Azerbaycan Sineması 1960 Dönemi

İkinci Dünya Savaşı tüm sanat türlerini olduğu gibi sinemayı da derinden etkilemiş, dünya sinemasında büyük bir durgunluk yaratmıştır. Savaş sonrası meydana gelen çeşitli sinema akımlarıyla dünya sineması yeni arayışlara yöneldi. 1945 sonrası İtalya‟da ortaya çıkan, insanların günlük hayat gerçeklerini, sorunlarını yansıtan “Yeni Gerçekçilik” sinema akımı (“Neorealismo”); 1950 yılında Fransa‟da oluşan “Yeni Dalga” hareketi (“La Nouvelle Vague”); 1956‟da İngiltere‟de meydana gelen “Özgür Sinema” akımı (“Free Cinema”); 1960‟larda Brezilya‟da yayılan “Yeni Sinema” (“New Cinema”) sinema tarihinin en önemli akımlarından oldu. Farklı dönemlerde ortaya çıkan bu akımlar toplumsal içerikli konularla yeni görüşlerin, sinemanın alışılmışın dışında yeni anlatım biçimlerinin oluşumunu sağladı.

1960 yıllarından başlayarak tüm dünya sinemasının gelişiminde etkili olan arayışlar Azerbaycan sinemasında da kendi yansımasını bulmaya başladı ve birçok bariz değişimin oluşumuna olanak sağladı. Bu dönemin Azerbaycan sineması tarihi için en önemli özelliği film üretiminin zamanla muntazam bir artışa geçmesi, ister konu ister yönetim tarzı bakımdan zenginliğin yaşanması oldu. Ulusal bir sinema arayışı içinde olan Azerbaycan sinemasının gelişimine güç kazandırmaya yönelik yeni yaratıcılık çalışmaları gerçekleşti. Sovyet propagandasına

69 yönelik konulu, belgesel ve tanıtım yapımlarıyla birlikte tarihe ilgi, milli ve manevi değerleri merkeze alan film çalışmaları ön plana çıktı. Geleneksel ve modern ilişkileri, insan sorunlarını ele alan, toplumsal gerçeklere dayalı filmler konu niteliği ve sanatsal değeri açısından dikkat çekti. 1960'lı yılların başında Azerbaycan sinemasında renkli film üretimi genişletildi ve Bakü Film Stüdyosu‟na Azerbaycanlı şair ve yazar Cafer Cabbarlı'nın adı verildi.

Azerbaycan sineması edebiyat açısından değerlendirildiğinde, çok sayıda edebiyat eserlerinin başarılı şekilde beyaz perdeye uyarlandığını ve bu edebiyat uyarlamalarının tüm filmler içerisinde önemli bir yer tuttuğunu görüyoruz. “Aygün” (Samed Vurgun, “Aygün”), “Hayat Bizi Sınıyor” (Vidadi Babanlı, “Hayat Bizi Sınıyor”), “Gün Geçti” (Anar, “Gürcü Familiyası”), “Yedi Oğul İsterim” (Samed Vurgun, “Komsomol Poeması”), “Ahırıncı Aşırım” (Ferman Kerimzade, “Karlı Uçurum”), “Gümüşgöl Efsanesi” (İsi Melikzade,“Gümüşgöl Efsanesi”), “Katl Günü” (Yusif Samedoğlu “Katl Günü”), “Deli Kür” (İsmail Şıhlı “Deli Kür”) filmleri edebiyat-sinema ilişkisinin başarılı örneklerindendir. 1960-1970 yılları ister konu, isterse de üslup, biçim, anlatım açısından ehemmiyetli değişikliklerin gerçekleşmesi ve gelişmelerin yaşanması yönünde Azerbaycan edebiyatı için de ayrı bir önem taşımaktadır. Dönemin yeni bir edebi neslinin temsilcilerini oluşturan şair ve yazarlar tarafından kaleme alınan eserler insanın sosyal faaliyetinden ziyade onun manevi, iç dünyasına yönelmiş, özellikle insan, bireyin toplumdaki yeri ve sorunları, duygu ve düşünceleri, arzu ve istekleri üzerine yoğunlaşmıştır. Ele alınan çeşitli konuları, alışılmış kahramanlardan farklı olan yeni karakterleri, farklı bakış açıları ile çağdaş Azerbaycan edebiyatına yenilikler kazandıran bu dönemin eserleri yeni dil ve üsluplarıyla da dikkat çekicidir.

