Görüflleri günümüz Roma Kilisesi’nin resmî görüflü say›lan Aquinumlu Thomas (1224-1274) s›radan bir din adam› de¤ildir. 1322’de, Papa XXII. Ionnes taraf›ndan Aziz (Saint) ilan edilmifl, 1879’da Papa XIII. Leo taraf›ndan görüflleri teolojinin ger-çek temeli olarak nitelenmifl ve nihayet, 1914’ten, Papa X. Pius’tan sonra görüflle-rini tart›flmak günaha girmekle efl de¤er say›lm›flt›r. Thomas siyasal görüfllegörüflle-rini 1265’te yazmaya bafllad›¤› De Regimine Principum (Prenslik Yönetim Düzeni
Üs-tüne) toplamaya bafllar ama ömrü yetmez. Thomas ile birlikte, art›k Kilise çat›s›
al-t›nda, Aristotelesçilik, tümüyle dinsellefltirilerek de olsa siyasal düflüncenin omur-gas› olarak yeniden canlan›r.
XII. yüzy›l Avrupas›’nda belli bafll› baz› temel de¤ifliklikler hemen dikkat çek-mektedir. Bunlar›n bafl›nda, ticaretin canlanmas›yla kentlerin ve kentli yeni s›n›fla-r›n giderek önem kazanmaya bafllamas› say›labilir. Ayr›ca siyasal düzeyde krall›k-lara bölünmüfl Avrupa’da, art›k yönetimin salt kral merkezli okrall›k-larak anlafl›lamaya-cak ölçüde karmafl›klaflmas› söz konusudur. Bunun tipik ifadesi de 1215’te imzala-nan Magna Carta’d›r.
Toplumsal düzeyde kentlerin ve yeni kentli s›n›flar›n belirmeye bafllamas›yla birlikte feodal toplumsal tabakalar›n ve bunlara dayal› siyasal anlay›fllar›n meflru-lu¤unun yeniden sorgulanmas› gündeme gelmifltir. Özellikle flimdiye de¤in top-lumsal ve siyasal rolleri ikincil düzeyde kalan tüccar ve zanaatkarlar›n, kentlerin önem kazanmas›yla birlikte öne ç›kmas› en az›ndan Kilise bak›m›ndan bafll› bafl›-na bir problemdir. Bir yandan kentler mensuplar› için bir dayan›flma oda¤› olarak belirirken öbür yandan prenslerin iradesiyle toplanan meclisler, prenslerin irade-sinden ba¤›ms›z kurumsal-kentsel kimlikler üstlenmektedir. Kentlerin bu biçimde, kendi kurumsal yönetim mekanizmalar›n› oluflturmalar›, ayn› zamanda feodal ba¤-l›l›k, sadakat ve sözleflme iliflkilerini de ciddi bir biçimde sarsm›fl, farkl› bir ifadey-le “kent havas› özgür k›lmaya bafllam›flt›r.” Art›k kiflisel ba¤l›l›k iliflkiifadey-lerinin yerini, bizzat kente ba¤l›l›k almaya, yani toprak temelli aidiyet duygusu yeflermeye baflla-m›flt›r ki toprak temelli bu aidiyet duygusu giderek ülke ya da vatan topra¤› duy-gusuna giden yolu açar.
‹nsan: Siyasal ve Toplumsal Hayvan
Aquinumlu Thomas, kendi döneminde Latince’ye çevrilmifl olan Aristoteles’in
Po-litika’s›n› okuyup de¤erlendiren ilk Skolastik düflünürdür. Buradan hareketle de
Aristoteles’in siyasal görüfllerinin anahtar› durumundaki zoon politikon kavramsal-laflt›rmas›n›, dinsellefltirerek de olsa benimser ve kendi siyasal alg›s›n› temellendir-mek üzere kullan›r.
