AraĢtırmada BDK için kullanılan veri toplama araçları

BDK uygulamalarında Kapsamlı Sağaltımlar İçinde BDK Süreçlerinin Kaba

Değerlendirilmesi formu araştırmada denek için uygun bulunan müdahale basamaklarını

içermektedir ve BDK’ nın deneğe özel bölümünü oluşturmaktadır. Araştırmanın Yeniden- Amaç (RE-AIM): Ölçütlerine Göre Müdahale Kalitesini belirlemek için

Değerlendirilmesi formu ise denek seçiminden başlayarak araştırmanın sonuna kadar

deneğin gereksinimleri ne olursa olsun her BDK uygulamasında olması ve önem verilmesi gereken genel süreçlere yer verilip verilmediğini kontrol altında tutmak için geliştirilmiştir. Her iki form da araştırmanın iç geçerliliğini destekler şekilde planlanmıştır.

1. Kapsamlı Sağaltımlar İçinde BDK Süreçlerinin Kaba Değerlendirilmesi (İç geçerlilik)

Ek 14

Formun amacı, müdahalenin deneğe özel planlandığı gibi uygulandığını kontrol etme, iç geçerlilik çalışmasını gerçekleştirmektir. Formun geliştirilmesinde müdahale süreçlerinin tümünün yer aldığı sorulardan yararlanılmıştır. Bu sorular şunlardır;

A. Danışman programlanan birleştirilmiş davranışsal konsültasyon programına sadık kaldı mı? Bu soruyu yanıtlarken aşağıdaki basamaklar dikkate alınmıştır.

Basamak 1- Danışman “Problem Belirleme Görüşmesi” ni gerçekleştirdi mi? Basamak 2- “Problem Analiz görüşmeleri” gerçekleştirilmiş midir?

2.2. Danışman ailenin daha önce belirledikleri hedef problemin önemli olduğunu düşünüp düşünmediğini sorguladı mı?

2.3. Aile ve danışman problemin çözümlenmesine yardımcı olacak değişkenleri belirledi mi?

2.4. Danışman öğretilecek olan beceri hakkında bilgi sağladı mı? (Beceri:portakal suyu sıkma çalışma kağıtları)

2.5. Danışman beceri analizinde yer alan basamakları sundu mu? 2.6. Danışman hedef becerinin süreçlerine model oldu mu?

2.7. Aile üyesi beceriyi sunarken danışman denek rolünü üstlendi mi? 2.8. Danışman her basamakta aile üyesine geri dönüt verdi mi?

2.9. Aile üyesi süre sınırlılığı olmadan arka arkaya iki kez beceriyi % 90 doğru yaptığında danışman tarafından aile öğretim süreci sonlandırıldı mı?

2.10. Veri toplamaya devam edildi mi?

Basamak 3: Planın Uygulanması (portakal sıkma)

3.1. Aile üyesi beceri basamaklarını ve resimli öğretim süreci formunu okuduktan sonra uygulamaya başladı mı ve ilişkili verileri toplandı mı?

3.2. Aile üyesi beceriyi ilişkili formlarda belirtildiği gibi, uyguladı mı?

Basamak 4:Sağaltımın değerlendirilmesi (portakal suyu sıkma)

4.1. Danışman ve aile uygulanan planın etkili olup olmadığını tartıştı mı? (Çocuk ve aile üyesi ile birlikte beceriyi gerçekleştirirken uyum içindeler miydi?)

4.2. Danışman ve aile evde uygulanan sağaltımın çocuğun davranışlarını değiştirip değiştirmediğini tartıştılar mı? (Çocuğun problem davranışları azaldı mı?) Sağaltımın değerlendirilmesinin takibi Grup Toplantısı/Gündem formu ile gerçekleştirilmiştir.

Basamak 5: Danışman konsültasyon sürecinin içinde yer alan sağaltımın değerlendirilmesi gerçekleştirdi mi?

B. Ekolojik geçerliliğin yüksek olması için danışman ileri sürülen önemli

noktalara dikkat etti mi?

