AraĢtırma Yöntemi ve Deseninin Belirlenmesi

AraĢtırma yönteminin belirlenmesinin öncesinde araĢtırmanın kavramsal ve kuramsal çerçevesinin çizilmesi için literatür incelemesi yapılmıĢtır. Yapılan literatür incelemeleri sonucunda araĢtırmanın sınırları, problem ve alt problemler belirlenmiĢ ve araĢtırmanın kavramsal kuramsal çerçevesi oluĢturularak araĢtırmanın bileĢenleri tespit edilmiĢtir. AraĢtırma temelini iki ana bileĢen oluĢturmaktadır. Bunlar sulak alanlar ve kentleĢme olgusudur. Bu iki temel bileĢen etrafında araĢtırmanın kavramsal çerçevesi belirlenmiĢtir. Korunan alanlar, sulak alanlar, ekosistem hizmetleri, sulak alanların ekosistem hizmetleri, kentleĢme ve kent-sulak alan yönetimi iliĢkisi konularında literatür incelemeleri ve kaynak taraması yapılmıĢtır. Bu süreç sonucunda elde edilen veriler ve alan hakkında tespit edilen araĢtırma probleminin çözümüne yönelik takip edilmesi gereken yöntem çizelgesi oluĢturulmuĢtur. Elde edilen bilgilerle araĢtırmada hem nicel hem de nitel verilerin entegre bir Ģekilde kullanılması durumunda Ģeffaf ve objektif bir değerlendirme yapılabileceği sonucuna varılmıĢtır. Bu sebeple araĢtırma nitel ve nicel araĢtırma yöntemleri (karma yöntem) bir arada kullanırak gerçekleĢtirilmiĢtir. Ayrıca araĢtırmada nitel ve nicel bulguları birbiriyle desteklemek, araĢtırma sahasıyla ilgili yapılan literatür bulgularının ise sahada karĢılığını tespit etmek

99

ve elde edilen tüm bu verileri bütünleĢtirilerek değerlendirmek amacının olması da karma yöntem kullanmayı gerekli kılmıĢtır.

Nicel araĢtırma kapsamında Mogan ve Eymir göllerinin çevresinde geliĢen yerleĢmelerin tarihsel süreç içerisinde nasıl değiĢtiğini anlamak için Harita Genel Müdürlüğü‟nden hava fotoğrafları temin edilmiĢtir. Bu amaçla alanla ilgili hava fotoğrafları incelenmiĢ ve tüm alanı ayrıntılı olarak gösteren 1966, 1991 ve 2015 yıllarına ait fotoğraflar temin edilmiĢtir. Bu hava fotoğraflarının araĢtırma amacına uygun olarak kullanılması ve ayrıntılı analiz yapılabilmesi için fotoğraflar ArcGIS 10.1 yazılımıyla sayısallaĢtırılmıĢtır. Bu iĢlem sonucunda göl çevresinde üç farklı döneme ait yerleĢim birimlerinin geliĢmesi ve göl yüzeyindeki değiĢiklikler detaylı olarak incelenmiĢtir. Aynı zamanda oluĢturulan bu haritaların birbirileriyle karĢılıklı analizi yapılarak ve literatür değerlendirmeleriyle de desteklenerek araĢtırma bulgularına katkı sağlanmıĢtır.

AraĢtırma sahasını oluĢturan sulak alan ekosistemi, kent merkezinde ve ilçelerindeki nüfus tarafından yoğunlukla ziyaret edilen rekreasyonel bir alandır. Bu sebeple araĢtırma bulgularının önemli bir bölümünü alan ziyaretçilerinin bilgi, tecrübe ve gözlemleri oluĢturmaktadır. Bu sebeple nicel yöntem kısmında bu alanı kullanan ve alandan etkilenen ziyaretçilerin alanın önemi, korunması ve kentle iliĢkisi konsunda düĢüncelerini ölçmek için anket geliĢtirilmiĢtir. Anket yöntemi, genellenebilirlik ve çok yönlülük gibi temel özelliklerinden dolayı tercih edilmiĢtir. AraĢtırma kapsamında uygulanan anketin örneklemi Basit Rastgele(Tesadüfi) Örnekleme yöntemiyle belirlenmiĢtir. Bu kısım bir sonraki araĢtırmanın evren ve örneklemi baĢlığı altında detaylı olarak incelenmiĢtir. Anket formu; ziyaretçilerin kiĢisel özellikleri, ziyaretçi motivasyonu, alanın korunma durumu ve özellikleri, alanın kente olan katkısı ve kentin alana olan etkisinin ölçülmesi temel baĢlıkları altında dört kısımdan oluĢmaktadır. 32 kapalı uçlu sorudan oluĢan anket formunda çok seçenekli ve iki seçenekli sorular

