Alıncak Noyan’ın Anadolu’ya Gelmesinin Ardından Yaşanan İnsan Kayıpları

Moğolların Anadolu içlerine girmesi ile birlikte Anadolu’ya gelen Moğol noyanları, Anadolu yaşayan birçok insanın hayatını kaybetmesine sebep oldular. Dolayısıyla bu bölümde II. İzzeddin Keykâvus ve IV. Rükneddin Kılıç Arslan arasında geçen taht mücadelesi sırasında Alıncak Noyan’ın Anadolu’ya gelmesi ve ardından Anadolu’da yaşanan insan kaybına dair bigiler aktarılmaya çalışılmıştır.

Sultan IV. Rükneddin Kılıç Arslan ve Sultan II. İzzeddin Keykâvus arasında sıkı bir taht mücadelesi vardı. Bu mücadeleler sonucunda Sultan II. İzzeddin Keykâvus, Konya tahtına oturdu. Tugrâcı Baba Şemseddin, Sultan’ın dönüşünden sonra Hülagu’nun huzuruna gitti. Baba Şemseddin Hülagu’nun hazinesinden çok miktarda borç aldı. Vezirlik için yarlığlarla güvence alarak Konya’ya döndü. Tâceddin Mutez, Tükelek Bahşi bu borçların tahsili için vezirlik ve emirlik sıfatıyla Anadolu’ya

geldi.68 Bu sırada Sultan II. İzzeddin Keykâvus başkent Konya’yı bırakıp Antalya’ya

gitti ve burada günlerini eğlence ve sefa içerisinde geçirdi. Sultan IV. Kılıç Arslan tarafında olan Muineddin Süleyman Pervâne, Moğol hanına mektuplar göndererek II. İzzeddin Keykâvus’un yaptıklarını anlatıyor ayrıca onun Memlûklüler ile ittifak yapmak istediğini söylüyordu. Moğol elçileri ilk önce Sultan II. İzzeddin Keykâvus’un yanına Antalya’ya gittiler. Beylerbeyi Kündistabl Rumî’nin sözüne uyan Sultan vergiyi ödemekte yavaş davranarak elçilere “Sultan Rükneddin, yolunuzun üzerinde bulunuyordu vergiyi önce ondan almanız, ondan sonra buraya gelmeniz gerekirdi. Şimdi oraya gidin ve o tarafın vergisini tahsille meşgul olun.

68

Onu aldıktan sonra biz de hissemize düşeni hazırlayıp göndeririz”69

cevabını verdi. Bunun üzerine Tâceddin Mutez elçilerle birlikte Sultan IV. Kılıç Arslan’ın huzuruna geldi. Süleyman Pervâne onları hediyelerle karşıladı. Süleyman Pervâne ayrıca Tâceddin Mutez’e “Sultan İzzeddin, saltanat makamı Konya’yı terk etmiş ve Antalya’ya gitmiştir. Orada Uc Türkleriyle birleşmiş, kalbinde isyan düşüncesi taşımaktadır”70

demiştir. Tâceddin Mutez ile elçileri, kendilerine söylenen sözler üzerine gerçeği öğrenmek için araştırma başlattılar. Bu durumu Hülagu’ya arz ettiler. Hülagu, Sultan II. İzzeddin Keykâvus’a yarlığ gönderdi. Bu hüküm Sultan II. İzzeddin Keykâvus’a ulaştığı zaman, tehlikeli durumun farkına vardı ve Süleyman Pervâne’nin hile ve ihanetinden kaynaklandığını anladı. Durumu düzeltmek için

vergi toplayarak Moğollara götürmek üzere yola çıktı.71

Hülagu Han, bu sırada Sultan II. İzzeddin Keykâvus ve ona bağlı olan Türkmen emirlerini itaate almak için Alıncak Noyan’ı kalabalık bir orduyla Anadolu’ya gönderdi. Sultan IV. Rükneddin Kılıç Arslan ve Muineddin Süleyman Pervâne ile birlikte Alıncak Noyan’ı karşılamaya gittiler. Süleyman Pervâne, bu sırada vezir Sâhib Ata Fahreddin Ali’ye haberciler göndererek kendi tarafına çekmişti. Bütün bu olanlardan habersiz olan Sultan II. İzzeddin Keykâvus, vezir Fahreddin Ali’yi Sultan IV. Kılıç Arslan’ın yanına elçi olarak göndermişti. Konya’nın dışında Ruzbe ovasında otağını kurmuş vezir Fahreddin Ali’den gelecek haberi bekliyordu. Ancak 100 bin kişinin karşısında ona tuzak kurduğunu bilmiyordu. Alıncak Noyan, Sultan IV. Kılıç Arslan, devlet emirleri ve Süleyman Pervâne ile Aksaray’dan çıkarak Obruk hanına geldiğini haber alan Sultan II. İzzeddin Keykâvus Antalya’ya çekildi. Alıncak Noyan Akşehir’e tâbi Karahöyük’te, Sultan IV. Kılıç Arslan’da Altuntaş köyünde kışladılar. Sultan II. İzzeddin Keykâvus’un kumandanlarından Ali Bahadır ve Emir-i Âhur Uğurlu, Sivrihisar’da ve başka yerlerde topladıkları askerlerle Altunaba kervansarayı yanında Moğollara karşı savaştılar. Selçuklu askerleri yenildiler; çok sayıda ölü ve esir verildi. Ali Bahadır, Emir-i Âhur Uğurlu ve bir takım beyler Uc taraflara kaçtılar. Sultan II. İzzeddin Keykâvus ise ailesini, bazı emirlerini ve maiyetini alarak İstanbul’a giderek Bizans İmparatoruna sığındı. Sultan

69

Aksarayi, age., s.49. 70

Aksarayi, age., s.50; Turan, age., s.511-512. 71

IV. Kılıç Arslan bu sayede tahtın tek sahibi oldu.72

Süleyman Pervâne’nin oyununa gelen II. İzzeddin Keykâvus’un hem önemli komutan ve askerleri öldürüldü hem de tahtan indirilerek Bizans’a sığınmak zorunda kaldı.

