AraĢtırmada, anket uygulamasına geçmeden önce, 30 kiĢiye ön anket uygulaması yapılarak verilerin güvenirliği test edilmiĢ, güvenirlik katsayısı α=0,85 çıkmıĢtır. Güvenirliğin yüksek olması neticesinde anket uygulamasına geçilmiĢtir. Anketlerin analizi için SPSS 16.0 paket programı kullanılmıĢtır. Anketlerin uygulamasından sonra anket formları kontrol edilmiĢ ve cevaplandırılan anket formları değerlendirilmeye alınmıĢtır.
AraĢtırmada, verilerden gerekli sonuçlara ulaĢmak için ki-kare, frekans, faktör ve tek yönlü varyans (ANOVA) analizlerinden yararlanılmıĢtır. Ki-kare analizinde p< 0,05 ise “anlamlı farklılık var” olarak kabul edilmiĢtir.
AraĢtırma anketinin ilk bölümünde katılımcıların demografik bilgilerine ulaĢmak için frekans analizi kullanılmıĢtır.
AraĢtırma anketinin ikinci bölümünü oluĢturan, sağlık iĢletmelerinin konumlandırmasında önemli olan faktörlerin tespiti için, sağlık hizmeti alan 500 tüketiciye birebir görüĢme yöntemiyle 23 değiĢkenli soru sorulmuĢ, elde edilen verilerin istatistik analizlerinde, frekans ve faktör analizlerinden yararlanılmıĢtır. Sorular 5’li likert ölçeğinde değerlendirilmiĢ, ölçekte her bir derece Ģöyle tanımlanmıĢtır: Çok önemli (4 puan), önemli (3 puan), fark etmez (2 puan), önemsiz (1 puan), hiç önemi yok (0 puan). Ayrıca, her bir değiĢkenin ağırlıklı ortalamaları alınarak “önem aralıkları” saptanmıĢtır. Daha sonra 23 değiĢkenli faktörden, faktör analizi kullanılarak, beĢ faktörlü model elde edilmiĢtir.
Faktörlerin tespitinden sonra, faktörler arası iliĢkiyi bulmak için tek yönlü varyans (ANOVA) analizinden yararlanılmıĢtır. YaĢ, eğitim, cinsiyet ve aylık gelir değiĢkenleri ile faktörler arası anlamlı farklılık olup olmadığı tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır. Yine 0,05 anlam düzeyinde “anlamlı farklılık” aranmıĢtır.
Anketin son bölümü olan; Devlet, Özel, Üniversite ve AraĢtırma Hastanelerinin, 500 kiĢiden elde edilen verilerle, mevcut konumlarının tespiti için, yine, 5’li likert ölçeğinden yararlanılmıĢtır. Likert ölçeği; çok iyi (4 puan), iyi (3 puan), normal (2 puan), kötü (1 puan), çok kötü (0 puan) ve çok yüksek (4 puan), yüksek (3 puan), normal (2 puan), düĢük (1 puan), çok düĢük (0 puan) Ģeklinde derecelendirilmiĢtir. Sonuç olarak, yapılan frekans analizi ile Devlet, Özel, Üniversite ve AraĢtırma Hastanelerinin “algı frekansları” tespit edilmiĢtir. Ayrıca, her bir sorunun ortalama puanı alınarak hastanelerin “konum aralıkları” bulunmuĢtur. Tespit edilen konum aralıkları ile hazırlanan grafikte ise, her bir faktör, dikey eksen (Y) ve yatay eksen (X) doğrusunda adlandırılarak, koordinatlara yerleĢtirilmiĢtir. Böylece, mevcut konum haritaları oluĢturulmuĢtur.
3.11 Bulgular ve Değerlendirme
AraĢtırmanın bu bölümünde, anket katılımcılarına ait demografik bulgular ve diğer bulgular yer almaktadır. Demografik bulgularda, cinsiyet, eğitim durumu, yaĢ aralıkları ve gelir dağılımı ile sağlık iĢletmesini tercih dağılımı, sağlık iĢletmesini değiĢtirme sıklığı, sağlık güvencesi ve son bir yılda sağlık iĢletmesine baĢvuru sıklığı dağılımları yer almaktadır. Diğer bulgularda ise, demografik bulgular (cinsiyet, yaĢ, eğitim, ve aylık gelir) ile hastane seçiminde konuma verilen önem, hastane seçimi ve hastane değiĢtirme sıklığı arasında anlamlı farklılık olup olmadığı yer almaktadır.
3.11.1 Demografik Bulgular
Tablo 3.1’e bakıldığında, ankete katılan ve sağlık hizmeti alan 500 tüketicinin, % 53,8’i erkek, % 46,2’si kadındır. Cinsiyet dağılımı yüzdelerine bakıldığında, araĢtırma için oldukça dengeli bir dağılım olduğu görülmektedir.
