Azınlık Sosyolojisinin Kurumsallaşma Süreci

Çin sosyolojisinde ilk olarak 1940 yılında “Azınlık Sosyolojisi” adı ile anılan aslında sosyolojinin alt disiplini olan bu disiplin başlangıçta etnolojinin etkisinde kalarak kuramsal destekten yoksun Milliyetler Toplumları Araştırmaları ile sınırlı kalmıştır. ÇKP öncesi Çinli sosyologlar arasında Milliyetler/Azınlık sosyolojisinin disiplin özelliği, hedefi ve vazifesinin ne olduğu üzerine en sistematik betimlemeyi yapan sosyolog Sun Benwen’dir. Ona göre (Liu Min, 2002: 94):

Azınlıklar Sosyolojisi kültür sosyolojisinin bir alt disiplinidir. Kültür sosyolojisi ise insanlar toplumundaki kültürün genel durumunu araştırır. Azınlıklar sosyolojisi ise belirli bir özel folklor ve kültürü araştırır. Araştırma ilkeleri ve metodu yönünden genel sosyoloji ile aynıdır, sadece araştırma hedefi farklıdır.

Çin Halk Cumhuriyetinin kuruluşundan 1980 yılına kadar olan süreçte ülke genelinde yayımlanan milliyetler ile ilgili toplumsal araştırmalarla ilgili eser sayısı 200 küsur adettir.

1950 sonrasında sosyolojinin yasaklanması sürecinde kuramsal gelişmeler sürekli olarak askıya alınmış fakat sosyalist milliyetler politikası ihtiyacı milliyetleri belirleme, milliyetler araştırması, özellikle kapsamlı yürütülen Azınlık toplumlarını araştırma projeler azınlıklara ait çok sayıda zengin sosyal ve tarihi materyalleri toplamıştır. Bu durum, Azınlık milliyet toplumlara yönelik bilgileri zenginleştirirken, Azınlıklar sosyolojisi gelişimi ve ayrı bir disiplin olarak ortaya çıkması için sağlam temeller atmıştır (Zhao Lisheng, Liu Min, Jiang Po, 2011: 14).

1980’li yıllardan sonra Azınlıklar Sosyolojisi özellikle FeiXiaotong’un öncülüğü ile kuramsal ve yöntemsel olarak hızla gelişmeye başlamıştır. 1982 yılında FeiXiaotong “Azınlık Sosyolojisi Araştırmalarında Deneme”³⁸ adlı makalesinde ilk olarak disiplin gelişimi perspektifinden “Azınlık sosyoloji” kavramının tanımını yapmış hem de “Azınlıklar bölgesindeki sosyal araştırmaların azınlık sosyoloji olması” gerektiğine öncülük etmiştir. Fei’in yaptığı başlangıç sonrası bazı araştırmacılar

38

(1982), 民族 社 会学 调查 的 尝试 /Minzu Shehuixue Diaocha de Changshi— 中央 民族 学 院学报 第 2 期/ Zhongyang Minzu Xueyuan Cuebao, Di 2 Qi (Merkezi Milliyetler Enstitüsü Dergisi, 2.sayı).

Azınlık Sosyolojisini kendilerine araştırma konusu yaparak yerelleşme deneyimleri temelinde araştırmalarını sürdürmüşlerdir.

1980’li yılların sonunda Azınlık sosyolojisi alanında yapılan akademik çalışmaların başlıcaları şunlardır: “Azınlık Sosyolojisi Üzerine Araştırmalar”39

, “Azınlık Sosyoloji Hakkında Bazı Görüşler” 40

, “Azınlık Sosyolojisinin Temel

Görevleri”⁴¹, “Azınlık Sosyolojisi”⁴², “Azınlık Sosyolojisinin Ana Konuları”⁴³, “Azınlık

Sosyolojisinin Araştırma Yöntemleri ve Konuları”⁴⁴, “Azınlık Sosyolojisi Üzerine”⁴⁵, “Bilim Sosyolojisi, Azınlık Sosyolojisi, Gençlik Sosyolojisi, Kırsal Sosyolojisini

Tanıtmak”⁴⁶ vs..1985 yılında Zhong Nan Milliyetler Enstitüsü Bilimsel Araştırmalar Ofisi ile Hubei Eyaleti Azınlık Sosyolojisi Araştırma Kurumu birlikte hazırladığı (kurum içi yayın) “Azınlık Sosyolojisi” (Referans materyalleri) daha önce yayımlanmış konuyla ilgili makaleler taranarak hazırlanmış bir derleme kitabı idi.

