AraĢtırmanın Modeli

Bu araĢtırma tarama (betimsel) modelli bir araĢtırmadır. AGSL ve ÇGSL‟ rinde ki resim öğretmenlerinin ve resim bölümü okuyan öğrencilerin görüĢlerine dayalı olması nedeniyle araĢtırma betimsel niteliktedir.

Bu araĢtırmanın yürütülmesinde „nitel araĢtırma yöntemleri„

kullanılmıĢtır. Veriler, literatür taraması ve görüĢme formu ile elde edilmiĢtir.

Literatür tarama yöntemi ile elde edilen bilgiler, araĢtırmaya alt yapı sağlayacak yöntem ve yaklaĢımlara iliĢkin kavramsal çerçeveyi içermektedir. AraĢtırmanın nitel verileri görüĢme tekniği ile toplanmıĢ, elde edilen veriler çözümlenerek kapsamlı ve karĢılaĢtırmalı bir biçimde yorumlanmıĢtır.

3.1.1Nitel AraĢtırmanın Temel Özellikleri

“Nitel araĢtırmayı, gözlem, görüĢme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlediği araĢtırma olarak tanımlamak mümkündür” (Yıldırım, ġimĢek, 2003: 19).

Nitel araĢtırmada görüĢme yaparken nicel araĢtırmaya göre bir avantajı vardır, o da araĢtırmacının ortam üzerindeki kontrol‟üdür. GörüĢme anında aĢtırmacı ortama göre soruların sırasını değiĢtirebilme esnekliği vardır. GörüĢme sohbet ortamında gerçekleĢtiği için daha derinlemesine bilgi alınmaktadır.

En sık kullanılan nitel araĢtırma yöntemlerinden gözlem ve görüĢme sosyal olguların bu göreliliğini ve hareketliliğini bir an içinde olsa yakalamaya ve anlamaya yöneliktir. Bu yöntemlerin en önemli avantajları, araĢtırılan konuyu, ilgili bireylerin bakıĢ açılarından görebilmeye ve bu bakıĢ açılarını oluĢturan sosyal yapıyı ve süreçleri ortaya koymaya olanak vermesidir (Yıldırım, ġimĢek, 2003: 19).

Nitel araĢtırmalardan birisi olan görüĢme yönteminin birçok artı yönleri bulunmaktadır. Esneklik, yanıt oranı, sözel olmayan davranıĢ, ortam üzerindeki kontrol, soruların sayısı, anlık tepki, veri kaynağının teyit edilmesi, tamlık ve derinlemesine bilgidir. GörüĢme anında yeni sorular türeyebilir ve araĢtırmanın seyri değiĢebilir.

GörüĢmecinin bir sözel olmayan bir davranıĢı araĢtırmacıya farklı fikirler verebilmektedir. Doğal bir ortam olması araĢtırmanın ve araĢtırmacının bir avantajıdır.

Ya da görüĢme anında cevapsız kalan soru sayısını daha aza indirgenebilmektedir.

“GörüĢmede, söylenenlerin, yüzeysel anlamları yanında, gerçek ve derinliğine anlamları da çıkarılabilir. Yapmacık cevapların ayıklanabilmesi ve gerçeklerin ortaya çıkarılabilme ihtimali yüksektir” (Arslantürk, 1997: 117).

GörüĢme anında araĢtırmacı, görüĢmecinin vücut dilini kullanarak yaptığı mimikleri görerek, gerçek düĢüncelerini görebilmektedir. Aynı Ģekilde bu tür davranıĢlar bazen yazılan notların tam aksini belirterek araĢtırmaya yeni bir boyut kazandırabilmektedir.

Nitel araĢtırmanın kapsamlı tanımını yapmak güç ise de, bir takım temel özelliklerden bahsetmek mümkündür. Literatürde bu özellikler bazen farklı baĢlıklar altında ele alınmakla birlikte bilimsel esasta nitel araĢtırmaların en çok karĢımıza çıkan altı özelliği vardır: (1) doğal ortama duyarlılık, (2) araĢtırmacının katılımcı rolü, (3) bütüncül yaklaĢım, (4) algıların ortaya konması, (5) araĢtırma deseninde esneklik ve (6) tümevarımcı analiz (Yıldırım, ġimĢek, 2003: 21).

3.1.2 Nicel Ve Nitel AraĢtırma Yöntemlerinin KarĢılaĢtırılması

NĠCEL ARAġTIRMA NĠTEL ARAġTIRMA

Varsayım Gerçeklik nesneldir.

Asıl olan yöntemdir.

DeğiĢkenler kesin sınırlarıyla saptanabilir ve bu değiĢkenler arasındaki iliĢkiler ölçülebilir.

bakar, nesnel bir tavır geliĢtirir.

Kuram ve denence ile baĢlar.

Deney, manipülasyon ve kontrol

Standardize edilmiĢ veri toplama araçları kullanma

Parçaların analizi UzlaĢma ve norm arayıĢı

Verinin sayısal göstergelere indirgenmesi

Kuram ve denence ile son bulur.