Tablo 3.1: Ankete Katılanların Cinsiyet Dağılımı Frekans Yüzde Birikimli yüzde
Erkek 269 53,8 53,8
Kadın 231 46,2 100,0
Toplam 500 100,0
Tablo 3.2’de, sağlık hizmeti alan tüketicilerin, eğitim durumu ile ilgili frekans
dağılımı verilmektedir. Bu dağılıma göre, ankete katılanların % 20,4’ü ilkokul, % 17,6’sı ortaokul, % 36,4’ü lise ve dengi, % 23,6’sı üniversite, % 2,0’ı mastır/doktora
eğitimi düzeyindedir. Katılımcıların % 74,4’ lük kısmı, lise /dengi ve altında eğitim düzeyine sahip olduğu, üniversite ve mastır düzeyinde eğitim durumuna sahip katılımcıların yüzdesinin az olduğu gözlemlenmiĢtir.
Tablo 3.2: Ankete Katılanların Eğitim Durumu Dağılımı Frekans Yüzde Birikimli Yüzde
Ġlkokul 102 20,4 20,4 Ortaokul 88 17,6 38,0 Lise ve dengi 182 36,4 74,4 Üniversite 118 23,6 98,0 Mastır/doktora 10 2,0 100,0 Toplam 500 100,0
YaĢ aralıkları dağılımına göre, ankete katılan katılımcıların % 13’ü 20 yaĢ ve altında , % 35,4’ü 21-35 yaĢ, % 23,8’i 36-45 yaĢ, % 15,8’i 46-55 yaĢ, % 8,2’si 56-65 yaĢ aralığında ve % 3,8’i 65 yaĢ ve üstüdür. Tablo 3.3’e bakıldığında, katılımcıların çoğunlukla 46 yaĢın altında olduğu görülmektedir.
Tablo 3.3 : Ankete Katılanların YaĢ Aralıkları Dağılımı Frekans Yüzde Birikimli Yüzde
20 yaĢ ve altı 65 13,0 13,0 21-35 yaĢ 177 35,4 48,4 36-45 yaĢ 119 23,8 72,2 46-55 yaĢ 79 15,8 88,0 56-65 yaĢ 41 8,2 96,2 65 yaĢ ve üstü 19 3,8 100,0 Toplam 500 100,0
Aylık gelir dağılımı yönünden bir inceleme yapıldığında, katılımcıların % 25’i 750 TL ve altı, % 31’i 751-1250 TL arası, % 27,4’ü 1251-2000 TL arası, % 8,6’sı 2001- 3000 TL arası, % 8’inin 3001 TL ve üstü gelire sahip olduğu görülmektedir. Katılımcıların çoğunluğunun aylık gelirinin 2001 TL altında olduğu gözlemlenmiĢtir.
Tablo 3.4 : Ankete Katılanların Aylık Gelir Dağılımı Frekans Yüzde Birikimli Yüzde
750 TL ve altı 125 25,0 25,0 751-1250 TL arası 155 31,0 56,0 1251-2000 TL arası 137 27,4 83,4 2001-3000 TL arası 43 8,6 92,0 3001 TL ve üstü 40 8,0 100,0 Toplam 500 100,0
Ankete katılanların, sağlık iĢletmesini tercih dağılımına bakıldığında, katılımcıların 54,6’sı genel olarak Devlet Hastanesini, % 20,4’ü Üniversite ve AraĢtırma Hastanelerini, % 4,2’i Dal Hastanelerini, % 20,8’i de Özel Hastaneleri tercih ettikleri görülmektedir (Tablo 3.5). Katılımcıların çoğunluğunun Devlet Hastanesini tercih ettikleri gözlemlenmiĢ, en az tercihin ise Dal Hastanelerinde olduğu görülmüĢtür. Bunun nedeninin, Kırıkkale Merkez Ġlinde faaliyet gösteren Dal Hastane/ Polikliniklerinin çok az sayıda bulunması olduğu düĢünülmektedir.
Tablo 3.5: Ankete Katılanların Sağlık ĠĢletmesini Tercih Dağılımı Frekans Yüzde Birikimli Yüzde
Devlet Hastanesi 273 54,6 54,6 Üniversite ve AraĢtırma Hastaneleri 102 20,4 75,0 Dal Hastaneleri 21 4,2 79,2 Özel Hastane 104 20,8 100,0 Toplam 500 100,0
Tablo 3.6’da, sağlık hizmeti alan tüketicilerin sağlık iĢletmesini değiĢtirme sıklıkları görülmektedir. Tablo’ya göre, katılımcıların % 9,8’i çok sık, % 6,2’si sık, % 35,2’si nadiren, % 20,4’ü bir problem yaĢadıklarında, % 10,4’ü birkaç kez problem yaĢadığında hastanesini değiĢtirdiği, % 18’inin ise hiç hastane değiĢtirmediği
gözlenmiĢtir. Katılımcıların, çoğunlukla bir problem yaĢadıklarında veya nadiren sağlık iĢletmesini değiĢtirdikleri gözlemlenmiĢtir
Tablo 3.6 : Ankete Katılanların Sağlık ĠĢletmesini DeğiĢtirme Sıklığı Frekans Yüzde Birikimli Yüzde
Çok sık 49 9,8 9,8
Sık 31 6,2 16,0
Nadiren 176 35,2 51,2
Bir problem yaĢadığımda 102 20,4 71,6
Birkaç kez problem
yaĢadığımda 52 10,4 82,0
Hiç 90 18,0 100,0
Toplam 500 100,0
.
