Türkiye’de amortisman yazma sınırı her yıl değerlemeye tabi tutularak tespit edilmektedir Örneğin 2021 yılında gider yazma sınırı 1500 liradır. Değeri belirli bir tutarı aşmayan peştemallıklar ile işletmede kullanılan ve değeri belirli bir tu-tarı aşmayan alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabilmektedir. İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edenlerde bu had topluca dikkate alınmaktadır. Bu kapsamda, amortismana tabi iktisadi kıymetler için zorunlu olarak amortisman hesaplanması gereken para-sal sınır, her yıl yeniden değerleme oranında güncellenmektedir. İktisadi kıymet-ler için ise mükellefkıymet-ler, amortisman hesaplama veya kıymetin maliyetini doğrudan gider olarak dikkate alma noktasında serbest bırakılmıştır. Türkiye’de amortisman hesaplama sınırının yıllar itibariyle seyri Tablo 8’ de verilmiştir (Yılmaz, 2019:
98-99):
Tablo 8: Yıllar İtibariyle Amortisman Ayırma Sınırları Tablosu (2014-2021)
Yıllar Sınır (TL)
2021 1500
2020 1400
2019 1200
2018 1000
2017 900
2016 900
2015 880
2014 800
Kaynak: Yılmaz, 2019: 99; https://www.turmob.org.tr/arsiv/mbs/pratikBilgiler/
amortisman_oranlari-2020-c.pdf, Erişim:18.08.2021; www.MuhasebeTR.com, Eri-şim:18.08.2021.
44
“Amortisman hesaplama sınırı günümüzde, yukarıda belirtilen amaçların ya-nında, “işletmelerin sabit kıymetlere olan yatırımının teşvik edilmesi” amacıyla da kullanılmaktadır. Gerçekten de işletmelerin sabit kıymetlere olan yatırımının artması, “üretim ve istihdam artışını” beraberinde getirmektedir. Bu noktada, kü-çük işletmelere amortisman uygulaması ile bazı ayrıcalıklar tanınması veya ölçeği ne olursa olsun işletmelerin yatırımlarını artırmasının amortisman uygulaması ile desteklenmesi, gelişmiş ülke uygulamalarında bir “trend” haline gelmiştir. Amor-tisman uygulaması özü itibariyle; uzun ekonomik ömre sahip varlıkların giderle-rinin ait olduğu vergilendirme döneminde dikkate alınmasını sağlamak ve mükel-leflerin vergiden kaçınma amaçlı iktisadi kıymet alımlarını önlemek noktasında son derece önemli bir müessesedir. Ancak kredili alımlar dışında, iktisap edildi-ği yılda maliyetinin tamamına katlanılan bir iktisadi kıymetin maliyet bedelinin, doğrudan ilgili olduğu yılın gideri olarak dikkate alınamamasının da işletmeler açısından külfet yarattığı açık bir durumdur. Enflasyonist ortamlarda amortisman uygulaması, işletmeler açısından ekstra bir maliyete neden olmaktadır. Beş yıl faydalı ömre sahip 10.000.-TL maliyet bedeli bulunan bir iktisadi kıymetin, ilk yıldaki 2.000.-TL olarak dikkate alınan gideri ile itfa ömrünün sonunda gider ola-rak dikkate alınacak 2.000.-TL arasında ciddi bir fark oluşmaktadır. Bu noktada amortisman hesaplama sınırının hem mükellefin hem de idarenin çıkarını göze-tecek bir seviyede belirlenmesi gerekmektedir. Çalışmada incelenen sekiz ülkenin amortisman hesaplama sınırları incelendiğinde, ülkemizde bu sınırın artırılması, işletmelerin sabit kıymet alımlarını desteklemek açısından yerinde bir uygulama olacaktır. Diğer taraftan vergi alacağının koruma altına alınması bakımından;
