Amerika Yardım Teşkilatı’nın (The Near East Relief) Millî Mücadele

1915 yılı toplu Ermeni tehciri hakkında birçok ülke farklı yorumlarda bulunmuştur. Avrupa güçleri ve ABD’nin tavırları suçlayıcı olmuştur. İlk tepki İngiliz siyasetçi ve tarihçi James Bryce’tan gelmiş, Osmanlı hükûmetini Ermeni toplumuna karşı sistematik bir katliam yapmakla suçlamıştır. İngiltere’nin dışında Fransa ve ABD de bu olayı katliam olarak nitelendirmişlerdir. Ancak büyük güçler, sistematik katliam fikrinin asıl sahibinin Almanya olduğuna inanmışlardır.61

.

Büyükelçi Henry Morgenthau’nun ve Dışişleri Bakanlığı’nın ilk endişeleri 1914’ün sonlarında olası Hristiyan katliamları sorununun ortaya çıkmasıyla başlamıştır. Washington’daki Türk Büyükelçisi Rüstem Bey, bu şüpheler üzerine oluşan bir tartışmada ülkeye geri çağrılmak durumunda kalmıştır. Bir basın bildirisinde, katliam ifadelerinin Türkleri tahrik edebileceğini savunmuştur. 1915 Nisan ayı başında Van’daki çatışmalardan önce, Dışişleri Bakanı Bryan, Morgenthau’ya Ermeni katliamı hazırlıkları olduğuna dair bir duyum aldığını bildirmiştir. Büyükelçi Morgenthau da Türkiye’nin her yerindeki konsolosluklardan ve misyonerlerden aldığı birçok raporu

58 _{ATASE, ISH, Kutu No: 30, Gömlek No: 4, Belge No: 4-1.} 59 _{BOA, DH. ŞFR. Dosya No: 55, Gömlek No: 327.}

60

Şenol Kantarcı, a. g. e., s. 146.

61 _{Pınar Özbek, Missioneries And Near East Relief Society İn The US Foreign Policy Towards The} Armenian Question, 1915-1923, A Thesis Submitted To The Graduated School Of Social Sciences of Middle East Technial University, December, Ankara, 2009, s. 46-47.

Dışişleri Bakanlığı’na yollamış ve bu mesele için kişisel olarak büyük bir çaba harcamıştır.62

Haziran 1915’te Bryan’nın yerini alan Dışişleri Bakanı Robert Lansing’e bir bakan yardımcısı, elçi Morgenthau’nun harekât raporlarını tartışıldığı bir not göndermiştir. Robert Lansing ve Mr. Putney ( Bakanlığın Yakındoğu Uzmanı), ABD yönetiminin, Ermenilere yardım etmek için aktif adımlar atamayacağını düşündüklerini belirtmişlerdir. Elçi Morgenthau ise Türkiye üzerinde asıl idareci olduğuna inandığı Almanya kanalıyla bir şeyler yapılabileceğini düşünmüştür. Robert Lansing, Almanya’nın ABD elçisi olan Johann Von Bernstroff’a konuya müdahale etmesi için başvurmuştur.63

Daha öncesinde katliam hikâyelerinin uydurma olduğunu beyan eden Almanya’nın ABD elçisi Johann Von Bernstroff, olayı protesto ettiklerini; ancak Türklerin yaptıklarından Almanya’nın sorumlu olmadığı yanıtını vermiştir. Morgenthau’nun baskısıyla ABD’nin Dışişleri Bakanı Robert Lansing, ABD’nin Osmanlı hükûmetine olan iyi niyetlerinin parçalanmakta olduğuna dair bir mesaj yollamıştır.64

Tehcir kararının alınmasıyla Büyükelçi Henry Morgenthau, Ermenilere yardım edilmesi için 3 Eylül 1915 tarihinde özel bir telgraf çekerek bir Ermeni komitesinin oluşturulmasını istemiştir. 65

Amerikan hükûmetine gönderilen şifreli mektupta Ermenilere yönelik ırkçı tutumların artığı ve bu insanların korunması için organize olunması gerektiği ifade edilmiştir. Bu mesaj, Amerikan Board Dış Misyon sorumlusu James Barton’a iletilmiştir. Bunun üzerine 16 Eylül 1915’te Cleveland H. Dodge, James Borton, Charles R. Crane ve Samuel T. Dutton bir araya gelerek bir toplantı düzenlemişlerdir. Yapılan toplantıda ABD’nin durumu ve Osmanlı’da bulunan Amerikan kurumlarının varlığı dikkate alınarak ABD’nin Osmanlı’ya savaş ilan etmesi ya da ilişkilerin kesilmesi yönünde bir durum değerlendirilmesi yapılmıştır.66