Magna Carta: ‹ngiltere kral›
Yurtsuz John ve soylular aras›nda imzalanan, ‹ngilizce karfl›l›¤›yla Great Charter (Büyük Berat) belgesi. Bu belgeyle kral›n soylular ve Kilise üzerindeki yetkileri k›s›tlanm›flt›r. Berat›n en önemli özelli¤i art›k kral iradesinin tek bafl›na belirleyici olmaktan ç›kmas›d›r. Ayr›ca bu berat, krall›k iradesinin üstünde, toplumsal olarak desteklenen soyut bir hukuka at›f yapan ilk belgelerdendir.
Aristoteles’in insan› ifade etmek için bu kavramsallaflt›rmaya baflvururken, Eski Yunan’da polis içinde insan yaflam›n›n toplumsal (özel) ve siyasal (kamusal) gibi bir ayr›ma tabi olmad›¤›, insan›n özel yaflam›ndaki yön verici ilkeleri de bütünlük-lü olarak polis’in, yani kamusal yaflam›n belirledi¤i hat›rlanacakt›r. Ancak Thomas, art›k polis’in-siyasetin ya da kamusal alan›n toplumsal iliflkilerden ve bunlara yön veren ilkelerden ayr› bir alan ve ayr› bir ilkeler setine sahip oldu¤unun fark›nda-d›r. Bunun bir di¤er ifadesi, Thomas’›n insan ile yurttafl›n ayn› fleyler olmad›¤›n›n fark›nda oldu¤udur. Aristoteles’te siyaset ya da polis, biyolojik bir varl›ktan ibaret olan kifliyi yurttafll›k üzerinden toplumsal, ayn› zamanda siyasal bir varl›k olarak insana dönüfltürür. Thomas bak›m›ndan ise, kifli yurttafll›k ba¤›n›n d›fl›nda da olsa, salt biyolojik bir varl›¤a indirgenemez; toplumsal varl›¤›n› ve anlam›n› korumaya devam eder. Bu anlamda iyi insan olmak için, iyi yurttafl olmaya gerek olmad›¤› gibi, iyi yurttafl olmak için de iyi insan olmaya gerek yoktur.
Thomas, siyaset anlay›fl›n›, Aristotelesçi bu ç›k›fl noktas›ndan hareketle kurma-ya bafllar. Öncelikle insanlar›n birlikte kurma-yaflamalar› do¤al bir zorunluluktur ve sikurma-ya- siya-sal iktidar›n varl›¤› da bu do¤al zorunlulukla temellendirilir. ‹nsanlar›n bir arada yaflayabilmek için yol gösterici bir yöneticiye ihtiyac› vard›r. E¤er insanlar tek bafl-lar›na yaflamaya muktedir varl›klar olsayd›, her birinin kral› olan Tanr› onlara yete-cekti. Mademki yönetici ya da siyasal iktidar, ancak insanlar›n birlikte yaflama zo-runlulu¤undan kaynaklanmaktad›r, yani varl›¤›n› bu zorunlulu¤a borçludur; o hâl-de bunun aç›k anlam› yöneticinin ya da siyasal iktidar›n birlikte yaflaman›n gerek-leriyle s›n›rl› oldu¤udur. Yani yönetici kendi kiflisel ç›karlar›yla de¤il, toplulu¤un ortak ç›karlar›yla ba¤l›d›r. O hâlde yönetici ya da siyasal iktidar toplulu¤un ortak iyisiyle koflulludur. Yönetici bunu gözetmezse o topluluk, siyasal bir topluluk ol-maktan ç›kacakt›r.
