2.1.11. Avrupa Birliği’nde Eğitim
2.1.11.3. Avrupa Birliği’nde Uygulanan Proje ve Programlar
Avrupa Birliği'nin karşı karşıya bulunduğu ekonomik ve sosyal zorluklar, çalışanların mesleki becerilerinin geliştirilmesini gerekli kılmıştır. Bu nedenle, eğitim ve yetiştirme alanlarında yürürlüğe koyulan Avrupa projeleri ile bir "Avrupa yetiştirme ve yeterlilik alanı" kurulmaya başlanmıştır (TÜBİTAK, http://...Bol5.Html).
Avrupa Birliği özellikle 1980’lerden itibaren ekonomik ve siyasal konuların yanında eğitim konusuna da önem vermeye başlamış ve bununla ilgili birçok proje niteliğinde çalışma başlatmıştır. 1980’lerin başında FORCE (sürekli eğitim), PETRA (temel eğitim), COMETT (üniversite-iş dünyası işbirliği) ve EUROTECHNET (teknolojik yeniliklerle ilişkili niteliklerin yükseltilmesi) gibi projeler Avrupa Birliği’nce uygulanmaya koyulan ilk programlardır. Bu programların sonuçlarının olumlu olması üzerine Avrupa Birliği bu tür projelerin devam etmesi kararını almış ve yukarıda belirtilen ilk programları “Sokrates ve Leonardo da Vinci” gibi yeni programlarla birleştirmeyi uygun görmüştür (Özdemir ve Akbaş, 2002:65-67; Aslan ve Gökkaya 2004: 227-244’deki alıntı. http://...son15.pdf).
Leonardo da Vinci programı, Comett, Petra, Force, Eurotecnet, Lingua, Avrupa Gençliği gibi daha önceki toplumsal programları bir araya getirmektedir. Leonardo kanalıyla, Avrupa Komisyonu, söz konusu programların çalışma planlarının geçerliliğini onaylamıştır. Aynı zamanda aşırı yaygınlaştırılmaları önlenmiş, düzenli ve tutarlı tek bir plana yönelik girişim ihtiyacı karşılanmıştır. Bu programlar tarafından vurgulanan diğer bir husus da, sistemlerin dengelenmesi, problemlerin standardize edilmesi, modellerin metotların ve deneyimlerin karşılıklı olarak zenginleştirilmesi suretiyle katma bir değere ulaşılmış olmasıdır (Grisoni, 1997:51).
Socrates (Genel Eğitim), Leonardo da Vinci (Mesleki Eğitim) ve Youth (Gençlik) programlarının amaçları şunlardır (Ulusal Ajans) http://...ulusalajans.pps):
1. Eğitim, mesleki eğitim ve gençlik alanlarında çok uluslu işbirlikleri oluşturmak,
2. Eğitimde yeni teknolojilerin, mesleki niteliklerin tanınması gibi ülkeler arası konuları ele alan yeni sistemler aramak ve geliştirmek,
3. Akademik ve mesleki uzmanlık ağları kurmak,
4. Yeni yaklaşımları hedefleyen eğitim ve öğretim projeleri üretmek ve uygulamak,
5. Uyum, karşılaştırma ve karar alma için ortak bir platform oluşturmak,
6. Karşılıklı bilgi ve tecrübelerin alışverişi ile ileriye dönük yeni yaklaşımları geliştirmek,
7. Müfredatların ve yurtdışında eğitim fırsatlarının karşılıklı değişimini sağlamak, 8. Eğitim ve kültür alanında ülkeler arası diyalogun güçlendirilmesine katkı yaparak AB boyutunu geliştirmek,
2.1.11.3.1. Leonardo da Vinci Programı
Leonardo da Vinci Programı, AB’de mesleki eğitimi geliştirmek ve bu alanda çalışmalar yapmak amacıyla 6 Aralık 1994 tarihinde kabul edilen, birinci aşaması 1995- 1999, ikinci aşaması 2000-2006 yıllarını kapsayan bir eylem programıdır.