Genel olarak bakıldığında, 1980’li yıllardaki bu araştırmalar esas olarak temel kavramlar, araştırma konuları ve yöntemleri gibi ana sorunlar üzerinde ön çalışmalardan ibaret olduğu anlaşılır. 1990’lı yıllarda ise disiplin teori araştırmalarında derinleşmeye başlamış, yerel tecrübelere dayanan Çin tarzı Azınlık sosyolojisi teorisi yaratmayı hedefleyen araştırmalara hız verilmiştir. Bunlardan: “Milliyetler İlişkilerinin Sosyolojik Araştırması” 47

, “Çin’in Azınlık Sosyolojisi

Araştırması” ⁴⁸ , “Çin’in Azınlık Sosyoloji Teorisinin Çerçevesine Yönelik

39 Li Zhaoming/李绍明， (1982), 论民族社会学研究/Lun Minzu Shehuixue Yanjiu，云南社会科学/Yunnan Shehui Kexue， (Yunnan Sosyal Bilimleri).

40

Tang Qitian/唐奇甜， (1982), 对民族社会学的一些想法/Dui Minzu Shehuixue de Yixie Xiangfa, 中南民族 学院学报/Zhongnan Minzu Xueyuan Xuebao (Zhongnan Milliyetler Enstitüsü Dergisi).

41 Tang Qitian/唐奇甜， (1987), 论民族社会学的根本任务/Lun Minzu Shehuixue de Genben Renwu ，中南民 族学院学报/Zhongnan Minzu Xueyuan Xuebao (Zhongnan Milliyetler Enstitüsü Dergisi).

42

Yang Huasheng/杨华贤， (1985), 民族社会学/ Minzu Shehuixue, 社会科学/Shehui Kexue (Sosyal Bilimler).

43

Luo Dongshan/罗东山， (1987), 谈谈民族社会学的主要课题/Tantan Minzu Shehuixue de Zhuyao Keti，湖 北少数民族/Hubei Shaoshu Minzu (Hubei Azınlık Milliyetleri).

44

Luo Dongshan/罗东山， (1987), 民族社会学的研究方法与课题/Minzu Shehuixue de Yanjiu Fangfa yu Keti， 中南民族学院学报/Zhongnan Minzu Xueyuan Xuebao (Zhongnan Milliyetler Enstitüsü Dergisi) ，1987 (4).

45

Miao Jianxin/苗剑新，浅谈民族社会学/Qiantan Minzu Shehuixue，新疆社会科学/Xinjiang Shehui Kexue (Xinjiang Sosyal Bilimleri), 2.Sayı.

46

Weng Qiyin/翁其银， (1987), 科学社会学、民族社会学、青年社会学、农村社会学介绍/Kexue Shehuixue, Minzu Shehuixue, Qingnian Shehuixue, Nongcun Shehuixue Jieshao，重庆社会科学/Chongqing Shehui Kexue (Chongqing Sosyal Bilimleri), 5.6. Sayı.

47

Zhou Xing, Wang Mingming/ 周星, 王铭铭, (1996), 社会文化人类学演讲集 /Shehui Wenhua Renleixue Yanjiangji，天津人民出版社/Tianjin Renmin Chubanshe (Tianjin Halk Yayınevi) ， (498-532 页/SAYFA. ) ， 天津/Tianjin

48

Ma Rong/马戎， (2001), 论中国的民族社会学研究/Lun Zhongguo Minzu Shehuixue Yanjiu，北京大学学报 /Beijing Daxue Xuebao (Pekin Üniversitesi Dergisi), 5.Sayı.

Düşünceler”49

; “Azınlık Sosyolojisi Araştırmaları Üzerine”⁵⁰, “Azınlık Sosyoloji

Araştırma Yöntemleri Üzerine”⁵¹, “Çin Azınlık Sosyolojisinin Gelişim Durumu ve

Yönelimi”52

, “Çin Azınlık Sosyolojisinin Kavram ve Yöntemleri”⁵³ vs.