Belgesel film alanında çalışan Seyfulla Bedelov, Zeyneb Kazımova, Mirze Mustafayev, Muhtar Dadaşov, Teyyub Ahundov, Niyazi Bedelov, Musa Bağırov, Alibala Elekberov, Şüa Şeyhov, Ruslan Şahmalıyev, Ali Musayev, Oktay Mirkasımov, Yalçın Efendiyev gibi yönetmenler tarafından “Mirze Feteli Ahundov”, “İçeri Şehir”, “Sabir”, “Deniz”, “Celil Memmedkuluzade”, “Samed Vurgun”, “Azim Azimzade”, “Kobustan”, “Bu, Gerçeğin Sesidir. Besteci Kara Karayev”, “Cafer Cabbarlı”, “Mehdi Hüseyin”, “Şirvanşahlar Sarayı”, “Şifalı Eller”, “Azerbaycan Hakkında Etüd”, “Gençler Festivali”, “Kahramanlar Ölmez”, “Sensiz”, “Nizami Yurdu”, “Denizde Mucize”, “Yollar ve Sokaklarla” gibi pek çok belgesel film yapıldı. Bu belgesel filmlerin birçoğu döneminin çeşitli ödüllerini kazanmıştır.

70 1960-1969 yıllarında “Aygün”, “Eğri Yolla Kazanç”, “Köroğlu”, “Garibe Ahvalat”, “Mollanın Sergüzeşti”, “Seher”, “Yolda Ahvalat”, “Bizim Sokak”, “Hayat Öğretir”, “Leyla ile Mecnun”, “Matteo Falkone”, “Büyük Dayak”, “Emek ve Kızıl Gül”, “Sonbahar Konseri”, “Telefoncu Kız”, “Ahmet Nerede?”, “Mucizeler Adası”, “Romeo Benim Komşumdur”, “Kimi Daha Çok Severiz: “Dağ Ormanından Geçerken”, “Zirve”, “Cazibe Kuvveti”, “Sihirli Halat”, “Su Arazisi”, “Yıldız”, “Zincirlenmiş Adam”, “Arşın Mal Alan”, “Daha İki İnsan”, “Yenilmez Batalyon”, “Yün Şal”, “İstintak Devam Ediyor”, “Yirmialtılar”, “Karaca Kız”, “Asansörcü Kız”, “Sen Neden Susuyorsun?”, “Yaşamak Güzeldir, Kardeşim!”, “Biri Vardı, Biri Yoktu...”, “Dağlarda Savaş”, “İnsan Mesken Tutar”, “Poçt Kutusu”, “Sahil Bağı”, “Toprak, Deniz, Od, Sema”, “Kanun Namına”, “Ben ki Güzel Değildim”, “Çocukluğun Son Gecesi”, “Şehrimizin Taşları”, “Beşir Seferoğlu”, “Bir Cenup Şehrinde”, “Bizim Cebiş Muallim”, “Deli Kür”, “Şerikli Çörek” gibi çeşitli türlerde pek çok film üretildi.

Bu dönemde Alisettar Atakişiyev, Letif Seferov, Hebib İsmailov, Tofik Tağızade, Hüseyin Seyidzade, Ejder İbrahimov, Muhtar Dadaşov, Eldar Kuliyev, Şamil Mahmudbeyov, Şüa Şeyhov, Ağarıza Kuliyev, Zeyneb Kazımova, Hebib İsmailov, Kamil Rüstembeyov, Rasim Ocakov, Gülbeniz Azimzade, Tofik İsmailov, Arif Babayev, Hasan Seyidbeyli, Yalçın Efendiyev, Oktay Mirkasımov, Rauf Nagıyev, Ebdül Mahmudov, Maksud İbrahimbeyov gibi yıllarca Azerbaycan sinemasına emek veren, milli sinema tarihine başarılı filmler kazandıran yönetmenler yaratıcılık çalışmalarını başarıyla sürdürdü (Kazımzade, 2003a: 47-67).