Buraya kadarki çizgi izlendi¤inde, Thomas’›n devlet ile Kilise aras›ndaki ba¤› kesti¤i kolayca fark edilecektir. Do¤al bir varl›k olarak insan›n özsel niteli¤inin ürünü olan devletin ne kökeni, ne de iflleyifli bak›m›ndan Kilise otoritesiyle hiçbir iliflkisi bulunmamaktad›r. Devleti var eden ortak yarardan baflka bir fley de¤ildir; bu ortak yarar ise, ifllevlerine göre farkl›laflm›fl bir organizmalar bütünü olan top-lumda tecelli eder. Bu yan›yla Salisburyli John’un organizmac›l›¤›n› paylaflan Tho-mas, devleti siyasal ve ahlaki amaçlar› bulunan bir canl› organizma gibi tasarlar. Ancak ifllev ve köken bak›m›ndan Kilise ile iliflkisi kesilen devleti, baflka bir düzey-de Kilise’yle yenidüzey-den iliflkilendirecektir Thomas. Bu iliflkilendirmeyi ise yasay› mer-keze alarak yapar.
Yasa, Devlet ve Kilise
Thomas’a göre yasa, insana bir fleyi yapmas›n› ya da yapmamas›n› buyurur. Bunu buyuran yasa ise öncelikle aklidir. Thomas yasan›n akli niteli¤inden söz ederken ölçü olarak ortak iyi ya da toplumsal yarar› gözetmektedir. Thomas için insan ey-leminin nihai amac› mutluluktur. Kiflisel mutluluk ise ortak mutluluktan ayr›lamaz. Çünkü kiflinin varl›¤›, toplumsal varl›¤›n bir parças›d›r. O hâlde yasa temelde kifli-sel varl›¤› ve onun ç›karlar›n› aflan, toplumsal varl›¤›n mutlulu¤unu gözeten bir özelli¤e sahiptir ya da bununla yükümlüdür. E¤er yasa, ortak iyiye, ortak ç›kara yönelmiyor, bu zorunlulu¤u yerine getirmiyorsa ak›l d›fl›d›r, yani yasa de¤ildir; keyfi bir iradenin buyru¤u olmaktan öteye gitmez.
Thomas için bafll›ca dört tür yasa vard›r. Bunlardan ilki, sonsuz yasad›r (lex
ae-terna), ikincisi do¤al yasa (lex naturalis), üçüncüsü insani yasa (lex humana) ve
nihayet sonuncusu tanr›sal yasad›r (lex divina). Sonsuz yasa, bir anlamda tanr›sal akl› ifade eder ve evrendeki tüm varl›klara uygulan›r; her varl›¤›n kendine has ere-¤i do¤rultusunda ilerlemesini sa¤lar. Bundan türeyen do¤al yasa ise insana kendi potansiyel varl›¤›n› hem kiflisel, hem toplumsal düzeyde nas›l mükemmellefltirebi-lece¤ini gösterir. Bu bak›mdan, insan›n do¤al amaçlar›na ve eylemlerine uygun düflen (yani asl›nda sonsuz yasaya uygun düflen) kurallar bütününden baflka bir fley de¤ildir. Sonsuz ve do¤al yasan›n d›fl›nda, bir de insanlar›n birlikte yaflama de-neyimleri içinde ortaya ç›kan kurallar bütünü vard›r ki bu da insani yasad›r. ‹nsa-ni yasa kaç›n›lmaz olarak sonsuz ve do¤al yasayla koflullu ya da onlara uygun ol-mak zorundad›r. Son s›rada yer alan tanr›sal yasa ise hakikati kavraol-mak üzere ifl görür. Thomas’a göre hakikati kavramak için ak›l kesinlikle vazgeçilmez bir araç-t›r, ancak unutulmamal›d›r ki akl›n belli s›n›rlar› vard›r ve hakikatin belirli alanlar› akl› aflar. ‹flte tam bu noktada tanr›sal yasa devreye girecektir. Ak›l nihayetinde in-san›n ve toplumun somut varl›¤›yla s›n›rl›d›r; oysa insan bu somut varl›¤›n d›fl›nda tanr›sal bir boyuta da sahiptir. Bu boyutu da ak›l yoluyla kavrayamaz. Bu yüzden imana ve dolay›s›yla vahye gereksinimi vard›r ki iman ya da vahiy yoluyla insana iletilen de tanr›sal yasadan baflka bir fley de¤ildir.