100

bulunmaktadır. Anket uygulaması sahada yüz yüze görüĢme yöntemiyle gerçekleĢtirilmiĢtir(Ek_1. Anket Formu)

Nitel araĢtırma, bir araĢtırma sürecinin çeĢitli aĢamaları arasındaki karĢılıklı etkileĢimi, iliĢki ve esnekliğini ön plana çıkarmaktadır(Maxwell, 1996). Nitel araĢtırmanın bu temel özelliği göz önüne alınarak araĢtırmanın hedeflerine ulaĢabilmek ve objektif olarak değerlendirme yapabilmek için alan ziyaretçileriyle yapılan anketlerin yanında alanın yönetimiyle doğrudan iliĢkili olan paydaĢların da tecrübe ve düĢüncelerine yer verilmiĢtir. Bu sebeple sulak alanlar ve kent iliĢkisinin yönetilmesi konusunda ilgili paydaĢ gruplarıyla derinlemesine görüĢmeler yapılmıĢtır. Yapılan derinlemesine görüĢmelerde katılımcılar Amaçlı Örnekleme Türleri‟nden, BenzeĢik (Homojen) Örnekleme türüyle Mogan ve Eymir gölleriyle doğrudan iliĢkili olarak belirlenmiĢtir. Bu kısım araĢtırmanın evren ve örneklemin açıklandığı bölümde detaylı olarak değerlendirilmiĢtir. Bu amaçla paydaĢ gruplarının özelliklerine ve yönetim konusundaki ilgilerine göre açık uçlu sorulardan oluĢan görüĢme formları hazırlanmıĢtır. Yapılacak olan görüĢmelerde paydaĢ gruplarının alan üzerindeki yetki ve sorumluluklarından dolayı iki farklı görüĢme formu hazırlanması uygun görülmüĢtür. GörüĢme formlarında göller ve kent iliĢkisini ölçen ortak sorular bulunurken, alanın yönetilmesi konusunda doğrudan yetkili olan yönetici paydaĢ grubu ve diğer paydaĢlara alanın yönetilmesiyle ilgili bazı farklı sorular sorulmuĢtur. Bu amaçla araĢtırma kapsamında yapılan derinlemesine görüĢmelerde sivil toplum kuruluĢu üyeleri, yerel halk ve akademisyen paydaĢlarında aynı görüĢme formu uygulanmıĢtır. Bu görüĢme formu toplam 14 sorudan ve üç bölümden oluĢturulmuĢtur. Formun birinci kısmında katılımcıların demografik özelliklerini belirleyen sorular bulunmaktadır. Ġkinci kısmında ise Mogan ve Eymir göllerinin kentsel geliĢimle iliĢkisi konusunda fikir elde edilebilecek sorular bulunmaktadır. Formun üçüncü kısmında göllerin korunma

101

bulunmaktadır.(Ek_2.GörüĢme Formu1) Diğer yandan yönetici paydaĢ grubuna ise yönetimle ilgili farklı soruların dahil edildiği görüĢme formu hazılanıp uygulanmıĢtır. Yönetici paydaĢ grubu için hazırlanmıĢ olan görüĢme formu 16 sorudan ve üç bölümden oluĢmaktadır. GörüĢme formu birinci ve ikinci kısımları diğer paydaĢ gruplarına sorulan sorularla aynı olacak Ģekilde demografik özellikleri belirlemek ve göllerin kentle iliĢkisini ölçmeyi amaçlayan sorulardır. Diğer paydaĢ gruplarından farklı olarak

görüĢme formunun üçüncü kısmında alanın yönetimine dair sorular

eklenmiĢtir.(Ek_3.GörüĢme Formu2) Hazırlanan formlar katılımcılarla yüzyüze mülakat Ģeklinde gerçekleĢtirilmiĢtir.