Dönemin film senaryoları genellikle İmran Kasımov, Sabit Rehman, Mehdi Hüseyin, Enver Memmedhanlı, Hasan Seyidbeyli, Mirze İbrahimov, Hasan Seyidbeyli, İsmail Şıhlı, Maksud İbrahimbeyov, Ramiz Feteliyev, Anar, Rüstem İbrahimbeyov, Vakif Samedoğlu, Elçin, Alla Ahundova, Yusif Samedoğlu vb. tarafından kaleme alınmış, Esger İsmailov, Teyyub Ahundov, Arif Nerimanbeyov, Han Babayev, Alihüseyin Hüseyinov, Zaur Meherremov, Rasim İsmailov, Kenan Memmedov, Rafik Gemberov, Valeri Kerimov gibi kameramanların ve ressamlardan Kamil Necefzade, Cebrayıl Azimov, Memmed Hüseyinov, Nadir Zeynalov, Elbey Rızakuliyev, Fikret Bağırov, Rafis İsmailov, Mayis Ağabeyov, Fikret Ehedov, Bedure Efkanlı vb. emeği ile gerçekleşti.

71 Filmleriyle ulusal sinema tarihine imza atan yönetmenlerin 1960‟lı yıllara ait en başarılı yapıtlarından olan; 1961 yılında Nodar Şaşıkoğlu‟nun Kima Memmedova ile başrollerini paylaştığı, Enver Memmedhanlı‟nın yazdığı film senaryosu ile yönetmenliğini Letif Seferov‟un üstlendiği ve Kara Karayev besteleriyle klasik bir aşk hikayesini beyaz perdeye taşıyan “Leyla ile Mecnun”; 1962 yılında senaristliğini ve yönetmenliğini Hasan Seyidbeyli‟nin yaptığı, kendi yolunu bulmaya çalışan, zorluklarla karşılaşsa da hayallerinden vazgeçmeyen genç bir kızın ilk aşk hikayesini anlatan “Telefoncu Kız” ve petrolcülerin emeğini konu alan 1963 yapımı “Mucizeler Adası”; çar hükümeti tarafından sürgüne maruz kalan “Potemkin” gemisinin bir grup denizcileri tarafından verilen mücadeleyi konu edinen, 1965 yılında Hüseyin Seyidzade tarafından yazar Gılman İlkin‟in “Kalede İsyan” romanından sinemaya uyarlanan “Yenilmez Batalyon”; Tofik Tağızade‟nin yönetmenliğinde besteci Üzeyir Hacıbeyov‟un aynı adlı müzikal komedisinden sinemaya uyarlanan, çekimleri 1965 yılında gerçekleşen “Arşın Mal Alan”; ayrıca savaşın acı gerçeğini, insanların zor yaşamını gözler önüne seren, savaşın sağalmaz yaralarını, etkilerini Seide karakteri üzerinden seyirciye sunan 1968 yapımı “Ben ki Güzel Değildim”; Arif Babayev‟in yönetmenliği ve Maksud İbrahimbeyov‟un senaryosu ile gençliği, dostluğu, arkadaşlığı anlatan, başrollerini Seyavuş Şefiyev ve Enver Hasanov‟un paylaştığı, besteleri Polad Bülbüloğlu‟na ait 1968 yılı yapımı “Çocukluğun Son Gecesi”; 1969 yılında Rüstem İbrahimbeyov‟un senaryosu ve yönetmen Eldar Kuliyev‟in en başarılı yapıtlarından biri olarak gösterime giren, manevi özgürlüğe kavuşmanın zorluğunu konu alan ve başrol oyuncusu Hasan Memmedov‟un performansıyla büyük başarı kazanan 1969 yapımı “Bir Cenup Şehrinde”; 1969 yılında yönetmenliğini Hasan Seyidbeyli‟nin üstlendiği, senaryosu Maksud İbrahimbeyov imzası taşıyan, Süleyman Elesgerov, Şefike Memmedova, Aliağa Ağayev, Nesibe Zeynalova, Sefure İbrahimova, Muhtar Manıyev gibi ünlü isimlerden oluşan güçlü oyuncu kadrosu ve filmi her yönüyle hissettiren Emin Sabitoğlu besteleriyle dikkat çeken, aile, arkadaşlık ilişkileri üzerinden savaşın acımasızlığını sorgulayan “Bizim Cebiş Muallim”; Şamil Mahmudbeyov‟un sinema kariyerindeki en iyi filmlerinden biri olan, Kamran Recebli‟nin başrol oyunculuğuyla savaşın acı etkilerini bir de çocukların üzerinden anlatmayı amaçlayan, Ağahüseyin Cavadov, Fazil Salayev, Sedaye Mustafayeva gibi oyuncuların emek verdiği, Vasif Adıgözelov bestelerinin muhteşem ahenk kattığı “Şerikli Çörek”; yazar İsmail Şıhlı‟nın aynı adlı romanından uyarlanan, yönetmenliğini Hüseyin Seyidzade‟nin üstlendiği, başrolde Eleddin Abbasov‟un yer aldığı, besteleri Cahangir Cahangirov‟a ait 1969 yılı yapımı “Deli Kür” isimli filmler dönemin adından söz edilebilecek filmleri oldu. Yaşamı perdeye farklı bakış açılarından sunan bu filmler ifade olanakları bakımından zenginliği, anlatı yapısı ve işlediği temalarla dikkat çekti. Üzerinden yıllar geçmesine