Do¤al bir varl›k olarak insan sonsuz ve do¤al yasaya ba¤l›d›r. ‹çinde yer ald›¤› bütünün yani toplumun bir parças› ya da yurttafl olarak insani yasaya, iman sahibi bir H›ristiyan olarak da Tanr› yasas›na tabidir. Bu yaklafl›m, kaç›n›lmaz olarak in-sani yasayla iflleyen devlet ile tanr›sal yasay› söyleyen Kilise aras›nda belirli bir me-safe oldu¤unu göstermektedir. Kuflkusuz her yasan›n kayna¤› tanr›sal akl›n ifade-si olan sonsuz yasad›r. Bu yan›yla insani yasaya dayal› devlet de bütün gücünü Tanr›’dan ya da sonsuz yasadan al›r. Ancak burada Thomas, plenitudo potestatis sav›na, yani Kilise’nin üstünlü¤ü sav›na ulaflmaz. Kuflkusuz iktidar Tanr›’dan gel-mektedir ama egemenlik topluluklar›n kendi koyduklar› yasalar›n›n ürünüdür. Bu yasalar bütünü toplulu¤un kendi potansiyel varl›¤›n› nas›l mükemmellefltirebilece-¤ini gösteren, toplulu¤un do¤al amaçlar›na ve eylemlerine uygun düflen (yani as-l›nda sonsuz yasaya uygun düflen) kurallar bütününden baflka bir fley olmad›¤›n-dan ayn› zamanda do¤al yasad›r da. Bu yaklafl›m›yla Thomas, iki k›l›ç kuram› ye-rine, Kilise ve devletin alanlar›n› ayr› özerk alanlar olarak tan›mlamak isteyen Ge-lasius’un yaklafl›m›na yak›n durur ve ayn› ölçüde de tiranlaflan prensin öldürülebi-lece¤ini savunan Salisburyli John’un görüfllerinden uzaklafl›r. Peki ama ya bir prens ortak amaç ve iyiden uzaklafl›p kiflisel ç›karlar›n›n pefline düflmüflse, yani tiranlafl-m›flsa ne yap›lacakt›r?
E¤er bir tiranlaflmadan söz ediliyorsa burada da elbette Tanr›’n›n istenci ve r›-zas› söz konusudur. Ola ki Tanr› baz›lar›n› cezaland›rmak için prensin tiranl›¤›n-dan raz›d›r. Bu bilinemeyece¤ine göre, insana düflen fley ‘ilkesel olarak’ tirana kat-lanmaktan baflka bir fley de¤ildir. Ancak yine de baz› ad›mlar at›labilir. Buna göre, e¤er tiranlaflan prens halk taraf›ndan seçilmiflse, onu seçenlerce denetlenebilir ve hatta yerinden edilebilir. Yok, prens daha üst bir makamdan ya da tabakadan prenslik hakk›n› alm›flsa ona bu hakk› veren üst otorite geri de alabilir. E¤er, insa-ni çözümler dünyas›nda tiranlaflan prense bir fley yap›lam›yorsa, o hâlde evrensel yönetici olan Tanr›’ya dönmek, ondan yard›m dilemek gerekir ama bu yard›m di-le¤inin gerçekleflebilmesi için de ilgili toplulu¤un böylesi bir dilekte bulunmaya hakk› olmas› zorunludur.
