Bölgesel Örgütlenme ve Yaşanan Değişim 66

Batı Avrupa yirminci yüzyılın özellikle son on yılında değişik merkezkaç etkilerden farklı şekillerde etkilenmiştir. Yaşanan bu değişimlerden en çok değişiklilik gören de yerel yönetimler olmuştur. Eş zamanlı küreselleşme ve Pazar ekonomilerinin yarattığı bölgelerin rekabet edebilirliğinin mecburiyeti ve ulus devlet anlayışının yerini bölge odaklı uygulamalara bırakması ve özellikle AB üyesi ülkelerde Avrupa Komisyonu tarafından yürütülen bölgesel temelde siyaset üretimi ve bölgelere ilişkin uygulamalar ‘bölgeler Avrupa’sı’28 sloganı ile ortaya atılarak yeni yerel özerkliklerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Whitehall olarak anılan ve tetikçi, hiyerarşik ve merkezi yapıda bir örgütlenmenin olduğu parlamento egemenliğine İngiltere idare yapısında, yerelleşme uygulamalarının geçmişi çok yenidir. Yaşanan bu değişimi ekonomik ve siyasal olarak iki nedene bağlamak mümkündür. Bölgeselleşme görüşü İngiltere’de 1930’lardan itibaren başlayan tartışmalar; bölgeler arası ekonomik eşitsizlikler ve

27 _{Non Deparmental Public Bodies}

28 _{“Bölgeler Avrupasını” savunanlar yerini “bölgelerle birlikte Avrupa” anlayışına bırakmıştır. Bu} olgu daha doğrudur çünkü bölgeler ve ulus-altı otoriteler politika oluşturmada daha önemlidirler (Hooghe ve Marks ile Giordano 2004).

- 67 -

ekonomik yönden kötü bölgelerde, bölgesel ekonomik canlanmanın sağlanması için bölge temelli kurumların geliştirilmesi ihtiyacını ortaya çıkartmıştır. İngiltere’de yaşanan içsel dinamikler bu tartışmaları tetiklemiştir. Özellikle 1980lerin sonlarından itibaren bu sorunlar North East29, North West ile Yorkshire ve Humber Bölgeleri başta olmak üzere; İngiliz bölgelerinde yeni arayışları beraberinde getirmiştir. İngiliz Sanayi Komisyonu tarafından yapılan 1997 tarihli bir araştırma; 1980’ler de ve 1990’ların başında, bazı devlet kurumları arasında çakışan yetki ve sorumluluk alanlarının, kurumların ekonomik kalkınma güçlerini ve dolayısı ile de çalıştıkları bölgelerin rekabet güçlerini son derece azalttıklarını savunmuş ve bölge temelli devlet dairelerinin ekonomik kalkınma için gereken ivmeyi kapasiteleri ile sağlayabileceklerini önermiştir (Giordano 2004).

Ekonomik kalkınmaya ilişkin problemlerin yani içsel dinamiklerin getirdiği ‘yeni bölgecilik’ önerilerinin yanında siyasal etkilerde, bölgeciliği desteklemiştir. Avrupa Komisyonu’nun talepleri bunlardan birisidir. AB’nin bölge odaklı ve bölgelerarası rekabet ilkesine dayalı AB Bölgesel politikalarında bölgecilik açıkça desteklenmiş; fonlardan faydalanabilmek için bölgesel kalkınma planları sunmak zorunlu tutulmuştur. İngiliz bölgelerine yapılan yüksek miktarda fon yardımı bölgeselleşmeyi önemli oranda hızlandırmıştır (Karasu 2005).

Ulusal düzeyde İngiltere’de 1990’ların başında yeni yapılar kurmak, siyasi düzeyde geniş bir bölgesel boyut yaratmak, kurumsal işbirliğini bölgesel düzeyde sağlamak gibi amaçları güden Yeni İngiliz Bölgeselleşmesi (Karasu 2005) olarak adlandırılan çalışmalar ile Birleşik Krallık siyasetçileri bölgeciliği yeniden keşfetmişlerdir. Buna ilişkin çalışmalar; 1991’de Avrupa Birliğinin İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırılması (NUTS)30 kapsamında 8 adet Standart İstatistikî Bölgesinin (SSR)31 kurulması ile başlamıştır. Aşağıda bulunan Şekil 4.6’da bu dönemde yapılan en büyük yenilik ise 1994’de, SSR bölgelerinde; Sanayi ve Ticaret, Çevre ve Ulaştırma, Eğitim ve Çalışma Bakanlıklarının taşra örgütlerinin

29 _{Çalışmanın bundan sonraki kısımlarında bölge isimleri Türkçeleştirilmeden, orijinal hali ile} kullanılacaktır.

