Araştırmanın Yapıldığı Okulların Özelliklerinin Değerlendirilmesi

Yabancı dil bilmenin gerekliliği ve öneminin artmasıyla, bu konuda yapılan araştırmalar derinleştirilmektedir. Türkiye’de izlenen genel Milli Eğitim politikaları da bu doğrultuda olup, ilköğretim okullarında öğrencilerin yabancı dil öğreniminin temelini oluşturacak bilgi ve beceri düzeyine ulaşmaları hedeflenmektedir. Öğrencilerin ilerideki yaşamları ve meslekleri ne olursa olsun, yabancı dile mutlaka ihtiyaç duyacakları fikrinden hareketle öğretim sürecinde de yabancı dilin kapsamı giderek genişletilmektedir. Bu durum yabancı dili yalnızca bir ders olmaktan çıkarmış, öğrencilerin günlük hayatlarında da sürekli olarak kullanacakları bir boyuta getirmiştir.

Yabancı dil öğretiminin istenen standartlara ulaşabilmesi için öğretimi değerlendirme ve geliştirme uygulamalarının titizlikle yapılması gerekmektedir. Öğretim sürecinde neler yaşandığının, mevcut imkânların ve yetersizliklerin bilinmesi gelişmelerin yapılmasına olanak vermesi açısından önemlidir.

Her okulun ayrı bir atmosferi ve farklı özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikler öğretim sürecini doğrudan veya dolaylı yoldan etkilemektedir. Geniş imkânlara sahip olan bir okul ile yetersiz imkânlara sahip olan okuldan beklentiler farklı olmaktadır. Bu nedenle okulların genel özelliklerinin bilinmesi öğretim faaliyetlerini betimlemesi bakımından gerekli bulunmaktadır.

Yabancı dil öğretiminin bir okul için etkili olması için öncelikle o okulun kadrolu Đngilizce öğretmen sayısının yeterli olması gerekmektedir. Adapazarı genelinde yapılan incelemede hemen hemen her okulda yabancı dil branşında kadrolu öğretmen sayısının yetersiz olduğu gözlenmektedir. Araştırmaya kaynaklık eden okullardan yalnızca bir tanesi (Sakarya Đlköğretim Okulu) yeterli kadrolu öğretmene sahiptir. Bu okul dışında, araştırmaya kaynaklık eden okulların tamamında öğretmen eksikliği bulunmaktadır. Bu durumun öğretimi olumsuz yönden etkilediği düşünülmektedir.

Araştırmanın yapıldığı okulların genel özelliklerini şöyle özetlemek mümkündür:

Görüşmeci 1’in Okulu: Bu okul Adapazarı’nın yeni yerleşim bölgesinde yer

sahiptir. Bu okulda mesleğinin birinci yılında olan kadrolu bir öğretmen bulunmaktadır. Öğretmen yetersizliği ücretli bir öğretmenle giderilmeye çalışılmaktadır. Sınıf mevcutları 17 ile 23 arasında değişmektedir. Bu durum Adapazarı geneli ile kıyaslandığında öğrenci katılımı, sınıf yönetimi ve etkinliklerin çeşitliliği açısından olumlu bir özellik olarak değerlendirilmektedir. Bu okulda daha önceki yıllarda yabancı dil sınıfı bulunmasına rağmen sınıf ihtiyacından dolayı yabancı dil sınıfı kaldırılıp normal sınıfa çevrilmiştir. Okulun bulunduğu mahalle sonradan kurulan bir yerleşim yeri olduğu için bu okuldaki öğrencilerin aileleri çeşitli özellik göstermektedir. Sosyoekonomik düzeyi yüksek aileler bulunduğu gibi daha düşük hayat standartlarına sahip aileler de bulunmaktadır. Bu durum ailelerin öğretimden beklentileri konusunda çeşitlilik yaratmaktadır. Bu okuldaki öğrencilerin ve velilerin genel olarak yabancı dil öğretimi ile ilgili henüz yeterli bilince sahip olmadığı düşüncesi araştırmaya katılan öğretmen tarafından ifade edilmiştir.

Görüşmeci 2’nin Okulu: Bu okulda bir kadrolu ve bir ücretli öğretmen

bulunmaktadır. Öğretim ortamı ve uygulamaları bakımından bazı yetersizlikler bulunmasına rağmen eldeki imkânlar doğrultusunda, öğretmenin özel çabalarıyla etkili öğretimin gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Sınıf mevcutları 40- 45 arasında değişmektedir. Okulun Đngilizce öğretmeni sınıfların kalabalık olmasının bir dezavantaj olduğunu belirtmektedir. Genel öğrenci başarısı ideal olmamakla beraber okul ortalama bir başarıya sahiptir. Öğrencilerin ve velilerin yabancı dil konusunda bilinçlendirilmesi gereği vurgulanmaktadır.

Görüşmeci 3’ün Okulu: Bu okul Adapazarı’na bağlı bir köyde bulunmaktadır. Bu

okulda ücretli bir Đngilizce öğretmeni bulunmaktadır. Öğretmen yalnızca II. Kademe sınıflarına ders vermekte 4. ve 5. sınıf Đngilizce dersleri sınıf öğretmenleri tarafından verilmektedir. Bu okul araştırmaya katkı sağlayan okullardan öğretmen yetersizliği konusunda en çok dikkat çeken okuldur. Bu okulun en belirgin özelliklerinden birisi öğrencilerin yarısına yakınının taşımalı eğitim alarak başka köylerden gelen öğrencilerden oluşmasıdır. Sınıf mevcutları ortalama 40–45 civarında olup sınıfların kalabalık olmasının sınıf yönetimini ve etkinlikleri zorlaştırdığı belirtilmektedir. Okulun içinde bulunduğu sosyal çevrede yabancı dil bilmenin öneminin henüz

yerleşmediği; öğretmenin bu konuda sık sık bilinçlendirme yaptığı ve bu durumun gelişme gösterdiği belirtilmiştir.