Tiranl›¤a karfl› müdahil olmay› pek s›cak karfl›lamasa da Thomas’›n tiranl›ktan hazzetmedi¤i aç›kt›r. Onun için en iyi yönetim biçimi Aristotelesçi etkiler alt›nda, karma bir yönetim biçimidir. Karma anayasa insan do¤as›na en uygun olan yöne-timdir. Çünkü mademki devlet bir organizmad›r; bileflenlerinin tek tek kiflisel ç›-karlar›ndan öte ortak bir ç›kara sahiptir, o hâlde, örne¤in tek kiflinin yönetimi olan monarfliden öte, bileflenlerin de söz sahibi oldu¤u karma yönetim en iyisi olmal›-d›r. Buna göre, en iyi yönetim, herkesin üzerinde hüküm sürme erkinin bir kifliye verildi¤i, bununla birlikte di¤erlerinin de yönetici erke sahip olduklar› bir devlet ya da krall›kta tecelli edecektir.
Aquinumlu Thomas’› kuflatan Aristotelesçi etki, görüldü¤ü gibi, onun evrensel-cilik iddias›yla hareket eden Kilise’nin kendi d›fl›ndaki her fleyi yutmas›n› meflru-laflt›ran e¤ilimlerin d›fl›nda kalmas›n› sa¤lam›flt›r. Ayr›ca Thomas’›n insan› farkl› ka-tegoriler hâlinde, (insan, yurttafl, H›ristiyan gibi) ele almas› önemli bir yeniliktir ve insan›n yurttafl olarak kavranmas›, toplumsal ve siyasal kararlar içinde kendi kifli-sel varl›¤›n› aflabilen bir varl›k olarak onanmas›n›n da yolunu açm›flt›r.
Antik Yunan dünyas›n›n temel siyasal birimi olan polis iktidar›n›n yerini alan evrensel bir ik-tidar olarak Roma ‹mparatorlu¤u’nun geliflimi-ni ve bunun siyasal düflünce bak›m›ndan anla-m›n› aç›klamak.
Roma örne¤i, hayat›na bir kent devleti olarak bafllayan bir siyasal birimin nas›l bir imparatorlu-¤a dönüfltü¤ünü ve bu dönüflüm içinde siyasal düflüncenin geliflimini anlamak bak›m›ndan önemli bir örnektir. Düflünce tarihine, Yunan öl-çe¤inde, özgün bir katk›da bulunmasa bile, dev-letin soyut bir birlik ve varl›k olarak kavran›lma-s›n›n temelleri Roma’da at›lm›flt›r. Özellikle bu-gün bile devlet yerine kullan›labilen res publica (Cumhuriyet) kavram› devletin hem kamusal so-yut varl›¤›n› iflaret etmek hem de bu soso-yut varl›-¤›n hukuksal düzeyde nas›l cisimleflti¤ini anla-mak bak›m›ndan çok önemlidir. Bundan ötürü, bugün de siyasal düflünce içinde Roma hukuk sisteminin temel kavramlar›na s›kl›kla at›f yap›l›r. Ancak devletin bu soyut varl›¤›n›n arkas›nda hiç kuflkusuz Roma’da yaflanan keskin s›n›f mücade-leleri yatmaktad›r. Bu mücadeleler ayn› zamanda dönemin düflünürlerini de etkilemifl ve devletin sa¤l›¤› bak›m›ndan s›n›f mücadelelerinin taraflar›-n›n toplumsal ya da siyasal düzeyde dengelene-bilece¤i karma rejim modelleri ortaya at›lm›flt›r.
Roma ‹mparatorlu¤u’nda do¤an Hristiyanl›¤›n Roma’n›n evrensel iktidar›yla toplumsal ve siya-sal eflitsizlikleri nas›l meflrulaflt›rd›¤›n› de¤erlen-dirmek.
