Ata Topraklarının Kaybı

Moro bölgesini güçlü silahlarıyla fetheden Amerikan sömürgecileri, kendi çıkarlarına en uygun politikaları uyguladılar. 1902'de bölgedeki özel arazilerin kapsamını belirlemek için “Arazi Kayıt Yasası” yürürlüğe girdi. 1903'te çıkan bir başka yasa geleneksel yönetici olan datuların ve şeflerin arazi toplama yetkisini ortadan kaldırdı. Bu kanun (Filipin Komisyon Yasası No. 718) Moro sultanlarından, datulardan ya da Hristiyan olmayan kabile şefleri tarafından hükümetin yetkisi veya rızası olmadan yapılan arazi hibelerini geçersiz kılıyordu (Rodil, 2003:105, Aktaran Tuminez 2007: 79).

1903 tarihli 926 sayılı Kamu Arazi Kanunu ile bireylerin 16 hektarı, şirketlerin 1024 hektarı aşmayacak şekilde toprak edinmeleri izni verildi. 1919'da yapılan değişiklik ile Hristiyanlara 24 hektara kadar, Hıristiyan olmayanlara sadece 10 hektara kadar kendilerine ait toprağa sahip olmaları izni verildi. 1936'daki bir başka değişiklik Hıristiyanların 16 hektarı aşmayan toprak parçası için başvurabileceğini ancak Hıristiyan olmayanların yalnızca 4 hektara kadar başvuruda bulunabileceğini öngörüyordu (Rodil, 2003: 105-107, Aktaran Tuminez 2007: 79). Bu ayrımcı yasalara ek olarak hükümet ve kurumsal kalkınma projeleri Moro ve diğer yerli halkları yüzyıllarca yıldır yaşadıkları topraklardan göç etmeye zorladı. Sonuç "yasal yollarla arazi işgali" ve Moro ve diğer yerli grupların muazzam arazilerdeki haklarından mahrum bırakılması oldu.

1905 yılında bir Kamu Arazi Kanunu ile tüm kayıt dışı araziler önceki kullanım ve oturum hakları dikkate alınmaksızın kamu arazisine dönüştürüldü. Aynı yıl Madencilik Kanunu da yürürlüğe girdi ve tüm kamu arazileri Amerika Birleşik Devletleri ve Filipin vatandaşlarına satış ve kullanıma açıldı.

1907’deki Kadastro Yasası’nda yeni arazi edinimleri için kadastro araştırmaları yapılması gerektiği belirtildi. 1911'de Amerika Birleşik Devletleri tarafından “yeniden yerleşim programları” başlatıldı. 1913, 1914 ve 1919 tarihli Kamu Arazileri Kanunlarının yürürlüğe girmesi Luzon ve Visayas'taki topraksız köylüleri Mindanao ve Sulu'ya yerleşmeye teşvik etti. Amerikan sömürge rejimi

tarafından yapılan bu arazi kanunları ile büyük oranda plantasyonların kurulması ve Luzon ve Visayas adalarından gelen köylülerin yerleşebilmeleri için gerekli geniş arazilere erişim hakkının sağlanması amaçlandı. Bu program bağımsız Filipin hükümetleri tarafından da 1960’ların sonlarına kadar Moroları yerinden etmek amacıyla daha da yoğunlaştırılarak devam ettirildi.

Thomas McKenna bu uygulamaları Amerikan egemenliğinin ilk yıllarındaki "acımasız pasifizasyon operasyonları"nın dışında tutar. ABD’nin "dindar bir baba” gibi davrandığını, yeniden yerleşim programlarında kısmen dile getirilen sömürgeci algıyı temel aldığını, Hıristiyan olmayan ve Müslüman Filipinliler arasında çağdışı ve cahil kalmış üyelerin medeniyet ve maddi refah alanındaki ilerlemelerini sağlamak için ek vesayet ve koruma getirdiğini belirtmektedir (McKenna, 1998: 89). İlk yeniden yerleşim politikaları Filipinler hükümeti tarafından desteklenen ve finanse edilen tarımsal koloniler yarattı. Aşırı kalabalık Filipin yerleşimlerinden birçok kişi pirinç üretimini arttırmak ve mısır gibi ekin ekimi yapmak üzere Mindanao'ya geldi. Tarımsal kolonilerin dışında Filipinler'in diğer bölgelerindeki işçiler de ekim alanları ile ilgili işçi talebi ve bu ayrıcalıklı hakların kaydını tutmak amacıyla hükümet tarafından desteklenmek suretiyle Mindanao'ya göç etti (Tuminez, 2007: 79).

1913 tarihli Kadastro Kanunu ile kamu arazilerinin parselasyonu ve tahsisi Amerikalı yetiştiriciler ve küçük çiftçilere Mindanao ve yakınındaki Müslüman ve diğer yerli halk yerleşimlerinin kapılarını açtı. 1913- 1917 yılları arasında Moro bölgesinde - altısı Cotabato Vadisi, bir tane Lanao içinde- yedi tane tarım kolonisi kuruldu. Yalnız bu dönemde 8.000 kolonist ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler Cotabato ve Lanao’ya yerleşti. 1930 yılında Moro bölgesinde 4.194 kolonist aile, toplamda 19.441 kişilik grup yaşıyordu.