amortisman hesaplama sınırında yukarıda belirtilen bir güncellemenin yanında, bu sınırı aynı yıl içinde iktisap edilen “özdeş” varlıklar açısından belirlemek, yerinde bir uygulama olarak değerlendirilebilir. Avustralya amortisman uygula-masında, bir iktisadi kıymetin maliyet bedelinin ilgili olduğu yılda doğrudan gider olarak dikkate alınabilmesi için, aynı yıl içinde iktisap edilen “özdeş” varlıkların toplam maliyetinin yasal sınırı aşmaması gerekmektedir. Ülkemiz amortisman uy-gulamasında buna benzer herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Ülkemizde mevcut uygulamada, farklı tarihlerde aynı türden ve amortisman ayırma sınırının altında maliyet bedeline sahip iktisadi kıymetlerin iktisap edilmesi durumunda, iktisadi kıymetlerin maliyet bedellerinin tümü, gider olarak dikkate alınabilmekte-dir. Örneğin; 900.-TL maliyet bedeli bulunan 5 adet telefonun farklı tarihlerde ik-tisap edilmesi durumunda, tüm maliyet bedelleri amortisman hesaplama sınırının
altında kalacağından, bu iktisadi kıymetler açısından amortisman ayrılmaksızın gider yazılabilmesi mümkündür. Bu noktada, amortisman hesaplama sınırının ar-tırılmasının yanında, bu sınırın yıl içinde iktisap edilen “özdeş” varlıkların tümü açısından uygulanması da mükelleflerin vergiden kaçınmak amacıyla sınırın al-tında maliyet bedeline sahip, aynı türden varlıkları farklı tarihlerde iktisap ede-rek, kazancın tespitinde gider olarak dikkate alma ve bu yolla vergiden kaçınma
“reaksiyonunu” göstermelerinin önüne geçecektir (Yılmaz, 2019: 103-104) ”.
46
KAYNAKÇA
Anaforoğlu, P. (2015). Ülkemiz Amortisman Uygulamasındaki Gelişmeler (1926-2013 Yılları Arası), T.C.
Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Arıkuşu, E. (2019). İşletmelerde Ticaret ve Vergi Mevzuatı Açısından Amortisman Uy-gulaması ve
Muhasebe İşlemleri, T.C. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Bayrak, R. (2020). Amortisman Uygulamalarının Türk Vergi Mevzuatı ve Muhasebe Stan-dartları
(TMS\TFRS) Açısından İncelenmesi, T.C. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
Başıbüyük, E. (2020). Mevcutlarda ve Alacaklarda Amortisman, T.C. İstanbul Arel Üni-versitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Çankaya, F. ve Yılmaz, Z. (2014). Üretim Miktarına Göre Amortisman Yönteminin Değişken Maliyetler ve
Kârlılık Üzerine Etkileri, KTÜ SBE Sos. Bil. Dergisi, (8): 221-242.
Hatipoğlu, A.G. (2012). Maddi Duran Varlıklarda Amortisman İşlemlerinin Muhasebe Standartları İle
Vergi Mevzuatı Açısından İncelenmesi ve Finansal Tablolar Üzerindeki Etkisinin Değer-lendirilmesi, Selçuk Üniversitesi, İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt 12, Sayı 24, 185 – 216.
Özen, İ. (2020). Teknoloji Muhasebesi, Turkish Studies, 15(6).
Özulucan, A. (2021). TMS-16 Maddi Duran Varlıklar ve Vergi Usul Kanunu Çerçevesinde Taşıyıcı
Bitkilerde Amortisman İşlemlerinin Karşılaştırılmalı Olarak İncelenmesi ve Finansal Ra-porlama Standartlarına Uygun Hesap Planı Taslağına Göre Muhasebeleştirilmesi, Mali Çözüm, 31(166), 13-41.
48
Özgür, A; Akdemir, O. ve Kayalı, C.A. (2021). Amortisman, Yöntemleri ve Fon Yaratma İşlevi, Ida
Academia Muhasebe ve Maliye Dergisi, Ocak 2021, 4(1), 37-47.
Sevilengül, O. (2014). Genel Muhasebe, Gazi Kitabevi, 17. Baskı, Ankara.
Tok, O. (2018). Turizm İşletmeleri Muhasebesi, Erciyes Üniversitesi Turizm Fakültesi.
Topal, M. (2010). Amortismanların Türk Vergi Sistemindeki Yeri, T.C. Dokuz Eylül Üni-versitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Yılmaz, S. (2019). Vergi Hukuku Açısından Türkiye’de ve Bazı Yabancı Ülkelerde Amor-tisman
Uygulamaları, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, An-kara.
2. Bölüm