Leonardo da Vinci Programı, ortak bir iş piyasası politikası oluşturmak; mesleki eğitimin seviyesini artırmak; özellikle eğitim kurumları ile girişimciler arasındaki bilgi alış verişini ve yenileşmeye yönelik projeleri teşvik etmek ve hayata geçirmek (Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, http://...eu.int#.htm); AB’ne üye ve aday ülkelerin mesleki eğitime yönelik politikalarını desteklemek ve geliştirmek (Ulusal Ajans http://...01-genel_tanitim.doc) üzere uygulanan bir topluluk programıdır. Leonardo programı aynı zamanda temel mesleki eğitimin ve Avrupa’daki iş yaşamı içindeki ileri mesleki eğitimin düzeyini yükseltmeyi amaçlayan bir öğretim programıdır (Rouhiainen ve Valjus, 2005. http://...finland.pdf):
Daha önce Avrupa’da uygulanan FORCE (sürekli eğitim), PETRA (temel eğitim), COMETT (üniversite-iş dünyası işbirliği), LINGUA (dil öğrenimi) ve EUROTECNET (teknolojik yeniliklerle ilişkili niteliklerin yükseltilmesi) programlarını, daha fazla tutarlılık sağlanması amacıyla bünyesinde birleştiren Leonardo da Vinci Programının temel amacı, mesleki eğitimle ilgili farklı kuruluşları içeren uluslararası ortaklıkların projelerini destekleyerek, üye ülkelerin bu alandaki politika ve yenilikçi eylemlerini geliştirmelerine yardımcı olmaktır (Türkiye Forum, 2005. http://...ott_1529view previous index.html).
“Ayrıca bu programla mesleki becerilerin geliştirilmesi için değişim programlarına kaynak sağlanması, girişimciliğin gelişmesi ve yenilikçi teknolojilerin kullanımının yaygınlaşması da desteklenmektedir” (Torum, 2005. http://...mart_12.htm).
Leonardo da Vinci Programı üye ülkelerin ulusal eğitim sistemlerinin gelişmesini desteklemenin yanı sıra, her sistemin en iyi özelliklerinin diğer ülkelerce uygunluğu ölçüsünde paylaşılmasını sağlayarak Avrupa’da MTE sisteminin kalitesini arttırmayı amaçlamaktadır.
Başlangıcından bu yana Leonardo da Vinci programı ile ilgili çok sayıda önemli politika gelişimi gerçekleştirilmiştir. Lizbon’daki stratejiler 2002 yılında Barcelona
zirvesinde de teyit edilmiş ve Avrupa’daki eğitim ve öğretim sistemlerinin 2010 yılına kadar tüm Dünya için bir referans olması gerektiği ayrıca Mesleki Eğitim ve Öğretim (MEÖ) alanında daha sıkı bir işbirliğinin teşvik edilmesi gerektiği belirtilmiştir (AB, Eğitim ve Kültür Genel Müdürlüğü, 2004. http://...02-proje_teklifi.doc).
Leonardo, MTE alanındaki yeniliklerin Avrupa laboratuarı olarak görülmektedir. Bu sebepten dolayı, bu program, Avrupa düzeyinde planlama yeteneklerini güçlendirmekte, eğitim ve istihdam arasındaki ilişkiyi, kaynak planlama politikalarıyla birleştirmektedir. Program, araştırma faaliyetleri, gençlerin, işçilerin, eğitimcilerin, mesleki ve eğitim uzmanlarının diğer üye ülkelerde yapacakları stajlara ilişkin olarak bir dizi etkinlikler başlatmıştır. Bu yaklaşım, AB çapında bir hareketliliğin gelişmesine ve gelişmenin önündeki sorunların saptanmasına katkıda bulunmaktadır (Grisoni, 1997:52). Leonardo'nun ana çalışma konusunu yaşam boyu eğitim oluşturmaktadır. Mesleki eğitimde, temel düzeyden başlamak üzere daha ileri eğitim basamaklarına uzanan sürekli eğitim esas alınmaktadır. Program ile bölgesel farklılıklardan kaynaklanan eğitimin niteliğindeki farklılaşmaları ortadan kaldırmak için katkı sağlanmaktadır.
AB’nin mesleki eğitim politikaları ve uygulamalarına ilişkin yeni yaklaşımları desteklemeyi amaçlayan programın 5 temel önceliği bulunmaktadır (Ergün, 1999. http://...sokrates.htm.htm):
1. Yeni yetenekler kazandırmak;
2. Eğitim ya da hizmete yönelik eğitim kurumları ile işletmeler arasında daha yakın ilişkilerin gerçekleşmesini hızlandırmak;
3. İşsizlikle mücadele etmek,
4. İnsan kaynaklarına yatırımın gelişmesine yardımcı olmak;
5.“Yaşam boyu eğitim” bağlamında, Bilgi Toplumuna ilişkin araçları kullanarak yeteneklere yönelik başarıyı genelleştirmek.
Konsey Kararı, Leonardo programının ikinci aşaması (2000–2006) için üç hedef belirlemiştir. Bu hedefler (Ulusal Ajans, http://...ProjeTeklifCagrisi.htm):
1. Tüm düzeylerde temel mesleki eğitimdeki insanların, özellikle genç insanların beceri ve yeterliliklerinin, işgücü piyasasına bütünleşme ve yeniden bütünleşmeyi kolaylaştırmaya yönelik olarak geliştirilmesi,
2. Sürekli mesleki eğitimde ve hayat boyu edinilen beceri ve yeterlilikler bağlamında kalitenin artırılması, sürekli mesleki eğitime girişin kolaylaştırılması ve hayat boyu beceri ile yeterlilik edinme imkanlarının geliştirilmesi,
3. Rekabetçilik ile girişimciliğin geliştirilmesi ve yeni istihdam imkanlarının tesis edilmesi maksadıyla mesleki eğitimin yenileşmeye katkısının artırılması ve güçlendirilmesidir.