Müslümanlar, Commonwealth Hükümeti kurulmadan önce Amerikan toprak politikalarının ciddi sonuçlarını önceden tahmin etmişti. 1935 yılında Müslüman nüfusu temsil eden Datu Salipada K. Pendatun, 1933-1935 yılları arasında Filipinlerin vali yardımcısı J. R. Hayden'e bu politikalar hakkındaki endişelerini dile getirerek bir uyarı verdi: “Müslümanların hükümetin toprak kanunlarını bilmedikleri

için, Mindanao'daki toprak sahipliği rekabetinde kaybedebileceklerini” belirtti. Ona göre Amerikan toprak politikalarının uygulanmaya devam etmesi Hıristiyan çiftlik sahiplerinin Cotabato'daki boş arazilerin çoğunu işgal etmesine ve böylece bu toprakların Müslüman sakinlerinin yerlerinden edilmesine, böyle bir durum sonunda yerliler arasında şiddete ve huzursuzluğa yol açacaktı (Makol-Abdul, 1992)

Ancak sömürgeciler, Müslüman görüş ve düşünceleri tamamen görmezden geldi. Boş arazilerde azınlıkların varlığından haberdar olsalar da, ilgi alanlarına ve Hıristiyan çoğunluğa hizmet eden toprak politikalarını agresif bir biçimde uyguladılar. Ardından gelen Filipinli yöneticiler, bu topraklardaki azınlık varlığını göz ardı etmeye devam ettiler. Yeniden yerleşim projeleri ve plantasyonlar için Müslümanların atalarından kalma arazileri ellerinden almaya yönelik bir dizi mevzuat çıkardılar.

1935'ten 1960'lara kadar önce Filipinler Commonwealth Hükümeti ve daha sonra bağımsız Filipin hükümeti Hıristiyan yerleşimcileri Mindanao'ya getirmeye ve Morolarla "barış ve düzen" sorunlarını hafifletmek, görevlerini tamamladıktan sonra askeri eğitmenlere teşvik amaçlı çiftlikler vermek, pirinç ve mısır üretimini arttırmak, arazi reform programlarını uygulamak ve Başkan Ramon Magsaysay (1953-1957) yönetimi sırasında teslim olan komünist Huk isyancılarına toprak vermek gibi uygulamalarla devam etti. Mindanao'ya göç ailelere, arkadaşları ve akrabalarının katılımı ile daha da genişledi. Arazi Bürosu hak talebinde bulunanlara evrak dosyalarına dayalı olarak öncelik verme politikasının aksine işgal, arazi kapma ve arazi spekülasyonları ile edinimlere izin verdi. Filipinli bir tarihçi, Mindanao'daki nüfus dağılımının “ ekilebilir arazinin ve diğer doğal ve ekonomik kaynaklar kadar siyasi gücün dağılımında da dengesizlikler yarattığını” belirtmektedir (Tuminez, 2007: 80). Bu süreçte en büyük kaybedenler Morolar ve küçük yerli grupları olmuştu.

Bu büyük göçün başarısını sürdürmek için 1939 yılında Ulusal Arsa Yerleşim İdaresi (NISA) kurulması ile tarımsal kolonizasyon için kuvvetli bir program yapıldı (Magdalena, 1990: 17, Aktaran Sakili:2012: 11). 1946 yılında Filipinler’in bağımsızlığının verilmesi üzerine Mindanao’da Müslümanların ve

Lumadların yaşadığı bölgelere diğer bölgelerden göç ile ilgili hızlandırılmış bir program başlatıldı. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra birkaç yerleşim programı organize edildi. 1949 yılında Pirinç ve Mısır İdaresi (RCA), Ekonomik Kalkınma Kurumu Çiftlikleri (EDCOR), 1950'lerin başında Arazi Yerleşme ve Kalkınma Şirketi (LASEDECO) ve 1954’te Başkan Magsaysay zamanında Ulusal Yeniden Yerleşim ve Rehabilitasyon İdaresi (NARRA) kuruldu.

Moroların kendi topraklarında nasıl bir azınlığa dönüştüğünü gösteren ayrıntılı demografik istatistikleri bulmak zordur, ancak belirli alanların anlık verileri gösterge niteliğindedir. Örneğin, Cotabato bölgesindeki 1918 nüfus sayımı, Moroların çoğunlukta olduğunu göstermiştir. Ancak 1918-1960 yılları arasında bu bölgede Hıristiyan nüfus (çoğunlukla yerleşimciler) on kat artmış, 1960'larda Hristiyan nüfus Müslüman nüfusunun iki katına çıkmıştır. Başka bir hesapta Cotabato'nun Moro nüfusunun 1903'te % 39 iken 1975'te % 20'ye gerilediği görülmektedir. Diğer kaynaklar 1903'te Moroların Mindanao nüfusunun % 76'sını oluşturduğunu, ancak 1960'da % 23’e gerilediğini belirtmektedir. Arazi mülkiyetine gelince Morolar 1912'de Mindanao ve Sulu'da arazilerin çoğunluğuna sahipken 1982'de toplam mülkiyetin sadece % 18'ine sahipti (Tuminez, 2007: 80).