Hristiyanl›k bafllang›çta Roma ‹mparatorlu¤u’nda var olabilmek için imparatorluk düzenine müda-hil olmamay› seçmifltir. Bu evrede bu yeni din, daha çok hayatta kalabilmek ve kendini savuna-bilmek gibi can yak›c› iki sorunla karfl› karfl›ya-d›r. Bu çerçevede özellikle Pavlus’la birlikte Hris-tiyanl›k Roma’n›n siyasal ve toplumsal düzenine eklemlenmifl ve bu düzenin içerdi¤i bütün top-lumsal-siyasal eflitsizliklere dinsel bir zemin ha-z›rlayarak Roma’n›n hizmetine girmifltir. Bunun ödülünü de nihayet devlet dini hâline gelerek
al-m›flt›r. Ancak devlet dini hâline gelmek yeni bir tehlikeyi de beraberinde getirir. Toplum içinde kendisine vazgeçilemez bir yer edinmifl olsa da devletle iliflkilerin nas›l düzenlenece¤i, devletten topluma, toplumdan devlete yönelen taleplerin nas›l so¤urulaca¤› önemli bir sorundur. Bu önem-li sorunu Augustinus, iki ayr› devlet kurgusuyla, Yeryüzü Devleti ve Tanr› Devleti kavramsallaflt›r-mas›yla aflmay› denemifltir.
Roma ‹mparatorlu¤u’nun çöküflüyle birlikte si-yasal düflüncenin Hristiyanl›k taraf›ndan tü-müyle nas›l dinsellefltirildi¤ini çözümlemek.
‹mparatorlu¤un çöküflüyle birlikte aç›lan yeni ça¤da, Kilise ayakta kalan tek merkezî kurum-dur. Kilise, bu dönemde iki temel sorunla karfl› karfl›yad›r. ‹lki, Bat› Roma çökse de Do¤u Roma hâlâ ayaktad›r ve üstelik Do¤u Roma ‹mparator-lu¤u ayn› zamanda Kilise’nin bafl› olarak kendini görmektedir. ‹kincisi ise Bat› Roma’n›n çöküflü-nün ard›ndan Bat› Avrupa’daki merkezî otorite bofllu¤u içinde Kilise yeni roller üstlenmifltir ve bu rollerin önemli bir bölümü de siyasal nitelik-lidir. Bu ayn› zamanda Roma Kilisesi için, evren-sel bir Hristiyan krall›¤›n inflas›na dönük alt›n bir f›rsatt›r. Bu iki sorun, Kilise’nin Antik Yunan dü-flünürlerinin kavramlar›n›, özellikle Aristoteles’i kullanarak, siyasal düflünceyi dinsellefltirmesi yo-luyla çözülmeye çal›fl›l›r. Ayn› dinsel kaynaklar, Do¤u Roma’da devlet ve Kilise’nin özerk varl›k-lar oldu¤unu göstermek üzere seferber edilirken, Bat› Avrupa’da Kilise’nin en yüksek güç oldu¤u-nu kan›tlamak ve krall›klar› Papal›k’a ba¤lamak için harekete geçirilir. Bat›’da Kilise art›k biricik güçtür ve devletin kendisine ba¤l› olmas›n› iste-mektedir. Bunun temelini ise Yunan felsefesiyle yo¤rulan dinsel düflünceler oluflturmaktad›r.
Roma Kilisesi’nin kendi üstünlü¤ünden hareket-le iktidar üzerinde hak iddia etmeye bafllamas›-n›n düflünsel temellerini tart›flmak.
