c. Belediye Başkanı
3. Büyükşehir Belediyeleri Maliyesi
5216 sayılı yasa 25. maddesine göre büyükşehir, ilçe ve ilk kademe bele-diyelerinin bütçeleri büyükşehir belediye meclisine sunulmakta ve bütçeler
bü-yükşehir belediye meclisince yatırım ve hizmetler arasında bütünlük sağlayacak biçimde, aynı toplantı döneminde, birlikte görüşülerek aynen veya değiştirilerek kabul edilmekte ve tek bütçe halinde bastırılmaktadır. büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin bütçeleri büyükşehir belediye meclisine sunulmakta ve bütçeler büyükşehir belediye meclisince yatırım ve hizmetler arasında bütünlük sağlayacak biçimde, aynı toplantı döneminde, birlikte görüşülerek aynen veya değiştirilerek kabul edilmekte ve tek bütçe halinde bastırılmaktadır.
Bu kapsamda “Büyükşehir belediye meclisi, ilçe ve ilk kademe belediye-lerinin bütçelerini kabul ederken; Bütçe metnindeki kanun, tüzük ve yönet-meliklere aykırı madde ve ibareleri çıkarmaya veya değiştirmeye, belediyenin tahsile yetkili olmadığı gelirleri çıkarmaya, kanuni sınırlar üzerinde veya altın-da belirlenmiş olan vergi ve harçların oran ve miktarlarını kanunaltın-da öngörü-len sınırlarına çekmeye, kesinleşmiş belediye borçları için bütçeye konulması gerekip de konulmamış ödeneği eklemeye ve ortak yatırım programına alınan yatırımlar için gerekli ödeneği eklemeye, yetkilidir.” İlgili yasa bütçedeki daha önceki kanundaki vali onayı zorunluluğunu kaldırarak belediyelerin gelirlerini 23. maddede söyle sırlamaktadır (Ulusoy ve Akdemir, 2010: 300-313). 5216 sayılı Kanun’un 23. maddesine göre, büyükşehir belediyesinin gelirleri şöyle sıralamaktadır (Ökmen ve Parlak, 2010: 272-274):
• Genel bütçe vergi gelirleri tahsilât toplamı üzerinden ilçe ve ilk kademe belediyelerine verilen paylardan Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek oran-lar içinde ayrıoran-larak İller Bankası tarafından gönderilecek pay,
• Büyükşehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilât toplamı üzerinden Maliye Bakanlığı tarafından hesaplanıp, ertesi ayın sonuna kadar ilgili büyükşehir belediyesine yatırılacak % 5 pay,
• 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer alan oran ve esaslara göre büyükşehir belediyesince tahsil olunacak at yarışları dahil müşterek bahislerden elde edilen Eğlence Vergisi’nin % 20’si müşterek bahislere konu olan yarışların yapıldığı yerin belediyesine, % 30’u nüfuslarına göre dağıtılmak üzere diğer ilçe ve ilk kademe belediyelerine ayrıldıktan sonra kalan % 50’si,
• Büyükşehir belediyesine bırakılan sosyal ve kültürel tesisler, spor, eğlen-ce ve dinlenme yerleri ile yeşil sahalar içinde tahsil edileeğlen-cek her türlü belediye vergi, resim ve harçları,
• 7. maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde belirtilen alanlar ile bu alan-lara cephesi bulunan binalar üzerindeki her türlü ilan ve reklamların vergileri ile asma, tahsis ve bakım ücretleri,
• 7. maddenin (f) bendine göre tespit edilen park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirin ilçe ve ilk kademe belediyelerine, nüfuslarına göre dağıtıla-cak %50’sinden sonra kaladağıtıla-cak %50’si,
• Hizmetlerin büyükşehir belediyesi tarafından yapılması şartıyla 2464 sa-yılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda belirtilen oran ve esaslara göre alınacak yol, su ve kanalizasyon harcamalarına katılma payları,
• Kira, faiz ve ceza gelirleri,
• Kamu idare ve müesseselerinin yardımları,
• Bağlı kuruluşların kesin hesaplarındaki gelirleri ile giderleri arasında olu-şan fazlalık sonucu aktarılacak gelirler,
• Büyükşehir belediyesi iktisadi teşebbüslerinin sai hâsılatından büyükşe-hir belediye meclisi tarafından belirlenecek oranda alınan hisseler,
• Büyükşehir belediyesinin taşınır ve taşınmaz mal gelirleri, • Yapılacak hizmetler karşılığı alınacak ücretler,
• Şartlı ve şartsız bağışlar, • Diğer gelirler.
Giderleri bakımından kanun aşağıdaki kalemleri sıralamaktadır:
5216 sayılı Kanun’un 24. maddesine göre büyükşehir belediyesinin giderleri şunlardır:
• Belediye hizmet binaları ve tesislerin temini, bakım ve onarımı için yapı-lan giderler,
• Belediye personeline ve belediyenin seçilmiş organlarının üyelerine öde-nen maaş, ücret, ödenek, huzur hakkı, yolluklar, hizmete ilişkin eğitim ile diğer giderler,
• İlçe, ilk kademe belediyeleri ile bağlı kuruluşlara yapacakları yardımlar ve ortak proje giderleri,
• Her türlü altyapı, yapım, onarım ve bakım giderleri,
• Belediye zabıta ve itfaiye hizmetleri ile diğer görev ve hizmetlerin yürü-tülmesi için yapılacak giderler,
• Vergi, resim, harç, katılma payı, hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer gelirlerin takip ve tahsili için yapılacak giderler,
• Belediyenin kuruluşuna katıldığı şirket, kuruluş ve birliklerle ilgili ortaklık payı ile üyelik aidatı giderleri,
• Mezarlıkların tesisi, korunması ve bakımına ilişkin giderler, • Faiz, borçlanmaya ilişkin diğer ödemeler ve sigorta giderleri,
hizmet ve yardımlar,
• Dava takip ve icra giderleri,
• Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri, • Avukatlık, danışmanlık ve denetim ödemeleri,
• Kamu yararı görülen konularda yurt içi ve yurt dışı kamu sektörü, özel sektör ve sivil toplum örgütleriyle birlikte yapılan ortak hizmetler ve diğer proje giderleri,
• Spor, sosyal, kültürel ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderler (Ökmen ve Parlak, 2010: 272-274).
Belediyelerde iç ve dış denetim yapılır. Denetim, iş ve işlemlerin hukuka uygunluk, malî ve performans denetimini kapsar. İç ve dış denetim 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre yapılır.Ayrıca, bele-diyenin malî işlemler dışında kalan diğer idarî işlemleri, hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından İçişleri Bakanlığı tarafından da denetlenir. Beledi-yelere bağlı kuruluş ve işletmeler de yukarıdaki esaslara göre denetlenir. Dene-time ilişkin sonuçlar kamuoyuna açıklanır ve meclisin bilgisine sunulur.