Alan Çalışmasının Đkinci Bölümünün Değerlendirilmesi

Alan çalışmasının 2. bölümünde; çocuklardan hayal güçlerini kullanarak, Aytül Akal’ın “Cadı Burunlu Fabrika” adlı masalına ait ellerine verilen resimlerde yer alan mekanları tahmin ederek, içlerinden geldiği gibi, hayal güçlerini kullanarak bir masal yazmaları istenmiştir. Ardından mekansal içeriği bulunan resimlerde algıladıkları mekanlar üzerine, çeşitli anket soruları yöneltilmiştir. Böylece, bir masal üzerinden mekansal okuma yapmaları, güncel yaşamda fiziki, sosyal yönleri ile algıladıkları mekanı yansıtmaları sağlanmıştır.

Çocukların alan çalışmasının 2. aşamasındaki sorulara verdiği yanıtlar doğrultusunda mekanı değişik parametrelerle algıma düzeylerinin (bkz. Tablo 5.16); yaş ve sosyo-ekonomik seviyenin artması ile doğru orantılı olarak artış gösterdiği, kızların algı düzeylerinin ise erkeklerden daha yüksek olduğu (bkz. Tablo 5.17) görülmüştür.

Anket 2’de “Cadı Burunlu Fabrika” masalı çocuklara gösterilmeden, sadece masalın resimlerinden oluşan bölüm çocuklara verilmiş ve kendi hayal güçlerini kullanarak mekanlar üzerinden bir masal yazmaları istenmiştir. Masallardan örnekler;

Duru’nun “Pamuk Prenses” Masalı;

“Bir gün çocuklar oyun oynamaya çıkmışlar.

Bir gün felaket bir olay oldu. Her yer pis, kirli sularla kaplanmıştı. Sular, insanları ve hayvanları yok ediyordu.

…

Dünya dışında değişik bir yer vardı. Đçindekiler belli değildi. Onlar kimdi? Hiç bilmediğim kişilerin yaptığı makine hayaletle doluydu. Akşam çocukları kaçırmak içindi. ” (düşük sosyo-ekonomik seviye-1.sınıf)

Gülşah’ın “Denizdeki Eğlence” Masalı;

“Bir gün Ahmet ve ailesi denize gitmişler. Oradan ev tutmuşlar. Denizi

gördüğü andan itibaren denize koşmuş.

Temiz Olmayan Kim: Bir fabrika varmış. Sahibi çok kirli imiş. Birden bire fabrika duman çıkartmış. Sonra da birden bire içindeki kirliliği çıkartmış. Uzaydan Gelenler: Bir gün çok güzel bir günmüş. Ama birden bire uzaylılar gelmiş. 4 arkadaş çok şaşırmış. Bir uzaylı çocuk, hayvanlarını kaybetmiş. Sonra bulmuş ve evine dönmüş.

Güzel Hayat: Bir güzel hayat varmış. Her yer şeker gibiymiş.

Rüya: Bir çocuk varmış. Rüya görmüş.” (düşük sosyo-ekonomik seviye- 2.sınıf).

Đlke’nin “…” Masalı;

“Arkadaşlarımla göl kenarında gidiyorduk. Arkadan bir arkadaşımız bizi itti ve

göle düştük. Sonra oynamaya başladık.

Köydeki en büyük fabrikanın ayarları bozuldu ve borularından sular aktı. Böylece köyde ufak bir göl oldu.

Yolda giderken bulutlar bize: Uzayda bir uzaylı bize yol gösterecek bizi uzun bir yolculuğa çıkardı.

Sonra içinde yiyeceklerden en tepesinde de fabrika vardı.

Bizi fabrikaya soktu. Fabrikada bolca çikolata vardı. Onları makinaya sokup bize sıcak çikolata ikram etti. Đsterseniz sizi de götürürüm dedi. Biz hep

beraber: Hayır ailemiz izin vermez deyip eve gittik.” (düşük sosyo-ekonomik seviye-3.sınıf).

Mirza’nın “…” Masalı;

“Çocuklar havuzda oynuyorlar. Yukarıda da kent var.

Şehirler var bir de boru patlamış bataklık olmuş.

Çocuklar uzaya gitmiş. Uzayda uzaylı ile tanışmışlar. Uzayda ufo ile geziyorlarmış. Hayalet görmüşler.

Bir gün rüyamda kocaman bir şehir gördüm.

Benim gizli bir laboratuarım var.” (orta sosyo-ekonomik seviye-1.sınıf)

Đrem Dila’nın “Çevre, Uzay ve Doğa” Masalı;

“Bir zamanlar güzel bir şehir varmış. Sularında çocuklar güzel güzel

oynarlarmış.

Ama bir gün o kentteki fabrika patlamış ve çevreye çok zarar vermiş. Đki ruh çocukların yanına gitmişler. Ve onlara çevrenin neden bu kadar kirli olduğunu sormuş.