Roma Kilisesi Antik Yunan’dan ödünç ald›¤› or-ganizmac› görüflleri dinsellefltirerek ruhun
bede-Özet
1N
A M A Ç 2N
A M A Ç 3N
A M A Ç 4N
A M A Ç64 Siyasi Düflünceler Tarihi
ne üstünlü¤ünden hareketle plenitudo potestatis sav›n›, yani Kilise’nin dünyevi iktidar karfl›s›nda üstünlü¤ünü ortaya atar ve buna ba¤l› olarak ar-t›k siyasal iktidar› da talep etmeye bafllar. Bu ta-lebi biçimlendiren yaklafl›mlar›n bafl›nda ‹ki K›l›ç Kuram› gelir. Dünyevi ve dinsel iktidar› iki ayr› k›l›ç gibi kavrasa da, bu kuram her iki k›l›c›n da ‹sa’dan Kilise’ye geldi¤ini ve onun hakk› oldu¤u-nu ileri sürer. Buna ba¤l› olarak Salisburyli John, Kilise’nin hak sahibi olarak tasarruf hakk›n› kral-lara devretti¤i k›l›ç, yani dünyevi iktidar, Kili-se’nin amaçlar› do¤rultusunda kullan›lmazsa, o kral›n tiranlaflm›fl oldu¤unu ve öldürülebilece¤i-ni savunur. Dünyevi ve dinsel iktidar aras›nda mücadelenin sertleflti¤ini gören Aquinumlu Tho-mas ise, Aristotelesçi etkiler alt›nda bir “orta yol” ve karma bir çözüm üretmeye yönelir. Kilise ›l›ml› bir üstünlükle yetinmeli, devletin kendi-sinden özerk bir varl›¤› oldu¤unu kabul etmeli-dir. Çünkü devlet, Kilise’den önce ve onun amaç-lar›ndan farkl› amaçlarla vard›r ve onu ba¤layan as›l fley, Kilise de¤il, toplulu¤un ortak ç›karlar›-d›r. Ama yine de elbette Kilise, toplulu¤un ruhu olarak dünyevi iktidardan üstündür ve devletin yasalar› nihai olarak Kilise’nin amaçlar›yla uyum-lu olmal›d›r.
1. Afla¤›dakilerden hangisi Roma’n›n Cumhuriyet dö-nemi özelliklerinden de¤ildir?
a. Comitia centuriata’n›n varl›¤› b. Devletin patrici hakimiyetinde oluflu c. Çifte konsüllük kurumunun varl›¤›
d. Devletin birinci yurttafl›n yönetiminde oluflu e. Konsüllerin imperium’a sahip olmas›
2. Afla¤›dakilerden hangisi Cicero’nun siyasetle ilgili görüflleriyle uyumludur?
a. Bilge kifliler siyasetten uzak durmal›d›r
b. Yurttafl, gerekiyorsa devlet için kendisini feda etmelidir
c. Halk, ortak yarar için tanr›sal yasalarla ba¤lan-m›fl bir topluluktur
d. Devletin do¤all›¤› ere¤inden kaynaklan›r e. Kalabal›¤› halka dönüfltüren Romal›l›k bilincidir
3. Afla¤›dakilerden hangisi Seneca’n›n köleli¤i meflru-laflt›rabilmek için ortaya att›¤› savlardan biridir?
a. Köleli¤in do¤all›¤› do¤um yoluyla geçmesinden gelir
b. ‹flbölümü zorunlu olarak köleli¤i do¤urur c. ‹nsan›n bedeni sat›n al›nabilir; ruhu de¤il d. Köleli¤in varl›¤› devletin do¤al oluflundand›r e. Kölelik özel mülkiyetten önce do¤mufltur
4. Hristiyanl›¤›n evrensel bir dine dönüflüm sürecinde, afla¤›dakilerden hangisi Pavlus’un getirdi¤i yenilikler-dendir?
a. Kad›nlar›n dinsel törenlere kabulü b. Kölelerin de Hristiyan olabilmesi c. Tevrat’›n yerine ‹ncil’in geçirilmesi d. Kurban kesmenin iptali
e. Sünnet zorunlulu¤unun kald›r›lmas›
5. Afla¤›daki ifadelerden hangisi Augustinus’un devlet görüflüyle çeliflir?
a. Devlet Tanr› sevgisine dayan›r b. Devlet amac› bak›m›ndan iyidir c. Devletin nihai nedeni Tanr›’d›r d. Devlet kökeni bak›m›ndan kötüdür e. Devletin nihai amac› yeryüzünde adalettir