30 _{The Nomenclature of Territorial Units for Statistics (NUTS)} 31 _{Standart Statistic Regions (SSR)}

- 68 -

birleştirilmesi ile kurulan 9 adet Hükümet Bölgesel Ofislerinin32 ; North East, North West, Yorkshire ve Humber, West Midlands, East Midlands, East of England, South West, South East ve Londra Bölgelerinde kurulmaları olmuştur (Harding 2006).

Hükümet Bölgesel Ofisleri merkezi yönetimin varlığını bölgesel düzeyde artıran yapılar olarak; çeşitli bakanlıkların taşra teşkilatı işlemlerini örgütlemek, etkili politika geliştirilmesine yönelik bölgesel ve kentsel politikaların planlanmasını ve eşgüdümünü sağlamak, AB yapısal fonların dağıtımı ile ilgili hedefleri belirleyerek AB’nin diğer bölgesel politikalarını uygulamak görevlerini üstlenmişlerdir. 1990’ların başlarında başlatılan bu yapısal değişiklikler sonraki dönemlerde yapılacak köklü bölgeselleşme reformlarına zemin hazırlamıştır (Karasu 2005).

Şekil 4.3 İngiltere NUTS2 Bölgeleri (Harding 2006)

- 69 -

İngiltere’de 1997 yılında iktidara yeni bir İşçi Partisi33 hükümetinin gelmesi ile yeni bölgeselleşme çalışmaları hızlanarak 9 Ocak 1998’de Bölgesel Kalkınma Ajansları Yasası çıkartılmıştır. Ajanslar mevcut Kırsal Kalkınma Komisyonlarının34, Hükümet Bölgesel Ofislerinin ve İngiliz İşbirliği35 oluşumlarının mevcut yapıları üzerine kurgulanmıştır (Ward, Lowe ve Bridges 2002).

Bölgesel Kalkınma Ajanslarından sekizinin 1 Nisan 1999’da resmen göreve başlaması, bu dönemin önemli yeniliklerinden birisidir. Dokuzuncu BKA olan Londra Kalkınma Ajansı ise Londra Büyükşehir Belediyesinin reform çalışmaları ile 3 Temmuz 2000 yılında kurulmuştur. Aşağıda verilen Şekil 4.4’de, BKA’lar bulundukları bölgeler ve logoları ile yer almaktadır. 1980 ve 1990’larda neredeyse yerel otoriteler ve bölge-altı birimler tarafından yürütülen ekonomik kalkınma konusu, BKA’ların kuruluşu ile birlikte bölgelerle ön plana çıkmıştır (Elock And Keating 98).

Şekil 4.4 BKA’lar ve Logoları (NAO 2003)

33 _{Labour Government}

34 _{Rural Development Commissions} 35 _{English Partnerships}

- 70 -

Aşağıdaki Çizelge 4.1’de ajansların isimleri ile bulundukları bölgelerin adları yer almaktadır. Ajansların çoğu bulundukları bölgelerin isimlerini alırken; bazıları ise Yorkshire Forward36, Advantage West Midlands37, One North East38 gibi iddialı isimler seçmişlerdir.

Çizelge 4.1 İngiltere’de BKA’lar

Bölge Adı Bölgesel Kalkınma Ajansları

West Midlands Advantage West Midlands BKA _(AWMBKA)39

East Midlands East of England BKA (EEBKA)

East of England East Midlands BKA (EMBKA)

North West North West BKA (NWBKA)

North East One North East BKA (ONEBKA)

South East England South East of England BKA (SEEBKA)

South West of England South West of England BKA (SWBKA)

Yorkshire and The Humber Yorkshire Forward BKA (YFBKA)

London London BKA (LBKA)