Ara tırmanın Yöntemi

A a ıda ara tırma modeli, veri toplama yöntemi ve araçları ayrıntılı olarak açıklanacaktır.

4.2.1. Ara tırmanın Modeli

Ara tırmada Ba ımsız De i ken;

- Cinsiyet,

- Görev Alınan Pozisyon, - Sektördeki Tecrübe, - Mü teri

- Finansal Tablo Özellikleri

Ba ımlı De i ken ise;

- Ticari Kredi Risk Algısı, olarak belirlenmi tir.

Model do rultusunda ticari kredi analistleri ve tahsis birimlerinde çalı anların ticari kredi risk algılarının ölçümü belirlenen hipotezler do rultusunda yapılacaktır.

ekil 4.1: Ara tırmanın Modeli

4.2.2. Ara tırmanın Veri Toplama Yöntemi ve Araçları

Anket sorularının katılımcılar üzerindeki etkisinin ve sorulardaki hataların tespiti amacıyla nihai anket çalı masından 2 ay önce pilot uygulama yapılarak ilk etapta 30 çalı ana anket soruları yöneltilmi olup, pilot uygulama ile anket sorularına son ekli verilmi tir.

Son ekli verilen anket soruları ile bir bankanın 209 çalı anı üzerinde, manipülatif bilgiye kar ı olu an farkındalı ın ölçümü sa lanmı tır. htiyaç duyulan verilerin ço u birebir görü me yoluyla elde edilmi tir. Çalı ma ortamının yo unlu u nedeniyle görü me yoluyla tamamlanamayan anketler ise çalı anlara e-posta yoluyla da ıtılmı ve geri dönü ü olan anketler de de erlendirmeye alınmı tır. Ara tırmada kullanılan anket formu bir bankanın 304 çalı anına ula tırılmı ve bunlardan 209 adedi çalı anlar tarafında cevaplanmı tır. Anketlerin geri dönü oranı yüzde 69’dur. Geri dönü ü olan anketlerin tamamı de erlendirmeye alınmı tır.

Verilerin istatistiksel analizinde SPSS (Statistical Package for Social Sciences for Windows, Release, ver. 17.0) programından yararlanılmı tır.

Anket formunda katılımcıların, cinsiyeti, ya aralı ı, ünvanı, görev aldı ı pozisyon, çalı tı ı il, bankacılık sektöründeki tecrübeyi içeren demografik bir ön bölüm

Görev Alınan Pozisyon Cinsiyet Sektördeki Tecrübe

Ticari Kredi Risk Algısı

Mü teri

Finansal Tablo Özellikleri

bulunmakta olup, demografik bilgiler, tanımlayıcı istatistiksel analiz yöntemiyle ve grafiklerle desteklenerek de erlendirilmi , ara tırmanın ilgili bölümünde ayrıntılı olarak açıklanmı tır. Ara tırmada 23 maddeden olu an 5’li likert ölçe i kullanılmı tır. 23 maddelik anket formundaki sorular dört ana gruptan olu maktadır. Finansal analiz ve kredi tahsis birimlerindeki personele;

- Birinci grupta kredi sürecinden kaynaklı risk (SR) algılarının ölçülmesine yönelik 4 soru,

- kinci grupta finansal bilgi manipülasyonu kaynaklı risk (MR) algılarının ölçülmesine yönelik 9 soru,

- Üçüncü grupta muhasebe düzenlemeleri kaynaklı risk (DR) algılarının ölçülmesine yönelik 7 soru,

- Dördüncü grupta mü teri firma ölçe inden kaynaklı risk (ÖR) algılarının ölçülmesine yönelik 3 soru hazırlanmı tır.

Tablo 4.1: Anket Formundaki (5’li Likert Ölçe ine Göre) Soru Grupları

Birinci grup; kredi sürecinden kaynaklı risk (SR) algılarının ölçülmesine yönelik sorular 1-Ticari kredi analizinde firmaların finansal bilgileri birinci derecede etkin bilgi kayna ıdır 2-Firmaların bankalara sundu u finansal tablolar seti (bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu, dipnotlar, özkaynak de i im tablosu, mizan vd.) güvenilir mali bilgileri içerdi inden, herhangi bir düzeltme i lemi yapılmasına gerek duyulmaksızın ticari kredi analizinde kullanılabilir 3-Düzeltme i lemlerine tabi tutulan mü teri firmaların finansal bilgileriyle yapılan kredi tahsisi sorunlu kredileri önemli ölçüde önlemektedir

4-Mü teri firmaların finansal analizinin yapıldı ı dönem ile finansal bilgilerin dikkate alındı ı raporlama dönemleri arasındaki zaman farkı, analizin geçerlili ini ve do rulu unu olumsuz olarak etkilemektedir

kinci grup; finansal bilgi manipülasyonu kaynaklı risk (MR) algılarının ölçülmesine yönelik sorular