72 rağmen ilgiçekiciliğini hala koruyan, usta yönetmenlerin özgün tarzını yansıtan bu filmler Azerbaycan sinemasının en önemli yapıtları arasında yer alıyor.

Senaryosunu Sabit Rehman‟nın yazıp yönetmenliğini Hüseyin Seyidzade‟nin üstlendiği, Azerbaycan sinemasının ilk uzun metrajlı renkli filmi olan “Köroğlu” (1960) efsanevi bir kahraman olan Köroğlu‟nun hikayesini konu edinir. Efrasiyab Memmedov ve Leyla Bedirbeyli‟nin başrollerini paylaştığı, Ağadadaş Kurbanov, İsmail Dağıstanlı, Merziye Davudova, Ali Kurbanov, Aliağa Ağayev, Memmedsadık Nuriyev gibi usta oyuncuların da bir araya geldiği filmin müzikleri Cahangir Cahangirov besteleridir. Uzun yıllar Azerbaycan Devlet Müzikal Dram Tiyatrosu, Azerbaycan Devlet Dram Tiyatrosu ve Azerbaycan Devlet Rus Dram Tiyatrosu‟nda sahnelenen çeşitli eserlerin sahne dekorları ve kostumü tasarımını çalışan, dans giyim modelleri hazırlayan ressam Bedure Efkanlı (1912-1990) 1960 yılında ilk kez “Köroğlu”, sonraki yıllarda ise “Leyla ile Mecnun”, “Büyük Dayak”, “Deli Kür”, “O Kızı Bulun”, “Sevil”, “Dede Korkut” filmlerinin giysi tasarımını yapmış, Tofik Tağızade, Hasan Seyidbeyli, Letif Seferov, Hebib İsmailov, Hüseyin Seyidzade gibi usta yönetmenlerle çalışmıştır (Seferaliyeva, 1986: 33).

Senaryosu Memmedsaleh Allahverdiyev‟e ve Y.Sadovski‟ye ait “Garibe Ahvalat” (1960) kısa metraj filmin yönetmenliğini Şüa Şeyhov yapmıştır. Filmde insanı hayatta mutsuz, başarısız yapan, bazen komik duruma düşüren zararlı alışkanlıkların sonucunu göstermek, insanın tüm hayatını olumsuz yolda etkileyen alışkanlıklardan uzak durması için örnek bir hikaye anlatılır. Başrollerini Lütfeli Abdullayev, Barat Şekinskaya, Beşir Seferoğlu‟nun paylaştığı filmin görüntü çekimleri Esger İsmailov‟a; sanat yönetmenliği Cebrayıl Azimov‟a; besteleri ise Vasif Adıgözelov‟a aittir.