Kendi bütünlüğü içinde ve doğal

AraĢtırmacının kendisinin veri toplama aracı olması

3.1.2 Görsel Sanatlar Eğitiminde Nitel AraĢtırma Modelleri,

Görsel sanat eğitiminde birçok nitel araĢtırma yöntemi bulunmaktadır. Eğitim araĢtırması da bunlardan sadece birisidir. Sanat eğitiminin araĢtırılmasında nitel araĢtırma gereklidir. Çünkü sanat ortamı diğer araĢtırma ortamlarından farklıdır ve araĢtırılan öğrenci ve öğretmenlerde farklıdır. Sanat eğitimi verilen bir sınıftaki oturma Ģekli, konuĢma diyalogları, davranıĢları sanat eğitimi verilmeyen ya da sınırlı sürede verilen öğrenci ve öğretmenlerden tamamen farklıdır. Sanat eğitimi alan öğretmen ve öğrenciler daha rahat ve özgürdürler. Sanat atölyesi ortamında öğretmen ve öğrenci

tamamen kendi kiĢiliğini ortaya çıkarır ve en doğal halleri ile eğitimi gerçekleĢtirmektedirler. Ders içerisinde müzik dinlemek, ayakta serbestçe dolaĢmak ve arkadaĢlarıyla konu hakkında fikir alıĢveriĢi yapmak öğrencilerin en doğal davranıĢ biçimleridir. Böyle bir sınıf ortamında yazılanlar kadar davranıĢlarda önemlidir.

Böylece sanat eğitimi alan öğrencilerin ve öğretmenlerinde ruh halleri daha özgür ve özgün olmaktadır. Aynı Ģekilde bu ruh hali öğrenci çalıĢmalarına ve derslerine de yansımaktadır.

Görsel sanatlarda “bir araĢtırma modeli olarak sanat uygulaması‟nı, sanatçı, araĢtırmacı, sanat öğretmeni üçlüsünün yer aldığı, sanatta “ bilgi, uygulama, ürün”

sürecine dayalı birbirinin etki ve uygulama alanlarından yararlanarak geliĢen ve öteki nitel araĢtırmalardan oldukça farklı araĢtırmalar da günümüzde sanat eğitimi araĢtırma modelleri arasında sayılabilir (KırıĢoğlu, 1999: 161).

Sanat eğitimi çok yönlü bir eğitim olduğu için nitel araĢtırma gibi derinlemesine inceleyen ve araĢtıran bir yöntemin kullanılması gerekmektedir. Konu sanat eğitimi olduğunda araĢtırmacı her Ģeyi gözden geçirmeli ve ayrıntılı bir araĢtırma sonucunda eğitime yararı ve zararı olan tüm durumları ortaya çıkarmaktadır.

Sanat eğitimi ve öğretiminde sanatın bilimden farklı yapısı nedeniyle nitel araĢtırma yöntemleri önerilmektedir. Bu bölümde sanata ve özellikle görsel sanatlar öğretimi ve sanat eğitimine uygun görülebilen araĢtırma yöntemlerine kısaca değinilmiĢtir. Görsel sanatlarda uygulamanın bilgi, düĢünce, eylem ve ürün süreci nitel araĢtırmada bir araĢtırma modeli olarak önerilmektedir. Bu süreçte gözlem, görsel imgelerin betimlenmesi, yine görsel malzemenin çözümlenmesi, yorumlanması ve sonuçta varılan yargı ve en önemlisi bunların her uygulamada yer alması araĢtırmacıların sanat pratiğini bir araĢtırma modeli olarak önermelerinin nedenidir (KırıĢoğlu, 1999: 171).

Yapılan araĢtırmalarda da nitel yöntemin sanat eğitiminde kullanılmasının yararlı olduğu görülmüĢtür. Nedeni ise sanat eğitiminin genel duruĢunun (uygulama, ürün, düĢünce…)incelenebilmesi için en uygun yöntem olmasıdır. Nitel yöntemin özellikle de sanat eğitimini araĢtırırken kullanılması gereken Ģey, araĢtırmacının kendisini olayın gerçek oyuncusu gibi hissetmesidir. Örneğin görüĢme tekniğini uygularken sadece soruları sorarak görüĢmeyi bitirirse araĢtırmadan güvenilir bir sonuç beklenmemektedir. Öğrenci ile sohbet havasında konuĢulmalıdır.

AraĢtırmacı görüĢme esnasında doğal ortama uyar ve kendisini o araĢtırmanın bir parçası haline getirmektedir. Aksi halde araĢtırma esnasında kaçırdığı küçük ayrıntılar gözden kaçabilmektedir.“AraĢtırmacı görülmesi gerekeni görmek, ipuçlarını yakalamak için kendisini ortamın bir parçası olarak sunar ve durumun bir parçası olur. Duruma uyar ve durumdan anlam

çıkarmaya çalıĢır. Bu durumda araĢtırmacı, araĢtırmada bir araç konumundadır” (KırıĢoğlu, 1999: 159).