James Barton, 1915’te 5 önemli Amerikan misyonerinin öldüğünü rapor etmiş ve Türkiye’de ölen binlerce Ermeni ve Hristiyanın içinde bulunduğu profesör,

62

Barbara Jean Keller, The United States and Armenia, 1914 to 1920: The Armenian Mandate, Master Thesis, California State College, California, 1969, s. 32.

63 _{Barbara Jean Keller, a. g. t., s. 33.} 64 _{Barbara jeanKeller, a. g. t.., s. 34.} 65

Charles Edward Delgadillo, Facing The New Turkey : The Turco-American Treaty Of Lausanne, 1900- 1927, Master Thesis, California State University, 2001, s. 13.

66 _{James Barton, Story Of Near East Relief ( 1915- 1930), An İnterpretation, The Macmillian Company,} New York 1930, s. 4.

öğretmen, öğrenci, din adamlarıyla birlikte birçok Ermeninin sürgüne gönderildiğini, Harput’taki Fırat Koleji’ne Osmanlı hükûmetinin el koyduğunu bunun dışında Afyonkarahisar ve Adapazarı’ndaki okul binalarının da ele geçirildiğini, Diyarbakır’da bulunan Dr.Smith ve eşinin ülke dışına gönderildiklerini de belirtmiştir.67

Bu değerlendirmelerden sonra Henry Morgenthau, Başkan Wilson’un yakın arkadaşı olması sebebiyle talebi göz önünde bulundurulmuş68_{, 16 Eylül 1915 tarihinde}

Armenian Relief Committe (Ermeni Yardım Komitesi) kurulmuştur. Dinî nitelik taşıyan komitenin malî sorumlusu Charles R. Crane, sekreteri Samuel T. Dutton ve başkanlığına da James L. Barton getirilmiştir. Bu komite, Yakındoğu’da yaşamış bölgenin şartlarını bilen misyonerlerin ve Amerikan Board’a bağlı misyonerlerin temsilcilerinden oluşmuştur.69

1915 yılı sonlarında Ermeni Yardım Komitesi’nin dışında Palestiene-Syrian Relief (Filistin-Suriye Yardım Örgütü) ve Persian Relief (İran Yardım Örgütü) adlı iki yardım komitesi daha Yakındoğu’da faaliyet göstermiştir. Aynı amaca hizmet etmek için kurulmuş olan bu üç komite, faaliyetlerini daha etkinleştirebilmek için Kasım 1915’te American Committe For Armenian and Syrian Relief (Suriyeli ve Ermeni Amerikan Yardım Komitesi) adını alarak birleşmişlerdir. Yeni örgütlenmenin başına James L. Barton getirilmiştir. Komite 1918 ve 1919 yıllarında tekrar isim değiştirerek American Committe For Relief İn The Near East (Yakındoğu Amerikan Yardım Komitesi), daha sonra da Near East Relief (Yakındoğu Yardım Komitesi) adını almıştır.70

Yardım Komitesi’nin üyelerine baktığımızda Cleveland H. Dodge, Robert Koleji mütevelli heyetinin başkanı iken, İş adamı olan Charles R. Crane, Başkan Wilson’un yakın arkadaşı ve İstanbul Kız Koleji mütevelli heyeti başkanıdır. Colimbiya Üniversitesi’nde Profesör olan Samuel T. Dutton İstanbul Kız Koleji’nin veznedarı71

, Dünya Barış Örgütü’nün sekreteri ve Balkan Komisyonu’nun 1913’teki üyesi durumundaydı. D. Stuart Dodge, Beyrut Amerikan Üniversitesi’nin mütevelli üyelerinden birisi olmuştur. Samuel While, New York Presbyterian Board Misyonunun sekreteri ve İran-Suriye’deki Board’a bağlı kurumlardan sorumlu kişi olup bu bölgeleri

67 _{The New York Times, November 3, 1915.} 68 _{Pınar Özbek, a. g. t., s. 48.}

69

James Barton, a. g. e., s. 5.