Görüşmeci 4 ve 5’in Okulu: Bu okulda iki kadrolu ve bir ücretli olmak üzere toplam

üç öğretmen bulunmaktadır. Öğrenci mevcutları 40–50 arasında değişmektedir. Bu okuldaki en büyük sıkıntılar sınıfların kalabalık olması, yabancı dil sınıfının bulunmayışı ve materyal eksikliği olarak belirtilmiştir. Öğrencilerin ailelerinin ağırlıklı olarak memur kesimi olması öğretmen ve idareciler tarafından olumlu bir özellik olarak değerlendirilmektedir. Yeni sistem hakkında velilerin bilinçlendirilmesi konusunda özen gösterdiklerini belirten öğretmenler bu amaçla sık sık veli toplantısı yaptıklarını belirtmişlerdir.

Görüşmeci 6’nın Okulu: Bir ilçe merkezinde bulunan bu okulda iki kadrolu öğretmen

bulunmaktadır. Sınıflar 40– 45 öğrenciden oluşmaktadır. Öğrencilerin ailelerini ağırlıklı olarak esnaf ve çiftçiler oluşturmaktadır. Öğretmen yetersizliği nedeniyle I. Kademe Đngilizce dersleri düzenli ve verimli bir şekilde devam etmemektedir. Kadrolu öğretmenler sadece II. Kademe derslerini yürütmektedir. Teknolojik donanımın yetersiz olması ve öğrencilerin günlük hayatlarında yabancı dille karşılaşmıyor olması öğretimi olumsuz etkilemektedir.

Görüşmeci 7’nin Okulu: Merkezi bir okul olan bu okul, seçkin olarak

nitelendirilebilecek okullar arasındadır. Araştırmaya katkı sağlayan diğer okullar ile kıyaslandığında daha olumlu şartlara sahip olduğu bilinmektedir. Okulda ikisi kadrolu, ikisi ücretli dört öğretmen bulunmaktadır. Bu durum en merkezi okullarda bile öğretmen eksikliğini bulunduğunu göstermektedir. Bu okulun en belirgin özelliklerinden birisi öğrenci ailelerinin yüksek sosyoekonomik düzeye sahip olmasıdır. Bu durum öğretime karşı olan beklentiler ve ekonomik imkânlar açısından olumlu sonuçlar getirmektedir. Bu okulun en büyük sıkıntılarından birisi kalabalık sınıf mevcutlarıdır. Sınıf mevcutlarının ortalama 50–55 civarında olmasının nedeni; bu okula aşırı bir talebin olmasıdır. Bu durum öğrenme ortamını olumsuz yönde etkilemektedir.

Görüşmeci 8’in Okulu: Bu okul merkezi okul statüsündedir. Okulda bir ücretli

öğretmen Đngilizce öğretmeni olarak görev yapmaktadır. Bunun yanında okulda görev yapan sınıf öğretmenlerinden birisi derslerin boş geçmemesi amacıyla 6. sınıf Đngilizce

derslerine girmektedir. I. Kademe Đngilizce dersleri ise öğretmen yetersizliği nedeniyle sınıf öğretmenleri tarafından yürütülmektedir. Öğretmen yetersizliği Đngilizce öğretimini etkileyen en önemli unsur olarak görülmektedir. Sınıf mevcutları 35–45 arasındadır. Bu okulda seviye sınıfları bulunmaktadır. Merkezi bir okul olmasına karşın bu okul sosyoekonomik çevre bakımından ağırlıklı olarak gelir düzeyi düşük öğrenci velilerine sahiptir. Okul spor etkinliklerindeki başarılarıyla dikkat çekmektedir.

Görüşmeci 9’un Okulu: Merkezi bir okul olarak görülen bu okulda üç tane kadrolu

Đngilizce öğretmeni bulunmaktadır. Araştırmadaki okullar içinde kadrolu öğretmen sayısı yeterli olan tek okul olması itibarıyla avantajlı bir okul olarak değerlendirilmektedir. Sınıf mevcutları 24–35 arasında olup bu durum Đngilizce öğretmeni tarafından olumlu bir durum olarak değerlendirilmiştir. Öğrenci ailelerinin eğitim düzeylerinin yüksek olması öğretim beklentileri açısından olumlu görülmektedir. Ancak yabancı dil öğrenmeye karşı olan ihtiyaç hakkında öğrenci ve velilerin bilinçlendirilmesi gerekmektedir.

Görüşmeci 10’un Okulu: Bu okul kadrolu bir Đngilizce öğretmenine ve branş dışı

olmasına rağmen Đngilizce derslerine giren bir öğretmene sahiptir. Bir ana bina ve bir prefabrik binadan oluşmaktadır. Sınıf mevcutları 20- 25 arasında olan bu okul bu konuda avantaja sahiptir. Bu durum çeşitli etkinliklerin sınıfa taşınmasına imkân sağlamaktadır. Öğrenciler yabancı dil öğrenmeye karşı istekli ve yüksek motivasyona sahiptir. Ancak okulun bulunduğu çevre sosyoekonomik şartlar bakımından olumsuz koşullara sahiptir. Yakın bir zamanda bu okul için yeni bir bina yapılması planlanmaktadır. Yeni bina ile birlikte bir yabancı dil sınıfının oluşturulması sağlanacaktır. Bu durumun ileriki öğretim süreci açısından olumlu sonuçlar getireceği düşünülmektedir.