AB düzeyinde MTE’nin geliştirilmesi için, Leonardo programının öngördüğü önlemler şunlardır (TÜBİTAK, http://…Bol5.Html):
1. Ortak eğitim modülleri oluşturulabilmesi için uluslararası pilot projelerin tanımlanması ve uygulanması,
2. Başlangıç eğitimi alan gençler, genç üniversite öğrencileri gibi farklı gruplara değişim programları uygulayarak eğitimlerinin bir kısmını başka bir üye ülkede yapma imkânının tanınması ve eğitimci ve uzmanların çalışmalarının değişimler yoluyla kalitesinin artırılması,
3. Mesleki eğitim alanında dil yeteneği ve bilgisinin geliştirilmesi, sağlanan yeniliklerin dağılımının desteklenmesi.
2.1.11.3.2. Force
AB son yıllarda meydana gelen toplumsal ve ekonomik gelişmelere ayak uydurabilmek, uygulanmakta olan eğitim sistemlerinin eksikliklerini azaltmak, gereksinim duyulan yeni nitelikleri insanlara kazandırabilmek amacıyla, başta MTE alanında olmak üzere çeşitli programların uygulanmasını benimsemiştir. Bu programlardan birisi de AB’de sürekli mesleki eğitimin nitelik ve nicelik açısından geliştirilmesine yönelik olarak hazırlanan Force programıdır.
Force programı hakkındaki Konsey kararı 19 Mayıs 1990 tarihinde alınmış ve 1 Ocak 1991 tarihinde 4 yıllık bir süre için uygulanmaya konulmuştur. Programın temel amacı, işletmelerde çalışanlara yönelik sürekli mesleki stajın nitelik ve kalitesini artırmaktır. Bu ana amacı destekler nitelikteki alt amaçlar şu şekilde sıralanabilir (TÜBİTAK, http://...Bol5.Html):
1. Sürekli mesleki eğitime yönelik çaba ve yatırımların teşvik edilmesi,
2. Sürekli mesleki eğitime yönelik eğitim yatırımlarının yetersiz olduğu sektör ve bölgelerde iyi uygulama imkânının tanınması ve teşvik edilmesi,
3. Bilgi ve tecrübe değişimi ile eğitim projelerinin desteklenmesi konularında, iç pazarın tamamlanmasının olası sonuçlarının dikkate alınması,
4.İş piyasasındaki değişiklikler karşısında sürekli mesleki eğitimin mekanizması ve kapasitesinin etkinliğine katkıda bulunulması.
2.1.11.3.3. Eurotecnet
Eurotecnet, AB genelinde teknolojik yeniliklerin MTE üzerinde yarattığı değişiklikleri konu alan bir programdır.
Programın başlangıcı 1983'e dayanmakta olup, Konsey 1980'ler için bir mesleki eğitim programı kurmuş ve 3 yıllık bir hazırlık dönemi geçirmiştir. 1990'dan beri ise, teknolojik değişikliklerin nitelikler ve mesleki eğitim metodoloji üzerindeki etkilerine yönelik formal bir program haline gelmiştir. Eurotecnet programının amacı, teknoloji alanında meydana gelen gelişmeleri izlemek, değerlendirmek ve bu değişmelerin istihdam, işgücü ve nitelikler üzerindeki etkilerini dikkate alabilmek amacı ile başlangıç ve sürekli mesleki eğitim alanında yenilikçiliği ve araştırmaları teşvik etmektir (TÜBİTAK, http://...Bol5.Html).
2.1.11.3.4. Petra
Okul yaşamları boyunca gençlerin başarı ölçütleri, kazandıkları mesleki niteliklerin iş piyasasının gereksinimlerine uygunluğu ve temel mesleki eğitimin ardından sunulan iş garantisinin derecesi gibi konuların bütünü PETRA programının zeminini hazırlamıştır (TÜBİTAK, http://...Bol5. Html).
“Tam gün zorunlu eğitim dönemi sonrasında gençlere mesleki eğitim veren bu programın amacı, mesleki eğitimde Avrupa’nın birlikteliğinin geliştirilmesi, ulusal, bölgesel ve yerel düzeydeki bağlantıların güçlendirilmesidir” (DPT-ÖİK, 2001c:8).