70 _{Fatih Gencer, Ermeni Soykırım Tezinin Oluşum Sürecinde Amerikan Yakındoğu Yardım Komitesi,} Alternatif Yay., İstanbul, 2006, s. 45-46.

sürekli ziyaret etmiştir. William I. Chamberlain, Reformed Church’un dış misyon sekreteri olup Arabistan’daki çalışmaları yönlendirmiştir. Smuel Harper’ın çalışma alanı Rusya iken Frank Mason North, Yakındoğu’daki şartlara göre ne yapılaması gerektiğini belirleyen Board üyesidir. Bunun dışında kıdemli Amerikan Board misyonerlerinden Thomas D. Christie bulunmakla birlikte William I. Haven, Amerikan Bible Society (Amerikan İncil Birliği) ‘nin sekreteri olup Yakındoğu’daki tüm misyoner temsilcileri ile temas halinde olmuştur. Charles S. Macfarland Federal Council of Churches (Bölgesel Kiliseler Konsülü)’ın sekreteri olup ABD’deki Protestan kiliselerinin temsilci konumundadır.72

Bunların dışında iş adamı ve Beyrut Amerikan Üniversitesi mütevelli üyesi olan Curtiss James, Amerikan Board çalışanı Edward Lincon Smith, İran Yardım Komitesi üyesi, Presbyterian Board üyesi ve aynı zamanda işadamı olan Edwin M. Bulkey, YMCA ( Genç Hristiyan Erkekler Cemiyeti) ‘nın temsilcisi John R. Mott, Yaduhi Acil Yardım Komite Başkanı Rabbi Stephen S. Wise üyeler arasındadır. Ancak Ermeni ve Suriye Yardım Komitelerinin katılımıyla Armenian Relief Komitesinin üye sayısı artmıştır. Bunlar; Arthur J. Brown, John B. Calvert, John D. Crimmins, Charles Eliot, William Ellis, James Cardinal Gibbons, Bishop David H. Greer, Norman Hapgood, Maurice H. Haris, Hamilton Holt, Frederick Lynch, H. Pereira Mendesder, Karl D. Robinson, William W. Rockwell, George T. Scott, Isac N. Seligmen, William Slone, Oscar S. Starus ve Talcott William da bulunmaktaydı.73

Komite üyeleri Arabistan-Suriye-Türkiye-Ermenistan ve İran bölgelerinde Amerikan eğitiminin, dinînin ve hayırseverliğin temsilcisi durumunda olmuşlardır. Bu üyeler 50’den fazla bölgede (İstanbul, İzmir, Merzifon, Trabzon, Sivas, Kayseri, Konya, Bursa, Maraş, Adana, Mersin, Tarsus, Diyarbakır, Mardin, Urfa, Harput, Erzurum, Bitlis,Van, Beyrut, Halep, Şam...vs.) kendilerine verilen görevleri yerlerine getirmeye çalışmışlardır.74

Yakındoğu Yardım Komitesi’nin (The Near East Relief) kurulmasıyla birlikte çeşitli dinî ve politik Amerikan kurumları Ermenilere yüksek miktarlarda finansal yardımlarda bulunmuşlardır. Komitenin merkezi, New York olup kuruluşunda bir yıl sonra YDYK’lılar, ABD’nin 16 farklı eyaletinde 38 şube açmışlardır. Her bir denizaşırı olan yönetim merkezine, idareci komite tarafından bir yönetim komitesi atanmıştır. Bu

72 _{James Barton, a. g. e., s. 6.} 73 _{James Barton, a. g. e., s. 7.} 74 _{James Barton, a. g. e., s. 8.}

komitelerin üyeleri bu bölgelerde yaşayan öncü Amerikan yerleşimleri arasından seçilmiş ve üyeler gönüllü olarak çalışılmışlarıdır. Bu komitelerin yaptığı toplantıların sıklığı bölgeye bağlı olmak üzere farklılık göstermiştir. Mesela; İstanbul’da toplantılar haftada bir yapılırken, Beyrut’ta ayda en az bir kere yapılmıştır.75