B.1. Değerlendirme sürecinde danışman problem davranış gibi çocuğun içinde yaşadığı çevre de anlaşılmaya çalışıldı mı?

B.2. Yaşam koşullarındaki değişime hassas olan dinamik değerlendirmeler geliştirildi mi?

B.4. Tüm hayatı kapsayan geniş bir bakış açısına adapte olunarak uzun dönemli amaçları içine alan davranış değiştirme süreçlerini kapsayan sağaltım stratejilerinin uzun süre uygulanabilir olmasına dikkat edildi mi?

B.5. Danışmanın uyumlu bir etkileşimi teşvik ederek geliştirmek, kendisi ve öğrencinin karşılıklı olarak aralarındaki etkileşimi uyumlu hale getirebilmek için etkileşim analizinden yararlandı mı?

Sağaltımlar İçinde BDK Süreçlerinin Kaba Değerlendirilmesi (İç geçerlilik)Formu hem araştırmacı hem de 2 gözlemci tarafından doldurulmuştur. Form gözlemciler tarafından doldurulmadan önce video kayıtları ve Grup Toplantısı/Gündem formu paylaşılmıştır. Gözlemcilere Grup Toplantısı/Gündem formu içinde yer alan gözlem, analiz, ölçüt bağımlı ölçü araçları vb. gibi içeriğin paylaşılabileceği ve ihtiyaç duyulduğunda açıklama yapılabileceği hatırlatılmıştır. Gözlemci ve araştırmacı karşı karşıya olacak şekilde oturmuş ve araştırmacı gözlemciye istediği materyalleri sağlamış ve açıklamaları gerçekleştirmiştir. Gözlemci kayıtları araştırmacının görmeyeceği şekilde yapmıştır.

2. AraĢtırmanın Yeniden-Amaç (RE-AIM): Yeniden –Amaç Ölçütlerine Göre Müdahale Kalitesini belirlemek için Değerlendirilmesi (Ek. 15)

Formun amacı, genel BDK müdahalesinin olması gerektiği gibi düzenlenip, planlandığı gibi uygulandığını kontrol ederek iç geçerlilik çalışmasını gerçekleştirmektir.

Formun geliştirilmesinde Strauser ve Wong’un 2010 yılındaki çalışmasında kullandığı yöntem, gözlem formu şekline dönüştürülmüştür. Ulaşma, fayda-etki, benimseme, yürütme

ve süreklilik ana basamaklarından oluşmaktadır. Her basamağın 3-5 arasında değişen alt

basamakları mevcuttur. Form, BDK sürecinin süreklilik çalışmaları sonlandırıldığında araştırmacı tarafından doldurulmuştur.

2.a Ulaşma

Araştırmada yer alan uygun denek/katılımcı yüzdesi Uygun denek/katılımcıların karakteristik özellikleri Araştırma dışında bırakılan potansiyel katılımcı yüzdesi

2.b Fayda- etki

Davranışsal/akademik sonuç ölçümleri Hayat kalitesi ölçümleri

Amaçlanmamış sonuç gözlemleri

2.c Benimseme

Uygun ortam yüzdesi Uygun ortam özellikleri

Potansiyel uygulamacı yüzdesi Ör; özel eğitimci, danışman Uygulamacı özellikleri

Araştırmacı tarafından uygulama dışında bırakılan ortam yüzdesi

2.d Yürütme

Denek/katılımcı ile paylaşılan farklı müdahale içeriği ile araştırmanın kapsamının genişletilmesi

Müdahalenin uygulamaya konmasında gerekli olan kaynaklar (zaman ya da maliyet)

2.e Süreklilik

Her araştırmanın en az 6 ay süreklilik çalışması yapılmalıdır. En uzun süreli süreklilik değerlendirmesinde yıpranma hızı

Yıpranma üzerindeki etkilerin değerlendirilmesinde analize herhangi bir müdahale girişimi Araştırma sonlandırıldıktan sonra müdahaleye devam edilip edilmediği

3.4. AraĢtırmada Aile ve Sınıf Öğretmenini Bilgilendirmek için Kullanılan Görsel