Anett Tozsér’in Yeni Turizm Rekabet Modeli

Tozser daha önce yapılan uluslararası rekabet modelinde belirlenen kriterleri değerlendirmiştir. Modellerin incelenmesinden sonra şu çıkarımlar yapılmıştır:

• Önceki iki model turizm rekabeti ve sürdürülebilir turizm arasında bağlantı kurmaktadır.

• Sadece iki modelde turizm rekabeti destinasyon seçimi ile başlamaktadır. Bu modellere göre seyahat seçimini etkileyen faktörlerin incelenmesi gerekmektedir

• Modellerin hiçbirinde turistleri, destinasyona seyahat sırasında sunulan turizm hizmetlerini dikkate aldığını düşünmemiştir. Halbuki bunlar tüm tatili etkilemektedir.

Tozsér’ın modelinde rekabet ve sürdürülebilirlik arasında bir bağ vardır. Bundan dolayı uluslararası pazarlarda destinasyonlar arasındaki rekabet müşteri sayısını, turizmdeki ekonomik ve profesyonel büyümeyi destekler, gelirleri artırır, kar garantisi sağlar ve bölgede yaşayan insanları yaşam standartlarını artırır (Tozsér,2010: 13).

Bir bölge turizm gelirlerini ve yaşam standartlarını garanti ederse uzun vadede rekabetçi olabilir. Tozsér’a göre turizm rekabetinin tanımı şu şekildedir: Bir destinasyon ancak seyahat deneyimleri turistler için tatmin edici olursa rekabet edebilir. Rekabet avantajı elde etmenin diğer bir yolu da bölgenin işletmeciler ve yerel halk için diğer alternatif destinasyonlardan daha kârlı olmasıdır.Yazara göre rekabet eden destinasyon şunları sağlamalıdır:

• Müşteri tatmini

• Turizm işletmeleri ve bölgesinin gelişmesi için kar

• Yerel halkın yaşam standardını yükseltmesi

• Çevrenin korunması

Bütün bunlara istinaden yeni model önceki modellerden farklı olarak yerel halkın çıkarlarına daha fazla önem vermektedir. Diğer modellerin aksine seyahat da dahil olmak üzere tüm turizm sürecini ele alır. Model sürdürülebilirlik temelleri üzerine üç grup arasında yüksek düzeyde uzlaşma sağlar. Bu üç hedef grup; talep yani turistler, turistlerle kontak halinde olan yerel halk ve bölgede turizm sektörü içerisindeki profesyoneller ve işletmecilerdir (Crouch ve Ritchie,2000:137). Crouch ve Ritchie’e göre seyahat ve tatil sırasında memnuniyet turistlerin en çok ilgilendiği şeydir. Bölgedeki işletmeler için ise ana amaç turizm faaliyetlerinden gelen kârları sürekli artırmaktır. Yaşam standartlarındaki ve kalitesindeki yükseliş kısa ve uzun vadede yerel halkın ilgilendiği en önemli şeydir. Modeli daha iyi anlamak için bu hedef grupları biraz açıklamakta yarar bulunmaktadır.

3.3.6.1. Turistler

Destinasyon seçimi turizm rekabetinin temelini oluşturmaktadır. Niçin turist bir destinasyonu diğerine tercih etmektedir? Bunun için destinasyon seçimini etkileyen kriterlerin neler olduğunu bilmek gerekmektedir (Crouch ve Ritchie, 2000: 137-152; Kim ve Dwyer,2003: 55-67). Turistin diğer destinasyonlardaki tatilleri boyunca elde ettiği deneyimler seçimini etkileyen en önemli etmendir. Ayrıca olumlu deneyimler sonucunda turistler bölgeyi diğerlerine tavsiye de edeceklerdir. Dolayısıyla rekabet ülkeye gelen ve dönen turist sayısıyla yakından ilgilidir. Destinasyonun seçimini etkileyen faktörler, seyahat ve tatil öncesinde ve sırasında alınan hizmetlerle destinasyonda kalış süresince alınan hizmetler turist memnuniyetini etkiler (Tozsér,2010:14).

3.3.6.2. Turizm Profesyonelleri

Turizmde faaliyet gösteren işletmelerin sürekli kâr sağlaması bölgede olumlu bir algılama yaratır. Turizm gelirlerinin artmasıyla en çok o bölgede yaşayan ve çalışan turizmciler ilgilenirler. Gelen turist sayısındaki artış ancak turistlerin verilen hizmetlerden memnun oldukları sürece görülebilir. Böylelikle bu turistler sadık müşteri haline gelebilirler (Yoon ve Uysal,2005: 45-56).