YDYK, Millî Mücadele yıllarında Anadolu’da faaliyet gösteren bir kuruluş olmakla birlikte Yunan Salib-i Ahmer Cemiyeti ile Fransızların himayesindeki Ermeni Salib-i Ahmer heyetlerinden farklı olarak Müslümanlara da yardımcı olmuştur. YDYK’nın Anadolu temsilcisi Miss. Elen adlı bir misyoner olmuştur. Yakındoğu halklarına din, dil ve millîyet farkı gözetmeden yardım malzemelerini ulaştırmak amacıyla teşkilatlanmış gibi gözüken YDYK’nın, yardımdan çok bölgenin nüfuz yapısı, farklı unsurların birbiri ile ilişkileri, savaş sırasında yapılan mezalim ve yıkımla ilgilendiği gözlenmiştir. Bu durum heyetin, yardım görünümü altında siyasal faaliyetlerle de meşgul olduğunu göstermektedir. Bu faaliyetlerin de Amerikan mandası altında kurulması planlanan Ermenistan projesiyle ilgili olduğu kuvvetle muhtemeldir.76

YDYK, Ermenileri; saldırgan ve zalim Müslümanların kurbanları olan, asil ve zulme uğramış Hristiyanlar olarak tanıtmıştır. Bölgede bulunan misyonerler, Ermeni sorunu hakkında istihbarat çalışmaları gerçekleştirmişlerdir. Misyonerler, Amerikan halkının Ermenilere sempati duymasında etkili olmuşlardır. Ermeniler ile kutsal topraklar arasındaki bağ ve Ermenilerin, zamanında Havari Paul tarafından gezilen yerlerde İncil kiliselerinin ilk kurulduğu yerleşimlerde yaşamaları, Amerikalıların Ermenilere ilgisini arttırmıştır. YDYK çalışanları bu ilgiyi fark ettikten sonra Ermenistan’ın bölgedeki en eski Hristiyan devleti olduğu konusuna sürekli vurgu yapmıştır. Ermenilerin kimliğinin ilk Hristiyanlar olarak gösterilmesi ve Ermenilere uygulanan zulme Amerikan misyonerlerinin tanıklığı, Amerikalıları harekete geçirmiştir.77

YDYK, Ermenilerin durumu hakkında yayın faaliyetine başlamıştır. 2 Ekim 1915 tarihinde İstanbul’da yayınlanan bir makalede; Yakındoğu’ya gitmek durumunda bırakılan 1,5 milyon Ermeni hakkında bilgilere yer verilerek, Ermenilere yardım edilmediği takdirde ölebilecekleri belirtilmiştir78_{. Başkan Wilson’un yakın arkadaşı ve}

YDYK’nın da kurucularından olan Cleveland H. Dodge, Ermeniler için kendisine

75 _{Pınar Özbek, a. g. t., s. 49.}

76_{Tuncay Öğün, Unutulmuş Bir Göç Trajedisi( Vilayet-i Şarkiye Mültecileri 1915-1923), Babil Yay.,} Ankara, 2004, s. 142-143.

77 _{http://www.rockarch.org/publications/resrep/miglio.pdf. Erişim tarihi ( 12.07. 2011).} 78 _{Charles Edward Delgadillo, a. g. t., s. 14.}

başvurmasından sonra Başkan Wilson, 1916-1917 yıllarının Ekim ayı içerisindeki iki günü Yakındoğu yardım günleri ilan etmiş ve Amerikan halkının bu anlamda bağışta bulunmalarını istemiştir.79

Komitenin kurulmasıyla Anadolu’daki misyoner kuruluşları da tüm kadrolarıyla YDYK’nın faaliyetlerine katılmışlardır. Örneğin; Merzifon Anadolu Koleji Müdürü George E White, Minesota’da 3 yıl boyunca YDYK’nın yöneticiliğini yapmıştır. Yine Merzifon Koleji mütevelli heyetinden 3 kişi komitenin yönetim organlarında görev almışlardır. Daha da önemlisi komitenin yardım faaliyetleri, savaş yıllarında da Osmanlı toprağında kalmayı başaran misyonerlerce yürütülmüştür.80

YDYK’nın yardım çalışmaları; genel, tıbbî, kurtarma, endüstriyel ve yetimhane olmak üzere 5’e ayrılmıştır. Genel yardım, tehcir edilen Ermeniler için yiyecek ve giyecek sağlamakla ilgilidir. Tıbbî yardımlar, daha çok çocuklar için sağlanmış ve bu amaçla hastaneler, klinikler ve dispanserler kurulmuştur. Kurtarma yardımı, Ermeni kadın ve kızlara yönelik bir çalışma alanıdır. Endüstriyel yardım, Ermenileri farklı konularda eğiterek kendilerini geçindirebilmelerini amaçlamıştır. Yetimhane işi en hayati faaliyet alanı olup bu nedenle yardım fonlarının büyük bir kısmı yetimhanelerin kurulmasına ayrılmıştır81

.

