Kuzey Kıbrıs’da bağımsızlık bildirisi, 15 Kasım 1983 tarihinde yayınlanır. 2 Ara-lık 1983 tarihinde ise, KKTC kurucu meclisinin oluşturulması kararı alınır. Bu dönemde, Anayasa Komisyonu tarafından hazırlanan KKTC Anayasası, yetmiş üyeli Kurucu Meclis tarafından kabul edilerek 5 Mayıs 1985 tarihinde halkoy-lamasına sunulur. Neticede, anayasa yüzde yetmiş oy oranıyla kabul görür ve yürürlüğe girer (Turhan, 2008: 275-276 &Keleş, 1999: 119 &Akbay, 2008: 5-6). Söz konusu anayasa, 1975 Kıbrıs Türk Federe Devleti anayasasına benzemekle birlikte, yeni Cumhuriyetin çerçevesini çizen yeni hükümler de taşımaktadır.
13’ü geçici olmak üzere 177 maddeden oluşan anayasa, temsili bir demokrasi öngörmüş ve bu çerçevede egemenliği KKTC halkına ve temsili organlarına ver-miştir. Bu çerçevede, Anayasa’nın üçüncü maddesinin dördüncü bendine göre, hiçbir makam ve merci kaynağını anayasadan almadığı bir yetkiyi kullanamaz (KKTC 1985 Anayasası, 2013; Akbay, 2008: 6).
Ülkede yürütme organı, cumhurbaşkanı, başbakan ve bakanlar kurulun-dan oluşmaktadır. Yürütme Organı konusundaki düzenlemeler 1985 KKTC Anayasası’nın dördüncü kısmında 99. maddeyle başlamaktadır. Anayasaya göre cumhurbaşkanı, devletin başı ve beş yıllık bir dönem için seçilmektedir. Cum-hurbaşkanı adaylarının seçimlerde yer alması için milletvekili seçilme yeterli-liğine sahip olması, 35 yaşını doldurması, yüksek eğitim görmüş olması, Türk ana ve babadan doğmuş olması, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşlığına sahip olması ve en az beş yıl ülkede ikamet etmesi şartı aranmaktadır. Cumhur-başkanlığı seçimlerinde ilk turda salt çoğunluğu sağlayan aday seçimi kazanır. Aksi durumda, 7 gün sonra en çok oy alan iki aday ikinci turda yarışır ve ikinci turda en çok oy alan aday cumhurbaşkanı seçilir (KKTC 1985 Anayasası, 2013: 48-49).
KKTC’de cumhurbaşkanı, Anayasanın korunması ve kamusal hayatın kesin-tisiz bir biçimde sürdürülmesinden sorumludur. Kabine toplantılarına başkanlık edebilir. Ancak, siyaseten sorumsuzdur. Söz konusu sorumluluk, başbakan ve bakanlardadır. Cumhurbaşkanı, seçimlerden sonra başbakanı ve başbakanın önerisi üzerine bakanları atar. Yine başbakanın önerisi üzerine bakanları göre-vinden alabilir. Bunun yanısıra Türkiye’dekine benzer diğer klasik işlevleri ye-rine getirir. Anayasanın 101. maddesi uyarınca cumhurbaşkanı partili ise, parti kararlarına uymak zorunda değildir, bağımsız hareket edebilir. Ayrıca, parti baş-kanlığı ve cumhurbaşbaş-kanlığı aynı şahısta toplanamaz (KKTC 1985 Anayasası, 2013).
Ülkede yürütme organının ikinci ayağını oluşturan bakanlar kurulu, başba-kan ve babaşba-kanlardan oluşur. Babaşba-kanlar kurulu, anayasanın 106 ve 107. maddele-rinde düzenlenmiştir. Başbakan adayı hükümeti kurmak üzere milletvekilleri ya da grup başkanları arasından cumhurbaşkanınca görevlendirilmektedir. Bakan-lar ise, milletvekilleri arasından ya da milletvekili olma kriterlerini taşıyan diğer adaylar arasından başbakanın önerisi ve cumhurbaşkanının rızasıyla atanırlar. Bakanlıklar anayasasının öngördüğü prosedür çerçevesinde kararnameyle kuru-lur ve 10’u geçemez. Başbakan, bakanlar arası koordinasyonu sağlar, hükümetin genel politikasını belirler ve bakanlar kuruluna başkanlık yapar. Hükümetler,
meclisin güvenoyu ile çalışmaya başlamaktadır. Bu arada, KKTC’de cumhurbaş-kanı, başbakan ve bakanlar gerektiğinde Yüksek Mahkeme’de yargılanabilirler (KKTC 1985 Anayasası, 2013; Turan, 2008: 279). KKTC’de başbakanlık ve ba-kanlıklar aşağıdaki şekilde sıralanabilir (Akbay, 2008: 7 & Çavuşoğlu, 2012: 59):
• Başbakanlık
• Başbakan Yardımcılığı ve Dışışleri Bakanlığı • İçişleri ve Yerel Yönetimler Bakanlığı • Maliye Bakanlığı
• Sağlık Bakanlığı
• Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı • Tarım ve Orman Bakanlığı • Ekonomi ve Turizm Bakanlığı • Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı • Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Öte yandan, 1985 KKTC Anayasası’nın 77. maddeyle başlayan üçüncü kısmı, yasama organını düzenlemektedir. Bu çerçevede, KKTC’de parlamento işlevini yerine getiren Cumhuriyet Meclisi, Kuzey Kıbrıs yurttaşlarının yasama ve demokratik temsil organı olduğu gibi, aynı zamanda Kıbrıs Türk Halkı’nın bağımsızlık ve özgürlük sembolüdür. 50 milletvekilinden oluşan Cumhuriyet Meclisi, 5 yıllık bir dönem için seçilir ve kanun yapma, bakanları ve hükümeti denetleme, bütçeyi onaylama gibi demokratik parlamentoların klasik işlevlerini ülkede yerine getirir. Milletvekillerinin yasama dokunulmazlığı anayasada ga-ranti altına alınmıştır (KKTC 1985 Anayasası 1985; Akbay, 2008: 7).