Hemen uzaylı çocuğa her şeyi anlatmışlar. Onlara yardım etmek istemiş. O kirleri alıp kendine siyah ve beyaz yardımcı ruhlar yapmış.” (orta sosyo- ekonomik seviye-2.sınıf)

Dila Berfin’in “Dört Kardeş” Masalı;

“Dört kardeş oyun oynamaya çıkmış. Nehirde oynuyorlar ve çok eğleniyorlarmış. Sonra yağmur yağmaya başlamış. Evlerine koşturmuşlar. Bilim adamı Norton, bir makine icat etmiş. Yalnız bu makine pislik saçıyormuş. Norton bilim adamlığından vazgeçmiş. Çocuğu onu ikna ederek, uğraşan makineyi yaptırmış.” (orta sosyo-ekonomik seviye-3.sınıf)

Sarp Deniz’in “Çevreci Çocuklar” Masalı;

“Bir köy varmış. Bu köydeki çocuklar çok mutluymuş.

Bu köyde bir fabrika varmış. Bu fabrika çevresini kirletiyormuş. Çocuklar başka gezegenden yardım istemişler.

Đşbirliği ile fabrikaya çevreyi kirletmeyecek bir sistem kurulmuş.

Böylece bu güzel ülke temiz havaya kavuşmuş.” (yüksek sosyo-ekonomik seviye-1.sınıf)

Toprak’ın “Köylerde Çocuklar” Masalı;

“Bir gün çok güzel bir köy varmış. Oradaki herkes mutluymuş. Ama bir gün

bulut gelip bütün halkı mutsuz etmiş.

Bir gün havayı kirleten bir fabrika varmış. Bir çocuk belediye başkanına gidip, fabrikayı kapattırmış.

Bir gün güneş ile bulut kardeş kavga edip uzaya çıktılar. Çocuklar uzaya çıkıp bu sorunu halledip yıldızda yaşadılar.

Bir gün uzayda teknolojik bir şehir, çok mutlu yaşarmış ve hep böyle yaşarmış. Bir gün havayı sağlayan bir fabrika hep mutlu yaşarmış.” (yüksek sosyo- ekonomik seviye-2.sınıf)

Sarp Barış’ın “Garip Ülke” Masalı;

“Evimde televizyon izliyordum. Zil çaldı ve arkadaşlarım beni aşağı çağırdı.

Arkadaşlarımla oyun oynarken birden bir fabrika gördük.

Fabrikaya baktık ve fabrikanın kirli suları denize akıyordu. Hemen bunu önlemek için bir yol bulmalıydık.

Birden karşımıza bir bulut çıktı. Bulut bize neden bu kadar telaşlı olduğumuzu sordu. Ona olanları anlattık. Bulut üstüme binin dedi. Bizi bir ufoya getirdi. Ufoya bindik. Bizi bir saraya getirdi.

Sarayın kralıyla konuştuk. Bize yardım edecekmiş gibi bir hali yoktu.

Krala eğer bize yardım etmezseniz sizin de sularınız kirlenecek dedik. Kral bu sefer bize yardım etmeyi kabul etti. Her şey düzelmişti.” (yüksek sosyo- ekonomik seviye-3.sınıf)

Çocuklara daha sonra, Anket-2 sorularında yer alan “fabrika” mekanı ile ilgili (bkz. Ek 4); “2. Resimdeki yeri kendin resmetsen nasıl bir yer hayal

Şekil 5.31 Sırası ile Tanem, Naz ve Pelin’in öneri mekanları (yüksek sosyo-ekonomik çevrede-3.sınıf-kız öğrenciler).

Şekil 5.32 Sırası ile Eleni, Alp ve Bartu’nun öneri mekanları.(yüksek sosyo-ekonomik çevrede-3.sınıf-kız ve erkek öğrenciler).

Şekil 5.33 Sırası ile Doğa, Kaan ve Derin’in öneri mekanları.(yüksek sosyo-ekonomik çevrede-2.sınıf-kız ve erkek öğrenciler).

Şekil 5.34 Sırası ile Sude Naz, Öyküm ve Emir’in öneri mekanları.(yüksek sosyo- ekonomik çevrede-1.sınıf-kız ve erkek öğrenciler).

Çalışmanın bu bölümüne sadece sosyo-ekonomik seviyesi yüksek olan öğrencilerin çalışmaları eklenmiştir. Çünkü düşük ve orta sosyo-ekonomik seviyeli öğrenciler bu bölüm ile ilgili nitelikli bir çalışma yapmamışlardır. Çevreye karşı en duyarlı öğrenciler, yaşı ne olursa olsun yüksek sosyo-ekonomik çevrede öğrenim gören öğrenciler olmuştur.

Çocukların yazdığı, mekansal içeriği olan masal ve masal resmi üzerinden mekanı nasıl algıladıkları ile ilgili; kızların erkeklerden, büyük yaş grubundakilerin küçük yaş grubundakilerden, yüksek sosyo-ekonomik çevredekilerin düşük sosyo-ekonomik çevrede olan öğrencilerden daha yüksek değerlerde olduğu görülmüştür (bkz. Tablo 5.17).