Tablo 3.7’te görüldüğü üzere, katılımcıların % 87,8’i herhangi bir sağlık güvencesine sahip iken, % 12,2’si herhangi bir sağlık güvencesine sahip değildir. Katılımcıların büyük çoğunluğunun, herhangi bir sağlık güvencesine sahip olduğu gözlemlenmiĢtir.
Tablo 3.7 : Ankete Katılanların Sağlık Güvencesi Dağılımı Frekans Yüzde Birikimli Yüzde
Sağlık Güvencesi Var 439 87,8 87,8
Sağlık Güvencesi Yok 61 12,2 100,0
Toplam 500 100,0
Tablo 3.8’e göre, katılımcıların % 21,6’sı 1 kez, % 37,6’sı 2-4 kez, % 23,8’i 5- 10 kez, % 17’i de 11 kez ve üzeri, son bir yılda sağlık hizmeti veren iĢletmeye baĢvurdukları görülmüĢtür. Katılımcıların çoğunluğunun, son bir yılda en az 2 kez bir sağlık iĢletmesine baĢvurduğu gözlemlenmiĢtir.
Tablo 3.8: Ankete Katılanların Son Bir Yılda Sağlık ĠĢletmesine BaĢvuru Sıklığı
Frekans Yüzde Birikimli Yüzde
1 kez 108 21,6 21,6
2-4 kez 188 37,6 59,2
5-10 kez 119 23,8 83,0
11 kez ve üzeri 85 17,0 100,0
Toplam 500 100,0
Ankete katılan ve sağlık hizmeti alan tüketicilere, sağlık iĢletmesi seçiminizde, sağlık iĢletmesinin konumu sizin için önemli midir sorusu sorulmuĢ, katılımcıların % 67’si evet, %12,8’i hayır, % 20,2’si de fark etmez yanıtını vermiĢtir (Tablo 3.9). “Evet” yüzdesinin çoğunlukta olması tüketicilerin tercihlerinde, sağlık iĢletmesinin konumunun önemli olduğunu göstermektedir.
Tablo 3.9: Ankete Katılanların Sağlık ĠĢletmesinin Konumuna Verdikleri Önem Dağılımı
Frekans Yüzde Birikimli Yüzde
Evet 335 67,0 67,0
Hayır 64 12,8 79,8
Fark etmez 101 20,2 100,0
Toplam 500 100,0
3.11.2 Diğer Bulgular
Hipotez 1 (H11): Hastane Seçiminde Konuma Verilen Önem ile Cinsiyet
Arasında Anlamlı Farklılık Vardır.
P>0,05 olduğundan, ankete katılanların hastane seçiminde konuma verdikleri önem ile cinsiyet arasında anlamlı farklılık bulunmamıĢtır (Tablo 3.10). Böylece, H11 hipotezi reddedilmiĢtir.
Tablo 3.10’da görüldüğü üzere, araĢtırmaya katılan erkeklerin % 68,4’ü, kadınların da % 65,4’ünün hastane seçiminde konuma önem verdikleri gözlemlenmiĢtir.
Tablo 3.10: Ankete Katılanların Hastane Seçiminde Konuma Verdikleri Önem ile Cinsiyet Arasındaki ĠliĢki
Hastane Seçiminde Konuma Verilen Önem
Toplam
Evet Hayır Farketmez
Cinsiyet Erkek Sayı 184 33 52 269
% 68,4 12,3 19,3 100,0 Kadın Sayı 151 31 49 231 % 53,4 18,2 28,4 100,0 Toplam Sayı 335 64 101 500 % 67,0 12,8 20,2 100,0 (Ki-Kare=0.517 p=0.772)
Hipotez 2 (H12): Hastane Seçiminde Konuma Verilen Önem ile Eğitim Düzeyi
Arasında Anlamlı Farklılık Vardır.
P<0,05 olduğundan, ankete katılanların hastane seçiminde konuma verdikleri önem ile eğitim düzeyi arasında anlamlı farklılık vardır (Tablo 3.11) . Böylece, H12 hipotezi kabul edilmiĢtir.
Tablo 3.11 incelendiğinde, ankete katılanların eğitim düzeyi arttığında, hastane seçiminde konuma verilen önemin de arttığı görülmektedir. Ġlkokul eğitim düzeyinde olan kiĢilerin % 51’i hastane tercihlerinde konuma önem verirken, mastır/doktora eğitim düzeyinde bulunan katılımcıların % 90’nının hastane tercihlerinde konuma önem verdikleri görülmüĢtür.