YDYK, Ermenilerin ticarî bir şuura sahip olmasını çok arzulamıştır. Temel amaç Ermenilerin uzun dönem başarılarını sağlayabilmek ve yeniden Ermeni ırkını ihya edebilmek olmuştur. Bu düşünceyle Ermeni kadınlara battaniyeler ördürülmüş ve erkeklere de ayrı işler verilmiştir. Daha sonrasında Ermenilere dokuma tezgâhlarında yün iplerinden işler verilerek hem maddî olarak desteklenirken, mülteciler içinde kıyafetler yaptırılmıştır. Seçilen bir pilot bölgede, 15 bin elbise dokunmuştur.82

21 Kasım 1916’da Robert Lansing’in Wilson’a yazdığı bir notta, Türklerin Ermenilere davranışları hakkında kendi düşüncesini açıklayarak tehcirin haklı olabileceğini söylemiştir. Not şu şekilde: “Osmanlı hükûmetine olan sadakatsizlikleri ve

askerî operasyon bölgelerinde ikâmet etmeleri, evlerinden ayrılmaları konusunda baskı görmelerinin az veya çok haklılaştırılması buna ortam hazırlıyor. Tehcirin karşı gelinebilecek bir yönünün olduğunu düşünmüyorum; ancak bunun yürütülmesi zalimce olmuştur.” diyerek, düşünlerini ifade etmiştir. Lansing’in Ermenilere yönelik düşüncesi

79

Fatih Gencer, a. g. e., s. 49. 80 _{Fatih Gencer, a. g. e., s. 48.} 81 _{Pınar Özbek, a. g. t., s. 50-51.}

Türklere karşı, basının ya da Morgenthau’nun yaklaşımından daha nazik olmuştur. Müdahale niteliğindeki resmî protestolara nazaran Lansing, Amerikan siyasetinin muhafazakâr yapısını vurgulamıştır. Birinci Dünya Savaşı boyunca Amerika- Ermenistan ilişkilerinde izlenen politika ile Amerikan kamuoyu arasındaki farkı ortaya koymuştur. Resmî politika kamuoyundan daha az Türk karşıtı ve daha az Ermeni yanlısı olmaktan yana tavır sergilemiştir.83

.

Büyükelçi H. Morgenthau, ABD’nin Osmanlı Devleti’ne karşı savaş ilan etmesini isteyen en sıkı destekçilerinden biri olmuştur. ABD’nin İngiltere’nin Müttefiki olarak savaşa dâhil olmasını istediğinden, Amerikan hükûmetini Yakındoğu’da Ermenilerin gördüğü muameleler hakkında bilinçli olarak yanıltmıştır.84

1916 yılında New York Koleji’nin büyük salonunda Morgenthau’nun da katıldığı toplantıda kendisinin Ermeniler adına verdiği mücadele, insanî menfaatlerin korunmasına yardımcı olmaya çalışması, Osmanlı insanlarının aydınlanma ve yüksek kültürle buluşmalarına katkıda bulunma çabası katılımcılar tarafından takdir edilmiştir. Bu toplantıya Protestan Ekiskopol bölgesinden Piskopos David H. Greer de katılmıştır. Kendisi, Osmanlı Devleti’nde acı çeken insanlar için (Ermeniler) yardım komitesinin oluşmasıyla bu insanların Morgenthau’ya güven içinde sığındıklarını söylemiştir.85