Sultan II. İzzeddin Keykâvus, Anadolu’yu terk edince Sultan IV. Rükneddin Kılıç Arslan, Sultan II. İzzeddin Keykâvus taraftarlarına karşı mücadeleye girişti. Muineddin Süleyman Pervâne, II. İzzeddin Keykâvus yanlısı olan Müstevfî Necibüddin, Müşrif-i Memalik Kıvamüddin Eşher b. Hamid, Kadıasker Celâleddin Sivrihisarî, Seyfeddin Has Kayı-aba, Kerimüddin Alişîr, Emir-i Silah Bedreddin Gevhertaş, Eminüddin Yakut ve diğer önemli emirler Alıncak Noyan’a teslim etti.

Alıncak Noyan, bu devlet adamlarının hepsini öldürdü.73

Bunun üzerine Anadolu’nun birçok şehrinde Moğollara ve Moğol yanlısı Selçuklu devlet adamlarına karşı Ahiler ve Türkmenler ayaklandılar. Konya’da bazı emirlerin öldürülmesinden sonra bu isyanın başlatıcısı olarak düşünülen Ahi Evren Hâce Nâsirüddin’in ifadesi alınması için Kalecik kadısı Kırşehir’e gönderildi. Hacı Bektaş’ın araya girmesi ile Ahi Evren Hâce Nâsirüddin, Kalecik kadısına ifade vermeyi reddetmesinin ardından bunu bir baş kaldırı sayan IV. Kılıç Arslan ve onu destekleyen devlet adamları bu isyanı bastırmak için Süleyman Pervâne’yi ve Nureddin Caca’yı görevlendirdiler. Nureddin Caca, Kırşehir’e gelerek şehri kuşattı. Şehre zorla giren Caca oğlu Nureddin buradaki Ahi ve Türkmenleri öldürdü. Ahi Evren Hâce Nâsirüddin, büyük bir tacir olan el-Hac Taceddin Kâşî, Ahi Muallimi Mevlana’nın oğlu Alâaddin Çelebi, Konya’da Sadırlar’daki Hanikâhın şeyhi (Kirmani’nin Halifesi) Zeyneddin Sadaka ve Sadreddin Konevî’nin pek çok dostu ve

hatta oğlu Sâdeddin Çelebi de bu katliamlar sırasında öldürülmüştür.74

Sonuç olarak Alıncak Noyan’ın Anadolu’ya gelmesinin ardından II. İzzeddin Keykâvus’un emirleri Emir-i Âhur Uğurlu ve Ali Bahadır Moğol ordusuna yenildi. II. İzzeddin Keykâvus bu yenilgi üzerine Bizans İmparatorluğuna sığındı. Emir-i

72

Aksarayi, age., s.51-53; Turan, age., s.513-515; Yinanç, age., C.II., s.250. 73

Mikail Bayram, Hâce Nasirüddin Tusi’nin İntihalcılığı ve Ahi Evren Hâce Nasirüddin ile İlgisi, Çizgi Kitapevi yayıncılık, Konya 2016, s.36.

74

Bayram, Hâce Nasirüddin Tusi’nin İntihalcılığı…, s.30-32; Mikail Bayram, Sadrûddin Konevî (Hayatı,

Çevresi ve Eserleri), Hikmet yayınları, İstanbul 2012, s.84; Mehmet Ali Hacıgökmen, “Anadolu Selçuklu

Zamanında Sadrü’d-din Konevî’nin Türkmen İsyanlarına Bakışı”, http://dergipark.gov.tr/download/article-

 Uğurlu ve Ali Bahadır ise Uc taraflara kaçtılar. II. İzzeddin Keykâvus taraftarı olan Müstevfî Necibüddin, Müşrif-i Memalik Kıvamüddin Eşher b. Hamid, Kadıasker Celâleddin Sivrihisarî, Seyfeddin Has Kayı-aba, Kerimüddin Alişîr, Emir- i silah Bedreddin Gevhertaş, Eminüddin Yakut ve diğer önemli emirler Alıncak Noyan tarafından öldürüldü. Alıncak Noyan’ın önemli devlet adamlarını öldürmesi üzerine Ahiler ve Türkmenler ayaklandılar. Bu isyanı bastırmak için görevlendirilen Nureddin Caca, birçok Ahi ve Türkmenin yanı sıra Ahi Evren Hâce Nâsirüddin, el- Hac Taceddin Kâşî, Ahi Muallimi Mevlana’nın oğlu Alâaddin Çelebi, Konya’da Sadırlar’daki Hanikâhın şeyhi Zeyneddin Sadaka, Sadreddin Konevî’nin oğlu Sâdeddin Çelebi ve onun pek çok dostunu öldürdü.