Tablo 3.11: Ankete Katılanların Hastane Seçiminde Konuma Verdikleri Önem ile Eğitim Düzeyi Arasındaki ĠliĢki
Hastane Seçiminde Konuma verilen Önem
Toplam Evet Hayır Farketmez
Eğitim Ġlkokul Sayı 52 14 36 102
% 51,0 13,7 35,3 100,0
Ortaokul Sayı 47 16 25 88
% 53,4 18,2 28,4 100,0
Lise ve dengi Sayı 134 21 27 182
% 73,6 11,5 14,8 100,0 Üniversite Sayı 93 12 13 118 % 78,8 10,2 11,0 100,0 Master/doktora Sayı 9 1 0 10 % 90,0 10,0 0,0 100,0 Toplam Sayı 335 64 101 500 % 67,0 12,8 20,2 100,0 ( Ki-Kare= 3.738 p=0.000*)
Hipotez 3 (H13): Hastane Seçiminde Konuma Verilen Önem ile Aylık Gelir
Arasında Anlamlı Farklılık Vardır.
P<0,05 olduğundan, ankete katılanların hastane seçiminde konuma verdikleri önem ile aylık gelir arasında anlamlı farklılık bulunmuĢtur (Tablo 3.12). Böylece, H13 hipotezi kabul edilmiĢtir.
Tablo 3.12 incelendiğinde, aylık geliri 750 TL altında olan katılımcıların % 21,5’i hastane seçiminde konuma önem verirken, aylık geliri 3001 TL ve üstünde olan katılımcıların % 85’inin hastane seçiminde konuma önem verdiği gözlemlenmiĢtir. Sonuç olarak, aylık gelir arttıkça konuma verilen önemin de artığı görülmüĢtür.
Tablo 3.12 : Ankete Katılanların Hastane Seçiminde Konuma Verdikleri Önem ile Aylık Gelir Arasındaki ĠliĢki
Hastane Seçiminde Konuma Verilen Önem
Toplam Evet Hayır Farketmez
Gelir 750 TL ve altı Sayı 72 19 34 125
% 21,5 29,7 33,7 100,0 751-1250 TL Sayı 85 28 42 155 Arası % 54,8 18,1 27,1 100,0 1251-2000 TL Sayı 111 13 13 137 Arası % 81,0 9,5 9,5 100,0 2001-3000 TL Sayı 33 2 8 43 Arası % 76,7 4,7 18,6 100,0 3001 TL ve üstü Sayı 34 2 4 40 % 85,0 5,0 10,0 100,0 Toplam Sayı 335 64 101 500 % 67,0 12,8 20,2 100,0 (Ki-Kare=37.435 p=0.000*)
Tablo 3.13: Ankete Katılanların Hastane Seçiminde Konuma Verdikleri Önem ile YaĢ Arasındaki ĠliĢki
Hastane Seçiminde Konuma verilen Önem
Toplam Evet Hayır Farketmez
YaĢ 20 yaĢ ve altı Sayı 44 5 16 65
% 67,7 7,7 24,6 100,0
21-35 yaĢ arası Sayı 116 32 29 177
% 65,5 18,1 16,4 100,0
36-45 yaĢ arası Sayı 89 15 15 119
% 74,8 12,6 12,6 100,0
46-55 yaĢ arası Sayı 48 9 22 79
% 60,8 11,4 27,8 100,0
56-65 yaĢ arası Sayı 28 2 11 41
% 68,3 4,9 26,8 100,0 65 yaĢ ve üstü Sayı 10 1 8 19 % 52,6 5,3 42,1 100,0 Toplam Sayı 335 64 101 500 % 67,0 12,8 20,2 100,0 (Ki-Kare=23,346 p=0,10)
Hipotez 4 (H14): Hastane Seçiminde Konuma Verilen Önem ile YaĢ Arasında
Anlamlı Farklılık Vardır.
P>0,05 olduğundan, ankete katılanların hastane seçiminde konuma verdikleri önem ile yaĢ arasında anlamlı farklılık bulunmamıĢtır (Tablo 3.13). Böylece, H14 hipotezi reddedilmiĢtir.
Hipotez 5 (H15): Hastane Seçimi ile Eğitim Düzeyi Arasında Anlamlı Farklılık
Vardır.
P<0,05 olduğundan, ankete katılanların hastane seçimi ile eğitim düzeyi arasında anlamlı farklılık bulunmuĢtur. Böylece, H15 hipotezi kabul edilmiĢtir.
Tablo 3.14 incelendiğinde, ankete katılan ve eğitim durumu ilkokul düzeyinde olan katılımcıların % 75,5’i Devlet Hastanelerini tercih ederken, eğitim durumu üniversite düzeyinde olan katılımcıların 48,8’i Devlet Hastanelerini tercih etmektedir. Mastır/Doktora eğitim düzeyinde olan katılımcıların ise % 50’sinin Üniversite ve AraĢtırma Hastanesini tercih ettikleri gözlemlenmiĢtir.
Tablo 3.14 :Ankete Katılanların Hastane Seçimi ile Eğitim Düzeyi Arasındaki ĠliĢki Hangi Hastaneyi Tercih Edersiniz
Devlet Hastanesi Üniversite ve AraĢtırma Dal Hastaneleri Özel Hastane Toplam
Eğitim Ġlkokul Sayı 77 14 2 9 102
% 75,5 13,7 2,0 8,8 100,0 Ortaokul Sayı 52 22 4 10 88 % 59,1 25,0 4,5 11,0 100,0 Lise ve dengi Sayı 87 39 9 47 182 % 47,8 21,4 4,9 25,8 100,0 Üniversite Sayı 57 22 5 34 118 % 48,3 18,6 4,2 28,8 100,0 Master/dokt. Sayı 0 5 1 4 10 % 0,0 50,0 10,0 40,0 100,0 Toplam Sayı 273 102 21 104 500 % 100 100 100 100 100 ( Ki-Kare=44,752 P=0,000*)
Hipotez 6 (H16): Hastane Seçimi ile Aylık Gelir Arasında Anlamlı Farklılık
Vardır.