1916 yılında The New York Times’da çıkan bir başka haberde de Morgenthau, yaptığı bir konuşmada Amerikan ulusunun iyi niyetini ve samimiyetini dünyaya göstermek için, savaşın lanetine uğramış uluslara yardım sağlamaktan daha iyi bir yöntem olamayacağını ifade etmiştir. Amacının, Türkiye’deki şartları kamuoyuyla paylaşmak olduğunu belirterek Ermenileri takdir ettiğini, çalışmalarının sonucu olarak kamuoyunun kendisine duyduğu güveninden ve özel sekreterinin çok becerikli bir Ermeni olduğundan söz etmiştir. Ayrıca 100 milyon nüfuslu ABD’nin, acı çeken insanlara 30 milyon dolarlık bir yardımda bulunduğuna; ancak “utançla başımızı öne

eğmeliyiz” diyerek ortalama gelirin 1600 dolar olduğu ABD’de her bir vatandaşın 30

sent verdiğini belirtmiş ve yapılan yardımların yetersizliğinden yakınmıştır. Organize olunduğu takdirde 500 milyon doların toplanabileceğine de vurgu yapmıştır. Bu konuşmanın yapıldığı toplantıya Cleveland H. Dodge başkanlık etmiştir. Dodge, Ermenilere yardım için 600 bin dolar bağış toplandığını; ancak 1,5 milyon Ermeni için, komitenin 5 milyon dolar daha toplaması gerektiğini ifade etmiştir. Ardından Haham

83 _{Barbara Jean Keller, a. g. t., s. 38.} 84 _{Pınar Özbek, a. g. t., s. 52.}

Wise, Hristiyanlığı terk etmeyen Ermeniler için yardım çağrısında bulunmuş, Ermeni ve Suriye Yardım Komitesi, dinleyiciler arasında yardım için basılmış broşürler dağıtmıştır.86

Diğer taraftan James Barton, tek sayfalık misyoner raporlarını kullanarak, Türklerin Ermenilere karşı barbar olduğunu gösteren kitapçıklar hazırlatmıştır. Bu raporlar, New York Times gibi tanınmış Amerikan gazetelerinde de kullanılmıştır. Ermeniler hakkında 1915 yılına ait New York Times’da yayımlanmış 145 makale bulunmaktadır. Amerikan halkının etkilenmesi için görsel dokümanlar da kullanmışlardır. 15 yıllık faaliyeti süresince YDYK’ların yapmış olduğu toplam bağış 116 milyon dolar olup 25 milyon doları doğrudan devlet tarafından sağlanmıştır. Bu paralar, Türkiye, Kafkasya, İran, Suriye ve Yunanistan’a kullanılmıştır.87

James Barton’un çabalarıyla ilk başta bir defada 100.000 dolar toplamışken Birinci Dünya Savaşı sırasında 19.485.000 dolar toplanmıştır. Amerikan Dışişleri Bakanlığı, Osmanlı Devleti’ni Ermeni katliamları yüzünden protesto etmiştir. Ekim 1916’da Türkiye’deki Maslahatgüzar Hoffman Philip, Osmanlı Devleti ile ABD arasındaki diplomatik ilişkilerin kesilmesiyle Osmanlı Devleti’nin Ermeni siyasetinin engellenebileceğini düşündüğünü belirtmiştir. Ancak bu, ABD’nin Ermenilere yönelik yardım çalışmalarına darbe vurabilme ihtimalîni ortaya çıkarmıştır. Bu durum Dışişleri’nin ikilem yaşamasına neden olmuştur. Bu arada 1916 yılı Temmuz ayında Morgenthau’nun yerine Büyükelçi olarak Abram Elkus88

atanmıştır.89

86 _{The New York Times, 15 May, 1916.} 87

Pınar Özbek, a. g. t., s. 52-54.

