Avrupa Birliği’nden farklı olarak, 1949 yılında kurulan Avrupa Konseyi de toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda, özellikle İstanbul Sözleşmesi ile en önemli kurumlardan biri haline gelmiştir.
Ancak Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin, sözleşmeden yıllar önce aldığı, 2002 tarihli kadınların şiddete karşı korunması konulu 5 numaralı tavsiye kararı, kadına yönelik şiddetle mücadele konusundaki en önemli girişimlerden biri olmuştur. Avrupa Konseyi, Kadınların Şiddetten Korunmasına İlişkin Rec(2002)5 Sayılı Tavsiye Kararı şiddetin önlenmesi ve mağdurların korunması için küresel bir strateji oluşturan uluslararası ilk dokümandır ve cinsiyet temelli tüm şiddet biçimlerine karşı bir strateji getirmiştir.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından 30 Nisan 2002’de Delegeler Komitesi’nin 794.
oturumunda kabul edilen bu Tavsiye Kararı ile Avrupa Konseyi’ne üye ülkelere kadın-erkek eşitliğinin sağlanması amacının gerçekleştirilmesi için medyadan ceza hukuku ve medeni
hukuka, yargılama usulünden şiddet faillerine müdahaleye kadar geniş bir alanda devletlerin neler yapabileceğine ilişkin açık tavsiyelerde bulunmuştur15.
Avrupa Konseyi İnsan Ticaretine Karşı Avrupa Konseyi Sözleşmesi (2005/2008) Avrupa Konseyi’nin yine kadın ve çocuk haklarına yönelik önemli bir düzenlemesi de insan ticaretinin önlenmesini, insan ticareti mağdurlarının korunmasını ve insan ticaretine karşı ulusal ve uluslararası işbirliğini amaçlayan sözleşmedir. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından 3 Mayıs 2005 tarihinde kabul edilmiş ve 1 Şubat 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir (Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz. Avrupa Konseyi İnsan Ticaretine Karşı Eylem Sözleşmesi, 2005).
Sözleşmenin en önemli katkılarından biri insan hakları perspektifli olması ve mağdurun korunmasına odaklanmasıdır. Bir diğer katkısı ise İnsan Ticaretiyle Mücadele Uzmanlar Grubu (GRETA) ve Taraf Devletler Komitesi’nden (“Committee of Parties”) oluşan iki kanatlı denetim mekanizmasıdır. Bağımsız bir izleme ve gözetim mekanizması olan GRETA, sözleşmenin taraf devletlerce uygulanmasını takip etmekte, taraf devletlerin sözleşme kapsamında aldığı önlemlere ilişkin düzenli olarak değerlendirme raporları yayımlamakta ve alınan önlemlerin sözleşme kapsamında yeterli bulunmadığı hallerde daha fazla önlem alınmasını talep edebilmektedir. Sözleşme sadece AK üyesi devletlerin değil, konseye üye olmayan devletlerin de imzasına açıktır.
Türkiye, sözleşmeyi 19/03/2009 tarihinde imzalamış ve 02/05/2016 tarihinde onaylamıştır.
Sözleşme Türkiye’de 01/09/2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir16.
Cinsel Taciz ve Cinsel İstismara Karşı Çocukların Korunmasına ilişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi (Lanzarote Sözleşmesi) (2007/2010)
Cinsel Taciz ve Cinsel İstismara Karşı Çocukların Korunmasına ilişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi, diğer adıyla Lanzarote Sözleşmesi, spesifik olarak çocukların cinsel şiddetten korunması amacına yönelik olarak hazırlanan ilk bölgesel anlaşmadır. Sözleşme, 2007 yılında Lanzarote’de (İspanya) kabul edilmiş, 2010 yılında yürürlüğe girmiş ve tüm Avrupa Konseyi Üye Devletleri tarafından imzalanmıştır (Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi: Lanzatrote Sözleşmesi, t.y.).
15 Tavsiye kararının Türkçe metni için bkz. Kadınların Şiddete Karşı Korunması: 30 Nisan 2002’de kabul edilen, Bakanlar Komitesi’nin üye devletlere kadınların şiddete karşı korunmasına ilişkin Tavsiye Kararı Rec(2002)5 ve İzahat Belgesi, t.y.
“Cinsel sömürü ve cinsel istismar çocuklara karşı şiddetin en kötü biçimleri arasındadır.
Avrupa’da yaklaşık her beş çocuktan birinin bir çeşit cinsel şiddet mağduru olduğu ve vakaların yaklaşık %80’inde istismarcının çocuğun tanıdığı biri olduğu tahmin edilmektedir.
Çocuklara karşı cinsel şiddet birçok farklı biçim alabilmektedir. Örneğin, aile veya güven çemberi içerisinde cinsel istismar, fuhuş veya cinsel istismar materyalleri aracılığıyla cinsel sömürü, internet ile mümkün hale gelen cinsel şiddet ve akranlar tarafından cinsel saldırı”
(Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi:
Lanzarote Sözleşmesi, t.y.).
1990’lardan bu yana öne çıkan çocukların cinsel sömürüsü ve istismarı sonucunda, Birleşmiş Milletler, BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin (CRC) 34. maddesiyle çocukları bu tip şiddetten korumaya yönelik bir devlet mecburiyetini kapsamına almıştır. 2000 yılında imzalanan Çocukların Satılması, Çocuk Fuhuşu ve Çocuk Pornografisi’ne ilişkin CRC Opsiyonel Protokolü ise bir yasal belgeyi bütünüyle bu suçların önlenmesi ve çocukların bu suçlardan korunmasına adayarak çocukların cinsel şiddetten yasal olarak korunmasını daha da güçlendirmiştir (Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi:
Lanzatore Sözleşmesi, t.y.; daha fazla bilgi için bkz. Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi, t.y.).
Avrupa Konseyi’nin Diğer Tavsiye Kararları
Bu dönemde Avrupa Konseyi toplumsal cinsiyet eşitliğinin hayata geçirilmesi amacıyla şu tavsiye kararlarını da kabul etmiştir:
• Avrupa Konseyi Kadın ve Erkeklerin Çatışmaların Önlenmesinde, Çözümünde ve Barışın İnşasındaki Rolüne İlişkin Rec (2010)10 sayılı Tavsiye Kararı
• Avrupa Konseyi Sağlık Politikalarına Cinsiyet Farklılıklarının Dahil Edilmesi Konusunda Bakanlar Komitesi’nin CM / Rec(2008)1 sayılı Tavsiye Kararı (Tavsiye kararının İngilizce metni için bkz. Recommendation CM/Rec(2008)1 of the Committee of Ministers to Member States on the Inclusion of Gender Differences in Health Policy, 2008)
• Avrupa Konseyi Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Standartları ve Mekanizmalarına İlişkin Rec(2007)17 sayılı Tavsiye Kararı (Tavsiye kararının İngilizce metni için bkz.
Recommendation CM/Rec(2007)17 of the Committee of Ministers to Member States on Gender Equality Standards and Mechanisms, 2007)
• Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin 10 Ekim 2007 tarihli CM / Rec(2007)13 sayılı Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Sağlanmasına İlişkin Tavsiye Kararı (Tavsiye kararının İngilizce metni için bkz. Recommendation CM/Rec(2007)13 of the Committee of Ministers to Member States on Gender Mainstreaming in Education, 2007)
(Avrupa Konseyi’nin toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın hakları standartları hakkında bilgi için bkz. Gender Equality and Women's Rights: Council of Europe Standarts, t.y.).