P<0,05 olduğundan, ankete katılanların hastane seçimleri ile aylık gelir arasında anlamlı farklılık bulunmuĢtur (Tablo 3.15). Böylece, H16 hipotezi kabul edilmiĢtir.
Tablo 3.15’e göre, aylık geliri 3001 TL ve üstü gelire sahip olanların % 40’ı Özel Hastaneleri tercih ederken, aylık geliri 750 TL ve altında olanların % 9,6’sı Özel Hastaneleri tercih etmektedir. Aylık geliri üst seviyede olan katılımcıların, Özel Hastaneleri tercih etme oranlarının yüksek olduğu gözlemlenmiĢtir.
Tablo 3.15 : Ankete Katılanların Hastane Seçimi ile Aylık Gelir Arasındaki ĠliĢki
Hangi Hastaneyi Tercih Edersiniz
Devlet Hastanesi Üniversite ve AraĢtırma Dal Hastaneleri Özel Hastane Toplam Gelir 750 TL ve altı Sayı 87 21 5 12 125 % 69,6 16,8 4,0 9,6 100,0 751-1250 TL arası Sayı 99 29 4 23 155 % 63,8 18,7 2,6 14,8 100,0 1251-2000 TL arası Sayı 61 36 6 34 137 % 44,5 26,3 4,4 24,8 100,0 2001-3000 TL arası Sayı 15 5 4 19 43 % 34,9 11,6 9,3 44,2 100,0 3001 TL ve üstü Sayı 11 11 2 16 40 % 27,5 27,5 5,0 40,0 100,0 Toplam Sayı 273 102 21 104 500 % 100 100 100 100 100 ( Ki-Kare=57,883 P=0,000*)
Hipotez 7 (H17): Hastane Seçiminde Konuma Verilen Önem ile Hastane
DeğiĢtirme Sıklığı Arasında Anlamlı Farklılık Vardır.
P<0,05 olduğundan, ankete katılanların, hastane tercihinde konuma verdikleri önem ile hastane değiĢtirme sıklıkları arasında anlamlı farklılık bulunmuĢtur. Bu nedenle, H17 hipotezi kabul edilmiĢtir.
Tablo 3.16 incelendiğinde, hastane seçiminde konuma önem veren katılımcıların çoğunluğunun, bir problem yaĢadıklarında veya nadiren hastane değiĢtirdikleri gözlemlenmiĢtir.
Tablo 3.16 : Ankete Katılanların Hastane Seçiminde Konuma Verdikleri Önem ile Hastane DeğiĢtirme Sıklığı Arasındaki ĠliĢki
Hastanenizi ne sıklıkla değiĢtirirsiniz? Bir problem
Birkaç kez problem Çok
sık Sık Nadiren yaĢadığımda yaĢadığımda Hiç Toplam
Hastane
tercihinde Evet Sayı 34 19 127 81 35 39 335
konuma
önem % 10,1 5,7 37,9 24,2 10,4 11,6 100
verirmisiniz? Hayır Sayı 7 3 19 12 9 14 64
% 10,9 4,7 29,7 18,8 14,1 21,9 100 Fark Sayı 8 9 30 9 8 37 101 etmez % 7,9 8,9 29,7 8,9 7,9 36,6 100 Toplam Sayı 49 31 176 102 52 90 500 % 100 100 100 100 100 100 100 ( Ki-Kare=42,122 P=0,000*) 3.11.3 Frekans Analizi
AraĢtırma anketinin ikinci bölümünü oluĢturan 23 sorudan oluĢan, sağlık iĢletmelerinin konumlandırmasında önemli olan faktörler, sağlık hizmeti alan 500 tüketiciye birebir görüĢme yöntemiyle sorulmuĢ, elde edilen verilerin frekans analizleri yapılmıĢtır. Bu analizde 5’li likert ölçeği kullanılmıĢ; ölçekler, çok önemli (4 puan), önemli (3 puan), fark etmez (2 puan), önemsiz (1 puan), hiç önemi yok (0 puan) Ģeklinde puanlandırılmıĢtır. Her bir sorunun puan ortalaması alınarak önem aralığı tespit edilmiĢtir.