1960 yılında İmran Kasımov ve Hasan Seyidbeyli tarafından kaleme alınan senaryo ile yönetmen Şamil Mahmudbeyov haksız yolla para kazanmayı eleştiren “Eğri Yolla Kazanç” kısa metraj filmini çekti. G.Sasanpur‟un yönetmenliğinde çekilen, oyunculardan Möhsün Senani, Nesibe Zeynalova, Ali Zeynalov, Töre Zeynalova, Rimma Memmedova‟nın da rol aldığı “Mollanın Sergüzeşti” (1960) kısa metraj filmin senaryo yazarı Keramet Tağıyev ve Ferman Eyvazov, kameramanı Teyyub Ahundov idi. Başrolde Hacımurad Yegizarov‟un yer aldığı “Yolda Ahvalat” (1960) kısa metraj filmi ise İmran Kasımov‟un Hasan Seyidbeyli‟le ortak kaleme aldığı senaryo üzere çekilmiştir. Rasim Ocakov bu filmin hem yönetmenliğini hem görüntü çekimlerini üstlenmiştir (Kazımzade, 2003a: 48-50).

73 1961 yılına ait çalışmalardan olan yönetmen Zeyneb Kazımova‟nın “Hayat Öğretir” kısa metraj filminde doğru yolu bulmaya çalışan İbrahim isimli bir adamın yaşam hikâyesi vardır. Tofik Tağızade‟nin yönetmenliği ile Prosper Mérimée‟nin aynı isimli öyküsünden uyarlanan, Nodar Şaşıkoğlu‟nun Matteo Falkone, Tamilla Ağamirova‟nın Cüzeppa, Ceyhun Mirzeyev‟in Fortunato olarak karşımıza çıktığı ve Kara Karayev bestelerinin eşlik ettiği “Matteo Falkone” kısa metraj filmi ise uzak köyde yaşayan bir aile dramını anlatmaktadır. Tofik Tağızade‟nin kendisinin de Cannetto rolünde yer aldığı bu filmin kameramanlığını Rasim Ocakov, sanat yönetmenliğini Kamil Necefzade üstlenmiştir.

Tofik Tağızade‟nin 1962 yapımı “Ben Dans Edeceğim” (veya “Emek ve Kızıl Gül”) filmi, SSCB Devlet Sanatçısı Mahmut Esambayev‟in yaratıcılığını konu edinir. Münevver Kelenterli, Höküme Kurbanova, Adil İsgenderov, İsmail Efendiyev gibi oyuncuların da rol aldığı müzikal filmin kameramanı Rasim Ocakov, sanat yönetmeni Kamil Necefzade, bestecisi Rauf Hacıyev idi.

Besteci Süleyman Elesgerov‟un ilk kez 1947 yılında Azerbaycan Müzikal Komedi Tiyatrosu‟nda Şemsi Bedelbeyli‟nin yönetiminde sahnelenen aynı isimli operetinden sinemaya uyarlanan, yönetmenliğini Ağarıza Kuliyev‟in yaptığı, oyuncu kadrosu Beşir Seferoğlu, Nesibe Zeynalova, Seyavuş Aslan, Lütfeli Abdullayev, Hacıbaba Bağırov gibi usta isimlerden oluşan 1964 yapımı “Yıldız” müzikal komedisi karışık bir aşk hikâyesini komik şekilde ele alır.

1966 yılında gösterime giren filmlerden olan; yönetmen Şamil Mahmudbeyov‟un yazar Süleyman Sani Ahundov‟un “Tutu” isimli hikâyesinden uyarladığı, başrolde Sevil Zeynalova‟nın yer aldığı “Karaca Kız” kısa metraj filmi Tutu isimli öksüz bir kızın acı dolu öyküsünü aktarıyor. Şamil Mahmudbeyov film senaryosunu İosif Prut ile birlikte kaleme almıştır. Rauf Hacıyev bestelerinin görüntelere eşlik ettiği filmde oyunculardan Şefike Memmedova, Cabbar Aliyev, Fateh Fetullayev, Mirze Babayev, Dadaş Kazımov vb. rol almış, kameramanlığını Arif Nerimanbeyov, sanat yönetmenliğini Nadir Zeynalov üstlenmiştir.