Sömürgeci toprak politikalarının uygulanması, güneydeki Müslümanların sosyo-ekonomik ve siyasi durumları üzerinde ciddi etkilere sahipti. İlk olarak Hıristiyan yerleşimcilerin Mindanao'ya göçü Müslümanlar'ın güneyde bir azınlığa dönüşmesine yol açtı. Bu göçmenler Moro il ve kasabalarını işgal etmeye başladı. İkinci olarak güneydeki baskın siyasi güç kuzeyden gelen insanlarda idi. Mindanao ve Sulu'nun yönetimi Amerikalılardan Hristiyan Filipinlilere aktarıldığında ve daha sonra bu bölgeler bağımsız Filipinlerin bir parçası haline geldiğinde bu durum geçerli olmuştur. Böylece, Filipinlileşme politikasıyla Müslümanlar, kendilerini "öteki" olarak hissetmiş, önce sömürgeciler sonra Hıristiyan Filipinliler tarafından boyunduruk altına alınmışlardır. Hıristiyan Filipinliler, Müslümanların güç ve özgürlüklerinin kaynağı olan gelişmiş siyasi organizasyonlarını devam ettirmelerine yardımcı olmak yerine onları Müslümanlığın gerçekleri, kültürel ve dini değerleri ile bağdaşmayan kendi liderlik ve otorite modelleri ile değiştirdiler. Üçüncü olarak

geleneksel Moro illerinin dört bir yanında, uluslararası şirketler tarafından sahip olunan ve yönetilen büyük tarımsal işletmelerde bir artış oldu. Dolayısıyla Amerikalılar ve diğer yatırımcılar, Mindanao'yu gerçekten “ umut veren topraklar” olarak gördüler. Bu arada, o topraklardan yüzyıllarca istifa eden azınlıklar bugün halen devam eden tecrit, geri kalmışlık ve durgunluk içine girdiler.

Hükümetin göç ve yeni yerleşim düzenlemeleri ile ilgili programının bir sonucu olarak Mindanao’daki nüfus değişikliklerini yorumlayan bir bilim adamı şöyle yazmaktadır; “ Bu düzenlemeler ile Müslümanların ve Lumadların yani yerli halkın belirgin karakterini yok etmek amaçlanmıştır. Yerel nüfus yerinden edilmiş, böylece göçmenler, ekonomik kaynaklar ve siyasi güç üzerinde devralma ve kontrol yetkisine sahip olmuştur” (Sakili 2012: 12). Başka bir bilim adamı, Dr. Federico Magdalena ise bu durumun “Moro halkını dışlanmış ve kendi topraklarında azınlık haline getirmiş” olduğunu belirtmektedir (1990:8 Aktaran Sakili: 2012: 12).

Müslüman halkın kendi topraklarını nasıl kaybettiğini Gowing şu şekilde açıklar: "Müslümanlar kendi topraklarına yeni yerleşimciler gönderilmesini protesto ettiler. Ancak güçlü iş çıkarları, zengin Hıristiyanlar ve suç ortaklığı içindeki bozuk bürokrasi Müslümanların en verimli topraklarının ellerinden alınmasına yol açtı”. Senato’nun 1963 tarihli Ulusal Azınlıklar Komitesi raporuna göre: "Yerliler tarafından işlenen toprakların Hristiyanlara verilmesi uygun görülmüş ve hükümet eksperleri azınlıklarla ilgilenmemiştir. Nüfuzlu insanlar, yerel politikacılar ve hükümet yetkilileri arazi konularında suç ortaklığı yapmışlar ve Mindanao’da arazi problemlerinin ortaya çıkmasına yol açmışlardır. Aynı komitenin 1971 tarihli raporunda “İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra hükümet yerli halkın elindeki arazi işletmelerini meşrulaştırmalarına veya çiftliklerini üretken hale getirmelerine yardımcı olacak bir program geliştirmeksizin Luzon ve Visayas’dan Mindanao’ya göçmen politikası başlattığı zaman, her iki tarafın kayıtsızlığı, samimiyetsizliği ya da öngörü eksikliği ile nifak tohumları ekilmiştir. Bu durum, yerleşimci akını ve göçmenlerin Cotabato’nun yeşil vadilerine yerleşmeleri ile devam etti. Yerli halkın mevcut hakları gözardı edildi, hatta ayaklar altına alındı.” denilmektedir (Sakili, 2012: 13).