Tablo 3.17: Sağlık ĠĢletmeleri Konumlandırmasında Etkili olan Faktörler
Çok Önemli Fark etmez Önemsiz Hiç önemi Önem Toplam
Önemli Yok Aralığı
F % F % F % F % F % ( 4-0)
1.Personel kılık/kıyafet 138 27,6 267 53,4 73 14,6 18 3,6 4 0,8 3,03 500 2.Personel tutum ve davranıĢı 323 64,6 166 33,2 10 2 0 0 1 0,2 3,62 500 3.Doktorun tutum ve davranıĢı 372 74,4 119 23,8 8 1,6 1 0,2 0 0 3,72 500 4.Muayene ve hizmet fiyatları 237 47,4 211 42,2 43 8,6 9 1,8 0 0 3,35 500 5.UlaĢım kolaylığı 187 37,4 242 48,4 67 13,4 3 0,6 1 0,2 3,22 500 6.Refakatçi barınma olanakları 163 32,6 293 58,6 39 7,8 5 1 0 0 3,23 500 7.ĠĢletmenin tıbbi donanımı 306 61,2 162 32,4 28 5,6 4 0,8 0 0 3,54 500 8.Kafeterya hizmeti 65 13,0 207 41,4 177 35,4 42 8,6 8 1,6 2,56 500 9. Tedavi sırasında takip
sisteminin varlığı 221 44,2 226 45,2 46 9,2 5 1 0 0 3,32 500 10.ĠĢletmenin hijyen ve
temizliği 408 81,6 83 16,6 4 0,8 3 0,6 2 0,4 3,78 500 11.Güvenlik sisteminin varlığı 229 45,8 222 44,4 40 8 6 1,2 3 0,6 3,34 500 12.ĠĢlemlerde kısalık, kolaylık 253 50,6 221 44,2 19 3,8 6 1,2 1 0,2 3,44 500 13.Randevu sistemi 177 35,4 241 48,2 61 12,2 13 2,6 8 1,6 3,13 500 14.Tıbbi hizmetlerin çeĢitliliği 253 50,6 195 39,0 42 8,4 6 1,2 4 0,8 3,37 500 15.ĠĢletmenin güvenirliği 300 60,0 171 34,2 24 4,8 1 0,2 4 0,8 3,52 500 16.ĠĢletmenin tanınmıĢlığı 140 28,0 193 38,6 136 27,2 25 5 6 1,2 2,87 500 17.Doktorların tanınmıĢlığı 171 34,2 172 34,4 133 26,6 15 3 9 1,8 2,96 500 18.Medyada yer alan haberler
(Gazete, Radyo, T.V vb. gibi) 64 12,8 149 29,8 156 31,2 87 17 44 8,8 2,21 500 19.ĠĢletmenin
tabelası/logo/renkleri 30 6,0 78 15,6 174 34,8 112 22 106 21 1,63 500 20.ĠĢletmenin iç/dıĢ mimarisi
ve otopark olanakları 92 18,4 163 32,6 128 25,6 6 13 50 10 2,36 500 21.Bekleme alanlarının
uygunluğu 115 23,0 312 62,4 51 10,2 15 3 7 1,4 3,03 500 22.ĠĢletmenin fiziki büyüklüğü 103 20,6 253 50,6 105 21,0 22 4,4 17 3,4 2,81 500 23.Yataklı tedavi hizmeti 258 51,6 201 40,2 30 6 4 0,8 7 1,4 3,40 500
Tablo 3.17 incelendiğinde, sağlık iĢletmesinin konumlandırmasında etkili olan faktörlerin ilk sırasında, 3,78 önem aralığı ile sağlık iĢletmesinin hijyen ve temizliği gelmektedir. Tablo’nun onuncu satırında yer alan, sağlık işletmesinin hijyen ve temizliğinin sağlık iĢletmesi konumlandırmasında ne derece önemli olduğu sorusuna, katılımcılar; % 81,6 çok önemli, % 16,6 önemli, % 0,8 fark etmez, % 0,6 önemsiz, % 0,4 oranında hiç önemli değil yanıtını vermiĢtir. Katılımcıların tamamına yakın bir çoğunluğun, bu faktörü çok önemsedikleri gözlenmiĢtir.
Doktorun tutum ve davranışı, sağlık iĢletmesinin konumlandırmasında etkili olan faktörlerin arasında, ikinci sırada gelmektedir. Bu faktörün önem aralığı 3,72 olarak tespit edilmiĢtir.
Tablo’nun üçüncü satırında yer alan, doktorun tutum ve davranıĢının, konumlandırmada ne derece önemli olduğu sorusuna ise, katılımcıların % 74,4’nün çok önemli, % 23,8’inin önemli, % 1,6’sının fark etmez ve % 0,2’nin önemsiz yanıtını verdikleri gözlemlenmiĢtir.
Sağlık iĢletmesinin konumlandırmasında, üçüncü sırada öneme sahip faktör, personelin tutum ve davranışıdır. Bu faktörün önem aralığı ise 3,62 olarak tespit edilmiĢtir. Tablo 3.17’nin ikinci satırında yer alan, personelin tutum ve davranıĢının, sağlık iĢletmesi konumlandırmasında ne derece önemli olduğu sorusuna, katılımcıların % 64,6’sı çok önemli, 33,2’si önemli, % 2’si fark etmez, % 0,2’ si hiç önemi yok yanıtını vermiĢtir.