Lale isimli genç kızın hayata atılırken doğru yolu bulmasını ve başarısını anlatan “Asansörcü Kız” filmi, Hasan Seyidbeyli‟nin “Hizmet Lifti” hikâyesinden uyarlandı. Yönetmen Rüfet

74 Şabanov‟un çektiği, opera sanatçısı Huraman Kasımova‟nın başrolde yer aldığı filmin kameramanı Alihüseyin Hüseyinov, sanat yönetmeni Memmed Hüseyinov, bestecisi Vasif Adıgözelov idi.

Ramiz Esgerov ve Antonis Voyazos tarafından şair Nazim Hikmet‟in “Romantika” eserinden uyarlanan 1966 yapımı “Yaşamak Güzeldir, Kardeşim!” filmi, 1920‟li yıllarda Doğu ülkelerinin birinde gizli şekilde faaliyet yürüten Ahmed ve İsmail isimli genç komünistlerin çalışmalarını konu edinir. Senaryosu Leonid Agranoviç tarafından kaleme alınan filmde yabancı oyuncularla birlikte Eldeniz Zeynalov, Ağasadık Geraybeyli, Yusif Yulduz, Beşir Seferoğlu da yer almıştır. Filmin kameramanı Rasim İsmailov, sanat yönetmenleri Nadir Zeynalov ve Fikret Bağırov, bestecisi Fikret Emirov idi. İlk sinema deneyimlerini bu filmle gerçekleştiren yönetmenler 1967 yılında Tbilisi‟de düzenlenen 1. “Promotey – 67” Film Festivali‟nin En İyi Yönetmen Ödülü‟nü kazandılar (Kazımzade, 2003a: 61).

Hasan Seyidbeyli‟nin hem senaristliğini hem de yönetmenliğini üstlendiği 1966 yapımı “Sen Neden Susuyorsun?” filmi, Cemile (Rena Seliova) isimli genç kızın başından geçen olayları etkileyici bir şekilde yansıtır. Yusif Veliyev, Hasanağa Turabov, Ağarıza Kuliyev, Fazil Salayev, Mirze Babayev, Sadık Hüseyinov gibi oyuncuların yer aldığı, besteleri Tofik Kuliyev tarafından yapılan filmin kameramanı Rasim Ocakov, sanat yönetmeni Kamil Necefzade idi.

1966 yılında yönetmen Alisettar Atakişiyev‟in yazar Cemşid Emirov‟un “Sahil Ameliyatı” eserinden sinemaya uyarladığı “İstintak Devam Ediyor” filmi, ülkenin güvenliğinin korunması için yapılan önemli çalışmalardan bahseder. Kameramanlığı Alihüseyin Hüseyinov, sanat yönetmenliği Nadir Zeynalov ve Elbey Rızakuliyev, besteleri Polad Bülbüloğlu tarafından yapılan filmin oyuncu kadrosunda Kamal Hudaverdiyev, Hasanağa Salayev, Hasan Memmedov, Fuad Poladov, Ceyhun Mirzeyev vb. oyuncular bir araya gelmiştir.

“Dağlarda Savaş” filmi yazar Ahmedağa Muğanlı‟nın “Dikenli Meftiller” eserinden sinemaya uyarlanan, yönetmenliğini Kamil Rüstembeyov‟un yaptığı 1967 yılı yapımı bir filmdir. Vatan sevgisi konusu üzerinde kurulan, oyuncu kadrosu Şahmar Elekberov, Möhsün Senani, Rıza Efkanlı, Kamal Hudaverdiyev, Süleyman Elesgerov, Etaye Aliyeva gibi oyunculardan oluşan filmin kameramanı Teyyub Ahundov, sanat yönetmeni Memmed Hüseyinov, bestecisi Cahangir Cahangirov idi.

