Araştırma Modelleri ve Hipotezler

Araştırma hedeflerine ulaşabilmek için nicel metotlardan yararlanılmıştır. Örneğin, araştırmada ilk olarak finans merkezlerinin mekansal bağımlılıklarının finans merkezlerinin küreselleşme derecelerine göre ve finansal merkezlerin bankacılık ya da sermaye piyasası odaklı olmasına göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği ANOVA testi ile sınanmıştır. Finans merkezlerin uluslararasılaşma derecesi Küresel Finans Merkezi Indeksinde 25 Finans Merkezinin 2007-2011 yılları arasında Eylül dönemi indeks puanlarına göre sıralamaları alınarak karşılaştırma yapılmış ve ilk 9 merkez küresel sonraki 10 merkez bölgesel ve son 6 merkez ulusal olarak belirlenmiştir.

Tablo 16 : Finans Merkezlerinin Küreselleşme Derecesi

Finans Merkezi 2007 2008 2009 2010 2011 Küreselleşme Derecesi Kategorik Sınıflandırma

1 Londra 1 1 1 1 1 Küresel 1

2 New York 2 2 2 2 2 Küresel 1

3 Hong Kong 3 4 3 3 3 Küresel 1

4 Singapore 4 3 4 4 4 Küresel 1 5 Tokyo 10 7 7 5 6 Küresel 1 6 Zurich 5 5 6 8 8 Küresel 1 7 Toronto 13 12 13 12 10 Küresel 1 8 Sydney 9 10 11 10 15 Küresel 1 9 Frankfurt 6 9 12 11 16 Küresel 1 10 Paris 11 20 19 18 24 Bölgesel 2 11 Dubai 22 23 21 28 36 Bölgesel 2 12 Seoul 42 48 35 24 11 Bölgesel 2 13 Dublin 15 13 23 29 43 Bölgesel 2 14 Amsterdam 16 24 31 33 35 Bölgesel 2 15 Stockholm 26 33 36 37 28 Bölgesel 2 16 Brussels 27 36 37 40 44 Bölgesel 2 17 Qatar 47 45 43 34 30 Bölgesel 2 18 Madrid 34 46 40 39 48 Bölgesel 2 19 Vienna 35 42 46 47 42 Bögesel 2

20 Sao Paulo 49 52 41 44 49 Ulusal 3

21 Wellington 46 51 54 38 27 Ulusal 3

22 Helsinki 33 40 59 58 39 Ulusal 3

23 Johannesburg 43 44 50 54 52 Ulusal 3

24 Rome 40 53 57 50 54 Ulusal 3

131

Finansal Sistem yapısının bankacılık veya sermaye piyasası odaklı olması ise literatüre bakılarak yapılan daha önceki çalışmlar göz önünde bulundurularak belirlenmiştir.

132

Tablo 17 : Finansal Sistem Odakları

Finans Merkezi Finansal Sistem Odağı Kategorik Sınıflandırma

1 Londra Sermaye Piyasası 0

2 New York Sermaye Piyasası 0

3 Hong Kong Sermaye Piyasası 0

4 Singapore Sermaye Piyasası 0

5 Tokyo Banka 1

6 Zurich Sermaye Piyasası 0

7 Toronto Sermaye Piyasası 0

8 Sydney Sermaye Piyasası 0

9 Frankfurt Banka 1

10 Paris Sermaye Piyasası 0

11 Dubai Banka 1

12 Seoul Sermaye Piyasası 0

13 Dublin Banka 1 14 Amsterdam Sermayeiyasası 0 15 Stockholm Banka 1 16 Brussels Banka 1 17 Qatar Banka 1 18 Madrid Banka 1 19 Vienna Banka 1

20 Sao Paulo Banka 1

21 Wellington Banka 1

22 Helsinki Banka 1

23 Johannesburg Banka 1

24 Rome Banka 1

25 Lisbon Banka 1

Tablo’dan da anlaşıldığı gibi ulusal finans merkezlerinden küresel finans merkezlerine doğru gidildiğinde bu finans merkezlerine sahip olan ülkelerin finansal sistemlerinin banka odaklılıktan sermaye piyasası odaklı bir yapıya kaydığı görülmektedir.

133

Çalışmanın ampirik modeli Demirgüç-Kunt vd. (1999)’un çalışmasına dayandırılarak temellendirilmiştir. Finansal sistem yapısının finans merkezlerinin mekansal bağımlılıkları üzrindeki etkisinin analizinde panel veri analizi kullanılmıştır. Panel veri ile yapılan analizde modellerin sabit etkiler göstermesine ve veri yapısına göre (birim ve zaman uzunlukları) Driscoll Kraay Modelinin kullanılmasına karar verilmiştir. Kurulan dört modelde değişkenler yıllık olarak ölçümlendirilmiştir. Bağımlı değişken finans merkezlerinin mekansal bağımlılıklarını temsil eden rekabetçilik skorları, bağımsız değişkenler ise finansal derinlik, finansal etkinlik, finansal istikrar ve finansal erişilebilirlik olarak finansal sistem yapısının dört boyutudur. Her boyutun mekansal bağımlılıkları üzerindeki etkisi finans merkezlerinin küreselleşme dereceleri göz önünde bulundurularak ve sermaye piyasaları ve bankacılık sektörü birlikte ele alınarak ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Ülkelerin finansal sistemini etkileyen GSMH ve enflasyon verileri de her modele kontrol değişken olarak eklenmiştir. Ekonometrik modellerde kukla değişken tuzağına düşmemek için finans merkezlerinin uluslararasılaşma derecesi ulusal bölgesel ve küresel olmak üzere üç kısıt altında belirlenirken modele iki değişken (küresel ve bölgesel) olarak dahil edilmiştir. Son olarak finans merkezlerinin banka- odaklı mı yoksa sermaye-odaklı mı olduğunu gösteren bir zaman değişmezi değişkeni de her modele eklenmiştir. Modellerin Analizleri STATA 11 İstatistik Programının. yardımıyla yapılmıştır. Kurulan modeller ve bu modeller ile sınanan hipotezler aşağıda verilmiştir.