Turizm destinasyonundaki arz kaynaklarının artmasıyla turizmin olumlu etkilerinin artırılması turizm profesyonellerinin yararınadır. Arz kaynaklarındaki kalitenin ve performansın artması turizm uzmanlarının ilgilendiği konulardır. Bunları şu şekilde detaylandırmak mümkündür:

• Seyahat ve tatil sırasındaki memnun eden faktörlerin tanımlanması

• Turizmin bölgede yaşayan insanlara etkisi

• Destinasyon rekabetini etkileyen yönetimsel faktörler

• Makro çevre faktörleri 3.3.6.3. Yerel Yönetimler

Rekabet modellerinin birçoğu destinasyondaki ana rekabet unsurunu unutmuşlardır. Turizm öncelikle yerel halkın desteği ve katılımıyla gelişebilir. Dolayısıyla turizm rekabetini incelerken yerel topluluklar üzerindeki etkileri de incelenmelidir. Turizmin pozitif etkisi; halkın yaşam standartlarını, bölgeye bağlılığı ve uzun dönemli sürdürülebilirliği artırması olarak sıralanabilir.

Turizmin yerel halk üzerindeki olumlu etkileri sonucunda bölgenin uzun dönemli gelişimi sağlanır. Daha fazla iş, daha geniş girişimcilik fırsatları ve altyapının gelişimi turizmin yerel halk açısından olumlu etkilerine örnek olarak verilebilir. Eğitim şansının artması, eğlence fırsatlarının ve nüfusun artması sosyal etkilerinden sayılabilir. Yerel kültürel değerlerin artması, gelenek ve adetlerin su yüzüne çıkması turizmin kültürel etkileri, doğal kaynakların ve yerel yapıların korunması da fiziksel etkileri arasında sayılabilir (Tozsér,2010:15).

Tozsér bugüne kadar yayınlanan araştırmalardaki modellerin hepsini incelemiş ve eksiklerini de dikkate alarak yeni bir model geliştirmiştir. Yeni modelde seyahat ve tatille ilgili tüm faktörler, hem seyahat öncesi ve sonrasındaki hem de tatil sırasındaki deneyimler düşünülmüştür.

Tablo 44: Tozsér’ın Yeni Turizm Rekabet Modeli Seyahat öncesinde ve seyahat sırasında

belirlenen faktörler

-Seyahat kararı öncesinde sağlanan hizmetler -Seyahat sırasında sağlanan hizmetler

Destinasyon seçimini etkileyen faktörler -İmaj

-Ulaşılabilirlik -Atmosfer -Güvenlik -Paranın değeri -Hizmet kalitesi -Deneyimler -Konukseverlik

Anahtar faktörler -Çekicilikler

-Turizm altyapısı ( konaklama, yiyecek içecek, ulaşım, rekreasyon tesisleri )

Destek faktörleri -Temel turizm altyapısı

-Destekleyici turizm altyapısı

Yönetim faktörleri -Planlama, geliştirme, kontrol

-Ürün geliştirme

-Müşteri çekmek için gerekli koşulların sağlanması

-Turizm bilgi sistemi -Fiyatlandırma politikası -Dağıtım kanalları yönetimi -Promosyon

-Turizm ortaklıkları -Kaynak yönetimi

Turizmin yaşam koşullarına etkisi -Yerel birliklere turizmin etkisi

Ekonomik, sosyal, kültürel, fiziksel

Makro çevre faktörleri • Ekonomik

• Sosyal

• Politik

• Doğal

• Teknolojik

• Kültürel faktörler

Kaynak:Tozsér Anett (2010), Competitive tourism destination: developing a new model of tourism competitiveness, University of Miskolc Fakulty of Economics Docroral Thesis, Miskolc, s.16

Yeni modele göne turizm rekabetinin sürdürülebilir turizmle yakın bir ilişkisi vardır. Tüm katılımcıların çıkarlarına hizmet edebilmesi halinde turizmde rekabet ortaya çıkabilir. Rekabet için sadece sürdürülebilirlik yetmez aynı zamanda rakiplerden daha kaliteli hizmet de sunmak gerekmektedir. Yeni modelin eski modellerden farklı olan yönleri şu şekilde özetlenebilir:

• Turist bakış açısıyla bakıldığında turizm rekabeti sadece destinasyonda edinilen deneyimle değil aynı zamanda destinasyon seçimiyle de ilgilidir. Seyahat öncesinde ve sırasında sunulan kaliteli hizmet turistlerin seyahatle ilgili düşüncelerini etkiler.

• Dolayısıyla turizm rekabeti tüm seyahat ve tatil süresinden etkilenir. Turizm rekabeti bölgenin gelişmişlik düzeyiyle de ilgili olup bu yeni model bölgesel kalkınmayı artırmak için turizmin olumlu etkilerini incelemeyi doğru bulmuştur.