AraĢtırmada nitel yöntem kapsamında gerçekleĢtirilen derinlemesine görüĢmelerin yanı sıra gözlem ve doküman analizi de yapılmıĢtır. Özellikle araĢtırma probleminin belirlenmesinin ardından araĢtırmacı düzenli aralıklarla Mogan ve Eymir göllerin de gözlemler gerçekleĢtirmiĢtir. AraĢtırma sürecinin sonucunda ulaĢılacak bulguları destekleyecek herhangi bir olay ya da durum gözlemlendiğinde bu veriler not alma veya fotoğraf çekme Ģeklinde kaydedilmiĢtir. Aynı zamanda Mogan ve Eymir göllerinde ayrı ayrı yapılan gözlemlerden elde edilen veriler araĢtırma süreci boyunca karĢılıklı olarak analiz edilmiĢtir. AraĢtırmada kullanılan nitel yöntem unsurlarından biri de doküman analizidir. AraĢtırmada nitel yöntem kapsamında gerçekleĢtirilen bu sürecin ayrıntılı değerlendirmesi verilerin toplanması kısmında açıklanmıĢtır.

AraĢtırma kapsamında belirlenen hipotezlerin test edilmesi ya da araĢtırma sorularının cevaplanması için araĢtırma deseni belirlenmiĢtir. Daha önce bahsedildiği üzere araĢtırmada karma(nitel ve nicel) araĢtırma yöntemleri bir arada kullanılmıĢtır. Karma araĢtırma yöntemlerinin temelinde nitel ve nicel yöntem, kavram ve yaklaĢımların birleĢtirilmesi vardır. Rossman ve Wilson, nitel ve nicel verilerin bağlanmasının araĢtırmalardaki avantajlarını üç temel baĢlık altında değerlendirmiĢtir. Rossman ve Wilson; verilerin çeĢitleme yoluyla birbirlerinin onaylanmasını ve

102

doğrulamasını sağlayabilmek, daha zengin ayrıntı sağlayarak analizi ayrıntılı hale getirmek ve süprizler-çeliĢkilere dikkat ederek yeni düĢünme yollarını baĢlatmak, taze

bakıĢ açısı sağlayarak fikirleri değerlendirmek için karma yöntemi

savunmuĢlardır(Miles ve Huberman, 2016:40). AraĢtırmada karma araĢtırma yönteminin uygulanması için araĢtırma desenin belirlenmesi gerekmiĢtir. Bu sebeple literatür incelemelerinde karma araĢtırma desenleri incelenmiĢtie ve bu konuda farklı sınıflama ve tasarımların olduğu tespit edilmiĢtir. Literatür değerlendirmelerinde araĢtırmacıların model seçimini kolaylaĢtıracak bazı tipolojilerin olduğu tespit edilmiĢtir. Bu konuda özellikle Creswell (2003), Morse(2003), Johnson ve Onwueqbuzie (2004), Leech ve Onwuegbuzie(2009) tipolojileri incelenmiĢtir (Baki ve Gökçek, 2012). Yapılan değerlendirmeler sonucunda araĢtırmada Creswell‟in Karma AraĢtırma Desenlerinden “Açıklayıcı Ardışık Desen” uygulanmaya karar verilmiĢtir. AraĢtırmada bu desen; nicel ve nitel veri toplama aĢamalarının birbirinden ayrı zamanlarda yapılmasına imkan tanıması ve gömülü desendeki gibi bir yöntemin diğerine göre farklı ağırlıkta olmadığı ve her iki yöntem ağırlığının birbirine eĢit olması sebebiyle tercih edilmiĢtir. Bu kapsamda araĢtırmada veriler iki aĢamada toplanmıĢtır. Açıklayacı desen tasarımına uygun olarak öncelikle nicel veriler toplanıp analiz edilmiĢ ve sonra nitel veriler toplanıp değerlendirilmiĢtir. Bu desen kapsamında elde edilen tüm

verilerin analizi birbiriyle iliĢkilendirilip bulgular bölümünde topluca

değerlendirilmiĢtir.