Daha da dikkat çekici olan ise 1990’lı yıllardan sonra bu alandaki araştırmacıların niteliği ve niceliğinde verdikleri eserler daha üst seviyede olmuştur.

Yunnan Sosyoloji Derneği 1991 yılında “Azınlık Sosyoloji Araştırmaları (birinci ve

ikinci serisi)”ni neşretmiştir. “Sosyolojinin yeni Vizyonu”⁵⁴ adlı çalışmada ise Azınlık Sosyolojisi özel başlık altında tartışılmıştır. Merkezi Milliyetler Üniversitesi yayınevi ile Yunnan Üniversitesi yayınevi 1996, 1997 yıllarında Jia Chunzeng editörlüğünde “Azınlık Sosyolojiye Giriş”55

adlı kitabı yayınlamıştır. Zheng Fan, Liu Weilin (刘薇琳), XiangYueping (向跃平) birlikte “Geleneksel ve Modern Ulus-Devlet-Azınlık Sosyoloji

Taslağı”⁵⁶ adlı kitabı hazırlamıştır. 2003 yılından 2007 yılına kadar, milliyetler neşriyatı “Azınlık Sosyolojisi” ( 民 族 社 会 学 /Minzu Shehuixue), Pekin Üniversitesi yayınevi “Azınlık Sosyolojisi” (民族社会学/Minzu Shehuixue), Çin Renmin Üniversitesi yayınevi “Azınlık Sosyolojisine Giriş” (民族社会学概论/Minzu Shehuixue Gailun) gibi eserler neşretmiştir. (Zhao Lisheng, Liu Min, Jiang Po 2011: 15).

Böylece Çinli sosyologlar Azınlık sosyolojisinin ayrı bir disiplin olarak gelişmesi için disiplin sistemi ve yöntemine yönelik kapsamlı araştırma yürütmüşlerdir.

49

Zhang Wenshan/张文山， (1990), 关于建立中国民族社会学理论构架的设想/Guanyu Jianli Zhinguo Minzu Shehuixue Lilun Lilun Goujia de Shexiang，内蒙古社会科学/Neimenggu Shehui Kexue (İç Moğolistan Sosyal Bilimleri) ，3.Sayı.

50

Lü Qing/吕青， (1996), 试论民族社会学的研究课题/Shilun Minzu Shehuixue de Yanjiu Keti，西北民族学 院学报/Xibei Minzu Xueyuan Xuebao (Xibei Milliyetler Enstitüsü Dergisi), 1.Sayı.

51

Lu Qing/吕青， (1998), 试论民族社会学的研究方法/Shilun Minzu Shehuixue de Yanjiu Fangfa，西北民族 学院学报/Xibei Minzu Xueyuan Xuebao (Xibei Milliyetler Enstitüsü Dergisi), 2. Sayı.

52

Liu Min/刘敏， (2001), 我国民族社会学的发展现状及趋势/Woguo Minzu Shehuixue de Fazhan Xianzhuang ji Qushi，西北民族研究/Xibei Minzu Yanjiu (Xibei Milliyetler Araştırması) ，1.Sayı.

53

Sun Hongyan/孙红艳, Sun Qiuyun/ 孙秋云， (2005), 我国民族社会学内 涵与方法 述论/Woguo Minzu Shehuixue Neihan yu Fangfa Shulun ， 中 南 民 族 大 学 学 报 /Zhongnan Minzu Daxue Xuebao (Zhongnan Milliyetler Üniversitesi Dergisi) ，6.Sayı.

54

Jiang Po/江泼, (1996), Zhao Lisheng/赵利生: 社会学的新视野/ Shehuixue de Xin Shiye, 兰州大学出版社出 版/Lanzhou Daxue Chubanshe Chuban (Lanzhou Üniversitesi Yayınevi).

55

Çincesi: 民族社会学概论/Minzu Shehuixue Gailun

56

Çincesi: 传统民族与现代民族国家—民族社会学论纲/Chuantong Minzu yu Xiandai Minzu Guojia—Minzu Shehuixue Lungang

4.3.4. Çin’deki Azınlık Sosyolojisi Üzerine Eğitim-Öğretim ve Araştırma