6. Feodalite ile afla¤›dakilerden hangisi aras›nda do¤-rudan bir iliflki vard›r?
a. Büyük toprak mülkiyetinin varl›¤› b. Angaryan›n varl›¤›
c. Kapal› ekonominin varl›¤›
d. Hukuken ba¤›ml› köylülü¤ün varl›¤› e. Senyörleraras› ittifaklar›n varl›¤›
7. Fief sözleflmesi ve fief ne anlama gelir?
a. Bir tür toplum sözleflmesi ve sözleflmenin konu-su olan siyasal kurumlar
b. Bir tür evlilik akdi ve akdin konusu olan çocuklar c. Bir tür ticari sözleflme ve sözleflmenin konusu
olan mallar
d. Bir tür bar›fl antlaflmas› ve antlaflman›n konusu olan tazminatlar
e. Bir tür ba¤l›l›k sözleflmesi ve sözleflmenin konu-su olan haklar
8. Afla¤›dakilerden hangisi Papa VII. Gregorius’un Kili-se’nin gücünü art›rmak için gerçeklefltirdi¤i reformlar-dan biri de¤ildir?
a. Dinsel makamlar›n› bir karfl›l›kla alm›fl olanlar›n Kilise’den at›lmas›
b. Senyörlerin kilise kurmalar›n›n yasaklanmas› c. Senyörlerle yap›lan sözleflmelerle mülk sahibi
olan din adamlar›n›n Kilise’den at›lmas› d. Din adamlar›n›n evlenmelerinin yasaklanmas› e. Rahiplere piskoposluk veren senyörlerin
Kili-se’den at›lmas›
9. Çifte K›l›çlar Kuram› Bat› Avrupa’da, Kilise taraf›n-dan özellikle hangi amaçla kullan›lm›flt›r?
a. Kilise’nin özerkli¤ini savunmak amac›yla b. Din savafllar›n›n meflrulu¤unu savunmak amac›yla c. Kilise’nin üstünlü¤ünü savunmak amac›yla d. Katolik-Ortodoks bölünmesini savunmak amac›yla e. Ruhban-laik ayr›m›n› savunmak amac›yla
10. Afla¤›dakilerin hangisinde, Aquinumlu Thomas’›n yasa s›ralamas›, birbirlerini koflullamalar› bak›m›ndan, do¤ru biçimde verilmifltir?
a. Sonsuz yasa-Do¤al yasa-‹nsani yasa b. Sonsuz yasa-‹nsani yasa-Do¤al yasa c. ‹nsani yasa-Do¤al yasa-Sonsuz yasa d. Do¤al yasa-Sonsuz yasa-‹nsani yasa e. Do¤al yasa-‹nsani yasa-Sonsuz Yasa
66 Siyasi Düflünceler Tarihi
Fransa’da Kilise-Devlet Savafl› Yeniden Bafllad›
PAR‹S (04.04.2005) MHA-H›ristiyan aleminin ruhani li-deri Papa II. John Paul’ün ölümünün ard›ndan Fran-sa’da da bayraklar›n yar›ya indirilmesi laiklik ve din tar-t›flmalar›n› bafllatt›. Yefliller, Sosyalistler ve Komünistler, iktidar partisi UMP, UDF ve ö¤renci sendikalar› ard› ar-d›na konuyla ilgili aç›klamalarda bulundu.
Yefliller’den Paris Belediye Baflkan Yard›mc›s› Christop-he Girad’›n, Papa’n›n ölümü ard›ndan yasta “ulusal sem-bolün kullan›lmas›” ile laikli¤e gölge düflürüldü¤ü yö-nündeki aç›klamas›yla tart›flmalar giderek büyüdü. Sos-yalist Senatör Jean-Luc Mélenchon, devlet otoritelerine, bayraklar› yar›ya indirmeden “gölgesiz tam laiklik” ça¤-r›s›nda bulundu. (...) Daha sert bir aç›klama da di¤er