75 Şamil Mahmudbeyov‟un 1967 yapımı dört öyküden oluşan “Toprak, Deniz, Od, Sema” filmi çeşitli dönemlere ait insanların yaşamını yansıtır. Besteleri Rauf Hacıyev tarafından yapılan filmin kameramanı Rasim İsmailov, sanat yönetmeni Nadir Zeynalov idi.

Senaryosu İmran Kasımov‟a ait, yönetmenliğini Arif Babayev‟in gerçekleştirdiği 1967 yapımı “İnsan Mesken Tutar” filmi deniz madenlerinde çalışan insanların emeğini perdeye taşıyor. Başrolde Elesger İbrahimov‟un rol aldığı, Hacımurad Yegizarov, Höküme Kurbanova, İsmail Efendiyev, Zemfira Sahilova vb. oyuncuların bir araya geldiği filmin kameramanı Arif Nerimanbeyov, sanat yönetmeni Cebrail Ezimov, bestecisi Kara Karayev idi.

“Seher” - Yönetmen Ağarıza Kuliyev'in tarihi konuda çektiği, Azerbaycan'daki 1905-1907 yıllarına ait siyasi olayları yansıtan “Seher” filmi 1960‟ta yazar Mehdi Hüseyin'in aynı adlı romanından sinemaya uyarlanmıştır. Tarihi olaylara kadar pek çok konuya değinmekle, dönemin tarihsel koşullarının ön plana çıkarıldığı filmde petrol madenlerinde çalışmak için Bakü'ye gelen Bayram isimli gencin (Giuli Çoxonelidze) hayatından ve onun timsalinde zor koşullar altında çalışan işçilerin ağır durumundan bahsedilir. Filmde Nodar Şaşıkoğlu, Lütfi Memmedbeyov, Elesger Elekberov, Ali Zeynalov, Mustafa Merdanov, Azize Memmedova, Mühlis Cenizade, Nikolay Barmin, Manana Abuyeva gibi isimler yer alır. Filmin kameramanı Dmitri Feldman, sanat yönetmeni Memmed Hüseyinov idi. Ayrıca, “Seher” filmi besteci Fikret Emirov‟un sinemada ilk müzik yapımı çalışması oldu.

“Arşın Mal Alan” - 1965 yılında Azerbaycan Film Stüdyosu‟nda ünlü besteci Üzeyir Hacıbeyov‟un “Arşın Mal Alan” komedisinin yeniden ve renkli uyarlamasının çekimi Tofik Tağızade'nin yönetmenliği ile gerçekleşti. Muhteşem müziği ve zengin oyuncu kadrosu ile başarı kazanan “Arşın Mal Alan” film 1967‟de Tbilisi‟de düzenlenen Film Festivali‟nin ödülünü kazandı (Kazımzade: 2003a: 57; Kazımzade, 2014: 300-303).

“Kanun Namına” - “Bakü Savaşıyor”, “Seher Nağmesi”, “Araz‟ın Sahillerinde”, “Hayata Geçmiş Arzular”, “Saadet Yoluyla”, “Sabir”, “Kür” gibi çeşitli belgesellerin yönetmenliğini, aynı zamanda birçok belgesel ve konulu film çalışmalarının görüntü çekimlerini üstlenmiş Muhtar Dadaşov 1968‟de yazar Süleyman Rehimov‟un “Mehman” isimli eserinden sinemaya uyarlanan

76 “Kanun Namına” filmiyle yönetmen olarak ilk konulu filmine imza attı (Mütellimov, 1981: 166- 169). Flora Kerimova ve Bimbolat Vatayev‟in başrolde yer aldığı filmin oyuncu kadrosu Adil İsgenderov, Rıza Efkanlı, Necibe Melikova, Mustafa Merdanov, Rıza Tehmasib, Aliağa Ağayev, Sedaye Mustafayeva, Nesibe Zeynalova gibi ünlü isimlerden oluşmuştur. Filmin kameramanı Alihüseyin Hüseyinov, sanat yönetmeni Cebrayıl Azimov, bestecisi Kara Karayev idi.