Personelin tutum ve davranıĢı faktöründen sonra, sağlık tüketicilerinin, sağlık iĢletmesi konumlandırmasında, işletmenin güvenirliğinden oldukça etkilendikleri gözlemlenmiĢtir. Bu faktörün önem aralığı 3,52’dir. Sağlık iĢletmesinin güvenirliğinin ne derece önemli olduğu sorusuna, katılımcılar; % 60 çok önemli, % 34,2 önemli, % 4,8 fark etmez, % 0,2 önemsiz, % 0,8 hiç önemi yok Ģeklinde yanıt vermiĢlerdir.
Sağlık iĢletmeninin sahip olduğu tıbbi donanımı da, yine katılımcıların sağlık iĢletmesini konumlandırmasında önemli derecede etkili olmaktadır. Bu faktörün önem aralığı 3,57’dir ve diğer faktörler arasında önem bakımından beĢinci sırada yer almaktadır.
Tablo’nun önem aralığı en düĢük oranı ise, 1,63 ile iĢletmenin tabelası/logosu/ renkleri faktörüdür. Bir sağlık iĢletmesinin konumlandırmasında, iĢletmenin tabelası/logosu/renkleri katılımcılarca fark etmez olarak değerlendirilmiĢtir. Yine 2,21 önem aralığı ile medyada yer alan haberler (gazete, radyo, tv. vb. gibi) faktörü de önem bakımından düĢük değerlendirilmiĢtir.
Sonuç olarak, sağlık hizmeti veren iĢletmelerin konumlandırmasında katılımcılarca en önemli görülen faktör, iĢletmenin hijyen ve temizliği olmuĢtur. Ġkinci sırada ise doktorun tutum ve davranıĢı, sağlık iĢletmesinde konumlandırmayı etkileyen diğer çok önemli bir faktördür. Doktorun tutum ve davranıĢından sonra, üçüncü sırada personelin tutum ve davranıĢı katılımcılarca, konumlandırmada çok önemli görülmüĢtür. Yine, sağlık iĢletmesinin tıbbi donanım durumu, sağlık iĢletmesinin konumlandırmasında çok önemli bir faktör olarak beĢinci sırada yer almıĢtır.
Sağlık iĢletmesinin tabelası, logosu ve renkleri ise sağlık iĢletmesini konumlandırırken katılımcılarca çok önemsenmediği görülmüĢtür. Yine, medya da yer alan haberlerin (gazete, radyo, T.V vb gibi) sağlık iĢletmesinin konumlandırmasında, önem derecesinin oldukça düĢük olduğu gözlenmiĢtir.
3.11.4 Faktör Analizi
Faktör analizine geçmeden önce analizin uygunluğunu ölçmek için Kaise- Meyer-Olkin (KMO) testi yapılmıĢ ve uygunluk ölçüsü 0,864 bulunmuĢtur (Tablo 3.18).
Tablo 3.18: KMO ve Barlett Testi
Kaiser-Meyer-Olkin Uygunluk Ölçüsü ,864 Bartlett Küresellik
testi
YaklaĢık Ki-Kare 3,605E3
s.d 253
Önem düzeyi ,000
Uygunluk ölçüsü 0,50 den büyük olduğu için, bu oran bize faktör analizinin uygun olduğunu göstermektedir (Kalaycı, 2008:377). Esas değerler itibari ile veriler incelendiğinde, 5 faktörlü modelin, toplam varyansın yaklaĢık % 60’ını açıkladığını göstermektedir (Tablo 3.19).
Tablo 3.19: Toplam Açıklanan Varyans
Esas Değerler Faktörlerin Toplamı
DönüĢtürülmüĢ Faktör Yükleri
BileĢenler Toplam Varyans %
Birikimli % Toplam Varyans % Birikimli % Toplam Varyans % Birikimli % 1 6,137 26,681 26,681 6,137 26,681 26,681 3,374 14,669 14,669 2 2,193 9,535 39,215 2,193 9,535 39,215 2,989 12,998 27,667 3 1,579 6,865 43,080 1,579 6,865 43,080 2,308 10,037 37,703 4 1,375 5,979 50,059 1,375 5,979 50,059 2,008 8,730 48,433 5 1,1 85 4,673 59,318 1,075 4,673 59,318 1,355 5,893 59,318 3.11.5 Faktörlerin OluĢturulması
AraĢtırmada 500 katılımcıdan gelen veriler, benzer gruplar oluĢturulacak bir Ģekilde birleĢtirilmiĢ ve 23 sorudan oluĢan etkenlerden, beĢ faktörlü modele ulaĢılmıĢtır. Daha sonra, bu faktörlerle değiĢkenler arası anlamlılık iliĢkisi aranmaya çalıĢılmıĢtır ( Tablo 3.20).
1. Faktör (Hizmet Kalitesi)
Bu faktör, hizmet kalitesi olarak etkilenmiĢtir. Bu faktörde, üç değiĢken saptanmıĢtır. ĠĢletmenin hijyen ve temizliği (0,748), tıbbi hizmetlerin çeĢitliliği (0,641) ve iĢletmenin güvenirliği (0,621) en yüksek değiĢken olarak bu faktörü etkilemiĢlerdir. Bazı değiĢkenlerin bu faktörle korelasyonları üç değiĢkene yakın olduğu görülmüĢtür.