Model 1: Finansal sistem derinliğinin finans merkezlerinin mekansal bağımlılık üzerindeki etkisi

Hipotez 1 : Ülkelerin finansal sistem derinliğinin finans merkezlerinin mekansal bağımlılığı üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır.

Skorti = β0 + β1*krediti + β2*farkser_tic_degti + β3*enflasyonti + β4*farklgsmhti + β5*kureseli + β6*bolgeseli + β7*bankasermayei + β8*I_yil_2007 + β9*I_yil_2008 + β10*I_yil_2009 + β11*I_yil_2010 + β12*I_yil_2011 + εti

Birinci modelde bankalar ile sermaye piyasalarının finansal derinliğinin finans merkezlerinin mekansal bağımlılığına etkisi ölçülmektedir. Bu modelde

134

mevduat bankaları ile diğer finans kuruluşlarının sağladığı özel kredilerin GSMH’a oranının parametresi bankacılık sektörünün derinliğini, sermaye piyasalarındaki toplam ticaret hacminin GSMH’a oranının parametresi sermaye piyasasının derinliğini ifade etmektedir. Bu değişkenlerin seçilmesinin nedeni bu değişkenin sadece özel sektöre verilen kredileri hesaba katmasıdır. Diğer yandan sermaye piyasasının ticaret hacmi likiditenin bir ölçüsüdür. Modeldeki zaman etkisi I_yil ile ifade edilmiştir.

Model 2: Finansal sistem etkinliğinin finans merkezlerinin mekansal bağımlılık üzerindeki etkisi

Hipotez 2: Ülkelerin finansal sistem etkinliğinin finans merkezlerinin mekansal bağımlılığı üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır.

Skorti = β0 + β1*banka_etkinti + β2*stok_devirti + β3*enflasyonti + β4*farklgsmhti + β5*kureseli + β6*bolgeseli + β7*bankasermayei + β8*I_yil_2007 + β9*I_yil_2008 + β10*I_yil_2009 + β11*I_yil_2010 + β12*I_yil_2011 + εit

İkinci modelde bankacılık sektörü ile sermaye piyasalarının etkinliklerinin finans merkezlerinin bağımlılığı üzerindeki etkisi ölçülmektedir. Bu amaçla bankaların etkinlik skorları ile sermaye piyasalarının stok devir oranları bağımsız değişken olarak alınmıştır. Modelde bankaların etkinlik skorları ile sermaye piyasalarının stok devir oranlarının parametreleri finansal sistemin etkinlik derecesini ifade etmektedir. Modeldeki zaman etkisi I_yil ile ifade ifade edilmiştir.

Model 3: Finansal sistem istikrarının finans merkezlerinin mekansal bağımlılık üzerindeki etkisi

Hipotez 3: Ülkelerin finansal sistem istikrarının finans merkezlerinin mekansal bağımlılığı üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır.

Skorti = β0 + β1*z_skoruti + β2*ser_piy_oynti + β3*enflasyoni + β4*farklgsmhti + β5*kureseli + β6*bolgeseli + β7*bankasermayei + β8*I_yil_2007 + β9*I_yil_2008 + β10*I_yil_2009 + β11*I_yil_2010 + β12*I_yil_2011 + εti

135

Üçüncü modelde bankacılık sektörü ile sermaye piyasalarının istikrarlılığının finans merkezlerinin mekansal bağımlılığı üzerindeki etkileri ölçülmüştür. Bu amaçla, bankaların z-skorları ile sermaye piyasalarındaki hisse senetleri fiyatlarının değişkenlik oranı değişken olarak seçilmiştir. Modelde bu değişkenlerin parametreleri finansal sistemin etkinlik derecesini ifade etmektedir. Modeldeki zaman etkisi I_yil ile ifade ifade edilmiştir.

Moldel 4: Finansal sistem erişilebilirliğinin finans merkezlerinin mekansal bağımlılığı üzerindeki etkisi:

Hipotez 4: Ülkelerin finansal sistem erişilebilirliğinin finans merkezlerinin mekansal bağımlılığı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır.

Skorti = β0 + β1*farkbankasubti + β2*farkserlistfti + β3*enflasyonti +

β4*farklgsmhti + β5*kureseli + β6*bolgeseli + β7*bankasermayei + β8*I_yil_2007+

β9*I_yil_2008 + β10*I_yil_2009 + β11*I_yil_2010 + β12*I_yil_2011 + εti

Dördüncü modelde bankacılık sektörü ile sermaye piyasalarının erişilebilirliğinin finans merkezlerinin mekansal bağımlılığı üzerindeki etkileri ölçülmüştür. Bu amaçla erişilebilirlik oranı olarak 100.000 kişi başına düşen banka şubesi ve 1.000.000 kişi başına düşen listelenen firma sayısı modelde bağımsız değişken olarak alınmıştır. Modeldeki zaman etkisi I_yil ile ifade ifade edilmiştir.