B. İdari Yapı
KKTC’de idari yapıya bakıldığında ülkenin Lefkoşa, Gazi Magusa, Girne, Güzelyurt ve İskele olmak üzere beş bölgeye ayrıldığı ve bölgelerin de aslında beş büyük şehir çerçevesinde düzenlendiği görülür. Ülkenin başkenti ve tim merkezi bilindiği gibi Lefkoşa’dır. Bununla birlikte, bölgeler merkezi yöne-timin temsilcileri olan kaymakamlarca yönetilmektedir (Akbay, 2008: 9 & Bora, 1996 & Çavuşoğlu, 2012). Aslında Kıbrıs’da kaymakamlık yapılanmasının tarihi, Osmanlı dönemine kadar uzanmaktadır. Bu bağlamda örneğin; 1839 ve 1856 yılları arasında Kıbrıs’da görev yapan en üst dereceli yönetici “kaymakam” ün-vanına sahip bulunmaktadır (Erdönmez, 2004: 24-25).
var-dır. Köylerin bölgelere göre dağılımı şöyledir: Lefkoşa 30, Gazi Magusa 42, Girne 42, Güzelyurt 30 ve İskele 43 köye sahiptir. Bugün KKTC’de köy yönetimlerine bakıldığında, temelde kaymakamların altında dört yıllığına seçilen muhtarlar ve köy ihtiyar heyetlerince idare edildikleri görülmektedir. KKTC’de yerel yönetim yapılanmasına bakıldığında ise, iki yapı göze çarpmaktadır.Bunlar; Belediyeler ve Köy İhtiyar Heyetleri’dir. Her ikisi de, özerk yapılardır. Belediye meclisleri, bölge, kasabalar ve büyük köylerde yerel yönetim işlevi görürken, köy ihtiyar heyetleri geri kalan köylerde yerel yönetim faaliyeti yürütmektedirler. Belediye meclisleri, belediye başkanları, muhtarlar ve köy ihtiyar heyetleri serbest, eşit ve gizli oy yöntemiyle seçilmektedirler (Akbay, 2008: 9&Bora, 1996: 59).
Kısaca, bugün KKTC idari yapılanması, beş ilçe kaymakamlığı, 28 beledi-ye, 187 köy ve İçişleri Bakanlığı ile ilçe kaymakamlıklarının koordinasyonunu sağlayan bir merkez kaymakamlığından oluşmaktadır. Çavuşoğlu’nun ifadesiyle KKTC, yerel yönetimleri ülkenin geleceği ve kaynakların kullanımı konusunda oldukça önemli görmesinden dolayı, İçişleri Bakanlığının adını yerel yönetimle-ri de kapsayacak şekilde İçişleyönetimle-ri ve Yerel Yönetimler Bakanlığı olarak değiştirmiş-tir (Çavuşoğlu, 2012: 59). Dolayısıyla, aslında bugün ülkede idari yapı, İçişleri ve Yerel Yönetimler Bakanlığı altında örgütlenmiş bulunmaktadır.
Öte yandan, KKTC’de 2008 yılında yapılan bir düzenlemeyle ülke çapın-daki tüm köyler belediye sınırlarına dahil edilmiştir. Daha önceleri, ülke gene-linde köylerin hizmetleri genelde kaymakamlıklar aracılığı ve İçişleri Bakanlığı bağlantısıyla yürütülmekteydi. Bu yeni düzenlemenin temel nedeni kuşkusuz, vatandaşa sunulan hizmetlerin kalitesini arttırmak olmuştur. Ancak, ilerleyen süreçte belediyelerin hizmet alanlarının genişlemesiyle bu kez de yeterli dona-nıma sahip olmayan bazı belediyeler hizmet vermekte güçlük çekmeye başla-mışlardır. Bu süreçte, küçük ölçekli bazı belediyeler birleştirilerek mali açıdan ve hizmet sunumu bakımından daha işlevsel bir hale getirilmeye çalışılmıştır (Çavuşoğlu, 2012: 59).