2. Faktör (Çevre ve TanınmıĢlık)
Bu faktör çevre ve tanınmıĢlık faktörü olarak etkilenmiĢtir. Faktörü dört değiĢken etkilemiĢtir. Bu değiĢkenler, iĢletmenin tanınmıĢlığı (0,799), doktorların tanınmıĢlığı (0,774), medyada yer alan haberler (0,743), iĢletmenin tabelası/logosu/renkleridir (0,660). Diğer değiĢkenlerin bu faktörle korelasyonu oldukça düĢük çıkmıĢtır.
3. Faktör (Fiziki Uygunluk)
Üçüncü faktör olan, fiziki uygunluk faktörünü, dört değiĢken yüksek korelasyonda etkilemiĢtir. Bunlar; iĢletmenin iç/dıĢ mimarisi ve otopark olanakları (0,620), bekleme alanlarının uygunluğu (0,734), yataklı tedavi hizmetinin varlığı (0,606) ve iĢletmenin fiziki büyüklüğü (0,730) değiĢkenleridir.
4. Faktör (Personel Tutum ve DavranıĢı)
Dördüncü faktörde üç değiĢkenin korelasyonu yüksek çıkmıĢtır. Bunlar, personelin kılık ve kıyafeti (0,722), personelin tutum ve davranıĢı (0,743) ve doktorların tutum ve davranıĢı (0,628) değiĢkenleridir. Diğer değiĢkenlerin bu faktörle korelasyonları oldukça düĢüktür.
5. Faktör (Tüketici Maliyeti)
Son faktör olan tüketici maliyeti faktörünü, en yüksek korelasyon değiĢkeni olarak muayene ve diğer hizmet fiyatları (0,871) etkilemiĢtir. Diğer değiĢkenlerden sağlık iĢletmesine ulaĢım kolaylığı da (0,574) yüksek korelasyonda bu faktörü etkilemiĢtir. UlaĢımda maliyet açısından tüketiciye yük getireceğinden bu faktörün tüketici maliyetini etkilemesi oldukça iliĢkili görülmüĢtür.
Tablo 3.20: DönüĢtürülmüĢ BileĢen Matrisi
BileĢen
1 2 3 4 5
Personel kılık/ kıyafet -,062 ,170 ,180 ,722 -,061 Personel tutum ve davranıĢı ,318 ,013 ,033 ,743 ,100 Doktorun tutum ve davranıĢı ,449 ,130 ,088 ,528 ,268 Muayene ve hizmet fiyatları ,129 ,050 0,88 -,001 ,871
UlaĢım kolaylığı ,121 ,096 -,033 ,213 ,574
Refakatçı barınma olanakları ,612 ,055 ,021 ,480 ,168 ĠĢletmenin tıbbi donanımı ,567 ,-032 ,010 ,370 ,089
Kafetarya hizmeti ,089 ,389 ,266 ,264 ,038
Takip sisteminin varlığı ,500 ,175 ,274 ,221 ,-211
ĠĢletmenin hijyeni ,748 ,041 ,159 -,066 ,014
Güvenlik sisteminin varlığı ,580 ,327 ,163 ,023 ,140 ĠĢlemlerde kısalık kolaylık ,429 ,214 ,103 ,-037 ,-099 Randevu sisteminin varlığı ,132 ,083 ,174 ,-118 ,021 Tıbbi hizmetlerin çeĢitliliği ,641 ,022 ,207 ,044 ,133 ĠĢletmenin güvenirliği ,621 ,356 ,115 ,144 ,045 ĠĢletmenin tanınmıĢlığı ,277 ,799 ,083 -,009 ,-028 Doktorların tanınmıĢlığı ,275 ,774 -,074 -,033 -,011 Medyada yer alan haberler -0,14 ,743 ,162 ,153 ,114 ĠĢletmenin tabelası/logosu/renkleri -,212 ,660 ,348 ,108 0,57 ĠĢletmenin iç/dıĢ mimarisi, otopark imkanı ,004 ,432 ,620 ,339 -067 Bekleme alanlarının uygunluğu ,194 ,067 ,734 ,046 ,008 Yataklı tedavi hizmeti ,449 ,005 ,606 ,017 ,164 ĠĢletmenin fiziki büyüklüğü ,217 ,207 ,730 ,074 ,029
3.11.6 Eğitim, YaĢ, Cinsiyet ve Gelir DeğiĢkenleri ile Faktörler Arası ĠliĢki
AraĢtırmanın bu kısmında, faktörler belirlendikten sonra eğitim, yaĢ, cinsiyet ve gelir, değiĢkenleri ile faktörler arası anlamlılık olup olmadığı test edilmeye çalıĢılmıĢtır. Bu testte tek yönlü varyans (ANOVA) analizi kullanılmıĢtır.
Hipotez 8 (H18): Sağlık ĠĢletmesi Konumlandırmasında Hizmet Kalitesine
Verilen Önem ile Eğitim Düzeyi Arasında Anlamlı Farklılık Vardır.
Hipotez 9 (H19): Sağlık ĠĢletmesi Konumlandırmasında Çevre ve TanınmıĢlığa