88 _{Henry Morgenthau, yaklaşan seçimlerde Başkan Wilson’un yeniden seçilebilmesi için daha aktif rol} üstlenmek için istifa etmiş, yerine Abram Elkus geçmiştir. Avukat ve sosyal reformcu olan Elkus, New York Eyalet Üniversitesinde okumuş ve Colimbiya Üniversitesi’nde hukuk eğitimi almıştır. 1888’de baroya kabul edilmiştir. 1896’da daha sonra ortaklığın büyük üyesi haline geleceği ve firmanın isminin Elkus, Gleason ve Proskauer şeklinde değiştirileceği, Hames Schnell ve Elkus adlı hukuk bürosunun ortağı olmuştur. Her alanda avukatlık yaparak sosyal çalışmalara da yer vermiştir. Politik olarak bağımsız bir demokrat olan Elkus, Başkan Wilson’un 1912 yılındaki kampanyasını güçlü bir şekilde desteklemiştir. Sahte iflasların araştırılmasında, özel yetkilerle donatılmış ABD savcısı olarak gerçekleştirdiği çalışmalarda, Mr. Elkus’un dikkat çekici başarısı, iflas işlemlerinde yalan beyanların, mahkemeye itaatsizlik olarak cezaya tabi tutulmasını sağlaması ve bu kararın emsal teşkil etmiş olması gösterilebilir. Ticaret Odası Birliğini, hukuken temsil ederken, malların satışı ve depolanması ile ilgili standart kanunların oluşturulması ile ticaretin desteklenmesi için çalışmalar yapmıştır. New York’ta bulunan birçok ticarî grubu temsilen, milyarlarca dolar değerindeki mülklerle ilgili davalarda avukatlık yapmıştır. Mr. Elkus, Baron de Hirsch fonunun mütevelli heyetinin bir üyesi olarak fon tarafından New York’ta desteklenen bir ticaret okulunun direktörlüğünü yapmıştır. Genç kadınların para kazanması için eğitim veren, Yahudi meslek okulunun bir yetkilisi olarak da çalışmıştır. Avukatlığını yaptığı Yasama Meclisi tarafından 1911 yılında atanmış olan New York Fabrika Araştırma Komisyonu’nun çalışmalarına derin bir ilgi duymuştur. Komisyon, eyaletin tüm bölgelerinde, özellikle kadın ve çocuk işçilerin çalışma şartlarını araştırmıştır. 1912 yılında komisyon ait bir rapor ve 35 yasa tasarısı, Mr. Elkus tarafından tasarlanmıştır. Gizli Haciz ve Varsayılan Sahiplik (mülkiyet) konusu ile ilgili bir bilimsel çalışma

Mr. Elkus gibi Osmanlı topraklarında bulunan birçok diplomat, misyoner, doktor, kolej ile hastaneler Ermenilere yardım etmek için çabalamıştır. Hemşirelik eğitimi Merzifon, Konya, Adana, Antep ve Tahran’da verilmekteydi. Amerikan hastaneleri Sivas, Kayseri, Harput, Van, Antep, Adana, Mardin, Konya ve Merzifon’da bulunmaktaydı. Bu bölgelerde görev yapan Amerikalı misyonerler, Ermenilere yardım edebilmek adına YDYK’nın hizmetine de girmişlerdir. İstanbul’da oluşturulan komitenin amacı iç bölgelerin ihtiyaçlarını karşılamak olup üyeleri Büyükelçi Morgenthau, Lewis Heck, William W. Peet (Amerikan Board Sekreteri ve Elçi), George Huntington ve Luther Fowle (Veznedarlar)’dan oluşmuştur.90

Konsolosluklar ve misyonerler sayesinde İstanbul’daki yardım komitesi, en uzak bölgelerdeki faaliyetlerden haberdar olabilmiştir. En fazla ödenek New York’tan aktarılmakla birlikte bu komite aracılığı ile ihtiyaç bölgelerine göre ellerindeki paralar dağıtılmıştır. Köylerde terörden kaçan gayrimüslimler, Amerikan binalarına sığınırken, yol kenarlarında toplanan sahipsiz çocuklar da yetimhanelere gönderilmiştir.91

Bir anlamda Amerikan hükûmeti temsilcileri, tüm yardım kuruluşlarıyla aktif olarak ilgilenmişlerdir. Morgenthau ve Elkus dışında İstanbul’da Amiral Bristol ve Konsolos Ravndal, Yunanistan’da Laughlin ve Skinner, Mısır’da Howell ve Gunther, Kafkasya’da Konsolos Smith, Suriye’de Konsolos Jackson ve İran’da Konsolos Paddoc gibi memurlar da yardım komitelerde görev almış ve yapılan işi teşvik etmişlerdir.92

Türkiye ile ABD arasındaki diplomatik ilişkiler kesilmiş olmasına rağmen Amerikalı eğitimci ve misyonerler, savaş yıllarında yardım faaliyetlerini sürdürmüş ve ateşkese kadar herhangi bir sorun yaşamamışlarıdır. 15 yıl boyunca Board’ın mütevelli

yapmıştır. Getrude R. Hess’le evlenmiştir. Bkz The New York Times,19 July, 1916; Mr. Elkus, Temmuz 1917’de ABD’ye geri döndüğünde yardım işleri hakkında fikirlerini dile getirmiş ve söyle demiştir: “