1-Ticari kredi de erlendirme sürecinde kar ıla ılan finansal bilgi manipülasyonları bankaların kredi riskini artırmaktadır

2-Firmalar, nakit akım tablosunu etkileyen muhasebe hesap kalemleri üzerindeki manipülasyon tekniklerini, di er finansal raporlara kıyasla daha fazla uygulamaktadırlar

3-Finansal bilgi manipülasyonları firmaların bilançolarını etkileyen hesaplar üzerinde daha fazla uygulanmaktadır

4- Firmalar net i letme sermayelerine olumlu etki yapacak manipülasyon tekniklerini, di er manipülasyon tekniklerine kıyasla daha fazla uygulamaktadır

5-Kredi sürecinde kar ıla ılan finansal bilgi manipülasyonları firmaların faaliyet sonuçlarını etkileyen hesap kalemlerinde daha fazla görülmektedir

6-Muhasebe enstrümanlarının de er de i imi finansal bilgilerin gerçe e uygun de erini önemli derecede etkilemekte ve manipülasyon aracı olarak kullanılabilmektedir

7-Tekdüzen Hesap Planı’ndaki “Di er” ba lıklı hesaplar manipülatif finansal bilgi için uygun bir ortam sunmaktadır

8- Mü teri firmaların finansal tablolarında ula ılamayan ve firma hakkında daha ayrıntılı bilgilere ula ılmasında yarar sa layan dipnotlar, manipülatif finansal raporlamaların tespitinde büyük yarar sa lamaktadır

9-Finansal tabloların dipnotlarında sınırlı sayıda bilgi vermek veya hiç bilgi vermemek manipülasyon üphesini arttırmaktadır

Üçüncü grup; muhasebe düzenlemeleri kaynaklı risk (DR) algılarının ölçülmesine yönelik sorular

1-Vergi Usul Kanunu’na (VUK) uygun bilançolar ile Türkiye Finansal Raporlama Standartları’na (TFRS) uygun bilançolar arasındaki farklılıklar, firmaları manipülatif finansal raporlamaya yönlendirmektedir

2-Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) verilen TFRS’ye uygun bilançolar, VUK bilançolarına göre daha fazla manipülatif finansal bilgi içerir

3-2005 yılından itibaren SPK’ya tabi firmalar, bankalar ve finans kurumları tarafından Türkiye’de uygulanmaya ba lanan “Türkiye Finansal Raporlama Standartları” (TFRS), firmaların finansal raporlamalarında gerçek ve do ru bilgilerin sunumuna ve dolayısıyla finansal analizin do rulu una büyük katkı sa lamaktadır

4-Uluslararası muhasebe standartlarıyla uyumlu standartların uygulanması ile birlikte bankaların ticari firmaların finansal raporlamalarına olan güveni artmı tır

5-TFRS’lerin uygulanmaya ba lamasıyla birlikte birçok finansal tablo kaleminde tarihsel maliyet yerine gerçe e uygun de er yönteminin kullanılması, firmaların finansal bilgilerinin daha gerçekçi ve güncel de erler üzerinden sunulmasını sa lamaktadır

6-Muhasebe standartlarında son dönemlerdeki de i ikliklerle birlikte, muhasebenin ihtiyatlılık düzeyinde önemli esneklikler görülmekte ve bu esneklikler finansal tablolardaki manipülatif uygulamaların önünü açmaktadır

7-Firmalar yeni finansal raporlama standartları ile birlikte finansal raporlamaya yönelik politikalarını daha etkin uygulamaya ba lamı tır

Dördüncü grup; mü teri firma ölçe inden kaynaklı risk (ÖR) algılarının ölçümüne yönelik sorular.

1-Kurumsal firmaların finansal tabloları, kurumsal olmayan küçük firmalara göre daha az manipülatif bilgi içerir

2-Firma ölçe i küçüldükçe finansal tablolardaki manipülatif i lemlerin sayısı artmaktadır

3-Firmalar; grup firmaları, i tirakleri ve ba lı ortaklıkları arasındaki transfer fiyatlama politikalarını manipülasyon aracı olarak kullanabilmektedir

Ayrıca çalı anların en fazla kar ıla tıkları manipülasyon tekniklerini belirlemeye yönelik 6 adet soru sorularak, kar ıla ılan manipülasyon tekni iklerinden en fazla uygulanan bir tanesinin seçilmesi istenmi tir. Anket formunda bu soruların sorulmasındaki amaç, en fazla kar ıla ılan tekniklerin ayrıntılı incelenerek, bu tekniklerin tespiti ve düzeltme i lemleri için daha belirleyici önlemler alınabilmesine yönelik çözüm önerileri üretebilmektir¹.