul buyuracaklardır.

Saat 20.30:

Dışişleri vekili tarafından kral ve kraliçe Hazeratı şerefine bir ziyafet verilecektir. Bu ziyarette Süferai ecnebiye refikalar ile beraber hazır bulunacaklardır.

Saat 22.00:

Resmikabul. Bütün kordiplomatik davet olunacaktır. Cumhurbaşkanı müzik heyeti tarafından yüz elli kişilik bir konser verilecektir.

22 Mayıs 1928 Saat 11.00:

Vali, Belediye Başkanı, Cemiyeti Umumiyei Belediyeden bir heyet Kral ve Kraliçe Hazretlerini ziyaretle arzı tazimat ile Kral ve Kraliçe Hazretlerine şehir adına bazı hediyeler takdim edeceklerdir.

Saat 12.30:

Kral ve Kraliçe Dışişleri konağında özel bir öğle yemeğine buyuracaklardır.

Saat 15.30:

Kral Hazretleri Heyeti Vekile azasını kabul buyuracaklardır.

Saat 15.30:

Kral Hazretleri Heyeti Vekile azasını kabul buyuracaklardır.

Saat 20.30:

Afgan Kral ve Kraliçesi tarafından Cumhurbaşkanı şerefine bir ziyafet düzenlenecektir.

EK 3: Afganistan, Kralı Amanullah Han’ın Ankara ziyaret sırasında Gazi Mustafa